ການເຄົາລົບ, ປົກປ້ອງ ແລະ ຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດ
ໃນການເຄື່ອນໄຫວຕຸລາການຢູ່ຫວຽດນາມ
ໃນການເຄື່ອນໄຫວຕຸລາການຢູ່ຫວຽດນາມ
ທ່ານຟ້າມ ມິງ ຈິ໊ງ, ກຳມະການກົມການເມືອງ, ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ມາຢ້ຽມຢານນັກຮຽນແລະຄູອາຈານ ໂຮງຮຽນ ຮີວ້ອງ - ໂຮງຮຽນກິນນອນສຳລັບເດັກຜູ້ເຄາະຮ້າຍທີ່ສູນເສຍພໍ່ແມ່ ຍ້ອນການແຜ່ລະບາດຂອງພະຍາດໂຄວິດ-19 _ພາບ: TTXVN
ທັດສະນະ ແລະ ແຜນນະໂຍບາຍຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ, ກົດໝາຍຂອງລັດຫວຽດນາມ
ກ່ຽວກັບການເຄົາລົບ, ປົກປ້ອງ ແລະ ຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດໃນການເຄື່ອນໄຫວຕຸລາການ
ຂະບວນການຮັບຮູ້ ແລະ ທັດສະນະ, ແຜນນະໂຍບາຍຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ ກ່ຽວກັບການເຄົາລົບ, ປົກປ້ອງ ແລະ ຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດ ໃນການເຄື່ອນໄຫວຕຸລາການ
ທັດສະນະກ່ຽວກັບການເຄົາລົບ ແລະ ປົກປ້ອງສິດທິມະນຸດຢູ່ຫວຽດນາມ ໄດ້ຮັບການກຳນົດໄວ້ຕັ້ງແຕ່ຕົ້ນ ໃນເອກະສານການເມືອງສະບັບທຳອິດ ເຊັ່ນ ໂຄງການການເມືອງປີ 1930(1), ຖະແຫຼງການເອກະລາດປີ 1945 ຫຼື ວິທະຍານິພົນເລື່ອງການປະຕິວັດຫວຽດນາມ ປີ 1951 ເຊິ່ງ ພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມໂດ້ຢືນຢັນຢ່າງຈະແຈ້ງເຖິງເປົ້າໝາຍຂອງການປະຕິວັດຫວຽດນາມ ພາຍໃຕ້ການນຳພາຂອງພັກວ່າ “ປົກປ້ອງອຳນາດການປົກຄອງປະຊາຊົນ, ປົກປ້ອງສິດຜົນປະໂຫຍດຂອງປະຊາຊົນ ແລະ ຮັບປະກັນໃຫ້ພົນລະເມືອງປະຕິບັດພັນທະຂອງຕົນຕໍ່ປະເທດຊາດ. ສິດຜົນປະໂຫຍດດັງກ່າວແມ່ນການໄດ້ຮັບສິດທິມະນຸດ, ສິດທິພົນລະເມືອງ ແລະ ສິດທິໃນຊັບສິນ. ພັນທະດັງກ່າວແມ່ນການປົກປັກຮັກສາປະເທດ, ສະໜັບສະໜູນອຳນາດການປົກຄອງຂອງປະຊາຊົນ, ປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນກອງທຶນສາທາລະນະ, ປົກປັກຮັກສາ ແລະ ພັດທະນາຊັບສິນສ່ວນລວມຂອງປະເທດຊາດ(2).
ຫຼັງຈາກດຳເນີນກິດຈະການປ່ຽນແປງໃໝ່ເປັນເວລາ 5 ປີ, ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງທີ VII ພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ (ປີ 1991) ໄດ້ຜ່ານ ໂຄງການການເມືອງກໍ່ສ້າງປະເທດໃນສະໄໝຂ້າມຜ່ານສູ່ລັດທິສັງຄົມນີຍົມ, ເປັນຄັ້ງທຳອິດທີ່ມີການກ່າວເຖິງສິດທິມະນຸດຢ່າງເປັນທາງການ, ນັ້ນແມ່ນ: “ລັດອອກກົດໝາຍເພື່ອກຳນົດສິດພົນລະເມືອງ ແລະ ສິດທິມະນຸດ”(3). ຕໍ່ມາໃນປີ 1992, ຄະນະເລຂາທິການສູນກາງພັກໄດ້ອອກຄຳສັ່ງໝາຍເລກ 12-CT/TW, ລົງວັນທີ 12 ກໍລະກົດ 1992 “ກ່ຽວກັບບັນຫາສິດທິມະນຸດ ແລະ ທັດສະນະ, ແຜນນະໂຍບາຍຂອງພັກເຮົາ”. ຕັ້ງແຕ່ນີ້ເປັນຕົ້ນໄປ, ບັນຫາຮັບປະກັນ ແລະ ປົກປັກຮັກສາສິດທິມະນຸດໄດ້ຮັບການຜັນຂະຫຍາຍຢ່າງຈະແຈ້ງກວ່າ ໃນບັນດາເອກະສານຂອງພັກຜ່ານບັນດາກອງປະຊຸມໃຫຍ່, ສ້າງພື້ນຖານການເມືອງໃຫ້ແກ່ການເຄື່ອນໄຫວເຄົາລົບ ແລະ ປົກປັກຮັກສາສິດທິມະນຸດຢູ່ຫວຽດນາມ. ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ VIII ຂອງພັກ (ປີ 1996) ຢືນຢັນທັດສະນະ “ການເບິ່ງແຍງດູແລປະຊາຊົນ, ການປົກປ້ອງສິດທິ ແລະ ຜົນປະໂຫຍດທີ່ຊອບທຳຂອງທຸກຄົນ, ການເຄົາລົບ ແລະ ປະຕິບັດຕາມສົນທິສັນຍາສາກົນວ່າດ້ວຍສິດທິມະນຸດທີ່ຫວຽດນາມໄດ້ລົງນາມ ຫຼືມີສ່ວນຮ່ວມ”(4).
ເລີ່ມຈາກພຶດຕິກຳຕົວຈິງ, ວັນທີ 2 ມັງກອນ 2002, ກົມການເມືອງສູນກາງໄດ້ອອກມະຕິໝາຍເລກ 08-NQ/TW “ວ່າດ້ວຍໜ້າທີ່ຈຸດໜັກຈຳນວນໜຶ່ງກ່ຽວກັບວຽກງານຕຸລາການໃນໄລຍະທີ່ຈະມາເຖິງ” ແລະ ຕໍ່ຈາກນັ້ນແມ່ນ ມະຕິໝາຍເລກ 49-NQ/TW, ລົງວັນທີ 2 ມິຖຸນາ 2005 “ກ່ຽວກັບຍຸດທະສາດການປະຕິຮູບທາງດ້ານຕຸລາການຮອດປີ 2020”. ຕາມນັ້ນ, ໜຶ່ງໃນບັນດາທິດທາງການປະຕິຮູບຄື: ການປັບປຸງຂະບວນການຕຸລາການໃຫ້ສົມບູນແບບ, ຮັບປະກັນຄວາມຄົບຊຸດ, ປະຊາທິປະໄຕ, ການເປີດເຜີຍ, ຄວາມໂປ່ງໃສ, ກາເຄົາລົບ ແລະ ປົກປ້ອງສິດທິມະນຸດ. ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ເປົ້າໝາຍໃນການປົກປ້ອງສິດທິມະນຸດບໍ່ໄດ້ລວມຢູ່ໃນຍຸດທະສາດ. ໃນກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ X (ປີ 2006), ພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມໄດ້ກຳນົດຢ່າງຈະແຈ້ງເຖິງເປົ້າໝາຍ ແລະ ໜ້າທີ່ ຂອງການປະຕິຮູບທາງດ້ານຕຸລາການ, ນັ້ນແມ່ນ “ການກໍ່ສ້າງລະບົບອົງການຕຸລາການທີ່ປອດໃສ, ເຂັ້ມແຂງ, ປະຊາທິປະໄຕ, ເຂັ້ມງວດ, ປົກປັກຮັກສາຄວາມຍຸດຕິທຳ ແລະ ສິດທິມະນຸດ”(5).
ການປະຕິຮູບທາງດ້ານຕຸລາການຖືສານເປັນສູນກາງ, ການພິຈາລະນາຄະດີເປັນຈຸດສຸມ ແລະ ການໂຕ້ວາທີໃນການພິຈາລະນະຄະດີເປັນກ້າວບຸກທະລຸ, ເພື່ອຫັນປ່ຽນເປົ້າໝາຍແລະໜ້າທີ່ທຳອິດຂອງສານ ຈາກການປົກປ້ອງຫຼັກນິຕິທຳແລະລະບອບສັງຄົມນິຍົມ ໄປເປັນເປົ້າໝາຍໃນການການປົກປ້ອງຄວາມຍຸຕິທຳ, ປົກປ້ອງສິດທິມະນຸດ, ສິດແລະຜົນປະໂຫຍດທີ່ຊອບທຳຂອງບຸກຄົນ ແລະ ພົນລະເມືອງ. ທັດສະນະດັ່ງກ່າວສືບຕໍ່ໄດ້ຮັບການຢືນຢັນໃນເອກະສານຂອງບັນດາກອງປະຊຸມໃຫຍ່ ແລະ ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງທີ XIII ຂອງພັກ (ປີ 2021) ວ່າ: “ສືບຕໍ່ກໍ່ສ້າງລະບົບຕຸລາການຂອງຫວຽດນາມໃຫ້ມີຄວວາມເປັນມືອາຊີບ, ຍຸຕິທຳ, ເຂັ້ມງວດ, ຊື່ສັດ ແລະ ຮັບໃຊ້ປະເທດຊາດແລະປະຊາຊົນ. ການເຄື່ອນໄຫວຕຸລາການຕ້ອງມີຄວາມຮັບຜິດຊອບໃນການປົກປ້ອງຄວາມຍຸຕິທຳ, ປົກປ້ອງສິດທິມະນຸດ, ປົກປັກຮັກສາລະບອບສັງຄົມນິຍົມ, ປົກປັກຮັກສາຜົນປະໂຫຍດຂອງລັດ, ປົກປ້ອງສິດແລະຜົນປະໂຫຍດທີ່ຊອບທຳ, ຖືກຕ້ອງຕາມກົດໝາຍຂອງອົງການແລະບຸກຄົນ”(6).
ດັ່ງນັ້ນ, ການປ່ຽນເປົ້າໝາຍຂອງລະບົບຕຸລາການ, ຂອງການປະຕິຮູບດ້ານຕຸລາການຈາກບ່ອນກ່ອນອື່ນໝົດແມ່ນການປົກປ້ອງຫຼັກນິຕິທຳ, ປົກປ້ອງລະບອບສັງຄົມນິຍົມ, ປົກປ້ອງພັກແລະລັດ ມາເປັນການປົກປ້ອງຄວາມຍຸດຕິທຳ, ປົກປ້ອງກົດໝາຍ, ປົກປ້ອງສິດທິມະນຸດ ແລະ ສິດແລະຜົນປະໂຫຍດທີ່ຖືກຕ້ອງຕາມກົດໝາຍຂອງບຸກຄົນ ແລະພົນລະເມືອງ ເປັນອັນດັບໜຶ່ງ; ພ້ອມກັນນັ້ນ, ການລະບຸສູນກາງຂອງການປະຕິຮູບດ້ານຕຸລາການແມ່ນການປະຕິຮູບສານ ໂດຍສຸມໃສ່ການເຄື່ອນໄຫວພິຈາລະນາຄະດີ ແລະ ຂອດບຸກທະລຸແມ່ນການໂຕ້ວາທີໃນສານ ເຊິ່ງຖືເປັນຈຸດປ່ຽນໃນການຮັບຮູ້ ແລະຈິນຕະນາການທິດສະດີຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ ກ່ຽວກັບທີ່ຕັ້ງແລະບົດບາດຂອງຕຸລາການ, ສິດທິຂອງຕຸລາການ ແລະ ການເຄື່ອນໄຫວຕຸລາການໃນການປົກປ້ອງຄວາມຍຸດຕິທຳ, ເຄົາລົບ, ປົກປ້ອງ ແລະ ຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດ.
ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການເຄົາລົບ, ປົກປ້ອງ ແລະ ຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດ ໃນການເຄື່ອນໄຫວຕຸລາການ
ໃນແງ່ຂອງປະຫວັດສາດລັດຖະທຳມະນູນ, ຫວຽດນາມໄດ້ຜ່ານລັດຖະທຳມະນູນມາແລ້ວ 4 ສະບັບຈົນເຖິງປະຈຸບັນ (ລັດຖະທຳມະນູນປີ 1946, ລັດຖະທຳມະນູນປີ 1980, ລັດຖະທຳມະນູນປີ 1992 ແລະ ລັດຖະທຳມະນູນປີ 2013). ການຄົ້ນຄວ້າກ່ຽວກັບລັດຖະທຳມະນູນຂອງຫວຽດນາມສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ລັດຖະທຳມະນູນປີ 1946 ແລະ ລັດຖະທຳມະນູນປີ 1959 ມີບົດບັນຍັດກ່ຽວກັບການຈັດຕັ້ງອົງການຕຸລາການ ແຕ່ບໍ່ມີການກຳນົດສະເພາະກ່ຽວກັບພາລະບົດບາດແລະໜ້າທີ່. ການກຳນົດສະເພາະກ່ຽວກັບພາລະບົດບາດ, ໜ້າທີ່ ແລະ ເຂດອຳນາດຂອງອົງການຕຸລາການ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນ ພາລະບົດບາດ, ໜ້າທີ່ຂອງສານ ໄດ້ຮັບການລະບຸໄວ້ໃນລັດຖະທຳມະນູນປີ 1980, ລັດຖະທຳມະນູນປີ 1992 ແລະ ລັດຖະທຳມະນູນປີ 2013 ຕາມລຳດັບ.
ລັດຖະທຳມະນູນປີ 1980 ແລະ ຕໍ່ຈາກນັ້ນແມ່ນລັດຖະທຳມະນູນປີ 1992 ເຊິ່ງເປັນລັດຖະທຳມະນູນສະບັບທຳອິດໃນໄລຍະການປ່ຽນແປງໃໝ່ ໄດ້ກຳນົດວ່າ: “ສານປະຊາຊົນແລະອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນ ແຫ່ງສາທາລະນະລັດສັງຄົມນິຍົມຫວຽດນາມ ພາຍໃນຂອບເຂດໜ້າທີ່ຂອງຕົນ ມີໜ້າທີ່ປົກປ້ອງລະບົບກົດໝາຍສັງຄົມນິຍົມ, ປົກປັກຮັກສາລະບອບສັງຄົມນິຍົມ ແລະ ສິດເປັນເຈົ້າຂອງຂອງປະຊາຊົນ, ປົກປ້ອງຊັບສິນຂອງລັດແລະສ່ວນລວມ, ປົກປ້ອງຊີວິດ ຊັບສິນ ເສລີພາບ ແລະ ກຽດສັກສີຂອງພົນລະເມືອງ”(7). ໃນລັດຖະທຳມະນູນປີ 2013, ພາລະບົດບາດແລະໜ້າທີ່ຂອງສານ ໄດ້ຮັບການກຳນົດຂຶ້ນຕາມວິທີການໃໝ່ ໂດຍສານມີໜ້າທີ່ໃນການປົກປັກຮັກສາຄວາມຍຸຕິທຳ, ປົກປັກຮັກສາສິດທິມະນຸດ, ສິດທິພົນລະເມືອງ, ປົກປັກຮັກສາລະບອບສັງຄົມນິຍົມ, ປົກປັກຮັກສາຜົນປະໂຫຍດຂອງລັດ, ສິດແລະຜົນປະໂຫຍດອັນຊອບທຳອົງການແລະບຸກຄົນ.
ດ້ວຍບົດບາດຂອງອົງການຕຸລາການໃນການປົກປ້ອງຄວາມຍຸຕິທຳ, ປົກປ້ອງກົດໝາຍ, ປົກປ້ອງສິດທິມະນຸດ ແລະ ສິດທິພົນລະເມືອງ, ພາລະບົດບາດແລະໜ້າທີ່ຂອງສານປະຊາຊົນ ແລະ ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນ ໄດ້ຖືກກຳນົດໄວ້ໃນລັດຖະທຳມະນູນປີ 1992, ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການຈັດຕັ້ງສານປະຊາຊົນ ແລະ ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການຈັດຕັ້ງອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນປີ 2002 ໄດ້ຮັບການກຳນົດໃໝ່ໃນລັດຖະທຳມະນູນປີ 2013; ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການຈັດຕັ້ງສານປະຊາຊົນ ແລະ ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການຈັດຕັ້ງອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນປີ 2014(8). ຕາມນັ້ນ, ລັດຖະທຳມະນູນ, ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການຈັດຕັ້ງສານປະຊາຊົນ ແລະ ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການຈັດຕັ້ງອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນ ໄດ້ກຳນົດໃຫ້ສານປະຊາຊົນມີໜ້າທີ່ປົກປ້ອງຄວາມຍຸຕິທຳ, ປົກປ້ອງສິດທິມະນຸດ ແລະ ສິດທິພົນລະເມືອງ; ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນມີໜ້າທີ່ປົກປ້ອງກົດໝາຍ, ປົກປ້ອງສິດທິມະນຸດ ແລະ ຈາກນັ້ນກໍມີໜ້າທີ່ປົກປ້ອງລະບອບສັງຄົມນິຍົມ, ປົກປ້ອງຜົນປະໂຫຍດຂອງລັດ, ສິດແລະຜົນປະໂຫຍດອັນຊອບທຳຂອງອົງການແລະບຸກຄົນ ໂດຍຈັດຕັ້ງກອບກົດໝາຍໃໝ່ຢ່າງເປັນທາງການໃນອົງການ ແລະ ການເຄື່ອນໄຫວຂອງອົງການຕຸລາການ.
ການປ່ຽນແປງພາລະບົດບາດແລະໜ້າທີ່ຂອງສານປະຊາຊົນ ແລະ ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນ ໃນການປົກປ້ອງຄວາມຍຸຕິທຳ, ປົກປ້ອງສິດທິມະນຸດ ແລະ ສິດທິພົນລະເມືອງ ໄດ້ຂີດໝາຍການປ່ຽນແປງກະໂດດຂັ້ນ ໃນລະບຽບຂໍ້ບັງຄັບກ່ຽວກັບການຈັດຕັ້ງ ແລະ ການເຄື່ອນໄຫວຂອງລະບົບຕຸລາການ ໂດຍສ້າງສະຖານະໃໝ່ໃຫ້ແກ່ການກໍ່ສ້າງ ແລະ ການພັດທະນາລະບົບຕຸລາການຂອງຫວຽດນາມ ໃຫ້ຄ່ອຍໆ ທຽບເທົ່າກັບລະບົບຕຸລາການຂອງປະເທດທີ່ພັດທະນາແລ້ວໃນໂລກ. ຄຽງຂ້າງບັນດາກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການຈັດຕັ້ງສານ ແລະ ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການຈັດຕັ້ງອົງການໄອຍະການນັ້ນ ບັນດາປະມວນກົດໝາຍແລະກົດໝາຍ ທີ່ປະກາດໃຊ້ພາຍຫຼັງລັດຖະທຳມະນູນປີ 2013 ເຊັ່ນ ປະມວນກົດໝາຍອາຍາ, ປະມວນກົດໝາຍວິທີພິຈາລະນາຄວາມອາຍາ, ປະມວນກົດໝາຍແພ່ງ, ປະມວນກົດໝາຍວິທີພິຈາລະນາຄວາມແພ່ງ; ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການຄຸມຕົວຊົ່ວຄາວແລະຄຸມຂັງຊົ່ວຄາວ; ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການປະຕິບັດຄຳຕັດສິນທາງອາຍາ… ກໍໄດ້ມຸ່ງເປົ້າໝາຍໄປທີ່ການເຄົາລົບ, ປົກປ້ອງ ແລະ ຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດ; ປ້ອງກັນແລະລົງໂທດການກະທຳທີ່ລະເມີດສິດທິມະນຸດໃນການເຄື່ອນໄຫວດ້ານຕຸລາການ.
ຄວາມສຳເລັດໃນການເຄົາລົບ, ປົກປ້ອງ ແລະ ຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດ ໃນການເຄື່ອນໄຫວດ້ານຕຸລາການ
ດ້ວຍແນວທາງທີ່ຖືກຕ້ອງຕາມທີ່ລະບຸໄວ້ໃນມະຕິໝາຍເລກ 49-NQ/TW ແລະໃນກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ X (ປີ 2006), ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ XI (ປີ 2011), ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ XII (ປີ 2016) ກ່ຽວກັບສິດທິຕຸລາການ ແລະ ການເຄື່ອນໄຫວທາງດ້ານຕຸລາການ ແລະ ໃນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດຍຸດທະສາດການປະຕິຮູບດ້ານຕຸລາການ, ດ້ວຍເປົ້າໝາຍປົກປ້ອງຄວາມຍຸຕິທຳ, ສິດທິມະນຸດ, ການເຄົາລົບ, ການປົກປ້ອງ ແລະ ການຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດໃນກິດຈະກຳຕຸລາການ ເຊິ່ງສາມາດບັນລຸຜົນສຳເລັດທີ່ສຳຄັນຫຼາຍຢ່າງ ຄື:
ທີໜຶ່ງ, ພາຍໃຕ້ຜົນກະທົບຂອງການປະຕິຮູບທາງດ້ານຕຸລາການ “ວຽກງານການສືບສວນ, ການດຳເນີນຄະດີ, ການພິຈາລະນາຄະດີ, ການບັງຄັບໃຊ້ຄຳພິພາກສາ, ການຈັບກຸມ, ການຄວບຄຸມຕົວ, ການກັກຂັງ, ການດັດສ້າງ ໄດ້ຮັບການປະຕິບັດຢ່າງເຂັ້ມງວດ, ເປັນປະຊາທິປະໄຕ ແລະ ຍຸຕິທຳຫຼາຍຂຶ້ນ, ໂດຍຈຳກັດຄວາມອະຍຸດຕິທຳ, ຄວາມຜິດພາດ ແລະ ອາດຊະຍາກຳທີ່ຖືກມອງຂ້າມ, ປະກອບສ່ວນຊຸກຍູ້ການພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ ແລະການເຊື່ອມໂຍງເຂົ້າກັບສາກົນ”(9).
ທີສອງ, ໃນວາລະສະພາແຫ່ງຊາດສະໄໝທີ XIV (2016-2021), ຂໍ້ດີເດັ່ນໃນການເຄື່ອນໄຫວຂອງຂະແໜງໄອຍະການແມ່ນ “ຈຳນວນການຕັດສິນລົງໂທດທີ່ຜິດກົດໝາຍໄດ້ຫຼຸດລົງ ແລະ ຈຳນວນຜູ້ກະທຳຄວາມຜິດທີ່ຫຼົບໜີກໍຫຼຸດລົງຕາມລຳດັບ”.
ທີສາມ, ບົດບາດຂອງຂະແໜງໄອຍະການໃນຂະບວນການແກ້ໄຂຄະດີອາຍາໄດ້ຮັບການຢືນຢັນເພີ່ມຫຼາຍຂຶ້ນ, ປະກອບສ່ວນຢ່າງຕັ້ງໜ້າໃນການຍົກສູງຄຸນນະພາບການສືບສວນ, ການດຳເນີນຄະດີ, ການພິຈາລະນາຄະດີ, ການປົກປັກຮັກສາຄວາມຍຸຕິທຳ ແລະ ຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດໄດ້ຮັບການເຄົາລົບ ແລະ ປະຕິບັດ”(10).
ທີສີ່, ກ່ຽວກັບການເຄື່ອນໄຫວຂອງຂະແໜງສານ, “ການພິຈາລະນາຄະດີອາຍາຮັບປະກັນວ່າ ບຸກຄົນຖືກຕ້ອງ, ຄວາມຜິດຖືກຕ້ອງ ແລະ ຖືກຕ້ອງຕາມກົດໝາຍ; ໃນລະຫວ່າງດຳລົງຕຳແໜ່ງ ບໍ່ມີກໍລະນີໃດທີ່ຜູ້ບໍລິສຸດຖືກຕັດສິນລົງໂທດຢ່າງຜິດ. ການແກ້ໄຂ, ພິຈາລະນາຄະດີແພ່ງ ແລະ ຄະດີປົກຄອງ ເປັນໄປຕາມກົດໝາຍ”(11).
ທີຫ້າ, “ລັດຖະທຳມະນູນໄດ້ກຳນົດຢ່າງຈະແຈ້ງວ່າ ສານປະຊາຊົນແມ່ນອົງການທີ່ໃຊ້ອຳນາດຕຸລາການ, ມີໜ້າທີ່ປົກປ້ອງຄວາມຍຸຕິທຳ ແລະ ສິດທິມະນຸດ... ສານປະຊາຊົນໄດ້ຮັບການຈັດຕັ້ງຕາມເຂດອຳນາດການພິພາກສາ ໂດຍບໍ່ຄຳນຶງເຖິງໜ່ວຍງານບໍລິຫານ. ການປ່ຽນແປງໃໝ່ຮູບແບບການດຳເນີນຄະດີ ແລະ ຮຽກຮ້ອງຄຳພິພາກສາຂອງສານ ຕ້ອງອີງໃສ່ຜົນການໂຕ້ວາທີໃນການພິຈາລະນາຄະດີເປັນຫຼັກ...”(12).
ຄຽງຄູ່ກັນນັ້ນ, ບັນດາຂໍ້ກຳນົດຂອງປະມວນກົດໝາຍອາຍາ ແລະ ປະມວນກົດໝາຍວິທີພິຈາລະນາຄວາມອາຍາ, ຜ່ານການແກ້ໄຂເພີ່ມເຕີມຫຼາຍຄັ້ງ ໄດ້ຮັບປະກັນຫຼັກການສຳຄັນຂອງຂະບວນການຍຸຕິທຳທາງອາຍາ.
ຕັ້ງແຕ່ປີ 2007, ຢຸດຕິການນຳໃຊ້ມາດຕະການຄຸມປະພຶດທາງບໍລິຫານ; ປ່ຽນອຳນາດພິຈາລະນາແລະຕັດສິນໃຈນຳໃຊ້ມາດຕະການສົ່ງຜູ້ລະເມີດໄປຍັງໂຮງຮຽນອົບຮົມດັດສ້າງ, ສະຖານສຶກສາແລະສະຖານບຳບັດຢາເສບຕິດພາກບັງຄັບ ຈາກຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນ ໄປຍັງສານປະຊາຊົນ (ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການຈັດການກັບການລະເມີດທາງບໍລິຫານ (ປີ 2012)); ປ່ຽນແປງໃໝ່ລະບຽບການບໍລິຫານໃນອົງການຕຸລາການ ເພື່ອອຳນວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ປະຊາຊົນເຂົ້າເຖິງຄວາມຍຸຕິທຳ; ປະຊາຊົນພຽງແຕ່ຍື່ນຄໍາຮ້ອງຕໍ່ສານ, ສ່ວນສານມີໜ້າທີ່ຮັບແລະດໍາເນີນການຄໍາຮ້ອງ; ຮັບປະກັນສິດທິໃນການເຂົ້າເຖິງຂໍ້ມູນເພື່ອດຳເນີນກິດຈະກໍາທາງຕຸລາການ ໂດຍການເຜີຍແຜ່ຄໍາພິພາກສາ ແລະ ຄໍາພິນິດໄສບົນປະຕູຂໍ້ມູນເອເລັກໂຕຣນິກຂອງສານປະຊາຊົນສູງສຸດ(13).
ທະນາຍຄວາມ ແລະ ການຊ່ວຍເຫຼືອທາງກົດໝາຍ ໄດ້ຮັບການໃຫ້ຄວາມສຳຄັນເພີ່ມຫຼາຍຂຶ້ນ. ການເຂົ້າຮ່ວມຂອງທະນາຍຄວາມໃນການດຳເນີນຄະດີໄດ້ປ່ຽນຈາກເດີມທີ່ຕ້ອງ “ໄດ້ຮັບໃບອະນຸຍາດຈາກອົງການສືບສວນ” ມາເປັນ “ພຽງແຕ່ລົງທະບຽນເພື່ອແກ້ຕ່າງ”; ກ່ອນໜ້ານີ້ ທະນາຍຄວາມມີສິດທີ່ຈະໂຕ້ວາທີໃນສານໄດ້ພຽງໄລຍະເວລາຈຳກັດ ແຕ່ປະຈຸບັນທະນາຍຄວາມມີສິດທີ່ຈະກ່າວຄຳເຫັນຈົນກວ່າການໂຕ້ຖຽງສິ້ນສຸດລົງ ເຊິ່ງໄດ້ປະກອບສ່ວນປັບປຸງຄຸນນະພາບຂອງການດຳເນີນຄະດີ, ເສີມສ້າງປະຊາທິປະໄຕ ແລະຄວາມຍຸຕິທຳໃນສານ ແລະ ຫຼຸດຜ່ອນການຕັດສິນລົງໂທດທີ່ຜິດພາດ.
ໃນການປະເມີນຜົນການປະຕິຮູບທາງດ້ານຕຸລາການໂດຍທົ່ວໄປ, ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງທີ XIII ຂອງພັກ ເນັ້ນໜັກວ່າ: “ການຈັດຕັ້ງກົງຈັກຂອງສານປະຊາຊົນ, ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນ, ອົງການສືບສວນສອບສວນ ແລະ ອົງການສະໜັບສະໜູນດ້ານຕຸລາການ ສືບຕໍ່ໄດ້ຮັບການປັບປຸງ, ຄຸນນະພາບການເຄື່ອນໄຫວມີຄວາມກ້າວໜ້າ ແລະ ສາມາດປົກປ້ອງຜົນປະໂຫຍດຂອງລັດ, ສິດແລະຜົນປະໂຫຍດທີ່ຖືກຕ້ອງຕາມກົດໝາຍຂອງອົງການແລະບຸກຄົນໄດ້ດີຂຶ້ນ; ການເຄົາລົບ ການປົກປ້ອງ ແລະ ການຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດ(14)”.
ນອກຈາກບັນດາໝາກຜົນທີ່ບັນລຸໄດ້ໃນການເຄົາລົບ ການປົກປ້ອງ ແລະ ການຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດໃນກິດຈະກຳຕຸລາການ ພາຍຫຼັງການຜັນຂະຫຍາຍຍຸດທະສາດການປະຕິຮູບຕຸລາການມາເປັນເວລາ 15 ປີແລ້ວ, ບາງວຽກງານທີ່ກຳນົດໄວ້ໃນມະຕິໝາຍເລກ 49-NQ/TW ບໍ່ທັນໄດ້ຮັບການປະຕິບັດຢ່າງຄົບຖ້ວນ, ສົ່ງຜົນກະທົບບໍ່ໜ້ອຍເຖິງການເຄົາລົບ, ການປົກປ້ອງ ແລະ ການຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດ. ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ XIII ຂອງພັກໄດ້ຍອມຮັບຢ່າງກົງໄປກົງມາວ່າ “ການປະຕິຮູບທາງດ້ານຕຸລາການຍັງບໍ່ສາມາດຕອບສະໜອງຄວາມຕ້ອງການພັດທະນາປະເທດຊາດໄດ້ຢ່າງຄົບຖ້ວນ(15)”.
ແນວທາງແກ້ໄຂແລະຂໍ້ສະເໜີແນະເພື່ອຍົກສູງປະສິດທິຜົນການເຄົາລົບ, ການປົກປ້ອງ ແລະ
ການຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດ ໃນການເຄື່ອນໄຫວຕຸລາການຮອດປີ 2020 ໂດຍມີວິໄສທັດຮອດປີ 2045.
ທີໜຶ່ງ, ການໝູນໃຊ້ວິທີທີ່ອີງໃສ່ສິດທິມະນຸດ ໃນການກໍ່ສ້າງ ແລະ ການປັບປຸງສະຖາບັນຕຸລາການທາງອາຍາ, ທາງແພ່ງ ແລະ ທາງວິທີພິຈາລະນາຄວາມອາຍາໃຫ້ສົມບູນແບບ.
ການໃຊ້ວິທີທີ່ອີງໃສ່ສິດທິມະນຸດນັ້ນ ຈຳເປັນຕ້ອງສືບຕໍ່ຜັນຂະຫຍາຍບົດບັນຍັດຂອງລັດຖະທຳມະນູນປີ 2013, ໂດຍສະເພາະແມ່ນຫຼັກການທີ່ລະບຸໄວ້ໃນມາດຕາ 3 ແລະ ວັກ 1, ມາດຕາ 14 ຂອງລັດຖະທຳມະນູນປີ 2013, ນັ້ນແມ່ນ: “ລັດມີຄວາມຮັບຜິດຊອບໃນການຮັບຮອງ, ເຄົາລົບ, ປົກປ້ອງ ແລະ ຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດ”(16). ສະນັ້ນ, ຕ້ອງຮັບປະກັນວ່າ ຫຼັກເກນຂອງລະບົບຕຸລາການມີຄວາມຈະແຈ້ງ, ໂປ່ງໃສ, ເປີດເຜີຍ, ໝັ້ນຄົງ, ເຂົ້າເຖິງໄດ້, ແທດເໝາະກັບສະພາບເສດຖະກິດ, ການເມືອງ, ວັດທະນະທຳ-ສັງຄົມ ແລະ ສະພາບການຂອງຫວຽດນາມ ແລະ ເໝາະສົມກັບມາດຕະຖານສາກົນດ້ານສິດທິມະນຸດ, ຮັບປະກັນຄວາມປອດໄພຂອງປະຊາຊົນ, ສັນຍາ ແລະ ຊັບສິນຂອງບຸກຄົນ ແລະ ວິສາຫະກິດ ຕາມເນື້ອໃນຈິດໃຈຂອງກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງທີ XIII 13 ຂອງພັກ: “ການສ້າງລະບົບກົດໝາຍທີ່ຄົບຊຸດ, ເປັນເອກະພາບ, ເປັນໄປໄດ້, ເປີດເຜີຍ, ໂປ່ງໃສ ແລະ ມີສະຖຽນລະພາບ ໂດຍຖືເອົາສິດແລະຜົນປະໂຫຍດທີ່ຖືກຕ້ອງຕາມກົດໝາຍ, ຊອບທຳຂອງປະຊາຊົນ ແລະວິສາຫະກິດຫຼັກ ເພື່ອຊຸກຍູ້ການປ່ຽນແປງໃໝ່ປະດິດສ້າງ ແລະຮັບປະກັນຄວາມຕ້ອງການຂອງການພັດທະນາຢ່າງວ່ອງໄວແລະຍືນຍົງ”(17). ພ້ອມກັນນັ້ນ “ສ້າງລະບົບກົດໝາຍໃຫ້ສົມບູນແບບສອດຄ່ອງກັບສົນທິສັນຍາສາກົນ ແລະ ຄຳໝັ້ນສັນຍາສາກົນທີ່ຫວຽດນາມໄດ້ລົງນາມ”(18).
ການກຳນົດພາລະບົດບາດ, ໜ້າທີ່, ສິດອຳນາດ ແລະ ການຈັດຕັ້ງກົງຈັກຂອງອົງການຕຸລາການ ຕ້ອງຕິດພັນຢ່າງແໜ້ນແຟ້ນກັບໜ້າທີ່ປົກປ້ອງຍຸຕິທຳ, ປົກປ້ອງກົດໝາຍ, ເຄົາລົບ, ປົກປ້ອງ ແລະ ຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດໃນການປະຕິບັດໜ້າທີ່ ແລະວຽກງານທີ່ໄດ້ຮັບມອບໝາຍ.
ຊາບຊຶມແລະຜັນຂະຫຍາຍແຜນນະໂຍບາຍ “ສົ່ງເສີມປະສິດທິຜົນໃນການປ້ອງກັນ ແລະຄວາມເມຕາປານີໃນການຈັດການກັບອາດຊະຍາກຳ” ໃຫ້ເປັນຮູບປະທຳຢ່າງສົມບູນແບບ, ລວມທັງສືບຕໍ່ຄົ້ນຄວ້າການຫຼຸດຜ່ອນໂທດປະຫານຊີວິດໃນປະມວນກົດໝາຍອາຍາປີ 2015 (ສະບັບປັບປຸງແລະເພີ່ມເຕີມໃນປີ 2017); ຫຼຸດຂອບເຂດໂທດສູງສຸດສໍາລັບອາຊະຍາກໍາບາງປະເພດ; ຫຼຸດໂທດຈຳຄຸກ, ຂະຫຍາຍການປັບໃໝ ແລະ ການດັດສ້າງບໍ່ຄຸມຂັງສຳລັບອາຊະຍາກຳບາງປະເພດ; ມີນະໂຍບາຍອາຍາພິເສດສໍາລັບຄົນອາຍຸຕໍ່າກວ່າ 18 ປີ; ສໍາລັບແມ່ຍິງຖືພາ, ແມ່ຍິງລ້ຽງລູກອ່ອນ; ຜູ້ສູງອາຍຸ, ຄົນພິການ ແລະອື່ນໆ.
ສືບຕໍ່ຄົ້ນຄວ້າ ແລະ ປັບປຸງນະໂຍບາຍ, ກົດໝາຍອາຍາ ແລະ ວິທີພິຈາລະນາຄວາມອາບາໃຫ້ສົມບູນແບບ ໂດຍມີທັດສະນະສົ່ງເສີມປະສິດທິຜົນໃນການປ້ອງກັນ, ມະນຸດສະທຳ ແລະ ຄວາມເມດຕາປານີ ໃນແຕ່ລະຂໍ້ກຳນົດຂອງກົດໝາຍ; ເພີ່ມທະວີປະສິດທິຜົນຂອງການເຄື່ອນໄຫວປະຕິບັດຄຳພິພາກສາ, ສົ່ງເສີມພາລະກິດດ້ານການສຶກສາ, ກາປະຕິຮູບ, ການອົບຮົມດັດແປງແນວຄິດຈິດໃຈ ແລະ ມະນຸດສະທຳ. ໃນການບັງຄັບໃຊ້ຄຳພິພາກສາທາງແພ່ງ, ການປົກປ້ອງສິດ ແລະຜົນປະໂຫຍດຂອງຜູ້ຮັບຜົນປະໂຫຍດຕາມຄຳພິພາກ ແລະ ຜູ້ຖືກບັນງຄັບໃຊ້ຄຳພິພາກສາ, ສິດແລະຜົນປະໂຫຍດອັນຊອບທຳຂອງອົງການແລະບຸກຄົນ ແລະ ຜົນປະໂຫຍດຂອງລັດ ຕາມຄຳພິພາກສາແລະຄຳພິນິດໄສຂອງສານ; ປັບປຸງກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການຊ່ວຍເຫຼືອດ້ານຕຸລາການໃຫ້ສົມບູນແບບ ສອດຄ່ອງກັບກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການດຳເນີນຄະດີທາງສານ; ປັບປຸງຍົກສູງຖານະແລະບົດບາດຂອງທະນາຍຄວາມ ແລະ ຜູ້ໃຫ້ຄວາມຊ່ວຍເຫຼືອທາງກົດໝາຍ. ຜັນຂະຫຍາຍແຜນນະໂຍບາຍ “ສ້າງເງື່ອນໄຂທີ່ເອື້ອອຳນວຍໃຫ້ປະຊາຊົນເຂົ້າຮ່ວມໃນການດຳເນີນຄະດີ, ຮັບປະກັນຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງພົນລະເມືອງ ແລະ ອົງການຂອງລັດຕໍ່ສານ...”.
ທີສອງ, ກຳນົດເປົ້າໝາຍ ແລະ ໜ້າທີ່ສຳຄັນຂອງຍຸດທະສາດການປະຕິຮູບດ້ານຕຸລາການຮອດປີ 2030 ແລະວິໄສທັດຮອດປີ 2045 ຢ່າງຈະແຈ້ງກວ່າອີກ.
ມະຕິໝາຍເລກ 49-NQ/TW ເນັ້ນໃສ່ການປະຕິຮູບທາງດ້ານຕຸລາການ ໂດຍໃຫ້ “ສານເປັນສູນກາງ, ການພິຈາລະນາຄະດີເປັນຈຸດສຸມ ແລະ ການດຳເນີນຄະດີເປັນຈຸດບຸກທະລຸ”(19). ດັ່ງນັ້ນ, ທິດທາງການປະຕິຮູບດ້ານຕຸລາການເຖິງປີ 2030 ພ້ອມວິໄສທັດເຖິງ 2045 ຍັງສືບຕໍ່ລະບຸໜ້າທີ່ຈຸດສຸມຂອງການປະຕິຮູບດ້ານຕຸລາການຫຼືບໍ? ຖ້າເປັນເຊັ່ນນັ້ນ, ໜ້າທີ່ຈຸດສຸມຈະເປັນແນວໃດ? ພ້ອມກັນນັ້ນ, ຈຳເປັນຕ້ອງສືບຕໍ່ແກ້ໄຂໜ້າທີ່ທີ່ກຳນົດໄວ້ໃນມະຕິໝາຍເລກ 49-NQ/TW ເຊິ່ງຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຮັບການຜັນຂະຫຍາຍ ຫຼືໄດ້ດຳເນີນການໄປແລ້ວ ແຕ່ຍັງບໍ່ທັນເຖິງຖອງ. ຖ້າບັນຫາອຸດຕັນນີ້ບໍ່ໄດ້ຮັບການແກ້ໄຂຢ່າງມີປະສິດທິພາບ ຍຸດທະສາດການປະຕິຮູບດ້ານຕຸລາການເພື່ອຈຸດໝາຍປົກປ້ອງຄວາມຍຸຕິທໍາ ແລະ ສິດທິມະນຸດ ກໍ່ຈະບໍ່ປະສົບຜົນສໍາເລັດໄດ້(20).
ທີສາມ, ກຳນົດໃຫ້ເປັນສະຖາບັນໂດຍລັດຖະທຳມະນູນ ຫຼືໂດຍກົດໝາຍ ຢ່າງຈະແຈ້ງແລະສະເພາະເຈາະຈົງກວ່າອີກຕາມຫຼັກການທີ່ວ່າ “ສານເປັນອົງການທີ່ປະຕິບັດອຳນາດຕຸລາການ”.
ປະສົບການໃນຫຼາຍປະເທດທົ່ວໂລກສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ອຳນາດຕຸລາການໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວ ແມ່ນເປັນການເຄື່ອນໄຫວຂອງສານ (ກິດຈະກຳການພິຈາລະນາຄະດີ). ການຂາດຄວາມຮູ້ຢ່າງເຖິງຖອງກ່ຽວກັບຕຸລາການ ແລະການເຄື່ອນໄຫວຕຸລາການ ໄດ້ນຳໄປສູ່ຄວາມສັບສົນໃນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດຈິງ. ເພື່ອແກ້ໄຂບັນຫານີ້ໃນເບື້ອງຕົ້ນ, ມາດຕາ 102 ຂອງລັດຖະທຳມະນູນປີ 2013 ໄດ້ບັນຍັດໄວ້ເປັນຄັ້ງທຳອິດວ່າ: ສານປະຊາຊົນແມ່ນອົງການພິຈາລະນາຄະດີຂອງສາທາລະນະລັດສັງຄົມນິຍົມຫວຽດນາມ ເຊິ່ງໃຊ້ອຳນາດຕຸລາການ. ດັ່ງນັ້ນ, ຕາມລັດຖະທຳມະນູນ, ສານຈຶ່ງເປັນອົງການທີ່ໃຊ້ອຳນາດຕຸລາການ.
ບັນຫາຄື ເມື່ອສານໄດ້ຖືກກໍານົດວ່າເປັນອົງການທີ່ໃຊ້ອໍານາດຕຸລາການ, ບັນຫາຕໍ່ໄປຄືການຊີ້ແຈງເນື້ອໃນຂອງອໍານາດຕຸລາການ ແລະ ເມື່ອກໍານົດເນື້ອໃນແລະເນື້ອຫາຂອງອໍານາດຕຸລາການໄດ້ແລ້ວ ຈະຕ້ອງໄດ້ຮັບການຄຸ້ມຄອງໂດຍຂໍ້ກໍານົດຂອງລັດຖະທໍາມະນູນ ຫຼືຢ່າງໜ້ອຍກໍໂດຍກົດໝາຍ.
ທີສີ່, ຮັບປະກັນຫຼັກການທີ່ວ່າ ຜູ້ພິພາກສາແລະຄະນະລູກຂຸນ ມີຄວາມເປັນເອກະລາດ ແລະ ຢູ່ພາຍໃຕ້ກົດໝາຍເທົ່ານັ້ນ.
ຫຼັກການທີ່ວ່າ ຜູ້ພິພາກສາ ແລະ ຄະນະລູກຂຸນມີຄວາມເປັນເອກະລາດ ແລະ ຢູ່ພາຍໃຕ້ກົດໝາຍເທົ່ານັ້ນ ແມ່ນວິທີທີ່ມີປະສິດທິພາບໃນການປົກປ້ອງຄວາມຍຸຕິທຳ, ການໃຫ້ເຫດຜົນ, ການຄຸ້ມຄອງກົດໝາຍ, ການປົກປ້ອງສິດທິມະນຸດ ແລະ ສິດທິພົນລະເມືອງ. ການຮັບປະກັນຫຼັກການທີ່ວ່າ ຜູ້ພິພາກສາ ແລະ ຄະນະລູກຂຸນ ມີຄວາມເປັນເອກະລາດ ແລະ ຢູ່ພາຍໃຕ້ກົດໝາຍເທົ່ານັ້ນ ຈຶງມີຄວາມຈຳເປັນຍິ່ງຂຶ້ນພາຍໃຕ້ເງື່ອນໄຂຂອງພັກດຽວນຳພາ ເພື່ອຮັບປະກັນການນຳພາຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ ແລະ ປ້ອງກັນການແຊກແຊງຈາກພາຍນອກໃນກິດຈະກຳການພິຈາລະນາຄະດີຂອງສານ.
ທີຫ້າ, ເພີ່ມທະວີບົດບາດຂອງທະນາຍຄວາມ, ພັດທະນາບໍລິການທາງກົດໝາຍແບບປະສານກັນ ເພື່ອປັບປຸງການເຂົ້າເຖິງຄວາມຍຸຕິທຳ ແລະກົດໝາຍສິດທິມະນຸດຂອງປະຊາຊົນ.
ໃນລັດແຫ່ງອຳນາດກົດໝາຍ, ບົດບາດຂອງທະນາຍຄວາມມີຄວາມສຳຄັນຢ່າງຍິ່ງໃນການປົກປ້ອງສິດແລະຜົນປະໂຫຍດອັນຊອບທຳຂອງບຸກຄົນ ແລະປະຊຊົນ. ດັງນັ້ນຈຶງຈຳເປັນຕ້ອງເພີ່ມຈຳນວນແລະຄຸນນະພາບຂອງທະນາຍຄວາມ, ຜູ້ຊ່ວຍທາງກົດໝາຍ ແລະບໍລິການທາງກົດໝາຍທີ່ມີຄຸນນະພາບສູງ; ມີຈັນຍາບັນອາຊີບ ແລະ ຕອບສະໜອງຄວາມຕ້ອງການສະໜັບສະໜູນທາງກົດໝາຍຂອງປະຊາຊົນ. ໃຫ້ຄວາມສຳຄັນກັບການພັດທະນາເຄືອຂ່າຍຄວາມຊ່ວຍເຫຼືອທາງດ້ານກົດໝາຍສຳລັບຜູ້ທຸກຍາກ, ຄົນຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍ, ຜູ້ໄດ້ຮັບຜົນປະໂຫຍດຈາກນະໂຍບາຍ, ກຸ່ມຜູ້ດ້ອຍໂອກາດໃນສັງຄົມ, ກຸ່ມຜູ້ຖືກລ່ວງລະເມີດທາງເພດ, ຜູ້ຖືກເຄາະຮ້າຍຈາກຄວາມຮຸນແຮງໃນຄອບຄົວ. ສົ່ງເສີມການສັງຄົມສົງເຄາະກິດຈະກຳສະໜັບສະໜູນທາງກົດໝາຍບາງປະເພດ ເພື່ອເພີ່ມຄວາມຫຼາກຫຼາຍຂອງບໍລິການຊ່ວຍເຫຼືອທາງກົດໝາຍ ແລະ ສ້າງທາງເລືອກໃຫ້ກັບປະຊາຊົນ.
ທີຫົກ, ສົ່ງເສີມການໂຄສະນາເຜີຍແຜ່ ແລະ ການສຶກສາອົບຮົມ ເພື່ອຍົກສູງຄວາມຮັບຮູ້ກ່ຽວກັບສິດທິມະນຸດ, ກ່ຽກັບພາລະບົດບາດແລະໜ້າທີ່ໃນການເຄົາລົບ ແລະ ປົກປ້ອງຄວາມຍຸຕິທຳ ແລະ ສິດທິມະນຸດ ໃນກິດຈະກຳຕຸລາການສຳລັບພະນັກງານຕຸລາການ ແລະ ສັງຄົມໂດຍລວມ.
ຍູ້ແຮງການໂຄສະນາເຜີຍແຜ່ ແລະ ອົບຮົມສຶກສາ ເພື່ອຍົກສູງຄວາມຮັບຮູ້ທາງສັງຄົມໃຫ້ແກ່ພະນັກງານຕຸລາການ ກ່ຽວກັບຄວາມສໍາຄັນຂອງການເຄົາລົບ ແລະ ປົກປ້ອງສິດທິມະນຸດໃນກິດຈະກຳຕຸລາການ; ຊາບຊຶມແລະປະຕິບັດຢ່າງເຂັ້ມງວດຕາມບົດບັນຍັດຂອງກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການຈັດຕັ້ງສານປະຊາຊົນ ປີ 2014 ແລະ ເອກະສານທາງກົດໝາຍທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກ່ຽວກັບເຂດອຳນາດຂອງສານ ໃນການພິຈາລະນາຄະດີ; ຍົກສູງຄວາມຮັບຮູ້ຂອງສັງຄົມກ່ຽວກັບຕໍາແໜ່ງ ແລະບົດບາດຂອງສານ ໃນການປົກປ້ອງຄວາມຍຸດຕິທໍາ ແລະສິດທິມະນຸດ.
ພ້ອມກັນນັ້ນ, ຕ້ອງຊາບຊຶມທັດສະນະ ແລະ ແຜນນະໂຍບາຍຂອງພັກ ແລະ ລັດ ກ່ຽວກັບການປົກປ້ອງແລະຊຸກຍູ້ສິດທິມະນຸດ ໃນສະພາບການໃໝ່, ໃນນັ້ນ ຕ້ອງຍູ້ແຮງການໂຄສະນາແລະການອົບຮົມສຶກສາ ເພື່ອຍົກສູງຄວາມຮັບຮູ້ກ່ຽວກັບສິດທິມະນຸດ ໃຫ້ແກ່ພະນັກງານຕຸລາການໂດຍທົ່ວໄປ ເຊັ່ນ ເຈົ້າໜ້າທີ່ສືບສວນ ພະນັກງານສອບສວນ; ໄອຍະການ; ຜູ້ພິພາກສາ, ຄະນະລູກຂຸນ, ພະນັກງານສານ, ຜູ້ກວດສອບ ແລະດື່ນໆ.
------------------------------------
(1) ໃນໂຄງການການເມືອງປີ 1930, ພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມປະກາດວ່າ ຈະດຳເນີນການປະຕິວັດປະຊາທິປະໄຕແບບຊົນຊັ້ນກາງ ແລະ ການປະຕິວັດທີ່ດິນ (ໂຄງການການເມືອງນີ້ໃຊ້ຄຳວ່າການປະຕິວັດປະຊາທິປະໄຕນາຍທຶນນ້ອຍ ແລະ ການປະຕິວັດກະເສດຕະກຳ) ໂດຍສະເພາະແມ່ນ ເຜີຍແຜ່ຄຳຂວັນ “ຫວຽດນາມເສລີ”, ຕໍ່ສູ້ແລະສ້າງສັງຄົມທີ່ມີອົງການຈັດຕັ້ງເສລີ; ຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງ-ຊາຍ, ການສຶກສາຖ້ວນໜ້າ; ໂຄ່ນລົ້ມລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງ ແລະລະບອບສັກດິນາ, ສ້າງຕັ້ງລັດຖະບານກຳມະກອນ-ຊາວນາ-ທະຫານ... ການຍຶດຊັບສິນຂອງນາຍທຶນອານານິຄົມຝຣັ່ງ, ການຍຶດທີ່ດິນຂອງຈັກກະພັດນິຍົມແລ້ວແຈກຢາຍໃຫ້ຊາວນາທີ່ທຸກຍາກ...
(2) ເອກະສານຄົບຊຸດຂອງພັກ, ສພຈ. ການເມືອງແຫ່ງຊາດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2001, ເຫຼັ້ມ 12, ໜ້າ 105.
(3) ໂຄງການການເມືອງກໍ່ສ້າງປະເທດໃນສະໄໝຂ້າມຜ່ານສູ່ລັດທິສັງຄົມນິຍັມ, ສພຈ. ການເມືອງແຫ່ງຊາດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 1991, ໜ້າ 19.
(4) ເອກະສານກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງທີ IX, ສພຈ. ການເມືອງແຫ່ງຊາດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2001, ໜ້າ 134.
(5) ເອກະສານກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງທີ X, ສພຈ. ການເມືອງແຫ່ງຊາດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2006, ໜ້າ 127.
(6) ເອກະສານກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງທີ XIII, ສພຈ. ການເມືອງແຫ່ງຊາດ ສື້ເຖິ້ດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2021, ເຫຼັ້ມ I, ໜ້າ 177.
(7) ລັດຖະທຳມະນູນ ປີ 1992 ຂອງປະເທດສາທາລະນະລັດສັງຄົມນິຍົມຫວຽດນາມ.
(8) ທີ່ຕັ້ງ, ພາລະບົດບາດ ແລະ ໜ້າທີ່ ຂອງສານປະຊາຊົນ ໄດ້ຮັບການກຳນົດໄວ້ໃນວັດ 3, ມາດຕາ 102 ລັດຖະທຳມະນູນປີ 2013 ດັ່ງນີ້: “ສານປະຊາຊົນແມ່ນອົງການພິຈາລະນາຄະດີຂອງປະເທດສາທາລະນະລັດສັງຄົມນິຍົມຫວຽດນາມ ເຊິ່ງໃຊ້ອຳນາດຕຸລາການ…. ສານປະຊາຊົນມີໜ້າທີ່ປົກປ້ອງຄວາມຍຸດຕິທຳ, ປົກປ້ອງສິດທິມະນຸດ, ປົກປ້ອງລະບອບສັງຄົມນິຍົມ, ປົກປ້ອງຜົນປະໂຫຍດຂອງລັດ, ສິດແລະຜົນປະໂຫຍດທີ່ຖືກຕ້ອງຕາມກົດໝາຍຂອງອົງການແລະບຸກຄົນ”; “ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນໃຊ້ສິດໃນການດຳເນີນຄະດີ ແລະ ຕິດຕາມກວດກາກິດຈະກຳທາງຕຸລາການ... ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນມີໜ້າທີ່ປົກປ້ອງກົດໝາຍ, ປົກປ້ອງສິດທິມະນຸດ, ປົກປ້ອງລະບອບສັງຄົມນິຍົມ, ປົກປ້ອງຜົນປະໂຫຍດຂອງລັດ, ສິດແລະຜົນປະໂຫຍດທີ່ຖືກຕ້ອງຕາມກົດໝາຍຂອງອົງການແລະບຸກຄົນ ແລະ ປະກອບສ່ວນຮັບປະກັນໃຫ້ກົດໝາຍຖືກບັງຄັບໃຊ້ຢ່າງເຂັ້ມງວດ ແລະ ເປັນເອກະພາບ” (ມາດຕາ 107, ວັກ 3).
(9) ຄະນະບໍລິຫານງານສູນກາງ, ຄະນະຊີ້ນຳການປະຕິຮູບທາງຕຸລາການ, ລາຍງານສະຫຼຸບຜົນການປະຕິບັດໂຄງການຈຸດສຸມ ກ່ຽວກັບວຽກງານການປະຕິຮູບທາງຕຸລາການໃນໄລຍະປີ 2011-2016; ຄາດການໂຄງການຈຸດສຸມກ່ຽວກັບວຽກງານການປະຕິຮູບທາງຕຸລາການໄລຍະປີ 2016-2021, ໜ້າ 27.
(10) ລາຍງານຂອງຫົວໜ້າອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນສູງສຸດ ວ່າດ້ວຍສະຫຼຸບຜົນການປະຕິບັດງານໃນສະໄໝສະພາແຫ່ງຊາດຊຸດທີ XIV (2016-2021).
(11) ລາຍງານຂອງປະທານສານປະຊາຊົນສູງສຸດ ກ່ຽວກັບວຽກງານຂອງສານໃນສະໄໝສະພາແຫ່ງຊາດຊຸດທີ XIV (2016-2021).
(12) ຄະນະບໍລິຫານງານສູນກາງ, ຄະນະຊີ້ນຳການປະຕິຮູບທາງຕຸລາການ, ລາຍງານສະຫຼຸບຜົນການປະຕິບັດໂຄງການຈຸດສຸມກ່ຽວກັບວຽກງານການປະຕິຮູບທາງຕຸລາການໃນໄລຍະປີ 2011-2016; ຄາດການໂຄງການຈຸດສຸມກ່ຽວກັບວຽກງານການປະຕິຮູບທາງຕຸລາການໄລຍະປີ 2016-2021, ໜ້າ 26.
(13) ເຖິງວັນທີ 30 ມິຖຸນາ 2019, ປະຕູຂໍ້ທູນເອເລັກໂຕຣນິກ ຂອງສານປະຊາຊົນສູງສຸດ ໄດ້ເຜີຍແຜ່ຄຳພິພາກສາແລະຄຳພິນິດໄສຂອງສານທຸກລະດັບຈຳນວນ 284.514 ຄະດີ.
(14), (15) ເອກະສານກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງທີ XIII, ປຶ້ມທີ່ໄດ້ແນະນຳ, ເຫຼັ້ມ I, ໜ້າ 72-73, 90.
(16) ລັດຖະທຳມະນູນປີ 2013 ຂອງປະເທດສາທາລະນະລັດສັງຄົມນິຍົມຫວຽດນາມ.
(17), (18) ເອກະສານກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງທີ XIII, ປຶ້ມທີ່ໄດ້ແນະນຳ, ເຫຼັ້ມ I, ໜ້າ 175, 135.
(19) ມະຕິໝາຍເລກ 49-NQ/TW, ລົງວັນທີ 2 ມິຖຸນາ 2005, ຂອງກົມການເມືອງສູນກາງ ວ່າດ້ວຍຍຸດທະສາດການປະຕິຮູບທາງດ້ານຕຸລາການເຖິງປີ 2020.
(20) ເບິ່ງ ເຕື່ອງ ຢຸຍ ກຽນ: “ການປະຕິຮູບທາງດ້ານຕຸລາການເພື່ອປົກປ້ອງຄວາມຍຸດຕິທຳ ແລະ ສິດທິມະນຸດ ເພື່ອຕອບສະໜອງຄວາມຕ້ອງການໃນການກໍ່ສ້າງລັດແຫ່ງອຳນາດກົດໝາຍ ແລະ ການເຊື່ອມໂຍງເຂົ້າກັບສາກົນຢູ່ຫວຽດນາມໃນປະຈຸບັນ”, ວາລະສານກົດໝາຍ, ສະບັນທີ 4 ປີ 2021, ໜ້າ 43.
- ບົດນີ້ໄດ້ລົງພິມໃນວລະສານກອມມູນິດ ສະບັບທີ 1058 (ເດືອນມີນາ 2025).
