ບາງບັນຫາທິດສະດີແລະພຶດຕິກຳ
ກ່ຽວກັບການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນຢູ່ຫວຽດນາມ
ກ່ຽວກັບການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນຢູ່ຫວຽດນາມ
ທ່ານ ຟ້າມ ມິງ ຈິ້ງ, ກຳມະການກົມການເມືອງ, ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ (ຜູ້ທີ 2 ຈາກຂວາ) ຢ້ຽມຢາມແລະເຮັດວຽກກັບບໍລິສັດຫຸ້ນສ່ວນ ກຸ່ມເສດຖະກິດ ເຈື່ອງຫາຍ (THACO) ຢູ່ເຂດເສດຖະກິດເປີດ ຈູລາຍ, ແຂວງກວ໋າງນາມ _ພາບ: VGP
ການປ່ຽນແປງໃໝ່ດ້ານແນວຄິດທິດສະດີ ແລະ ສະຖາບັນ ກົນໄກ ນະໂຍບາຍ
ພັດທະນາເສດຖະກິດພາກເອກະຊົນ ຕັ້ງແຕ່ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ 6
ຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ ມາຮອດປະຈຸບັນ
ສະຫຼຸບສັງລວມ 35 ປີແຫ່ງການປ່ຽນແປງໃໝ່, ສະຫາຍເລຂາທິການໃຫຍ່ ຫງວຽນ ຝູ ຈ້ອງ ໄດ້ຂຽນໃນນິພົນ “ບາງບັນຫາທິດສະດິແລະພຶດຕິກຳກ່ຽວກັບລັດທິສັງຄົມນິຍົມ ແລະ ເສັ້ນທາງຂຶ້ນສູ່ສັງຄົມນິຍົມຢູ່ຫວຽດນາມ” ໂດຍເນັ້ນໜັກວ່າ: “ໃນລະບົບເສດຖະກິດຕະຫຼາດຕາມທິດສັງຄົມນິຍົມມີຫຼາຍຮູບການກຳມະສິດ, ຫຼາຍພາກສ່ວນເສດຖະກິດ. ບັນດາພາກສ່ວນເສດຖະກິດທີ່ເຄື່ອນໄຫວຕາມກົດໝາຍ ລ້ວນແຕ່ແມ່ນອົງປະກອບທີ່ສຳຄັນ ຂອງລະບົບເສດຖະກິດ, ຄວາມເທົ່າທຽມກັນທາງດ້ານກົດໝາຍ ແລະ ພ້ອມກັນພັດທະນາໄລຍະຍາວ, ຮ່ວມມື ແລະ ແຂ່ງຂັນກັນທີ່ດີ. ໃນນັ້ນ, ເສດຖະກິດຂອງລັດມີບົດບາດເປັນເຈົ້ານຳພາ; ເສດຖະກິດລວມໝູ່ ແລະ ເສດຖະກິດຮ່ວມມື ໄດ້ຮັບການປັບປຸງແລະພັດທະນາຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງ; ເສດຖະກິດເອກະຊົນແມ່ນກຳລັງໜູນທີ່ສຳຄັນຂອງລະບົບເສດຖະກິດ; ເສດຖະກິດທີ່ມີການລົງທຶນຈາກຕ່າງປະເທດ ໄດ້ຮັບການສົ່ງເສີມໃຫ້ພັດທະນາ ສອດຄ່ອງກັບຍຸດທະສາດ ແລະ ແຜນການພັດທະນາເສດຖະກິດແລະສັງຄົມ”(1).
ການປ່ຽນແປງໃໝ່ຈິນຕະນາເສດຖະກິດ ຢູ່ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ 6 ຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ ແມ່ນມາຈາກຄວາມເປັນຈິງຂອງປະເທດ, ອີງໃສ່ການໝູນໃຊ້ທັດສະນະຂອງ ວ.ອີ ເລນິນ, “ຖືວ່າເສດຖະກິດທີ່ມີໂຄງປະກອບຫຼາຍພາກສ່ວນເປັນລັກສະນະຂອງໄລຍະຂ້າມຜ່ານ”(2), ຍອມຮັບຢ່າງເປັນທາງການວ່າ ເສດຖະກິດເອກະຊົນແມ່ນພາກສ່ວນໜຶ່ງທີ່ສຳຄັນ ໃນການລົງທຶນ ແລະ ການພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມຢູ່ຫວຽດນາມ, ສ້າງພື້ນຖານດ້ານການເມືອງໃຫ້ແກ່ບາດກ້າວບຸກທະລຸຕໍ່ໄປຂອງພັກ ໃນການຮັບຮູ້ກ່ຽວກັບທີ່ຕັ້ງ ແລະ ບົດບາດຂອງເສດຖະກິດເອກະຊົນ.
ໂດຍສະຫຼຸບການພັດທະນາ ແລະ ການປະກອບສ່ວນຂອງເສດຖະກິດເອກະຊົນເຂົ້າໃນການພັດທະນາເສດຖະກິດແລະສັງຄົມຂອງປະເທດ ຜ່ານ 15 ປີແຫ່ງການປ່ຽນແປງໃໝ່, ກອງປະຊຸມສູນກາງພັກຄັ້ງທີ 5 ສະໄໝທີ 9 ໄດ້ອອກມະຕິສະບັບເລກທີ 14-NQ/TW, ລົງວັນ 18 ມີນາ 2002, “ວ່າດ້ວຍການສືບຕໍ່ປ່ຽນແປງໃໝ່ກົນໄກ ນະໂຍບາຍ, ສົ່ງເສີມ ແລະ ສ້າງເງື່ອນໄຂໃຫ້ເສດຖະກິດເອກະຊົນພັດທະນາ” ດ້ວຍຫຼາຍວິທີແກ້ໄຂທີ່ສຳຄັນ ເພື່ອສົ່ງເສີມການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນ ແລະ ການລົງທຶນຂອງເອກະຊົນ.
ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ 10 ຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ ໄດ້ຢືນຢັນຢ່າງເປັນທາງການວ່າ ເສດຖະກິດເອກະຊົນ ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາກຳລັງຂັບເຄື່ອນຂອງລະບົບເສດຖະກິດ. ຄະນະບໍລິຫານງານສູນກາງພັກ (ຊຸດທີ 10) ໄດ້ອອກກົດລະບຽບສະບັບເລກທີ 15-QD/TW, ລົງວັນທີ 28 ສິງຫາ 2006, “ກ່ຽວກັບສະມາຊິກພັກທີ່ເຮັດເສດຖະກິດເອກະຊົນ”. ກົມການເມືອງສູນກາງພັກໄດ້ອອກມະຕິສະບັບເລກທີ 09-NQ/TW, ລົງວັນທີ 9 ທັນວາ 2011, “ກ່ຽວກັບການສ້າງແລະເສີມຂະຫຍາຍບົດບາດຂອງຖັນແຖວນັກທຸລະກິດຫວຽດນາມ ໃນສະໄໝແຫ່ງການຍູ້ແຮງການຫັນເປັນອຸດສາຫະກຳ, ຫັນເປັນທັນສະໄໝ ແລະ ການເຊື່ອມໂຍງເຂົ້າກັບສາກົນ”.
ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ 11 ຂອງພັກວາງແຜນປັບປຸງບູລະນະກົນໄກ ນະໂຍບາຍປ່ຽນແປງໃໝ່ຮູບແບບການເຕີບໂຕ, ປັບໂຄງສ້າງເສດຖະກິດ, ປັບປຸງສະພາບແວດລ້ອມການລົງທຶນແລະທຸລະກິດ, ໝູນໃຊ້ບັນດາຮູບການດຶງດູດການລົງທຶນທີ່ຫຼາກຫຼາຍແລະດຶງດູດໃຈ ເພື່ອລະດົມ ແລະ ນຳໃຊ້ບັນດາແຫຼ່ງກຳລັງ ຂອງທຸກພາກສ່ວນເສດຖະກິດ, ຊຸກຍູ້ການສ້າງກຸ່ມເສດຖະກິດເອກະຊົນ, ສົ່ງເສີມເອກະຊົນປະກອບທຶນໃຫ້ບັນດາກຸ່ມເສດຖະກິດຂອງລັດ. ໃນທີ່ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ 12, ພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມຢືນຢັນວ່າ, ຕະຫຼາດມີບົດບາດຕົ້ນຕໍ່ໃນການລະດົມ ແລະ ຈັດແບ່ງບັນດາແຫຼ່ງກຳລັງການພັດທະນາຢ່າງມີປະສິດທິຜົນ, ເປັນກຳລັງຂັບເຄື່ອນຕົ້ນຕໍ່ ເພື່ອປົດປ່ອຍກຳລັງຜະລິດ, ຈາກນັ້ນ ກຳນົດໜ້າທີ່ໃນການສືບຕໍ່ພັດທະນາຢ່າງຄົບຊຸດ ແລະ ການດຳເນີນງານທີ່ລຸລ່ວງຂອງຕະຫຼາດທຸກປະເພດ, ພ້ອມກັນນັ້ນ ເສດຖະກິດເອກະຊົນກໍ່ໄດ້ຮັບການປະເມີນວ່າ ເປັນກຳລັງຂັບເຄື່ອນທີ່ສຳຄັນ ຂອງລະບົບເສດຖະກິດ. ກອງປະຊຸມສູນກາງພັກຄັ້ງທີ 5 ສະໄໝທີ 12 ໄດ້ອອກມະຕິສະບັບເລກທີ 10-NQ/TW, ລົງວັນທີ 3 ມິຖຸນາ 2017, “ກ່ຽວກັບການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນ ໃຫ້ກາຍເປັນກຳລັງຂັບເຄື່ອນທີ່ສຳຄັນ ຂອງລະບົບເສດຖະກິດຕະຫຼາດຕາມທິດສັງຄົມນິຍົມ”, ດ້ວຍບັນດາເປົ້າໝາຍສະເພາະ ແລະ ວິທີແກ້ໄຂ 5 ກຸ່ມທີ່ສົ່ງເສີມ ແລະ ສະໜັບສະໜູນການພັດທະນາພາກເສດຖະກິດເອກະຊົນ.
ເຖິງກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ 13, ພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມສືບຕໍ່ຢືນຢັນ: “ເສດຖະກິດເອກະຊົນໄດ້ຮັບການສົ່ງເສີມໃຫ້ພັດທະນາໃນທຸກຂະແໜງການ ແລະ ຂົງເຂດທີ່ກົດໝາຍບໍ່ຫ້າມ, ໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນ ໃຫ້ພັດທະນາເປັນບໍລິສັດ, ກຸ່ມເສດຖະກິດເອກະຊົນທີ່ເຂັ້ມແຂງ, ມີຄວາມສາມາດແຂ່ງຂັນສູງ. ສົ່ງເສີມໃຫ້ວິສາຫະກິດເອກະຊົນຮ່ວມມື, ເຊື່ອມໂຍງກັບລັດວິສາຫະກິດ, ສະຫະກອນ, ເສດຖະກິດຄົວເຮືອນ; ພັດທະນາບັນດາບໍລິສັດຫຸ້ນສ່ວນທີ່ມີການເຂົ້າຮ່ວມຢ່າງກວ້າງຂວາງ ຂອງບັນດາອັດຕະພາບສັງຄົມ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນຄົນງານ”(3). ປັບປຸງລະບຽບລະບອບໃຫ້ສົມບູນແບບ, ຊຸກຍູ້ການຮ່ວມມືລະຫວ່າງພາກລັດແລະເອກະຊົນ ແນໃສ່ລະດົມບັນດາແຫຼ່ງກຳລັງສັງຄົມ ເພື່ອພັດທະນາໂຄງສ້າງພື້ນຖານ ແລະ ສະໜອງການບໍລິການສາທາລະນະ. “ສູ້ຊົນຮອດປີ 2030, ຈະມີວິສາຫະກິດເອກະຊົນຢ່າງໜ້ອຍ 2 ລ້ານວິສາຫະກິດ ທີ່ພາກສ່ວນເສດຖະກິດເອກະຊົນປະກອບສ່ວນໃນ ຈີດີພີ ເຖິງ 60-65%”(4); ການລົງທຶນທາງສັງຄົມທັງໝົດສະເລ່ຍບັນລຸ 33-35% ຂອງ ຈີດີພີ.
ແຕ່ປີ 2010 ເຖິງປີ 2022, ການພັດທະນາທາງດ້ານຈິນຕະນາການທິດສະດີຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ ໄດ້ສ້າງພື້ນຖານໃຫ້ແກ່ການສ້າງ ແລະ ປັບປຸງບູລະນະສະຖາບັນ ກົນໄກ ນະໂຍບາຍການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນຢູ່ຫວຽດນາມ. ຕາມມາດຕາ 51 ຂອງລັດຖະທຳມະນູນປີ 2013, ລະບົບເສດຖະກິດຕະຫຼາດຕາມທິດສັງຄົມນິຍົມຫວຽດນາມ ມີຫຼາຍຮູບການກຳມະສິດ, ຫຼາຍພາກສ່ວນເສດຖະກິດ; ເສດຖະກິດຂອງລັດມີບົດບາດເປັນເຈົ້ານຳພາ; ບັນດາພາກສ່ວນເສດຖະກິດລ້ວນແຕ່ແມ່ນອົງປະກອບສຳຄັນ ຂອງເສດຖະກິດແຫ່ງຊາດ, ມີຄວາມສະເໝີພາບ ຮ່ວມມື ແລະ ແຂ່ງຂັນກັນຕາມກົດໝາຍ. ລັດສົ່ງເສີມ ແລະ ສ້າງເງື່ອນໄຂໃຫ້ວິສາຫະກິດ, ນັກທຸລະກິດແລະບຸກຄົນ, ອົງການຈັດຕັ້ງອື່ນ ໄດ້ລົງທຶນ ຜະລິດ ແລະ ທຸລະກິດ; ຊັບສິນທີ່ຖືກກົດໝາຍຂອງບຸກຄົນແລະອົງການ ທີ່ລົງທຶນ ຜະລິດ ແລະ ດຳເນີນທຸລະກິດ ແມ່ນໄດ້ຮັບການປົກປ້ອງໂດຍກົດໝາຍ ແລະ ບໍ່ຖືກໂອນເປັນຂອງລັດ.
ກົນໄກ ແລະ ນະໂຍບາຍການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນ ໄດ້ຮັບການປັບປຸງໃຫ້ສົມບູນແບບຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ ຜ່ານການປະກາດໃຊ້ລະບົບກົດໝາຍ(5), ອາໄສສິ່ງດັ່ງກ່າວ: 1- ສ້າງກອບກົດໝາຍລວມ ທີ່ເປັນເອກະພາບໃນການສ້າງຕັ້ງ, ການຈັດຕັ້ງ ແລະ ການເຄື່ອນໄຫວຂອງອົງການທຸລະກິດທຸກຮູບແບບ ເຊິ່ງໃຊ້ໄດ້ກັບທຸກອົງການທຸລະກິດ ໂດຍບໍ່ຄຳນຶງເຖິງຮູບການກຳມະສິດ ແລະ ນັບມື້ນັບເຂົ້າໃກ້ກົດລະບຽບ ແລະ ລະບຽບການທົ່ວໄປຂອງສາກົນ; 2- ສິດທິຊັບສິນ ແລະ ເສລີພາບທາງທຸລະກິດຂອງບຸກຄົນ ແລະ ອົງການຈັດຕັ້ງ ໄດ້ຮັບການຫັນເປັນນິຕິກຳ ເພື່ອປົກປ້ອງນັກລົງທຶນ; 3- ໂດຍພື້ນຖານແລ້ວ, ເສດຖະກິດເອກະຊົນມີເສລີພາບໃນການແຂ່ງຂັນ ແລະ ໄດ້ຮັບການປະຕິບັດຢ່າງເທົ່າທຽມກັນພາຍໃຕ້ກົດໝາຍ ເມື່ອປຽບທຽບກັບເສດຖະກິດຂອງລັດ ແລະ ເສດຖະກິດທີ່ມີການລົງທຶນໂດຍກົງຈາກຕ່າງປະເທດ. ການເລືອກປະຕິບັດໃນການເຂົ້າເຖິງແຫຼ່ງຊັບພະຍາກອນ ແລະ ການສະໜັບສະໜູນຈາກລັດ ຕໍ່ເສດຖະກິດເອກະຊົນ ໄດ້ຖືກລົບລ້າງເທື່ອລະກ້າວ; 4- ສ້າງເງື່ອນໄຂອຳນວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ແກ່ການລົງທຶນຂອງພາກເອກະຊົນ ໂດຍຜ່ານການປັບປຸງນະໂຍບາຍພາສີ, ເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ຂັ້ນຕອນການບໍລິຫານລັດ.
ສະພາບການປະຈຸບັນຂອງການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນຢູ່ຫວຽດນາມ
ເສດຖະກິດເອກະຊົນມີການພັດທະນາຢ່າງແຂງແຮງ. ໃນໄລຍະ 2010-2021,ໂດຍສະເລ່ຍແລ້ວ, ໃນແຕ່ລະປີ ມີວິສາຫະກິດຫຼາຍກວ່າ 100.000 ແຫ່ງໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນ. ພິເສດ, ໃນໄລຍະ 2018-2022, ແຕ່ລະປີມີວິສາຫະກິດໃໝ່ຫຼາຍກວ່າ 130.000 ແຫ່ງໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນ. ສົມຄູ່ກັບສິ່ງນັ້ນ, ທຶນຈົດທະບຽນຕໍ່ປີມີມູນຄ່າຫຼາຍກວ່າ 500.000 ຕື້ດົ່ງ. ໃນໄລຍະ 2018-2022, ແຕ່ລະປີມີທຶນຈົດທະບຽນເພີ່ມຫຼາຍກວ່າ 150.000 ຕື້ດົ່ງ(6
ມາເຖິງປະຈຸບັນ, ພາກເສດຖະກິດເອກະຊົນໄດ້ສ້າງຕັ້ງ ແລະ ພັດທະນາວິສາຫະກິດຂະໜາດໃຫຍ່ຈຳນວນໜຶ່ງ(7) ທີ່ພວມດຳເນີນທຸລະກິດຫຼາຍຂະແໜງການເທື່ອລະກ້າວ ແລະ ກາຍເປັນວິສາຫະກິດໃຫຍ່ ແລະ ສຳຄັນໃນລະບົບເສດຖະກິດ. ຄຽງຄູ່ກັນນັ້ນ, ບາງວິສາຫະກິດພາກເອກະຊົນ(8) ໄດ້ໄປລົງທຶນໃນຕ່າງປະເທດ ແລະ ປະສົບຄວາມສໍາເລັດແລະສ້າງເຄື່ອງໝາຍການຄ້າໄດ້. ຖັນແຖວນັກທຸລະກິດນັບມື້ນັບເຂັ້ມແຂງ, ຈິດໃຈທຸລະກິດ, ຈິດໃຈປ່ຽນແປງໃໝ່ປະດິດສ້າງ ແລະ ຄວາມປາດຖະໜາບືນຕົວຂຶ້ນ ຂອງພາກເສດຖະກິດເອກະຊົນ ກໍ່ນັບມື້ນັບເຂັ້ມແຂງ, ຄວາມຮັບຜິດຊອບຕໍ່ສັງຄົມ ຈັນຍາບັນ ແລະ ວັດທະນະທຳ ກໍ່ນັບມື້ນັບແຜ່ກະຈາຍຢ່າງເລິກເຊິ່ງກວ້າງຂວາງ.
ໃນຄວາມເປັນຈິງ, ເສດຖະກິດເອກະຊົນໄດ້ປະກອບສ່ວນຫຼາຍຢ່າງເຂົ້າໃນການພັດທະນາເສດຖະກິດ:
ທີໜຶ່ງ, ໃນໄລຍະ 2010-2021, ສ່ວນປະກອບຂອງພາກເສດຖະກິດນອກພາກລັດ (ລວມມີເສດຖະກິດເອກະຊົນ ແລະ ເສດຖະກິດລວມໝູ່) ປີໃດໆ ກໍ່ກວມເອົາຫຼາຍກວ່າ 50% ຂອງ ຈີດີພີ ຂອງປະເທດ (ປີ 2019: 50,55%; ປີ 2020: 50,56%; ປີ 2021: 50,04%(9), ໃນນັ້ນ ມີທັງພາກເສດຖະກິດສະຫະກອນ) ແລະ ເປັນພາກທີ່ມີອັດຕາສ່ວນສູງສຸດ ໃນສາມພາກສ່ວນ (ລັດ ເອກະຊົນ ແລະ ວິສາຫະກິດທີ່ມີການລົງທຶນໂດຍກົງຈາກຕ່າງປະເທດ).
ທີສອງ, ພາກສ່ວນເສດຖະກິດນອກລັດວິສາປະກິດ (ເປັນຂະແໜງອຸດສາຫະກຳ, ການຄ້າ, ການບໍລິການນອກລັດວິສາຫະກິິດ, ບໍ່ລວມພາສີລາຍໄດ້ສ່ວນຕົວ) ມີອັດຕາສ່ວນການປະກອບສ່ວນເຂົ້າງົບປະມານແຫ່ງລັດ ເພີ່ມຂຶ້ນໃນໄລຍະ 2010-2021 ຈາກ 11,7% ໃນປີ 2011 ເປັນ 18,48% ໃນປີ 2021(10). ພິເສດ, ນັບແຕ່ປີ 2017 ມາເຖິງປະຈຸບັນ, ການປະກອບສ່ວນຂອງພາກເສດຖະກິດເອກະຊົນ ເຂົ້າງົບປະມານແຫ່ງລັດນັ້ນ ໄດ້ລື່ນກາຍພາກລັດວິສາຫະກິດ ແລະ ພາກວິສາຫະກິດທີ່ມີການລົງທຶນໂດຍກົງຈາກຕ່າງປະເທດ.
ທີສາມ, ເສດຖະກິດເອກະຊົນຄ່ອຍໆເຂົ້າຮ່ວມການເຊື່ອມໂຍງ, ເຄືອຂ່າຍການຜະລິດ, ຕ່ອງໂສ້ມູນຄ່າ ຂອງພາກພື້ນແລະໂລກ ໂດຍຜ່ານການເຊື່ອມໂຍງແນວຕັ້ງກັບພາກວິສາຫະກິດທີ່ມີການລົງທຶນໂດຍກົງຈາກຕ່າງປະເທດ. ເຖິງປີ 2021, ເສດຖະກິດເອກະຊົນກວມອັດຕາສ່ວນທີ່ໃຫຍ່ຫຼາຍ ໃນການຜະລິດຜະລິດຕະພັນຈຳນວນໜຶ່ງ: 91,27% ຂອງຜະລິດຕະພັນເກືອທະເລ; 88,45% ຂອງການຜະລິດນ້ຳຕານ; 48,69% ຂອງຝຸ່ນ NPK; 44,64% ຊີມັງ; 39,21% ເຫຼັກແລະເຫຼັກກ້າທີ່ເປັນແທ່ງຫຼືໃນຮູບແບບວັດຖຸດິບອື່ນໆ; 49,91% ເຫຼັກມ້ວນ(11).
ທີ່ສີ່, ການລົງທຶນຂອງເສດຖະກິດເອກະຊົນນັບມື້ນັບເພີ່ມຂຶ້ນຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງ, ອັດຕາສ່ວນຂອງເສດຖະກິດເອກະຊົນໃນເງິນລົງທຶນຂອງສັງຄົມທັງໝົດລ້ວນແຕ່ສູງກວ່າເສດຖະກິດຂອງລັດ ແລະ ເສດຖະກິດທີ່ມີການລົງທຶນໂດຍກົງຈາກຕ່າງປະເທດ. ໃນໄລຍະ 2010-2021, ອັດຕາສ່ວນການລົງທຶນຂອງພາກເສດຖະກິດເອກະຊົນໄດ້ເພີ່ມຂຶ້ນຈາກ 44,6% ປີ 2010 ເປັນ 59,5% ປີ 2021(12). ຍ້ອນແນວນັ້ນ, ເຖິງວ່າການລົງທຶນພາກລັດຖືກປັບໃຫ້ຫຼຸດລົງ, ແຕ່ການລົງທຶນໂຄງສ້າງພື້ນຖານທັງໝົດຍັງເພີ່ມຂຶ້ນ. ພິເສດ, ໃນໄລຍະ 2010-2022, ໂຄງການໂຄງສ້າງພື້ນຖານຂະໜາດໃຫຍ່ຫຼາຍໂຄງການ ທີ່ດຳເນີນການໂດຍພາກເສດຖະກິດເອກະຊົນ ໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນ ສຳເລັດສົມບູນແລະ ນຳໄປດຳເນີນງານແລ້ວ(13).
ທີຫ້າ, ວິສາຫະກິດພາກເອກະຊົນມີດັດຊະນີການໝູນວຽນເງິນທຶນຂ້ອນຂ້າງຄົງທີ່ ໂດຍມີຄວາມຜັນຜວນລະຫວ່າງ 0,7 ເຖິງ 0,78 ເທົ່າ ໃນໄລຍະ 2010-2017 ເຊິ່ງຕ່ຳກວ່າວິສາຫະກິດທີ່ມີການລົມທຶນຈາກຕ່າງປະເທດ (0,84 ເຖິງ 1,08 ເທົ່າ), ແຕ່ສູງກວ່າພາກລັດວິສາຫະກິດຫຼາຍ (0,36 ເຖິງ 0,59 ເທົ່າ).
ທີຫົກ, ເສດຖະກິດເອກະຊົນມີບົດບາດສຳຄັນໃນການແທນທີ່ເງິນລົງທຶນພາກລັດໃນສະພາບການຫຼຸດເງິນທຶນພາກລັດລົງ. ໃນໄລຍະ 2010-2021, ອັດຕາສ່ວນການລົງທຶນພາກລັດຕໍ່ການລົງທຶນທັງໝົດໃນປີສູງສຸດແມ່ນ 36,1% (ປີ 2012), ປີຕໍ່າສຸດແມ່ນ 24,1% (ປີ 2019). ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ການລົງທຶນພາກເອກະຊົນທີ່ເພີ່ມຂຶ້ນ ແລະ ການລົງທຶນຈາກຕ່າງປະເທດທີ່ເພີ່ມຂຶ້ນ ໄດ້ປະກອບສ່ວນເຮັດໃຫ້ເສດຖະກິດມີສະຖຽນລະພາບ.
ທີເຈັດ, ພາກເອກະຊົນໄດ້ປະກອບສ່ວນສໍາຄັນທີ່ສຸດ ບໍ່ພຽງແຕ່ທາງດ້ານເສດຖະກິດເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ຍັງລວມທັງສັງຄົມອີກນຳ - ນັ້ນແມ່ນ, ການແກ້ໄຂບັນຫາແຮງງານ ແລະ ວຽກເຮັດງານທຳ. ໃນໄລຍະ 2010-2021, ເຖິງວ່າອັດຕາສ່ວນຄົນງານທີ່ມີອາຍຸ 15 ປີຂຶ້ນໄປ ໃນພາກເອກະຊົນ ໄດ້ຄ່ອຍໆຫຼຸດລົງ ຈາກ 86,3% ໃນປີ 2010 ເປັນ 82,6% ໃນປີ 2021, ແຕ່ພາກສ່ວນນີ້ ຍັງສ້າງວຽກເຮັດງານທຳໃຫ້ຄົນງານຫຼາຍກວ່າ 80% ໃນລະບົບເສດຖະກິດ. ອັດຕາການເຕີບໂຕສະເຫຼ່ຍຂອງຈຳນວນຄົນງານໃນພາກເສດຖະກິດເອກະຊົນໃນໄລຍະ 2011-2018 ບັນລຸກວ່າ 3,6%, ສະເພາະວິສາຫະກິດເອກະຊົນ ບັນລຸເກືອບ 5,4%.
ນອກຈາກນັ້ນ, ການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນຍັງມີຂໍ້ຈຳກັດບາງປະການດັ່ງຕໍ່ໄປນີ້:
ທີໜຶ່ງ, ການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນຍັງປະສົບກັບອຸປະສັກຫຼາຍປະການເຊັ່ນ: 1- ເຖິງວ່າຄວາມຮັບຮູ້ຂອງລະບົບການເມືອງ ກ່ຽວກັບເສດຖະກິດເອກະຊົນ ໄດ້ມີການປ່ຽນແປງ ແຕ່ຍັງມີການຈຳແນກແລະການເລືອກປະຕິບັດ, ໂດຍສະເພາະພະນັກງານ ລັດຖະກອນ ແລະ ປະຊາຊົນຈຳນວນໜຶ່ງ ຍັງມີອະຄະຕິຕໍ່ເສດຖະກິດເອກະຊົນ. ຂາດຄວາມເປັນເອກະພາບ ແລະ ຍັງມີຄວາມຮັບຮູ້ທີ່ບໍ່ຖືກຕ້ອງ ກ່ຽວກັບບົດບາດຂອງເສດຖະກິດເອກະຊົນ ໃນລະບົບເສດຖະກິດຕະຫຼາດຕາມທິດສັງຄົມນິຍົມ; 2- ກອບກົດໝາຍ ກົນໄກ ນະໂຍບາຍ ຍັງມີຄວາມບໍ່ພຽງພໍ, ທັບຊ້ອນກັນ ແລະ ຂາດຄວາມຄົບຊຸດ, ບໍ່ໄດ້ອຳນວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ແກ່ການດຳເນີນທຸລະກິດ ຂອງບັນດາຫົວໜ່ວຍເສດຖະກິດ, ໂດຍສະເພາະ ໃນພາກເອກະຊົນ. ນະໂຍບາຍການແຂ່ງຂັນບໍ່ມີປະສິດທິຜົນ, ຍັງມີຄວາມບໍ່ສະເໝີພາບ ໃນການເຂົ້າເຖິງຊັບພະຍາກອນ ລະຫວ່າງພາກເສດຖະກິດ, ຄວາມແຕກຕ່າງໃນຂະບວນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດນະໂຍບາຍ. ນະໂຍບາຍປົກປ້ອງການຜະລິດໃນປະເທດ, ຕ້ານການລັກລອບຂົນຂອງ ແລະ ການສໍ້ໂກງທາງການຄ້ານັ້ນ ບໍ່ເໝາະສົມ ແລະ ມີຂໍ້ຈຳກັດຫຼາຍປະການ; 3- ການຄຸ້ມຄອງລັດຍັງມີຂໍ້ບົກຜ່ອງຫຼາຍຢ່າງ, ພິເສດແມ່ນ ການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດລະບຽບ ແລະ ນະໂຍບາຍທີ່ມີປະສິດທິຜົນຕ່ຳ, ຍັງບໍ່ທັນມີກົນໄກ ແລະ ນະໂຍບາຍຊຸກຍູ້ວິສາຫະກິດພາກເອກະຊົນປະດິດສ້າງ, ສ້າງບັນດາຜະລິດຕະພັນທີ່ສາມາດແຂ່ງຂັນໃນຕະຫຼາດສາກົນ. ການປະຕິຮູບບໍລິຫານຍັງບໍ່ທັນບັນລຸເປົ້າໝາຍການຫຼຸດ 3 ປະການ (ຫຼຸດເວລາ, ຫຼຸດຕົ້ນທຶນ, ຫຼຸດເອກະສານ). ຂັ້ນຕອນຍັງຫຍຸ້ງຍາກ, ຊໍ້າຊ້ອນ ແລະ ທັບຊ້ອນກັນໃນຫຼາຍຂັ້ນຕອນ. ກິດຈະກໍາສະໜັບສະໜູນຍັງກະແຈກກະຈາຍ, ບາງຄັ້ງບໍ່ຖືກກັບຈຸດປະສົງ ເປົ້າໝາຍ, ມີປະສິດທິພາບຕໍ່າ. ຄ່າໃຊ້ຈ່າຍ “ການປະຕິບັດຕາມ” ແລະ ຄ່າໃຊ້ຈ່າຍທຸລະກິດໃນຂັ້ນຕອນສ່ວນໃຫຍ່ຂອງຫວຽດນາມ ຍັງຢູ່ໃນກຸ່ມປະເທດທີ່ມີຄ່າໃຊ້ຈ່າຍທຸລະກິດສູງ.
ທີສອງ, ການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນຍັງປະສົບກັບສິ່ງທ້າທາຍຫຼາຍຢ່າງ: 1- ຈຳນວນວິສາຫະກິດຂອງພາກເອກະຊົນໄດ້ເພີ່ມຂຶ້ນຢ່າງວ່ອງໄວ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນ ຈຳນວນວິສາຫະກິດທີ່ສ້າງຕັ້ງໃໝ່, ແຕ່ວ່າ ອັດຕາສ່ວນວິສາຫະກິດຕ້ອງຢຸດຕິການທຸລະກິດ, ຍຸບເລີກ, ລົ້ມລະລາຍ ຍັງມີຫຼາຍ. ຄຸນນະພາບ ແລະ ປະສິດທິພາບການທຸລະກິດ ຂອງບັນດາວິສາຫະກິດໃນຂົງເຂດນີ້ ໄດ້ຮັບການປັບປຸງຢ່າງຊ້າໆ, ສ່ວນຫຼາຍຍັງດຳເນີນທຸລະກິດໃນຂະແໜງການຄ້າ ແລະ ການບໍລິການ; 2- ຫົວໜ່ວຍທຸລະກິດໃນຂົງເຂດນີ້ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນກຸ່ມຂະໜາດນ້ອຍແລະຂະໜາດກາງ, ໃນນັ້ນ ອັດຕາສ່ວນຂອງກຸ່ມນ້ອຍສຸດຂ້ອນຂ້າງສູງ. ຖ້າແບ່ງຕາມຂະໜາດຂອງຈຳນວນແຮງງານ, ປີ 2017 ມີເຖິງ 74% (ອັດຕາສ່ວນນີ້ ໃນປີ 2010 ແມ່ນ 63%). ບໍ່ເຖິງ 1% ຂອງຈຳນວນວິສາຫະກິດພາກເອກະຊົນ ມີຂະໜາດແຮງງານ 200 ຄົນຂຶ້ນໄປ, ໃນຂະນະນັ້ນ, ອັດຕາສ່ວນວິສາຫະກິດທີ່ມີຂະໜາດແຮງງານບໍ່ເຖິງ 10 ຄົນໃນພາກວິສາຫະກິດທີ່ມີການລົງທຶນໂດຍກົງຈາກຕ່າງປະເທດ ຢູ່ທີ່ປະມານ 30% ແລະ ພາກລັດວິສາຫະກິດມີພຽງປະມານ 7,7 - 13,4%; 3- ພາກວິສາຫະກິດເອກະຊົນມີອັດຕາວິສາຫະກິດທີ່ຂາດທຶນສູງ, ເທົ່າກັບອັດຕາຂອງພາກວິສາຫະກິດທີ່ມີການລົງທຶນໂດຍກົງຈາກຕ່າງປະເທດ ໃນໄລຍະ 2010-2017 (ຍົກເວັ້ນ 2 ປີ 2010 ແລະ 2012). ອັດຕາວິສາຫະກິດທີ່ຂາດທຶນໃນພາກເອກະຊົນເພີ່ມຂຶ້ນໃນໄລຍະ 2013-2017 ຢູ່ທີ່ 48 - 49% ໃນ 2 ປີ 2016 ແລະ 2017 ແລະ ເປັນຂົງເຂດທີ່ມີອັດຕາສູງສຸດ; 4- ສະມັດຕະພາບແຮງງານສັງຄົມຂອງພາກເສດຖະກິດເອກະຊົນຕ່ຳກວ່າລະດັບສະເລ່ຍຂອງລະບົບເສດຖະກິດ (14).
ທີສາມ, ສ່ວນປະກອບຂອງເສດຖະກິດເອກະຊົນໃນການເຕີບໂຕຂອງເສດຖະກິດນັ້ນ ບໍ່ສອດຄ່ອງກັບທ່າແຮງຂອງຕົນ. ໂດຍພື້ນຖານແລ້ວ ອັດຕາສ່ວນໃນ ດີຈີພີ ຍັງບໍ່ມີການປ່ຽນແປງໃນໄລຍະ 2010-2021. ຂະໜາດສະເລ່ຍຂອງຫົວໜ່ວຍເສດຖະກິດເອກະຊົນໃນປະເທດຍັງມີຂະໜາດນ້ອຍ ໂດຍອົງປະກອບຕົ້ນຕໍແມ່ນເສດຖະກິດສ່ວນບຸກຄົນທີ່ມີສ່ວນສູງເຖິງ 30% ຂອງຈີດີພີ ແລະ ວິສາຫະກິດພາກເອກະຊົນມີສ່ວນພຽງປະມານ 9% ຂອງຈີດີພີ; ຄວາມສາມາດໃນການເຂົ້າຮ່ວມເຄືອຂ່າຍການຜະລິດ ແລະ ຕ່ອງໂສ້ຄຸນຄ່່າລະດັບພາກພື້ນແລະໂລກ ຂອງວິສາຫະກິດເອກະຊົນ ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຍັງຈຳກັດ. ວິສາຫະກິດພາກເອກະຊົນໃນປະເທດເຂົ້າຮ່ວມພຽງເລັກນ້ອຍ ໃນຕ່ອງໂສ້ຄຸນຄ່າລະດັບໂລກ ພຽງປະມານ 21% ຂອງຈຳນວນວິສາຫະກິດເທົ່ານັ້ນ. ເສດຖະກິດພາຍໃນປະເທດ (ລວມທັງເອກະຊົນໃນປະເທດ ແລະ ລັດວິສາຫະກິດ) ປະກອບສ່ວນໃນການສົ່ງອອກພຽງ 30%, ທຽບກັບ 70% ຂອງພາກເສດຖະກິດທີ່ມີການລົງທຶນໂດຍກົງຈາກຕ່າງປະເທດ.
ທີສີ່, ເຖິງວ່າລາຍຮັບສະເລ່ຍຂອງຄົນງານໃນພາກວິສາຫະກິດເອກະຊົນມີທ່າອ່ຽງເພີ່ມຂຶ້ນຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງ ໃນຊຸມປີມໍ່ໆມານີ້, ແຕ່ຍັງຢູ່ໃນລະດັບຕ່ຳສຸດ ໃນສາມພາກສ່ວນ, ຈາກ 3,4 ຫາ 7,5 ລ້ານດົ່ງ/ຄົນ/ເດືອນ ໃນໄລຍະ 2010-2021, ເທົ່າກັບປະມານ 49 - 82,15% ເມື່ອທຽບກັບຄົນງານໃນພາກລັດວິສາຫະກິດ ແລະ 73 - 90,1% ເມື່ອທຽບກັບຄົນງານໃນພາກວິສາຫະກິດທີ່ມີການລົງທຶນໂດຍກົງຈາກຕ່າງປະເທດ (15).
ທີຫ້າ, ຄວາມສາມາດຂອງພາກເສດຖະກິດເອກະຊົນຍັງມີຂໍ້ຈຳກັດຕ່າງໆເຊັ່ນ: 1- ບັນດາຫົວໜ່ວຍເສດຖະກິດເອກະຊົນຂາດຄວາມສາມາດໃນການປະດິດສ້າງ, ການພັດທະນາເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ຂະບວນການຜະລິດໃໝ່. ຕາມການປະເມີນຂອງທະນາຄານໂລກ, ຄ່າໃຊ້ຈ່າຍໃນການຄົ້ນຄ້ວາ ແລະ ພັດທະນາຂອງວິສາຫະກິດຫວຽດນາມ ຍັງບໍ່ທັນມີການປັບປຸງຫຼາຍປານໃດ. ຖ້າປີ 2008 ຄະແນນດັດຊະນີນີ້ແມ່ນ 3,6/10 (ອັນດັບ 42/134) ເພີ່ມຂຶ້ນເປັນ 3,8/10 ໃນປີ 2010 (ອັນດັບທີ 27/133), ແລ້ວໃນປີ 2017 ຄະແນນເຫຼືອພຽງ 3,5/10 (ອັນດັບທີ 49/138); 2- ຄວາມສາມາດໃນການຜະລິດ ແລະ ຄວາມສາມາດໃນການແຂ່ງຂັນ ທັງດ້ານຄຸນນະພາບແລະລາຄາຂອງພາກເອກະຊົນ ແມ່ນກະທັ້ງວິສາຫະກິດ - ບັນດາເຈົ້າພາບທີ່ມີຄວາມສາມາດທີ່ສຸດຂອງເສດຖະກິດເອກະຊົນ - ຍັງຈໍາກັດຫຼາຍ. ອັດຕາການເຕີບໂຕດ້ານສະມັດຕະພາບແຮງງານ ຂອງພາກເສດຖະກິດເອກະຊົນ ຍັງຕ່ຳ, ພຽງແຕ່ເທົ່າກັບ 34% ສະມັດຕະພາບແຮງງານ ຂອງພາກລັດວິສາຫະກິດ ແລະ ປະມານ 69% ສະມັດຕະພາບແຮງງານ ຂອງວິສາຫະກິດທີ່ມີການລົງທຶນໂດຍກົງຈາກຕ່າງປະເທດ. ຄວາມອາດສາມາດທາງດ້ານວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ ຍັງຈຳກັດ, ການລົງທຶນຂອງວິສາຫະກິດ ໃນການປ່ຽນແປງໃໝ່ເຕັກໂນໂລຊີ ກວມພຽງປະມານ 0,3% ຂອງລາຍໄດ້, ຕໍ່າກວ່າໃນປະເທດຕ່າງໆເຊັ່ນ ອິນເດຍ (5%) ແລະ ເກົາຫຼີໃຕ້ (10%)... ວິສາຫະກິດຫວຽດນາມຍັງບໍ່ທັນເອົາໃຈໃສ່ປັບປຸງຄວາມສາມາດເຊື່ອມໂຍງ ແລະ ຍົກສູງຄວາມສາມາດແຂ່ງຂັນ ເພື່ອເຂົ້າຮ່ວມໃນຕ່ອງໂສ້ຄຸນຄ່າລະດັບພາກພື້ນແລະໂລກ, ມີປະມານ 21% ຂອງວິສາຫະກິດຂະໜາດກາງແລະນ້ອຍ ທີ່ສາມາດເຂົ້າຮ່ວມສ່ວນໜຶ່ງ ໃນຕ່ອງໂສ້ຄຸນຄ່າລະດັບໂລກ ແລະ 14% ປະສົບຄວາມສຳເລັດໃນການເຊື່ອມໂຍງ ກັບຄູ່ຮ່ວມມືຕ່າງປະເທດ(16).
ທີຫົກ, ການລົງທຶນພາກເອກະຊົນຍັງມີຂໍ້ບົດພ່ອງ, ມີປະກົດການຂອງການລົງທຶນຈາກຕ່າງປະເທດ ແລະ ການລົງທຶນພາກລັດບັງບຽດການລົງທຶນພາກເອກະຊົນໃນປະເທດ. ໃນຫຼາຍຂະແໜງການ ເຊັ່ນ: ເອເລັກໂຕຣນິກ, ລົດຍົນ, ລົດຈັກ ແລະອື່ນໆ, ການເຂົ້າຮ່ວມຢ່າງກວ້າງຂວາງຂອງວິສາຫະກິດທີ່ມີການລົງທຶນໂດຍກົງຈາກຕ່າງປະເທດ ບໍ່ແມ່ນປັດໄຈໜູນຊ່ວຍ ແລະ ຊຸກຍູ້ການພັດທະນາຂອງວິສາຫະກິດພາກເອກະຊົນໃນປະເທດ, ແຕ່ກົງກັນຂ້າມ, ບັນດາວິສາຫະກິດທີ່ມີການລົງທຶນໂດຍກົງຈາກຕ່າງປະເທດ ຍາດແຍ່ງ ແລະ ບັງບຽດວິສາຫະກິດພາກເອກະຊົນໃນປະເທດ. ນອກຈາກນັ້ນ, ເພາະວ່າເວລາພັດທະນາຂອງວິສາຫະກິດພາກເອກະຊົນໃນປະເທດ ຍັງສັ້ນກວ່າວິສາຫະກິດທີ່ມີການລົງທຶນໂດຍກົງຈາກຕ່າງປະເທດ ແລະ ລັດວິສາຫະກິດມີປະຫວັດສາດ ປະສົບການ ແລະ ການດໍາເນີນງານສັ້ນກວ່າ, ແລະ ຍັງໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຈາກພາຍນອກ (ວິກິດການ, ພາວະເສດຖະກິດຖົດຖອຍ) ຕະຫຼອດຈົນຜົນກະທົບທີ່ຫຼາຍເກີນໄປ ຂອງເສດຖະກິດຕະຫຼາດ (ການສວຍໂອກາດຫາກຳໄລ, ການໄລ່ຫາຜົນຜົນກໍາໄລ, ຜົນປະໂຫຍດໝູ່ພວກ ແລະອື່ນໆ.
ບາງບົດຮຽນກ່ຽວກັບການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນໃນສະພາບການໃໝ່
ສະພາບການໃນປະເທດ ແລະ ຕ່າງປະເທດ ໄດ້ສ້າງກາລະໂອກາດ ແລະ ສິ່ງທ້າທາຍຫຼາຍຢ່າງ ໃຫ້ແກ່ການພັດທະນາເສດຖະກິດພາກເອກະຊົນ:
ທີໜຶ່ງ, ໂລກກໍາລັງປະເຊີນກັບພາວະຖົດຖອຍ, ອັດຕາເງິນເຟີ້ ແລະ ອັດຕາແລກປ່ຽນທີ່ເພີ່ມຂຶ້ນຂອງສະກຸນເງິນສ່ວນໃຫຍ່ ເມື່ອທຽບກັບໂດລາສະຫະລັດ. ອັດຕາເງິນເຟີ້ໃນປະເທດໃຫຍ່ບາງປະເທດ ມີທ່າອ່ຽງເພີ່ມສູງຂຶ້ນ ສົ່ງຜົນເສຍຕໍ່ບັນຫາເສດຖະກິດໂລກ. ການຮັດແໜ້ນນະໂຍບາຍເງິນຕາຈະເຮັດໃຫ້ການເຕີບໂຕຂອງເສດຖະກິດໂລກມີຄວາມສ່ຽງທີ່ຈະຫຼຸດລົງ. ໂລກກໍາລັງປະເຊີນກັບພາວະຖົດຖອຍໃໝ່.
ທີສອງ, ໂລກກຳລັງເຊື່ອມໂຍງແລະແຍກອອກຈາກກັນ: ດ້ານໜຶ່ງ, ບັນດາສັນຍາການຄ້າເສລີລຸ້ນໃໝ່ ແລະ ການເຊື່ອມຕໍ່ພາກພື້ນ ໄດ້ຮັບການຍູ້ແຮງ; ດ້ານອື່ນ, ທ່າອ່ຽງຂອງການແຍກຕົວອອກກໍເກີດຂຶ້ນ, ຕົວຢ່າງທົ່ວໄປທີ່ສຸດແມ່ນ ອັງກິດອອກຈາກສະຫະພາບເອີຣົບ (Brexit), ການປະທະກັນລັດເຊຍ - ຢູເກຼນ. ລັດເຊຍຖືກຂວ້ຳບາດ ແລະ ໂລກຖືກແບ່ງແຍກ, ບັນດາປະເທດໃນເອີລົບປະເຊີນກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກດ້ານພະລັງງານ ແລະ ຜົນທີ່ຕາມມາອື່ນໆອີກຫຼາຍຢ່າງ.
ທີສາມ, ກະແສເງິນທຶນກຳລັງເຄື່ອນອອກຈາກປະເທດດັ້ງເດີມ ແລະ ຍ້າຍໄປປະເທດທີ່ເກີດໃໝ່ບາງປະເທດ. ບັນດາປະເທດໄດ້ປັບເປົ້າໝາຍຍຸດທະສາດ ເພື່ອຮັບມືກັບຄວາມສ່ຽງທາງພູມສາດ. ດ້ານໜຶ່ງ, ສິ່ງນີ້ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ການພັດທະນາເສດຖະກິດຂອງປະເທດທີ່ເງິນທຶນກຳລັງເຄື່ອນອອກໄປ; ດ້ານອື່ນ, ສ້າງການແຂ່ງຂັນເພື່ອດຶງດູດເງິນທຶນໄຫຼເຂົ້າມາ. ຍ້ອນເຫດນັ້ນ, ບັນດາປະເທດຕ້ອງດັດປັບການພັດທະນາເສດຖະກິດ.
ທີສີ່, ໂລກກຳລັງຢູ່ໃນການປະຕິວັດອຸດສາຫະກຳຄັ້ງທີ່ສີ່ ເຊິ່ງມີໂອກາດດີແລະຄວາມທ້າທາຍຫຼາຍຢ່າງ. ການປະຕິວັດອຸດສາຫະກຳຄັ້ງທີ່ສີ່ກໍ່ໃຫ້ເກີດໂອກາດດີຫຼາຍຢ່າງເຊັ່ນ: ພື້ນທີ່ເສດຖະກິດໃໝ່, ເຕັກໂນໂລຊີໃໝ່, ວັດສະດຸແລະຜະລິດຕະພັນໃໝ່; ໂລກຈະຂະຫຍາຍກວ້າງກວ່າອີກ ດ້ວຍການເຊື່ອມຕໍ່ທີ່ແໜ້ນແຟ້ນຍິ່ງຂຶ້ນ. ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ການປະຕິວັດອຸດສາຫະກຳຄັ້ງທີ່ສີ່ຍັງກໍ່ໃຫ້ເກີດຄວາມທ້າທາຍຕ່າງໆເຊັ່ນ: ຄວາມສ່ຽງທີ່ອາດຈະເກີດຂຶ້ນຈາກການເຄື່ອນຍ້າຍເງິນທຶນ ແລະ ການແຂ່ງຂັນລະຫວ່າງໂລກທີ່ເປັນຈິງ ແລະ ໂລກສະເໝືອນຈິງ. ໂດຍສະເພາະຢ່າງຍິ່ງ, ຄຽງຄູ່ກັບການປັບເປົ້າໝາຍແລະຍຸດທະສາດທາງທຸລະກິດ, ວິສາຫະກິດເຕັກໂນໂລຊີຫຼາຍແຫ່ງກຳລັງເລີກຈ້າງຄົນງານນັບພັນຄົນ.
ທີຫ້າ, ປະກົດຄວາມສ່ຽງດ້ານຄວາມປອດໄພທີ່ບໍ່ແມ່ນແບບດັ້ງເດີມ ແລະ ການປ່ຽນແປງສະພາບດິນຟ້າອາກາດທີ່ຮຸນແຮງ. ໄພຂົ່ມຂູ່ດ້ານຄວາມປອດໄພທີ່ບໍ່ແມ່ນແບບດັ້ງເດີມ ເຊັ່ນ: ການລະບາດຂອງພະຍາດໂຄວິດ-19 ທີ່ບໍ່ເຄີຍມີມາກ່ອນ ໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ການຜະລິດ ແລະ ຕ່ອງໂສ້ການສະໜອງຢ່າງໜັກໜ່ວງ ເນື່ອງຈາກການເວັ້ນໄລຍະຫ່າງທາງກາຍະພາບ. ນອກຈາກນັ້ນ, ການປ່ຽນແປງສະພາບດິນຟ້າອາກາດທີ່ເກີດຂຶ້ນໄວກວ່າແລະແຮງກວ່າ ເມື່ອທຽບກັບການຄາດຄະເນ ກໍໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບບໍ່ໜ້ອຍເຖິງການເພີ່ມຂຶ້ນຂອງລະດັບນ້ຳທະເລ, ການລຸກລ້ຳຂອງນ້ຳເຄັມ, ຄວາມແຫ້ງແລ້ງ, ນ້ຳຖ້ວມ, ຄື້ນສຶນາມິ… ຕໍ່ປະເທດຕ່າງໆ.
ຄວາມເປັນຈິງຂອງການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນໃນໄລຍະທີ່ຜ່ານມາ ສາມາດນຳມາເຊິ່ງບົດຮຽນບາງປະການ:
ທີໜຶ່ງ, ການປ່ຽນໃໝ່ຄວາມຮັບຮູ້ກ່ຽວກັບບົດບາດ ແລະ ທີ່ຕັ້ງຂອງເສດຖະກິດເອກະຊົນ... ເປັນເອກະພາບທາງດ້ານຄວາມຮັບຮູ້ແລະຄວາມຄິດ ກ່ຽວກັບບົດບາດຂອງເສດຖະກິດເອກະຊົນ ໃນລະບົບເສດຖະກິດ ທີ່ຕ້ອງມຸ່ງສູ່ການເປັນກຳລັງຂັບເຄື່ອນທີ່ສຳຄັນທີ່ສຸດ ສຳລັບເສດຖະກິດແຫ່ງຊາດ. ຕ້ອງມີຄວາມຮັບຮູ້ເປັນເອກະພາບໃນລະບົບການເມືອງ-ສັງຄົມ ກ່ຽວກັບບົດບາດການຂັບເຄື່ອນຂອງເສດຖະກິດເອກະຊົນ, ຈາກນັ້ນ, ສ້າງທຸກເງື່ອນໄຂໃຫ້ແກ່ການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນ, ເສີມຂະຫຍາຍຈຸດແຂງ ແລະ ທ່າແຮງຂອງເສດຖະກິດເອກະຊົນ.
ທີສອງ, ເພີ່ມເຕີມແລະປັບປຸງບູລະນະກອບກົດໝາຍ ກົນໄກ ແລະ ນະໂຍບາຍພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊໄນ ເພື່ອສ້າງສະພາບແວດລ້ອມແຫ່ງການດຳເນີນທຸລະກິດທີ່ສະດວກ ແລະ ສະເໝີພາບ ລະຫວ່າງບັນດາພາກສ່ວນເສດຖະກິດ. ສືບຕໍ່ປັບປຸງບູລະນະກອບກົດໝາບທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນ; ຜັນຂະຫຍາຍບັນດາໜ້າທີ່ ແລະ ວິທີແກ້ກ່ຽວກັບການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນທີ່ໄດ້ວາງໄວ້ຢ່າງຄົບຊຸດ ແລະ ມີປະສິດທິຜົນ. ກໍ່ສ້າງກົງຈັກຂອງລັດໃຫ້ກະທັດລັດຮັດກຸມ ມີປະສິດທິພາບ ແລະ ປະສິດທິຜົນ; ພັດທະນາຖັນແຖວພະນັກງານ ລັດຖະກອນ ທີ່ມີຄວາມສັດຊື່, ມີແນວຄິດການເມືອງທີ່ເຂັ້ມແຂງ, ມີຄຸນນະພາບສູງດ້ານວິຊາການ. ເພີ່ມທະວີລະບຽບວິໄນ, ຕໍ່ສູ້ຕ້ານການສໍ້ລາດບັງຫຼວງ ການໃຊ້ຈ່າຍຟຸ່ມເຟືອຍ ແລະ ຄວາມຫຍໍ້ທໍ້ຢ່າງເດັດດ່ຽວ.
ທີສາມ, ຕ້ອງປະຕິຮູບຂະບວນການບໍລິຫານ ເພື່ອບັນລຸເປົ້າໝາຍຫຼຸດຜ່ອນ 3 ປະການ (ຫຼຸດເວລາ, ຫຼຸດຜ່ອນຄ່າໃຊ້ຈ່າຍ, ຫຼຸດຜ່ອນເອກະສານ). ສະໜັບສະໜູນການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນ ດ້ວຍການຜັນຂະຫຍາຍມາດຕະການຕ່າງໆ ຢ່າງຮີບເຮັ່ງ ແລະ ມີປະສິດທິຜົນ ເພື່ອຫຼຸດຜ່ອນຄ່າໃຊ້ຈ່າຍໃນການຜະລິດແລະທຸລະກິດ; ມີກົນໄກແລະນະໂຍບາຍສ້າງເງື່ອນໄຂອຳນວຍຄວາມສະດວກ ໃຫ້ເສດຖະກິດເອກະຊົນເຂົ້າຮ່ວມຢ່າງຕັ້ງໜ້າ ໃນການເຊື່ອມໂຍງເສດຖະກິດສາກົນ. ຮັບປະກັນບັນດາກົນໄກ ນະໂຍບາຍ ເພື່ອສົ່ງເສີມ ແລະ ສະໜັບສະໜູນການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນ ສອດຄ່ອງກັບກົນໄກຕະຫຼາດ; ບໍ່ລະເມີດຄຳໝັ້ນສັນຍາສາກົນ, ບໍ່ລະເມີດຫຼັກການຕະຫຼາດ; ຊຸກຍູ້ການເປັນເຈົ້າຕົນເອງ ແລະ ການແຂ່ງຂັນຂອງເສດຖະກິດເອກະຊົນ. ເພີ່ມເຕີມ, ປັບປຸງບູລະນະ ແລະ ຜັນຂະຫຍາຍກົດລະບຽບ ແລະ ນະໂຍບາຍ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບການສະໜັບສະໜູນເສດຖະກິດເອກະຊົນ ຢ່າງມີປະສິດທິຜົນ ໂດຍສະເພາະ ກົດລະບຽບກ່ຽວກັບການສະໜັບສະໜູນວິສາຫະກິດຂະໜາດກາງ ແລະ ຂະໜາດນ້ອຍ.
ທີສີ່, ເສີມຂະຫຍາຍບົດບາດຂອງວິສາຫະກິດພາກເອກະຊົນ, ໃຫ້ກຽດວິສາຫະກິດເອກະຊົນທີ່ມີຮູບແບບໃໝ່ ມີຫົວຄິດປະດິດສ້າງ ແລະ ຜະລິດຕະພັນທີ່ສາມາດແຂ່ງຂັນໄດ້ໃນຕະຫຼາດພາຍໃນປະເທດ ແລະ ຕ່າງປະເທດ. ແຜນນະໂຍບາຍພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນຕິດພັນກັບຂະບວນການຫັນປ່ຽນລະບົບເສດຖະກິດ ໄດ້ສ້າງພື້ນທີ່ ສະຖານທີ່ ແລະ ໂອກາດທາງທຸລະກິດ ສຳລັບພາກເສດຖະກິດເອກະຊົນໃນການລົງທຶນສ້າງຂີດຄວາມສາມາດ. ເສດຖະກິດຂອງຫວຽດນາມໄດ້ຮັບຮູ້ຈາກໂລກໂດຍມີບໍລິສັດເອກະຊົນຈໍານວນໜຶ່ງ.
ທີຫ້າ, ສົ່ງເສີມການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນໃນທ້ອງຖິ່ນ. ບັນດາຫົວໜ່ວຍເສດຖະກິດເອກະຊົນຕ້ອງພະຍາຍາມຢ່າງແທ້ຈິງໃນການລະດົມ ອັບເດດ ແລະ ກຳແໜ້ນ ກົດລະບຽບຂອງລັດໃນປະຈຸບັນ ເພື່ອປະຕິບັດຕາມ ແລະ ດຳເນີນການຢ່າງຖືກກົດໝາຍໃນຂະບວນການຜະລິດແລະທຸລະກິດ; ເປັນເຈົ້າການໃນການຊອກຫາຄູ່ຮ່ວມມື ແລະ ເຊື່ອມໂຍງ ເພື່ອຍົກສູງຄວາມສາມາດແຂ່ງຂັນ ໃນຂະບວນການເຊື່ອມໂຍງເສດຖະກິດສາກົນ. ຍົກສູງຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງພະແນກເສດຖະກິດແຂວງ ແລະ ຂະແໜງການ ໃນການຫັນເປັນລະອຽດ ແລະ ຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ ແຜນນະໂຍບາຍ ແລະ ນະໂຍບາຍກ່ຽວກັບການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນ; ເພີ່ມທະວີວິໄນຂອງພັກ ແລະ ລະບຽບວິໄນຂອງລັດ ໃນການຜັນຂະຫຍາຍປະຕິບັດແນວທາງ, ກົດໝາຍ ແລະ ນະໂຍບາຍຕໍ່ເສດຖະກິດເອກະຊົນ. ເພີ່ມທະວີວຽກງານກໍ່ສ້າງພັກໃນພາກເສດຖະກິດເອກະຊົນ ໂດຍສະເພາະແມ່ນ ໃນວິສາຫະກິດ. ຕ້ອງເປັນເຈົ້າການແລະທັນການ ໃນການຍົກຍ່ອງໃຫ້ກຽດ ແລະ ໃຫ້ລາງວັນແກ່ວິສາຫະກິດ ຫົວໜ່ວຍເສດຖະກິດເອກະຊົນທີ່ດີເດັ່ນ, ດຳເນີນການຜະລິດແລະທຸລະກິດມີປະສິດທິຜົນສູງ, ປະຕິບັດຕາມລະບຽບກົດໝາຍຢ່າງດີ ແລະ ປະກອບສ່ວນຫຼາຍຢ່າງ ເຂົ້າໃນການພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ.
ທີຫົກ, ໃນການລົງທຶນໂດຍທົ່ວໄປ ແລະ ການລົງທຶນເອກະຊົນໂດຍສະເພາະນັ້ນ ຈຳເປັນຕ້ອງເຂົ້າໃຈນະໂຍບາຍຢ່າງລະອຽດວ່າ ຊັບພະຍາກອນພາຍນອກເປັນສຳຄັນ, ຊັບພະຍາກອນພາຍໃນປະເທດເປັນສິ່ງຕັດສິນຊີ້ຂາດ. ຖືເອົາຊັບພະຍາກອນຈາກພາກເອກະຊົນເປັນກຳລັງຂັບເຄື່ອນການພັດທະນາຢ່າງແທ້ຈິງ; ພ້ອມກັນນັ້ນ, ຈຳເປັນຕ້ອງລະບຸຢ່າງຊັດເຈນວ່າ ການປະຕິຮູບການບໍລິຫານ ແລະ ການປັບປຸງສະພາບແວດລ້ອມທາງທຸລະກິດ ເປັນຮາກຖານທີ່ສຳຄັນ ເພື່ອສົ່ງເສີມການພັດທະນາ ແລະ ການລົງທຶນຂອງພາກເສດຖະກິດເອກະຊົນ. ການດຶງດູດການລົງທຶນໂດຍກົງຈາກຕ່າງປະເທດຕ້ອງຕິດແໜ້ນກັບການດຶງດູດບັນດາວິສາຫະກິດຜະລິດ ແລະ ຈຳໜ່າຍແຖວໜ້າ ເພື່ອດຶງດູດແລະຮັບເອົາພາກເອກະຊົນພາຍໃນປະເທດ. ເສີມຂະຫຍາຍບົດບາດຊີ້ນຳການລົງທຶນຂອງລັດ ເພື່ອດຶງດູດເງິນລົງທຶນຈາກສັງຄົມ ລວມທັງເອກະຊົນໃນປະເທດ. ຖືວ່າການລົງທຶນຂອງລັດເປັນແຫຼ່ງທຶນ “ເຫຍື່ອ” ເພື່ອດຶງດູດຊັບພະຍາກອນສັງຄົມ ແລະ ການລົງທຶນຂອງພາກເອກະຊົນ ເຂົ້າໃນການຍົກລະດັບໂຄງສ້າງພື້ນຖານທາງເສດຖະກິດ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນ ລະບົບຄົມມະນາຄົມຂົນສົ່ງ.
ນອກຈາກນີ້, ຄວນເອົາໃຈໃສ່ເຖິງບາງບັນຫາທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບການພັດທະນາເສດຖະກິດເອກະຊົນ ດັ່ງຕໍ່ໄປນີ້:
ທີໜຶ່ງ, ຊາບຊຶມຢ່າງເລິກເຊິ່ງຈິດໃຈທີ່ວ່າ ເສດຖະກິດເອກະຊົນເປັນກຳລັງຂັບເຄື່ອນສຳຄັນໃນແຜນນະໂຍບາຍ ແນວທາງ ສະຖາບັນ ກົນໄກ ນະໂຍບາຍ ແລະ ການຊີ້ນຳປະຕິບັດ ຂອງພັກ ແລະ ລັດທຸກຂັ້ນ ຂະແໜງການ ແລະ ທ້ອງຖິ່ນ.
ທີສອງ, ສ້າງສະພາບແວດລ້ອມທີ່ເອື້ອອຳນວຍໃຫ້ພາກເສດຖະກິດເອກະຊົນໂດຍທົ່ວໄປ ແລະ ວິສາຫະກິດພາກເອກະຊົນໂດຍສະເພາະ ພັດທະນາໄປພ້ອມໆ ກັບການກວດກາ ແລະ ລົບລ້າງສິ່ງກີດຂວາງການເຄື່ອນໄຫວຂອງວິສາຫະກິດພາກເອກະຊົນ ຕາມທິດທາງຫຼຸດຜ່ອນການປິດກິດຈະການ ແລະ ລົ້ມລະລາຍ.
ທີສາມ, ສົ່ງເສີມໃຫ້ວິສາຫະກິດພາກເອກະຊົນພັດທະນາໄປສູ່ການສ້າງວຽກເຮັດງານທຳ ແລະ ລາຍໄດ້ໃຫ້ກັບຄົນງານ ໂດຍສະເພາະແຮງງານທີ່ເຂົ້າຮ່ວມໃໝ່ ເພື່ອການເຕີບໂຕຢ່າງປົກຫຸ້ມ.
ທີສີ່, ສ້າງແຫຼ່ງເງິນທຶນເພື່ອໜູນຊ່ວຍວິສາຫະກິດທີ່ຈັດຕັ້ງຂຶ້ນໃໝ່ ແລະ ສ້າງສະພາບແວດລ້ອມໃຫ້ຜູ້ປະກອບການໃນການເລີ່ມຕົ້ນທຸລະກິດ. ພິເສດ, ຕ້ອງສຸມໃສ່ຍົກສູງຄວາມສາມາດແຂ່ງຂັນແຫ່ງຊາດ, ຄວາມສາມາດແຂ່ງຂັນຂອງວິສາຫະກິດ ແລະ ການແຂ່ງຂັນຂອງຂະແໜງສິນຄ້າ. ພິເສດ, ຕ້ອງເອົາໃຈໃສ່ເຖິງການຍົກສູງຄວາມສາມາດແຂ່ງຂັນລະດັບຊາດ, ຄວາມສາມາດແຂ່ງຂັນຂອງວິສາຫະກິດ ແລະ ຄວາມສາມາດແຂ່ງຂັນຂອງຂະແໜງການ.
ທີຫ້າ, ສ້າງສະພາບແວດລ້ອມທາງສະຖາບັນ, ວິທະຍາສາດເຕັກໂນໂລຊີ, ການເງິນ ສິນເຊື່ອ, ການເຂົ້າເຖິງທີ່ດິນ, ເສີມຂະຫຍາຍສະພາບແວດລ້ອມການແຂ່ງຂັນທີ່ຍຸດຕິທໍາໃຫ້ພາກເສດຖະກິດແຂ່ງຂັນກັນ ເພື່ອເປັນພື້ນຖານໃນການປັບປຸງປະສິດທິພາບທາງເສດຖະກິດ.
ທີຫົກ, ໃຫ້ຄວາມສຳຄັນກັບການລົງທຶນ ແລະ ການລົງທຶນເອກະຊົນ. ດຶງດູດຊັບພະຍາກອນຈາກວິສາຫະກິດໃນປະເທດແລະປະຊາຊົນ ເພື່ອພັດທະນາໂຄງສ້າງພື້ນຖານຕາມທິດທາງເສດຖະກິດຂອງລັດເປັນເຈົ້ານຳພາ ແລະ ຫຼີກລ່ຽງກັບດັກໜີ້ສາທາລະນະ ແລະ ໜີ້ຕ່າງປະເທດ. ເປັນເຈົ້າການໃນການກຳນົດກົນໄກ ແລະ ນະໂຍບາຍດຶງດູດຊັບພະຍາກອນມາປະຍຸກໃຊ້ຄວາມສຳເລັດຂອງການປະຕິວັດອຸດສາຫະກຳຄັ້ງທີ 4 ເຊິ່ງຈຸດສຸມແມ່ນ ການຫັນປ່ຽນເສດຖະກິດແບບດິຈີຕອນ ໃນສັງຄົມເຕັກໂນໂລຢີດີຈີຕອນ ຢ່າງສຳເລັດຜົນ./.
-------------------------
(1) ຫງວຽນ ຝູ ຈ້ອງ: ບາງບັນຫາທິດສະດິແລະພຶດຕິກຳກ່ຽວກັບລັດທິສັງຄົມນິຍົມ ແລະ ເສັ້ນທາງຂຶ້ນສູ່ສັງຄົມນິຍົມຢູ່ຫວຽດນາມ, ສພຈ. ການເມືອງແຫ່ງຊາດ ສື້ເຖິ້ດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2022, ໜ້າ 26.
(2) ເອກະສານກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງທີ 6, ສພຈ. ສື້ເຖິ້ດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 1987, ໜ້າ 56.
(3), (4) ເອກະສານກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງທີ 13, ສພຈ. ການເມືອງແຫ່ງຊາດ ສື້ເຖິ້ດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2021, ເຫຼັ້ມ 1, ໜ້າ 130, 240.
(5) ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍວິສາຫະກິດເອກະຊົນ ແລະ ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍບໍລິສັດປີ 1990; ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍວິສາຫະກິດ ບັນດາປີ 1999, 2004, 2014 ແລະ 2020; ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການລົງທຶນບັນດາປີ 2004, 2014, 2020; ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການແຂ່ງຂັນ; ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການລົງທຶນຕາມຮູບແບບຄູ່ຮ່ວມມືພາກລັດແລະເອກະຊົນ; ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການວາງແຜນ; ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍກາງລົງທຶນສາທາລະນະ; ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການປະມູນ; ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການສະໜັບສະໜູນວິສາຫະກິດຂະໜາດນ້ອຍແລະຂະໜາດກາງ ແລະອື່ນໆ.
(6) ກົມໃຫຍ່ສະຖິຕິ: ການສໍາຫຼວດເສດຖະກິດທົ່ວໄປ ປີ 2021 - ຜົນເບື້ອງຕົ້ນ, ສພຈ. ສະຖິຕິ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2022, ໜ້າ 72.
(7) Vinamilk, ກຸ່ມ FPT, ກຸ່ມ Vingroup, ກຸ່ມ ຮວ່າຟ້າດ, ກຸ່ມ ເຈື່ອງຫາຍ, ກຸ່ມ Masan, ກຸ່ມ ຮວ່າງແອງຢາລາຍ.
(8) ກຸ່ມ Golf ລອງແທ່ງ, ກຸ່ມ ຮວ່າງແອງຢາລາຍ, ກຸ່ມ ເຈື່ອງຫາຍ, ກຸ່ມ Vingroup, ກຸ່ມ ວຽດເຟືອງ, ບໍລິສັດແຮ່ທາດ CAVICO, ບໍລະສັດແຮ່ທາດ Sakai.
(9), (10) ກົມໃຫຍ່ສະຖິຕິ: ປື້ມສະຖິຕິປະຈຳປີ 2021, ສພຈ. ສະຖິຕິ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2022, ໜ້າ 194, 206.
(11), (12) ກົມໃຫຍ່ສະຖິຕິ: ປື້ມສະຖິຕິປະຈຳປີ 2021, ສພຈ. ສະຖິຕິ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2022, ໜ້າ 258, 263.
(13) ທາງດ່ວນ ຮ້າລອງ - ເວິນໂດ່ນ ແລະ ເວິນໂດ່ນ - ໝອງກ້າຍ, ສະໜາມບິນສາກົນ ເວິນໂດ່ນ, ສະໜາມບິນ ກາມແຮັງ - ແຂງຮ່ວາ, ຖະໜົນວົງແຫວນທີ 2 ແບບຂົວ ຫວິງຕູຍ - ງ້າຕືເສີ, ອຸໂມງກິ່ວກ໋າ ແລະອື່ນໆ.
(14) ປີ 2017 ບັນລຸພຽງ 46,5 ລ້ານດົ່ງຕໍ່ຄົນ, ໃນຂະນະທີ່ເສດຖະກິດຂອງລັດບັນລຸ 311 ລ້າງດົ່ງຕໍ່ຄົນ ແລະ ເສດຖະກິດທີ່ມີການລົງທຶນໂດຍກົງຈາກຕ່າງປະເທດບັນລຸ 233 ລ້ານດົ່ງຕໍ່ຄົນ.
(15) ແອັງທື: “ເງິນເດືອນສະເລ່ຍຂອງຜູ້ອອກແຮງງານໃນປີທີ່ຜ່ານມາ”, ໜັງສືພິມແຮງງານ ເອເລັກໂຕຮນິກ, ວັນທີ 23 ມັງກອນ 2022, https://laodong.vn/cong-doan/tien-luong-binh-quan-cua-nguoi-lao-dong-trong-nam-qua-997894.ldo
(16) ມິງເຮືອງ: “ເສດຖະກິດເອກະຊົນ - ກຳລັງຂັບເຄື່ອນການເຕີບໂຕທາງເສດຖະກິດຂອງຫວຽດນາມ”, ເວັບໄຊຂອງກະຊວງການເງິນ, ວັນທີ 9 ທັນວາ2021, https://mof.gov.vn/webcenter/portal/tttc/pages_r/l/chi-tiet-tin-tin-tuc-tai-chinh?dDocName=MOFUCM217082
- ບົດນີ້ໄດ້ລົງພິມໃນວາລະສານກອມມູນິດ ສະບັບທີ 1009 (ເດືອນມີນາ 2023
