ບໍ່ສາມາດບິດເບືອນຫຼືປະຕິເສດຜົນສຳເລັດຂອງຫວຽດນາມ
ໃນການຮັບປະກັນແລະປະຕິບັດສິດເສລີພາບ
ໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ
ໃນການຮັບປະກັນແລະປະຕິບັດສິດເສລີພາບ
ໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ
ວກ. - ການເຄົາລົບແລະປົກປ້ອງສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ແມ່ນທັດສະນະທີ່ສອດຄ່ອງກັນ ແລະສະເໝີຕົ້ນສະເໝີປາຍ ຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ ແລະລັດຫວຽດນາມ. ທຸກຄົນມີສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອ ແລະ ສາສະໜາ, ປະຕິບັດຕາມ ຫຼື ບໍ່ປະຕິບັດຕາມສາສະໜາ; ບໍ່ມີຜູ້ໃດມີສິດລະເມີດສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ຫຼືສວຍໃຊ້ສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ເພື່ອລະເມີດຜົນປະໂຫຍດຂອງລັດ, ຊາດ, ປະຊາຊົນ, ຜົນປະໂຫຍດຂອງຊຸມຊົນ, ສິດແລະຜົນປະໂຫຍດອັນຊອບທຳຂອງຜູ້ອື່ນ. ແຕ່ໃນເວລາທີ່ຜ່ານມາ, ບົດລາຍງານສິດທິມະນຸດ ແລະສາສະໜາຂອງບາງປະເທດຕາເວັນຕົກ ມັກມີເນື້ອໃນບິດເບືອນ, ກ່າວຫາ “ລັດຖະບານຫວຽດນາມຈຳກັດສິດເສລີພາບທາງສາສະໜາ”. ນີ້ແມ່ນການເສກສັນປັ້ນແຕ່ງ, ໃສ່ຮ້າຍປ້າຍສີຢ່າງເປີດແປນ ເພື່ອທຳລາຍກຸ່ມກ້ອນມະຫາສາມັກຄີປວງຊົນທັງຊາດ, ຄັດຄ້ານຕ້ານພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ ແລະ ລັດຫວຽດນາມ. ດັ່ງນັ້ນ, ການຊີ້ແຈງຜົນສຳເລັດຂອງຫວຽດນາມ ໃນການຮັບປະກັນ ແລະ ປະຕິບັດສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ຈຶງມີຄວາມສຳຄັນທີ່ສຸດ.
ປະຕິບັດຍຸດທະສາດ “ການຫັນປ່ຽນໂດຍສັນຕິ”, ບັນດາອິດທິກຳລັງສັດຕູແລະປະຕິກິລິຍາບໍ່ຍອມລະຖິ້ມກົນອຸບາຍອັນຊົ່ວຮ້າຍ ເພື່ອທຳລາຍການປະຕິວັດຫວຽດນາມ. ໜຶ່ງໃນບັນດາກົນອຸບາຍອັນເລິກແລບແນບນຽນນັ້ນ ແມ່ນການສວຍໃຊ້ບັນຫາທາງສາສະໜາ ເພື່ອກໍ່ຄວາມວຸ້ນວາຍ, ຖືວ່າເປັນການ “ບຸກທະລຸ” ເພື່ອລົບລ້າງບົດບາດນຳພາຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ ແລະ ລະບອບສັງຄົມນິຍົມຢູ່ຫວຽດນາມໃນປະຈຸບັນ. ໃນຊຸມປີມໍ່ໆມານີ້, ຄະນະກຳມະການສະຫະລັດອາເມລິກາວ່າດ້ວຍເສລີພາບທາງສາສະໜາສາກົນ (USCIRF) ເປັນອົງການທີ່ປຶກສາທີ່ຈັດຕັ້ງຂຶ້ນພາຍໃຕ້ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍເສລີພາບທາງສາສະໜາສາກົນຂອງປີ 1988, ໄດ້ອອກບົດລາຍງານເປັນໄລຍະ ເພື່ອສະແດງຄວາມຄິດເຫັນ, ຕີລາຄາ ແລະ ຕຳໜິຕິຕຽນສະຖານະການດ້ານສິດທິມະນຸດ ແລະ ສິດເສລີພາບທາງສາສະໜາຂອງຫຼາຍປະເທດ ລວມທັງຫວຽດນາມ. ຕັ້ງແຕ່ປີ 2012, USCIRF ໄດ້ສະເໜີໃຫ້ຈັດຫວຽດນາມໄວ້ໃນລາຍຊື່ “ບັນດາປະເທດທີ່ໜ້າກັງວົນເປັນພິເສດ, ຫຼືເອີ້ນຫຍໍ້ວ່າ CPC” ຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ, ເຖິງວ່າຫວຽດນາມບັນລຸໄດ້ບັນດາຜົນງານໃນການຮັບປະກັນສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ເຊິ່ງໄດ້ຮັບການຍອມຮັບຈາກປະຊາຄົມໂລກ. ໃນເດືອນພຶດສະພາ 2023, USCIRF ສືບຕໍ່ແນະນຳໃຫ້ກະຊວງການຕ່າງປະເທດສະຫະລັດອາເມລິກາ ຈັດຫວຽດນາມໃນ "ລາຍຊື່ CPC" ໂດຍກ່າວວ່າ ຫວຽດນາມໄດ້ “ເພີ່ມທະວີການຄວບຄຸມແລະປາບປາມ”, “ປາບປາມສາສະໜາຢ່າງຮຸນແຮງ”, “ການຄຸກຄາມ, ການຂົ່ມເຫັງ”, “ການບັງຄັບ”, "ການຍຶດຊັບສິນ"...
ການເຂົ້າເຖິງ, ການປະເມີນທີ່ມີເຈດຕະນາບໍ່ດີ ແລະບໍ່ເປັນກາງ ຂອງບຸກຄົນບາງຄົນໃນກະຊວງການຕ່າງປະເທດສະຫະລັດອາເມລິກາ ແລະ ພວກສັດຕູແລະຜູ້ບໍ່ເປັນມິດໃນ USCIRF ໄດ້ລະເມີດຂໍ້ 7 ມາດຕາ 2 ຂອງກົດບັດສະຫະປະຊາຊາດ: “ສະຫະປະຊາຊາດບໍ່ມີສິດທີ່ຈະແຊກແຊງໃນເລື່ອງທີ່ຢູ່ໃນຂອບອໍານາດພາຍໃນຂອງລັດໃດໆ. ຕາມນັ້ນແລ້ວ, ຂໍ້ກຳນົດໃນການບໍ່ແຊກແຊງກິດຈະການພາຍໃນຂອງປະເທດອື່ນກໍ່ແມ່ນພັນທະທີ່ໄດ້ກຳນົດໃຫ້ສະມາຊິກທຸກຄົນໃນປະຊາຄົມສາກົນ (1).
ບັນດາຖ້ອຍທຳນອງບິດເບືອນ ແລະກ່າວຫາຢ່າງເປີດແປນດັ່ງກ່າວຂ້າງເທິງ ບໍ່ພຽງແຕ່ບໍ່ສະທ້ອນເຖິງການຮັບຮອງ ແລະການຮັບປະກັນກົດໝາຍຂອງຫວຽດນາມ ກ່ຽວກັບເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອ ແລະສາສະໜາຢ່າງຖືກຕ້ອງ; ບໍ່ພຽງແຕ່ບໍ່ສະທ້ອນຄວາມເປັນຈິງຂອງການປະຕິບັດຕາມເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອຖື ແລະສາສະໜາໃນຫວຽດນາມໄດ້ຢ່າງຖືກຕ້ອງເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຍັງຈົງໃຈເພີກເສີຍຄວາມສຳເລັດຂອງຫວຽດນາມໃນການເຄົາລົບ ແລະການຮັບປະກັນເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ. ກົນອຸບາຍອັນເລິກເຊິ່ງ ແລະ ຈຸດປະສົງທາງການເມືອງອັນມືດມົນ ຂອງອິດທິກຳລັງສັດຕູແລະປະຕິກິລິຍາ ແມ່ນການໃຊ້ມາດຕະການຮອບດ້ານ ເພື່ອສ້າງຈຸດຮ້ອນທາງຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຈຳນວນຫຼາຍ ເພື່ອກໍ່ໃຫ້ເກີດຄວາມບໍ່ໝັ້ນຄົງທາງການເມືອງ, ວັດທະນະທຳ ແລະ ສັງຄົມ ຢູ່ບັນດາທ້ອງຖິ່ນໃນທົ່ວປະເທດ. ຄຽງຄູ່ກັນນັ້ນ, ການສວຍໃຊ້ “ແກັບລູກປືນ” ຂອງຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ເພື່ອຍຸຍົງໃຫ້ເກີດຄວາມຂັດແຍ່ງລະຫວ່າງສາສະໜາ, ລະຫວ່າງຜູ້ຖືສາສະໜາ ແລະຜູ້ບໍ່ຖືສາສະໜາ, ລະຫວ່າງສາສະໜາ ແລະອຳນາດການປົກຄອງທຸກຂັ້ນ; ຈາກນັ້ນ ແບ່ງແຍກກຸ່ມກ້ອນມະຫາສາມັກຄີປວງຊົນທັງຊາດໃຫ້ແຕກແຍກ, ກ້າວໄປເຖິງການແຊກແຊງກິກຈະການພາຍໃນ, ຕ້ານຢັນທຳລາຍພັກ ແລະລັດຫວຽດນາມ, ສ້າງຄວາມເສຍຫາຍໃຫ້ແກ່ກິດຈະການປ່ຽນແປງໃໝ່ຂອງຫວຽດນາມໃນປະຈຸບັນ.
ຄວາມເປັນຈິງສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ບັນດາຜົນງານຂອງຫວຽດນາມ ໃນການຮັບປະກັນ ແລະປະຕິບັດສິດຕາມເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ແມ່ນອີງໃສ່ບັນດາພື້ນຖານວິທະຍາສາດດັງຕໍ່ໄປນີ້:
ທີໜຶ່ງ, ສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຢູ່ຫວຽດນາມ ຍາມໃດກໍ່ໄດ້ຮັບການເຄົາລົບແລະຄຸ້ມຄອງ ໂດຍສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນຢ່າງຈະແຈ້ງໃນເອກະສານນິຕິກຳຂອງຫວຽດນາມ ນັບແຕ່ປະເທດສ້າງຕັ້ງ, ສອດຄ່ອງກັບກົດໝາຍ ແລະແນວປະຕິບັດສາກົນ.
ໃນກົດໝາຍແລະການປະຕິບັດສາກົນ, ເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາເປັນຂອງກຸ່ມສິດທິພົນລະເຮືອນ, ທາງການເມືອງ ແລະ ເປັນໜຶ່ງໃນບັນດາສິດທິມະນຸດຂັ້ນພື້ນຖານ ເຊິ່ງໄດ້ຮັບການຍອມຮັບໃນກົດໝາຍແລະການປະຕິບັດສາກົນ ເຊັ່ນດຽວກັບຢູ່ໃນກົດໝາຍຂອງຫຼາຍປະເທດໃນໂລກ. ຂໍ້ 3, ມາດຕາ 1 ຂອງກົດບັດສະຫະປະຊາຊາດປີ 1945 ເນັ້ນໜັກວ່າ: "ປະຕິບັດການຮ່ວມມືກັບສາກົນໃນການແກ້ໄຂບັນຫາສາກົນທາງດ້ານເສດຖະກິດ, ສັງຄົມ, ວັດທະນະທໍາ ແລະ ມະນຸດສະທໍາ ແລະ ການສົ່ງເສີມແລະພັດທະນາຄວາມເຄົາລົບຕໍ່ສິດທິມະນຸດ ແລະເສລີພາບຂັ້ນພື້ນຖານສຳລັບທຸກຄົນ ໂດຍບໍ່ຈຳແນກເຊື້ອຊາດ, ເພດ, ພາສາ ຫຼືສາສະຫນາ”. ຖະແຫຼງການສາກົນກ່ຽວກັບສິດທິມະນຸດໄດ້ຮັບການຮັບຮອງເອົາຈາກກອງປະຊຸມໃຫຍ່ອົງການສະຫະປະຊາຊາດໃນປີ 1948 - ເປັນເອກະສານສຳຄັນໃນປະຫວັດສາດຂອງການສ້າງລະບຽບການສິດທິມະນຸດ, ຮ່າງໂດຍຜູ້ຕາງໜ້າທີ່ມີພື້ນຖານດ້ານກົດໝາຍ ແລະວັດທະນະທຳທີ່ແຕກຕ່າງກັນ ຈາກພາກພື້ນຕ່າງໆຂອງໂລກ, ຖືວ່າເປັນມາດຕະຖານທົ່ວໄປຂອງທຸກຊາດ, ທຸກປະເທດ ແລະ ທຸກຄົນ, ເປັນຄັ້ງທຳອິດທີ່ກຳນົດສິດທິມະນຸດຂັ້ນພື້ນຖານ ທີ່ຕ້ອງໄດ້ຮັບການປົກປ້ອງໃນທົ່ວໂລກ, ລວມທັງສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ. ຖະແຫຼງການສາກົນກ່ຽວກັບສິດທິມະນຸດປີ 1948 ບໍ່ພຽງແຕ່ໃຊ້ກັບບັນດາປະເທດສະມາຊິກຂອງອົງການສະຫະປະຊາຊາດເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຍັງໃຊ້ກັບອານາເຂດທີ່ຢູ່ພາຍໃຕ້ສິດອໍານາດຂອງປະເທດເຫຼົ່ານີ້. ມາດຕາ 18 ຂອງຖະແຫຼງການສາກົນກ່ຽວກັບສິດທິມະນຸດປີ 1948 ລະບຸວ່າ: “ທຸກຄົນມີສິດເສລີພາບໃນການຄິດ, ເສລີພາບທາງມະໂນທຳ ແລະເສລີພາບທາງສາສະໜາ; ສິດທິນີ້ລວມເຖິງສິດເສລີພາບໃນການປ່ຽນສາສະໜາ ຫຼືຄວາມເຊື່ອ ແລະ ສິດເສລີພາບໃນການສະແດງອອກທາງສາສະຫນາຫຼືຄວາມເຊື່ອ ໂດຍຜ່ານການສິດສອນ, ການປະຕິບັດ, ການບູຊາແລະພິທີກຳ ບໍ່ວ່າຈະເຮັດຄົນດຽວ ຫຼືຮ່ວມກັບຜູ້ອື່ນ ໃນທີ່ສາທາລະນະ ຫຼືສ່ວນຕົວກໍຕາມ”. ຂໍ້ 1 ແລະຂໍ້ 2, ມາດຕາ 18 ຂອງອະນຸສັນຍາສາກົນວ່າດ້ວຍສິດພົນລະເຮືອນ ແລະ ສິດທິການເມືອງທີ່ສະມັດຊາໃຫຍ່ແຫ່ງສະຫະປະຊາຊາດໄດ້ຮັບຮອງເອົາໃນປີ 1966 ແລະ ໃຫ້ສັດຕະຍາບັນໂດຍຫວຽດນາມໃນປີ 1982, ລະບຸວ່າ: “ທຸກຄົນມີສິດເສລີພາບທາງດ້ານຄວາມຄິດ, ເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອ ແລະສາສະໜາ. ສິດທິນີ້ລວມເຖິງເສລີພາບໃນການມີ ຫຼືຍຶດຖືສາສະໜາ ຫຼືຄວາມເຊື່ອຕາມທີ່ຕົນເລືອກ, ແລະ ເສລີພາບໃນການສະແດງອອກທາງສາສະໜາຫຼືຄວາມເຊື່ອຄົນດຽວ ຫຼືໃນຊຸມຊົນກັບຜູ້ອື່ນ, ຢ່າງເປີດເຜີຍຫຼືປິດລັບ, ໃນຮູບແບບຕ່າງໆ ເຊັ່ນ ການບູຊາ, ການອະທິຖານ, ການຝຶກປະຕິບັດ ແລະການເທດສະໜາ. ບໍ່ມີຜູ້ໃດຈະຖືກບີບບັງຄັບທີ່ເຮັດໃຫ້ອິດສະລະພາບຂອງຕົນມີ ຫຼືການຮັບຮອງເອົາສາສະໜາຫຼືຄວາມເຊື່ອຂອງການເລືອກຂອງຕົນໄດ້”. ຈະບໍ່ມີຜູ້ໃດຖືກບັງຄັບໃຫ້ເຮັດສິ່ງໃດໆ ທີ່ກະທົບຕໍ່ເສລີພາບໃນການເລືອກຂອງເຂົາ ຫຼືສັດທາໃນສາສະໜາຫຼືຄວາມເຊື່ອຂອງຕົນ”.
ໂດຍທົ່ວໄປ, ສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາໄດ້ກຳນົດໄວ້ໃນເອກະສານສາກົນທາງດ້ານເນື້ອໃນ, ເຊັ່ນ: ປະກາດຄວາມເປັນຢູ່ຂອງສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ; ທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະໃຊ້ເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອ ແລະສາສະໜາຢ່າງເປີດເຜີຍ ບໍ່ວ່າຈະໂດຍລຳພັງ ຫຼືໃນຊຸມຊົນ; ຫ້າມການຈຳແນກປະຕິບັດ ດ້ວຍເຫດຜົນທາງຄວາມເຊື່ອ ຫຼືສາສະໜາ.
ງານເທດສະການທີ່ຍິ່ງໃຫຍ່ແຫ່ງວັງ ອ໋ຽນຢຽວຈີ່ - ຄວາມງາມທາງວັດທະນະທໍາຂອງສາສະໜາ ກາວດ່າຍ (ພາບ: ເລເຕິ໊ນຟາດ) _ແຫຼ່ງ: nhiepanhdong.vn
ອີງຕາມກົດໝາຍແລະການປະຕິບັດສາກົນກ່ຽວກັບສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ, ບັນດາເອກະສານກົດໝາຍທີ່ຫວຽດນາມໄດ້ປະຕິບັດຕາມຂໍ້ກຳນົດຂອງກົດໝາຍ ແລະການປະຕິບັດສາກົນ ວ່າດ້ວຍເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ. ສະເພາະ, ໃນແງ່ຂອງລັດຖະທຳມະນູນ, ມາດຕາ 10 ຂອງລັດຖະທຳມະນູນປີ 1946 ເນັ້ນໜັກວ່າ: “ພົນລະເມືອງຫວຽດນາມມີສິດ: ເສລີພາບໃນການປາກເວົ້າ; ເສລີພາບໃນການພິມເຜີຍແຜ່; ເສລີພາບໃນການສ້າງຕັ້ງແລະການຊຸມນຸມ; ເສລີພາບໃນການເຊື່ອຖືສາສະໜາ; ເສລີພາບໃນການຢູ່ອາໄສ, ການເຄື່ອນໄຫວຢູ່ໃນປະເທດ ແລະ ຕ່າງປະເທດ”; ມາດຕາ 26 ຂອງລັດຖະທຳມະນູນປີ 1959 ກຳນົດວ່າ: “ພົນລະເມືອງຂອງສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ຫວຽດນາມ ມີສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອ, ນັບຖືສາສະໜາ ຫຼືບໍ່ນັບຖືສາສະໜາໃດໆກໍ່ໄດ້”. ມາດຕາ 68 ຂອງລັດຖະທຳມະນູນປີ 1980 ໄດ້ລະບຸຢ່າງຈະແຈ້ງວ່າ: “ພົນລະເມືອງມີສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອ, ນັບຖືສາສະໜາ ຫຼືບໍ່ນັລຖືສາສະໜາໃດໆກໍ່ໄດ້. ຫ້າມບໍ່ໃຫ້ຜູ້ໃດສວຍໃຊ້ສາສະໜາ ເພື່ອຝ່າຝືນກົດໝາຍ ແລະ ນະໂຍບາຍຂອງລັດ”. ມາດຕາ 70 ຂອງລັດຖະທຳມະນູນປີ 1992 ຢືນຢັນວ່າ: “ພົນລະເມືອງມີສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ, ນັບຖືສາສະໜາ ຫຼືບໍ່ນັບຖືສາສະໜາໃດໆກໍ່ໄດ້. ສາສະໜາທັງໝົດມີຄວາມສະເໝີພາບກັນຕໍ່ໜ້າກົດໝາຍ”. ລັດຖະທຳມະນູນປີ 2013 ໄດ້ເພີ່ມບັນດາຂໍ້ກຳນົດກ່ຽວກັບສິດທິມະນຸດ, ໃນນັ້ນ ຢືນຢັນຢ່າງຈະແຈ້ງເຖິງການຮັບປະກັນສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ເຊິ່ງໄດ້ລະບຸໄວ້ໃນມາດຕາ 16: “ທຸກຄົນລ້ວນແຕ່ສະເໝີພາບຕໍ່ໜ້າກົດໝາຍ. ບໍ່ມີຜູ້ໃດຖືກຈຳແນກປະຕິບັດໃນຊີວິດທາງການເມືອງ, ພົນລະເຮືອນ, ເສດຖະກິດ, ວັດທະນະທຳ, ສັງຄົມ” ແລະ ໃນຂໍ້ 1, 2, ມາດຕາ 24 ໄດ້ຢືນຢັນວ່າ: “ທຸກຄົນມີສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ, ນັບຖືສາສະໜາ ຫຼືບໍ່ນັບຖືສາສະໜາໃດໆກໍ່ໄດ້. ບັນດາສາສະໜາມີຄວາມສະເໝີພາບກັນຕໍ່ໜ້າກົດຫມາຍ. ລັດເຄົາລົບແລະປົກປ້ອງສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ. ນີ້ແມ່ນພື້ນຖານນິຕິກຳສູງສຸດຂອງຫວຽດນາມ ໃນການຮັບປະກັນສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ. ພ້ອມກັນນັ້ນ, ຍັງເປັນພື້ນຖານເພື່ອໃຫ້ລັດຫວຽດນາມ ອອກເອກະສານນິຕິກຳ ເພື່ອຮັບປະກັນສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາໃນທາງປະຕິບັດ.
ບັນດາເອກະສານນິຕິກຳພາຍໃຕ້ລັດຖະທຳມະນູນຍັງສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມສອດຄ່ອງໃນການເຄົາລົບ ແລະ ປົກປ້ອງສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ. ຕົວຢ່າງ, ມາດຕາ 1 ຂອງດຳລັດເລກທີ 234/SL, ລົງວັນທີ 14 ມິຖຸນາ 1955, ກ່ຽວກັບບັນຫາສາສະໜາ, ລົງນາມແລະອອກໂດຍປະທານໂຮ່ຈີມິນ, ຢືນຢັນວ່າ: “ລັດຖະບານຮັບປະກັນສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອ ແລະ ເສລີພາບໃນການບູຊາຂອງປະຊາຊົນ. ບໍ່ມີຜູ້ໃດສາມາດລະເມີດສິດເສລີພາບນັ້ນໄດ້. ປະຊາຊົນຫວຽດນາມທຸກຄົນລ້ວນແຕ່ມີສິດທີ່ຈະນັບຖືສາສະໜາໃດສາສະໜາໜຶ່ງ ຫຼືບໍ່ນັບຖືສາສະໜາໃດໆກໍ່ໄດ້”; ມາດຕາ 15 ຂອງດຳລັດ ເລກທີ 234/ SL ລະບຸວ່າ: “ເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອຖື ແລະເສລີພາບໃນການບູຊາ ການນະມັດສະການ ເປັນສິດປະໂຫຍດໜຶ່ງຂອງປະຊາຊົນ. ລັດຖະບານສາທາລະນະລັດປະຊາທິປະໄຕເຄົາລົບສິດທິເຫຼົ່ານີ້ສະເໝີ ແລະຊ່ວຍໃຫ້ປະຊາຊົນໃຊ້ສິດທິເຫຼົ່ານີ້”. ມາດຕາ 1 ຂອງລັດຖະດຳລັດວ່າດ້ວຍຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ເຊິ່ງຜ່ານໂດຍສະພາແຫ່ງຊາດໃນວັນທີ 18 ມິຖຸນາ 2004 ລະບຸວ່າ: “ພົນລະເມືອງມີສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ, ນັບຖືສາສະໜາ ຫຼືບໍ່ນັບຖືສາສະໜາໃດໆກໍ່ໄດ້. ລັດຮັບປະກັນເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຂອງພົນລະເມືອງ. ບໍ່ມີຜູ້ໃດສາມາດລະເມີດເສລີພາບນັ້ນໄດ້”. ນີ້ແມ່ນເອກະສານນິຕິກຳທີ່ມີຄຸນຄ່າດ້ານກົດໝາຍສູງສຸດ ທີ່ຄວບຄຸມຂົງເຂດຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາໂດຍກົງ ນັບແຕ່ດຳລັດເລກທີ 234/SL. ເພື່ອຜັນຂະຫຍາຍຂໍ້ກຳນົດຂອງລັດຖະທຳມະນູນປີ 2013, ໃນວັນທີ 18 ພະຈິກ 2016, ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາໄດ້ຮັບຜ່ານໃນກອງປະຊຸມຄັ້ງທີ 2 ຂອງສະພາແຫ່ງຊາດ ຊຸດທີ XIV ໂດຍມີ 9 ພາກ, 8 ໝວດ ແລະ 68 ມາດຕາ ເຊິ່ງກຳນົດຢ່າງຈະແຈ້ງເຖິງສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ; ການເຄື່ອນໄຫວທາງດ້ານຄວາມເຊື່ອ, ການເຄື່ອນໄຫວທາງສາສະຫນາ; ການຈັດຕັ້ງທາງສາສະຫນາ; ສິດແລະພັນທະຂອງອົງການ, ການຈັດຕັ້ງ ແລະ ບຸກຄົນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງເຖິງການເຄື່ອນໄຫວທາງດ້ານຄວາມເຊື່ອ, ການເຄື່ອນໄຫວທາງສາສະຫນາ, ເຊິ່ງໃຊ້ໄດ້ກັບອົງການ, ການຈັດຕັ້ງ ແລະ ບຸກຄົນໃນການຮັບປະກັນ ແລະ ປະຕິບັດສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະຖືສາສະໜາ. ແມ້ແຕ່ຜູ້ຖືກຕັດສິດພົນລະເມືອງຊົ່ວຄາວກໍມີສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ, ດັ່ງເຊັ່ນຂໍ້ 5, ມາດຕາ 6 ຂອງກົດໝາຍວ່າດ້ວຍຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ປີ 2016 ທີ່ໄດ້ລະບຸໄວ້ຢ່າງຊັດເຈນວ່າ: “ຜູ້ຖືກກັກຂັງຊົ່ວຄາວ ຫຼືຈຳຄຸກຊົ່ວຄາວ ຕາມຂໍ້ກຳນົດຂອງກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການກັກຂັງແລະຈຳຄຸກຊົ່ວຄາວ; ບຸກຄົນທີ່ກຳລັງຮັບໂທດຄຸກ; ບຸກຄົນທີ່ກຳລັງຮັບການສົ່ງຕົວເຂົ້າໂຮງຮຽນດັດສັນດານ, ສະຖານສຶກສາພາກບັງຄັບ, ຫຼືສະຖານບຳບັດຢາເສບຕິດພາກບັງຄັບ, ມີສິດທີ່ຈະໃຊ້ໜັງສືທາງສາສະຫນາ ແລະສະແດງອອກເຖິງຄວາມເຊື່ອທາງສາສະໜາຂອງຕົນ”.
ສາມາດຫັນໄດ້ວ່າ, ລະບົບນະໂຍບາຍ, ກົດໝາຍກ່ຽວກັບຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຢູ່ຫວຽດນາມ ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງຄວາມຕໍ່ເນື່ອງ ແລະຄວາມສອດຄ່ອງຂອງພັກ ແລະ ລັດຫວຽດນາມ, ສອດຄ່ອງກັບສົນທິສັນຍາສາກົນວ່າດ້ວຍສິດທິມະນຸດ ເຊິ່ງຫວຽດນາມເປັນສະມາຊິກ ພ້ອມທັງຕອບສະໜອງຄວາມປາດຖະໜາຂອງຜູ້ຄົນທີ່ມີຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ.
ທີສອງ, ລະບົບເອກະສານ, ລະບຽບການກ່ຽວກັບຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາໃນຫວຽດນາມ ນັບມື້ນັບສົມບູນແບບ, ປະຊາທິປະໄຕກວ່າ, ເຄົາລົບນັບຖື ແລະສ້າງເງື່ອນໄຂທີ່ດີທີ່ສຸດໃຫ້ຜູ້ມີຕຳແໜ່ງທາງສາສະໜາ, ພະສົງ ນັກບວດ, ສາສະນິກະຊົນ ແລະອົງການທາງສາສະໜາທີ່ຖືກຕ້ອງຕາມກົດໝາຍ ເພື່ອພັດທະນາໄປໃນທາງທີ່ດີ ຍຸຕິທຳ ແລະເທົ່າທຽມກັນຕໍ່ໜ້າກົດຫມາຍ.
ວັນທີ 3 ກັນຍາ 1945, ປະທານໂຮ່ຈີມິນ ໄດ້ເປັນປະທານກອງປະຊຸມຄັ້ງທຳອິດຂອງລັດຖະບານຊົ່ວຄາວ ເພື່ອປຶກສາຫາລື 6 ບັນຫາຮີບດ່ວນ, ໃນນັ້ນມີບັນຫາຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ, ເພິ່ນກ່າວວ່າ: “ພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນແລະສັກດິນາປະຕິບັດນະໂຍບາຍແບ່ງແຍກລະຫວ່າງຊາວກາໂຕລິກ ແລະຜູ້ທີ່ບໍ່ແມ່ນກາໂຕລິກ ເພື່ອໃຫ້ສາມາດຄອບງຳໄດ້ງ່າຍຂຶ້ນ. ຂ້າພະເຈົ້າສະເໜີໃຫ້ລັດຖະບານປະກາດວ່າ: ເສລີພາບທາງສາດສະໜາ ແລະ ຄວາມສາມັກຄີລະຫວ່າງສາສະໜາ”(2). ຕໍ່ຈາກນັ້ນ, ປະທານໂຮ່ຈິີມິນໄດ້ລົງນາມໃນດຳລັດສອງສະບັບກ່ຽວກັບຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ, ໃນນັ້ນມີດຳລັດເລກທີ 35/SL, ລົງວັນທີ 20 ກັນຍາ 1945, ກຳນົດວ່າ “ວິຫານ, ວັດ, ທາດ, ສຸສານ, ໂບດ ແລະສະຖານທີ່ທາງສາສະໜາທຸກແຫ່ງ, ບໍ່ວ່າສາສະໜາໃດ ຕ້ອງໄດ້ຮັບຄວາມເຄົາລົບຈາກປະຊາຊົນ ແລະຕ້ອງບໍ່ລະເມີດ” ແລະດຳລັດເລກທີ 65/SL, ລົງວັນທີ 23 ພະຈິກ 1945, ມອບໝາຍໃຫ້ສະຖາບັນໂບຮານຄະດີຕາເວັນອອກ ປະຕິບັດໜ້າທີ່ອະນຸລັກຮັກສາປຶ້ມບູຮານທັງໝົດໃນທົ່ວປະເທດຫວຽດນາມ.
ສືບຕໍ່ຕາມດຳລັດເລກທີ 35/SL ແລະ ດຳລັດເລກທີ 65/SL, ມາຮອດປະຈຸບັນ, ພັກ ແລະລັດຫວຽດນາມ ໄດ້ອອກເອກະສານຫຼາຍກວ່າ 30 ສະບັບ ກ່ຽວກັບຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ເພື່ອຕອບສະໜອງຄວາມຕ້ອງການໃນຊີວິດທາງຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຂອງປະຊາຊົນ. ເພື່ອຢືນຢັນສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຂອງພົນລະເມືອງຫວຽດນາມ ໃນລະດັບກົດໝາຍສູງສຸດ, ນັບແຕ່ສະພາແຫ່ງຊາດໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນມາເຖິງປະຈຸບັນ, ສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຂອງປະຊາຊົນ ໄດ້ຮັບການຢືນຢັນໃນລັດຖະທຳມະນູນ 5 ສະບັບ, ໃນນັ້ນມີລັດຖະທຳມະນູນປີ 1946, ລັດຖະທຳມະນູນປີ 1959, ລັດຖະທຳມະນູນປີ 1980, ລັດຖະທຳມະນູນປີ 1992 ແລະ ລັດຖະທຳມະນູນປີ 2013. ແລະໄດ້ປະກາດໃຊ້ເອກະສານສຳຄັນອື່ນໆຫຼາຍສະບັບ(3). ພິເສດ, ໃນກອງປະຊຸມສະໄໝສາມັນເທື່ອທີ 2 ຂອງສະໄໝທີ XIV, ວັນທີ 18 ພະຈິກ 2016, ສະພາແຫ່ງຊາດໄດ້ອອກກົດໝາຍວ່າດ້ວຍຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ (ມີຜົນສັກສິດແຕ່ປີ 2018). ນີ້ແມ່ນການຜັນຂະຫຍາຍບັນດາຂໍ້ກຳນົດຂອງລັດຖະທຳມະນູນປີ 2013 ວ່າດ້ວຍບັນດາມາດຕາ ແລະ ຂໍ້ກຳນົດກ່ຽວກັບຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຢູ່ຫວຽດນາມ. ດ້ວຍ 9 ພາກ 8 ໝວດ ແລະ 68 ມາດຕາ ໄດ້ກຳນົດຢ່າງຈະແຈ້ງກ່ຽວກັບສິດເສລີພາບໃນຄວາມຊື່ອແລະສາສະໜາ; ການເຄື່ອນໄຫວທາງຄວາມເຊື່ອແລະສາສະຫນາ; ອົງການຈັດຕັ້ງທາງສາສະໜາ; ສິດ ແລະພັນທະຂອງອົງການ, ການຈັດຕັ້ງ ແລະ ບຸກຄົນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບການເຄື່ອນໄຫວທາງຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ເຊິ່ງນຳໃຊ້ກັບບັນດາອົງການ, ການຈັດຕັ້ງ ແລະ ບຸກຄົນ ໃນການຮັບປະກັນ ແລະ ການໃຊ້ສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ. ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ກຳນົດຄວາມຮັບຜິດຊອບ ແລະ ອຳນາດໜ້າທີ່ຂອງລັດຖະບານ, ກະຊວງ, ຂະແໜງການ, ຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນ, ອົງການຄຸ້ມຄອງລັດ ກ່ຽວກັບຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາໃນທຸກຂັ້ນ ໃນການເຄື່ອນໄຫວທາງຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ; ບົດບາດແລະຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງແນວໂຮມປະເທດຊາດ ແລະ ບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງມະຫາຊົນ ໃນການເຕົ້າໂຮມປະຊາຊົນຜູ້ມີຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ແລະ ຄົນທີ່ບໍ່ມີຄວາມເຊື່ອສາສະໜາ ເຂົ້າໃນກຸ່ມກ້ອນມະຫາສາມັກຄີປວງຊົນທັງຊາດ, ປະກອບສ່ວນກໍ່ສ້າງ ແລະ ປົກປັກຮັກສາປະເທດຊາດ. ນອກນີ້, ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ຍັງໄດ້ກຳນົດພັນທະຂອງອົງການ ແລະບຸກຄົນ ໃນການໃຊ້ສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ...
ຈາກບັນດາບັນຫາທີ່ກ່າວມານັ້ນ, ສາມາດຢັ້ງຢືນໄດ້ວ່າ: ລະບົບເອກະສານ, ລະບຽບການກ່ຽວກັບຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຂອງຫວຽດນາມ ນັບມື້ນັບສົມບູນຂຶ້ນ, ມີປະຊາທິປະໄຕກວ່າ, ຕອບສະໜອງຄວາມຕ້ອງການຂອງຊີວິດຈິດໃຈໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຂອງພົນລະເມືອງຫວຽດນາມທຸກຄົນ; ພ້ອມກັນນັ້ນ, ກໍ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງແຜນນະໂຍບາຍແລະນະໂຍບາຍທີ່ສະເໝີຕົ້ນສະເໝີປາຍຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ ແລະລັດຫວຽດນາມ ກ່ຽວກັບການເຄົາລົບ ແລະ ປົກປ້ອງສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ແລະ ສ້າງເງື່ອນໄຂທີ່ດີທີ່ສຸດໃຫ້ແກ່ຜູ້ມີຕຳແໜ່ງທາງສາສະໜາ, ພະສົງ ນັກບວດ, ສາສະນິກະຊົນ ແລະ ອົງການສາສະໜາທີ່ຖືກຕ້ອງຕາມກົດໝາຍ ໃຫ້ພັດທະນາຈະເລີນເຕີບໂຕຢ່າງມີສຸຂະພາບດີ, ຍຸຕິທຳ ແລະ ສະເໝີພາບຕໍ່ໜ້າກົດໝາຍ.
ທີສາມ, ເພື່ອປົກປັກຮັກສາສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ແລະ ຄວາມປາດຖະໜາທີ່ຈະດຳລົງຊີວິດແບບ “ຊີວິດທີ່ດີ, ສາສະໜາທີ່ດີ” ຂອງຜູ້ເຊື່ອຖືສາສະໜາແຕ່ລະຄົນ, ກົດໝາຍຫວຽດນາມສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງການລົງໂທດຢ່າງເຂັ້ມງວດ ຕໍ່ການການກະທຳສວຍໃຊ້ສາສະໜາ, ຝ່າຝືນສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອ ແລະສາສະໜາຂອງຜູ້ອື່ນ.
ໃນປະເທດໃດໆໃນໂລກ, ສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ຕ້ອງຢູ່ພາຍໃຕ້ຂອບຂອງກົດໝາຍ, ບໍ່ສາມາດມີເສລີພາບອະນາທິປະໄຕ ແລະເສລີພາບທີ່ປາສະຈາກຫຼັກການໄດ້(4). ສິ່ງນີ້ໄດ້ລະບຸໄວ້ຢ່າງຈະແຈ້ງໃນຂໍ້ 3, ມາດຕາ 18 ຂອງອະນຸສັນຍາວ່າດ້ວຍສິດທິພົນລະເມືອງ ແລະສິດທິທາງການເມືອງສາກົນ ຂອງສະຫະປະຊາຊາດ ປີ 1966. ສິ່ງດັ່ງກ່າວສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ, ສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາແມ່ນບັນຫາທີ່ກ່ຽວຂ້ອງເຖິງບັນດາສະຖາບັນທາງການເມືອງ-ສັງຄົມ ແລະ ເງື່ອນໄຂທາງເສດຖະກິດ, ວັດທະນະທຳ ແລະ ສັງຄົມຂອງແຕ່ລະປະເທດ ແລະຊົນເຜົ່າສະເພາະ, ບໍ່ອາດຈະມີແນວຄວາມຄິດລວມໆ ທີ່ເປັນນາມມະທຳ ກ່ຽວກັບເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາໄດ້. ມັນເປັນໄປບໍ່ໄດ້ ທີ່ຈະນໍາຄຸນຄ່າແລະແນວຄວາມຄິດເລື່ອງເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາໃນຊາດ ປະເທດຊາດໜຶ່ງ ໄປໃຊ້ເພື່ອວັດແທກ ຫຼືປະເມີນລະດັບເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາໃນອີກປະເທດ ຫຼືຊົນຊາດໜຶ່ງ. ໃນດ້ານການພົວພັນລະຫວ່າງປະເທດ, ມັນເປັນໄປບໍ່ໄດ້ທີ່ຈະນຳມາດຕະຖານເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຂອງຊາດ, ປະເທດຊາດໜຶ່ງ ໄປໃຊ້ໃນອີກຊາດ, ປະເທດຊາດໜຶ່ງ.
ຕາມນັ້ນ, ຂໍ້ 3, ມາດຕາ 24 ຂອງລັດຖະທຳມະນູນປີ 2013 ໄດ້ກຳນົດຢ່າງຈະແຈ້ງວ່າ: “ບໍ່ໃຫ້ຜູ້ໃດລະເມີດສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ຫຼືສວຍໃຊ້ຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາເພື່ອລະເມີດກົດໝາຍ”. ການຜັນຂະຫຍາຍລັດຖະທຳມະນູນປີ 2013, ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາປີ 2016 ໄດ້ກຳນົດໃນຂໍ້ 1, ມາດຕາ 3: “ລັດເຄົາລົບແລະປົດປ້ອງສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຂອງທຸກຄົນ; ຮັບປະກັນໃຫ້ບັນດາສາສະໜາມີຄວາມສະເໝີພາບຕໍ່ໜ້າກົດໝາຍ”; ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາປີ 2016 ຍັງໄດ້ກຳນົດຢ່າງຈະແຈ້ງໃນມາດຕາ 5 ກ່ຽວກັບການກະທຳທີ່ຕ້ອງຫ້າມກ່ຽວກັບຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ເຊັ່ນ: ການຈຳແນກ, ການເລືອກປະປະຕິບັດຍ້ອນເຫດຜົນທາງຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ; ການບັງຄັບ, ການຊື້ຈ້າງຫຼືກີດຂວາງຄົນອື່ນນັບຖືສາສະໜາ ຫຼືບໍ່ປະຕິບັດຕາມຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ... ຄວາມຜິດຖານລະເມີດສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຂອງຜູ້ອື່ນ ໄດ້ກຳນົດໄວ້ໃນມາດຕາ 164 ແຫ່ງປະມວນກົດໝາຍອາຍາປີ 2015 (ສະບັບປັບປຸງແລະເພີ່ມເຕີມໃນປີ 2017): 1- ຜູ້ໃດໃຊ້ກຳລັງ, ຂູ່ວ່າຈະໃຊ້ກຳລັງ ຫຼືໃຊ້ວິທີການອື່ນເພື່ອກີດກັ້ນ ຫຼືບັງຄັບໃຫ້ຜູ້ອື່ນໃຊ້ສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ, ປະຕິບັດຕາມ ຫຼືບໍ່ປະຕິບັດຕາມສາສະໜາໃດສາສະໜາໜຶ່ງ, ຈະຕ້ອງໄດ້ຮັບການລົງໂທດທາງວິໄນ, ຫາກບຸກຄົນໃດຖືກລົງໂທດທາງວິໄນ ຫຼືຖືກລົງໂທດທາງການບໍລິຫານ ສຳລັບການກະທຳດັງກ່າວຢ່າງໃດຢ່າງໜຶ່ງ ແລະ ຍັງຄົງກະທຳການລະເມີດອີກ, ເຂົາຈະຕ້ອງຮັບໂທດປັບໂດຍບໍ່ມີການກັກຂັງເປັນເວລາສູງສຸດ 1 ປີ ຫຼືຈໍາຄຸກຕັ້ງແຕ່ 3 ເດືອນເຖິງ 1 ປີ; 2- ການກະທຳຄວາມຜິດໃນກໍລະນີຕໍ່ໄປນີ້ ຕ້ອງຖືກລົງໂທດຈຳຄຸກຕັ້ງແຕ່ 1 ປີ ເຖິງ 3 ປີ: ມີການຈັດຕັ້ງ; ການໃຊ້ຕຳແໜ່ງແລະອຳນາດໃນທາງຜິດ; ກະທຳຄວາມຜິດຕັ້ງແຕ່ 2 ຄັ້ງຂຶ້ນໄປ; ນໍາໄປສູ່ການປະທ້ວງ; ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ຄວາມໝັ້ນຄົງ, ຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍ ແລະ ຄວາມປອດໄພທາງສັງຄົມ; 3- ຜູ້ກະທຳຄວາມຜິດອາດຈະຖືກຫ້າມດຳລົງຕຳແໜ່ງ, ປະກອບວິຊາຊີບ ຫຼື ເຮັດອາຊີບບາງຢ່າງເປັນເວລາ 1 ເຖິງ 5 ປີ.
ທີສີ່, ໃນຊຸມປີມໍ່ໆມານີ້, ສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຢູ່ຫວຽດນາມ ໄດ້ຮັບການຮັບປະກັນໃນພາກປະຕິບັດ ແມ່ນຫຼັກຖານທີ່ຊັດເຈນຂອງການເຄົາລົບສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຢູ່ຫວຽດນາມ.
ໃນຊີວິດຈິງຂອງສັງຄົມຫວຽດນາມໃນປະຈຸບັນ, ຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງສາສະໜາ, ຄວາມກົມກຽວ ແລະ ຄວາມສະເໝີພາບ ໄດ້ຮັບການສະແດງອອກຢ່າງຈະແຈ້ງ, ໄດ້ຮັບການປົກປ້ອງ ແລະ ເຄົາລົບໂດຍກົດໝາຍ; ທຸກຄົນມີອິດສະລະຢ່າງສົມບູນໃນການເລືອກທີ່ຈະປະຕິບັດຕາມ ຫຼືບໍ່ປະຕິບັດຕາມສາສະໜາຫຼືຄວາມເຊື່ອໃດໆ; ບໍ່ມີສາສະໜາໃດມີອຳນາດເໜືອກວ່າ, ແຕ່ທຸກສາສະໜາກໍ່ເຊື່ອມໂຍງກັນ; ບັນດາຜູ້ມີຕຳແໜ່ງ ຜູ້ດຳເນີນການທາງສາສະໜາ, ພະສົງ ນັກບວດ ແລະ ສາສະນິກະຊົນ ໄດ້ປະກອບສ່ວນຢ່າງແຂງຂັນໃນຂະບວນການສັງຄົມ ແລະການກຸສົນ ເພື່ອລົບລ້າງຄວາມອຶດຫີວ ແລະ ຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກ, ປະກອບສ່ວນແທດຈິງເຂົ້າໃນການພັດທະນາລວມຂອງປະເທດ.
ປະຊາຊົນສະເຫຼີມສະຫຼອງບຸນຄຣິດສະມາດ ຢູ່ບໍລິເວນຄຣິດຕະຈັກໃຫຍ່ຮ່າໂນ້ຍ _ແຫຼ່ງ: toquoc.vn
ຕາມຂໍ້ມູນຂອງຄະນະກຳມະການສາສະໜາຂອງລັດຖະບານ, ນອກຈາກການກໍ່ສ້າງ ແລະ ປັບປຸງລະບົບກົດໝາຍຄຸ້ມຄອງຂະແໜງການຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ, ໃນຊຸມປີມໍ່ໆມານີ້, ຫວຽດນາມບັນລຸໄດ້ບັນດາຜົນງານອັນໃຫຍ່ຫຼວງ ແລະສຳຄັນ ໃນການຮັບປະກັນສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຂອງປະຊາຊົນໃນພາກປະຕິບັດຄື:
ບັນດາອົງການສາສະໜາໄດ້ຮັບການອຳນວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ແກ່ການເຄື່ອນໄຫວຕາມກົດບັດ, ກົດລະບຽບ ແລະ ກົດໝາຍຫວຽດນາມ ເພື່ອຮັບປະກັນ ແລະ ອຳນວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ແກ່ການເຄື່ອນໄຫວທາງຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາເປັນປົກກະຕິໃນຂະໜາດໃຫຍ່, ດຶງດູດສາສະນິກະຊົນເປັນຈຳນວນຫຼາຍ. ໃນປະຈຸບັນ, ທົ່ວປະເທດມີກຸ່ມທີ່ໄດ້ຮັບອະນຸມັດໃຫ້ຂຶ້ນທະບຽນດຳເນີນການເຄື່ອນໄຫວທາງສາສະໜາແບບລວມສູນແລ້ວ 3.700 ກຸ່ມ; ມີຜູ້ໄດ້ຮັບການແຕ່ງຕັ້ງ, ເລືອກຕັ້ງ ແລະສະເໜີຊື່ໃຫ້ດຳລົງຕຳແໜ່ງທາງສາສະໜາຫຼາຍກວ່າ 6.500 ນາຍ; ມີຜູ້ໄດ້ຮັບການແຕ່ງຕັ້ງ, ເລືອກຕັ້ງ ແລະ ຈັດໃຫ້ປະຕິບັດງານ 16.783 ນາຍ; ສະຖານຝຶກອົບຮົມສາສະໜາ 62 ແຫ່ງໃນ 36 ແຂວງ, ນະຄອນ; ໜັງສືພິມ ແລະວາລະສານຂອງອົງການສາສະໜາທີ່ພວມດຳເນີນງານຈຳນວນ 15 ສະບັບ, ອົງການສາສະໜາສ່ວນຫຼາຍມີເວັບໄຊຂອງຕົນເອງ ເພື່ອຮັບໃຊ້ການເຄື່ອນໄຫວທາງສາສະໜາ ແລະເຜີຍແຜ່ສາສະໜາ. ຜູ້ມີຕຳແໜ່ງທາງສາສະໜາ, ຜູ້ດຳເນີນງານ, ພະສົງແລະນັກບວດ ມີສິດເຂົ້າຮ່ວມການຄຸ້ມຄອງລັດແລະສັງຄົມ ແລະລົງສະໝັກຮັບເລືອກຕັ້ງເປັນສະມາຊິກສະພາແຫ່ງຊາດ ແລະ ສະພາປະຊາຊົນທຸກຂັ້ນ ເຊັ່ນດຽວກັບພົນລະເມືອງທົ່ວໄປຕາມຂໍ້ກຳນົດຂອງກົດໝາຍ. ສະພາແຫ່ງຊາດຊຸດທີ XV ມີຜູ້ແທນເຊິ່ງເປັນບຸກຄົນສຳຄັນທາງສາສະໜາແລະພະສົງຈຳນວນ 5 ຄົນ. ຕາມຂໍ້ມູນສະຖິຕິຂອງບັນດາແຂວງ, ນະຄອນ, ປະຈຸບັນມີຜູ້ມີຕຳແໜ່ງ, ພະສົງ ນັກບວດ ສາສະນິກະຊົນຫຼາຍກວ່າ 1 ໝື່ນຄົນ ເຊິ່ງເປັນຜູ້ແທນສະພາປະຊາຊົນທຸກຂັ້ນໄລຍະປີ 2021-2026(5).
ອົງການທາງສາສະໜາ ແລະ ບຸກຄົນທີ່ນັບຖືສາສະໜາໄດ້ຮັບການອຳນວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ເຂົ້າຮ່ວມການເຄື່ອນໄຫວສາກົນ. ນັບແຕ່ປີ 2011 ເປັນຕົ້ນມາ, ມີສາສະນິກະຊົນປະມານ 2.000 ຄົນອອກນອກປະເທດເພື່ອເຂົ້າຮັບການຝຶກອົບຮົມຢູ່ຕ່າງປະເທດ, ເຂົ້າຮ່ວມກອງປະຊຸມສາກົນ ແລະ ສຳມະນາກ່ຽວກັບສາສະໜາ; ຄະນະຜູ້ແທນຕ່າງປະເທດເກືອບ 500 ຄະນະ ລວມມີຫຼາຍກວ່າ 3.000 ຄົນເດີນທາງມາເຖິງຫວຽດນາມ ເພື່ອແລກປ່ຽນ, ພົບປະ ແລະ ຮັບຄຳແນະນຳທາງສາສະໜາຢູ່ບັນດາສະຖານທີ່ສາສະໜາໃນຫວຽດນາມ ແລະ ເຂົ້າຮ່ວມງານສາສະໜາທີ່ຈັດໂດຍອົງການສາສະໜາຂອງຫວຽດນາມ, ໃນນັ້ນມີກິດຈະກຳທາງສາສະໜາສຳຄັນລະດັບສາກົນຫຼາຍກິດຈະກຳ ທີ່ຈັດຂຶ້ນຢ່າງຍິ່ງໃຫຍ່ ແລະ ປະສົບຜົນສຳເລັດຢູ່ຫວຽດນາມ ແລະ ໄດ້ຮັບການຕີລາຄາສູງຈາກຫາງສຽງສາກົນ, ເຊັ່ນ: ກອງປະຊຸມສະຫະພັນບາດຫຼວງແຫ່ງອາຊີ (ປີ 2012), ວັນວິສາຂະບູຊາຂອງສະຫະປະຊາຊາດ (3 ຄັ້ງ: ປີ 2008, 2014, 2019 ແລະ ກຳນົດຈະຈັດຂຶ້ນໃນປີ 2025); ສະມັດຊາໃຫຍ່ໂລກຄະນະໂດມິນິກັນ ຈັດຂຶ້ນຢູ່ເມືອງຊວັນລົກ ແຂວງດົ່ງນາຍ (ປີ 2019)... ບັນດາອົງການສາສະໜາຢູ່ຫວຽດນາມຍັງຕັ້ງໜ້າເຂົ້າຮ່ວມບັນດາກອງປະຊຸມ, ເວທີປາໄສທາງສາສະໜາລະດັບພາກພື້ນ ແລະສາກົນ ເຊັ່ນ ການປະຊຸມຫາລືລະຫວ່າງຄວາມເຊື່ອຖືສາສະໜາໃນພາກພື້ນ ອາຊີ-ເອີຣົບ (ASEM), ການປະຊຸມຫາລືລະຫວ່າງຄວາມເຊື່ອຖືສາສະໜາໃນພາກພື້ນ ອາຊີ-ປາຊີຟິກ...
ອົງການສາສະໜາ ແລະ ບຸກຄົນທີ່ນັບຖືສາສະໜາ ໄດ້ຮັບການສົ່ງເສີມ ແລະອຳນວຍຄວາມສະດວກໃນການເຂົ້າຮ່ວມກິດຈະກຳຄວາມປອດໄພທາງສັງຄົມ. ປະຈຸບັນ, ທົ່ວປະເທດມີໂຮງຮຽນອະນຸບານປະມານ 300 ແຫ່ງ, ຫ້ອງຮຽນການກຸສົນ 2.000 ແຫ່ງ, ສະຖານຝຶກອົບຮົມວິຊາຊີບ 12 ແຫ່ງ, ແລະ ສະຖານພະຍາບານກວດແລະປົວພະຍາດການກຸສົນຫຼາຍກວ່າ 500 ແຫ່ງ ຂອງອົງການສາສະໜາ ເຊິ່ງສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໃນຮູບແບບຕ່າງໆ; ສະຖານສົງເຄາະສັງຄົມຂອງອົງການພຸດ, ກາໂຕລິກ, ກາວດ່າຍ ແລະອື່ນໆ ເກືອບ 800 ແຫ່ງ ກຳລັງລ້ຽງດູເດັກກຳພ້າ, ເດັກພິການ, ຜູ້ສູງອາຍຸທີ່ໂດດດ່ຽວ, ຄົນເຈັບປ່ວຍທາງຈິດ, ຄົນເຈັບເອດ ຫຼາຍກວ່າ 12.000 ຄົນ (6). ທ່ານນາຍົກລັດຖະມົນຕີຫວຽດນາມ ໄດ້ພົບປະ ແລະ ຊົມເຊີຍບັນດາອົງການສາສະໜາທີ່ໄດ້ປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນວຽກງານສ້າງສາ ແລະປົກປັກຮັກສາປະເທດຊາດ (ປິ 2016, 2019, 2022). ການພົບປະເຫຼົ່ານັ້ນ, ບັນດາສາສະໜາໄດ້ສະແດງຄວາມເຫັນດີເຫັນພ້ອມກັບພັກແລະລັດ ແລະ ປາດຖະໜາຢາກປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ, ຮັກສາເອກະລາດ ແລະ ອະທິປະໄຕຜືນແຜ່ນດິນ.
ໃນດ້ານອື່ນ, ເຫດການທາງສາສະໜາທີ່ສຳຄັນຕ່າງໆຫຼວງຫຼາຍໄດ້ຮັບການບັນທຶກໄວ້. ຕົວຢ່າງເຊັ່ນ: ໃນສ່ວນຂອງພະພຸດທະສາສະໜາ ໃນປີທຳອິດຂອງວາລະທີ່ 9 (2022–2027), ຄະນະຜູ້ບໍລິຫານ ລວມເຖິງອົງການພຸດທະສາສະໜາຫວຽດນາມຢູ່ບັນດາແຂວງ, ນະຄອນ ໄດ້ຕັ້ງໜ້າຜັນຂະຫຍາຍວຽກງານປະຈຳປີ ແລະ ແຜນປະຕິບັດການປະຈຳວາລະຢ່າງຕັ້ງໜ້າ. ກ່ຽວກັບການເຄື່ອນໄຫວສາກົນ, ຄະນະຜູ້ແທນຄະນະພຸດທະສາສະໜາຫວຽດນາມ ໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມກອງປະຊຸມສຸດຍອດພຸດທະສາສະໜາໂລກ ໃນທ້າຍເດືອນເມສາ 2023 ຢູ່ ອິນເດຍ ຈັດໂດຍກະຊວງວັດທະນະທຳອິນເດຍ ສົມທົບກັບສະຫະພັນພຸດທະສາສະໜາສາກົນ. ນອກນີ້, ຄະນະສາສະໜາພຸດຫວຽດນາມ ຍັງໄດ້ສົ່ງຄະນະຜູ້ແທນໄປຕ່າງປະເທດເພື່ອເຂົ້າຮ່ວມກອງປະຊຸມ ແລະ ສຳມະນາ...
ສຳລັບຊາວກາໂຕລິກ, ນອກຈາກບັນດາການເຄື່ອນໄຫວເປັນປະຈຳ ເຊັ່ນ: ກອງປະຊຸມປະຈຳປີຂອງສະພາບາດຫຼວງຫວຽດນາມ, ແມ່ນເຫດການສຳຄັນໃນຊີວິດກາໂຕລິກ ຢູ່ຫວຽດນາມ ໃນຊຸມປີມໍ່ໆມານີ້, ໂດຍສະເພາະໃນປີ 2023 ກໍ່ຄືການປັບປຸງການພົວພັນທາງການທູດລະຫວ່າງຫວຽດນາມ ແລະນະຄອນລັດວາຕີກັງ ດ້ວຍການລົງນາມໃນ “ສັນຍາວ່າດ້ວຍກົດລະບຽບການເຄື່ອນໄຫວຂອງຜູ້ແທນຖາວອນຂອງນະຄອນລັດວາຕີກັງ ແລະ ສຳນັກງານຜູ້ແທນຖາວອນຂອງວາຕີກັງໃນຫວຽດນາມ”.
ສຳລັບສາສະໜາໂປຣແຕສຕັງ, ໃນເດືອນ ມີນາ 2023, ສາສະໜາໂປຣແຕສຕັງຫວຽດນາມ ໄດ້ຈັດໂຄງການເທດສະໜາພາຍໃຕ້ຫົວຂໍ້ “ລະດູບານໃໝ່ແຫ່ງຄວາມຮັກ” ຢູ່ນະຄອນໂຮ່ຈີມິນ. ໂຄງການນີ້ປະສານງານໂດຍຄຣິດສະຕະຈັກໂປຣແຕສຕັງໃນນະຄອນໂຮ່ຈີມິນໂດຍມີສິດສະຍາພິບານ ຟ.ເກຣແຮນ (Franklin Graham) ເປັນຜູ້ຈັດງານ ແລະມີອາສາສະໝັກກວ່າ 2.000 ຄົນ. ເຫດການທີ່ໜ້າສັງເກດຢ່າງໜຶ່ງຂອງສາສະໜາໂປຣແຕສຕັງກໍ່ຄື ຄຣິດສະຕະຈັກໂປຣແຕສຕັງບາງແຫ່ງມີກິດຈະກຳຕ່າງໆ ທີ່ຕ້ອງດຳເນີນການ ເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຮັບການຍອມຮັບເປັນນິຕິບຸກຄົນ.
ສໍາລັບບັນດາສາສະໜາພື້ນເມືອງ, ສາສະໜາເຫຼົ່ານີ້ດໍາເນີນການເປັນປົກກະຕິ ຕາມໂຄງການປະຕິບັດສາສະໜາທີ່ລົງທະບຽນກັບລັດຖະບານ. ສິ່ງທີ່ໜ້າສັງເກດຄື ໃນປີ 2023 ແມ່ນປີກະກຽມໃຫ້ແກ່ການເຄື່ອນໄຫວສະເຫຼີມສະຫຼອງສຳຄັນຂອງບາງສາສະໜາພື້ນເມືອງ, ເຊັ່ນ: ຄົບຮອບ 100 ປີແຫ່ງວັນສ້າງຕັ້ງສາສະໜາມິງຫຼີ - ໄຕສາສະໜາ (2024), ງານເທດສະການອໍລະຫັນຂອງກາວດ່າຍ ຈະສະເຫຼີມສະຫຼອງ 100 ປີແຫ່ງວັນສ້າງຕັ້ງສາສະໜາ (ປີ 2026), ຫຼືສະມາຄົມພຸດທະສາສະໜາບໍລິສຸດຫວຽດນາມ ກໍ່ຄົບຮອບ 90 ປີແຫ່ງວັນສ້າງຕັ້ງນິກາຍ (ປີ 2024),... ພ້ອມກັນນັ້ນ, ບັນດາສາສະໜາພື້ນເມືອງຍັງຄົງດຳເນີນພິທີກຳຕາມປະຕິທິນສາສະໜາໃນແຕ່ລະປີ. ການເຄື່ອນໄຫວທາງສາສະໜາມີຄວາມໝັ້ນຄົງ ແລະເປັນໄປຕາມຂໍ້ກຳນົດກົດໝາຍຂອງລັດ (7).
ສະນັ້ນ, ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຂອງຫວຽດນາມ ບໍ່ພຽງແຕ່ສອດຄ່ອງກັບກົດໝາຍ ແລະການປະຕິບັດສາກົນເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຍັງຕອບສະໜອງຄວາມມຸ່ງມາດປາດຖະໜາຂອງບຸກຄົນທີ່ເຂົ້າຮ່ວມຊີວິດທາງຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ດ້ວຍຄວາມປາດຖະໜາດຳເນີນຊີວິດແບບ “ຊີວິດທີ່ດີ, ສາສະໜາທີ່ດີ”. ດັງນັ້ນ, ບັນດາການເຄື່ອນໄຫວແບບລັບໆລີ້ໆ, ສວຍໃຊ້ສາສະໜາ, ຂັດຕໍ່ວັດທະນະທຳດັ້ງເດີມຂອງຫວຽດນາມ, ແຟງໄປດ້ວຍຄວາມເຊື່ອລາງຖືຜີ, ສະແດງກິລິຍາສະແຫວງຫາກຳໄລເກີນຄວນ, ຝ່າຝືນກົດໝາຍ, ຂັດຕໍ່ຈັນຍາບັນທາງສັງຄົມ.... ຈະຕ້ອງໄດ້ຮັບການກ່າວປະນາມແລະລົງໂທດຢ່າງເຂັ້ມງວດ. ສາມາດຢືນຢັນໄດ້ຢ່າງແນ່ນອນວ່າ ຢູ່ຫວຽດນາມບໍ່ມີສິ່ງທີ່ເອີ້ນວ່າ “ລັດຖະບານຫວຽດນາມຈຳກັດເສລີພາບທາງສາສະໜາ” ຫຼື “ການປາບປາມທາງສາສະໜາ” ຄືທີ່ກອງກໍາລັງສັດຕູແລະປະຕິກິລິຍາມັກຈະແຜ່ຂ່າວລື. ບັນດາຖ້ອຍທຳນອງບິດເບືອນ ແລະ ໃສ່ຮ້າຍປ້າຍສີນັ້ນ ເປັນພຽງກົນອຸບາຍທີ່ບັນດາອິດທິກຳລັງສັດຕູແລະປະຕິກິລິຍາສວຍໃຊ້ເພື່ອຮັບໃຊ້ແຜນການຂອງພວກເຂົາໃນປະຈຸບັນ ເພື່ອທຳລາຍພັກ, ລັດ ແລະ ປະຊາຊົນຫວຽດນາມ. ສະນັ້ນ, ເຊັ່ນດຽວກັບປະເທດອື່ນໆ, ຫວຽດນາມບໍ່ຍອມຮັບການສວຍໃຊ້ສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາ ເພື່ອທຳລາຍສັນຕິພາບ, ເອກະລາດ, ເອກະພາບຂອງຊາດ, ຫຼືຍຸຍົງໃຫ້ເກີດຄວາມຮຸນແຮງແລະແບ່ງແຍກປະຊາຊົນ, ແບ່ງແຍກຊົນເຜົ່າ, ສາສະໜາ, ກໍ່ກວນຄວາມສະຫງົບຮຽບຮ້ອຍຂອງປະຊາຊົນ, ລະເມີດຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນ, ສຸຂະພາບ, ສັກສີ, ກຽດຕິຍົດ ແລະຊັບສິນຂອງຜູ້ອື່ນ, ກີດຂວາງການໃຊ້ສິດແລະພັນທະຂອງພົນລະເມືອງ. ນະໂຍບາຍດັງກ່າວໄດ້ຮັບການຢືນຢັນ ແລະ ປະຕິບັດຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງໂດຍລັດຫວຽດນາມ.
ບັນດາຫຼັກພິນິດເທິງນີ້ເປັນພື້ນຖານທາງກົດໝາຍແລະທາງປະຕິບັດທີ່ຊັດເຈນແລະເຂັ້ມຂົ້ນ ສຳລັບຄວາມສຳເລັດໃນການຮັບປະກັນ ແລະປະຕິບັດສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຢູ່ຫວຽດນາມ ເຊິ່ງບໍ່ມີຜູ້ໄດບິດເບືອນຫຼືປະຕິເສດໄດ້. ໃນຈົດໝາຍຂອງພະສັນຕະປາປາ ຟຣານຊິດ ເຖິງສະຫະພາບແຮງງາກາໂຕລິກຫວຽດນາມ ໃນໂອກາດການຮັບຮອງຂໍ້ຕົກລົງວ່າດ້ວຍກົດລະບຽບຜູ້ແທນຖາວອນຂອງນະຄອນລັດວາຕິກັງ ໃນວັນທີ 8 ກັນຍາ 2023 ໄດ້ຂຽນໄວ້ວ່າ: “ບົນພື້ນຖານຂອງຄວາມໄວ້ວາງໃຈເຊິ່ງກັນແລະກັນ ທີ່ສ້າງຂຶ້ນທີລະຂັ້ນຕອນ ຕະຫຼອກຫຼາຍປີທີ່ຜ່ານມາ ແລະໄດ້ຮັບການເພີ່ມທະວີຈາກການຢ້ຽມຢາມປະຈຳປີ ຂອງຄະນະຜູ້ແທນວາຕິກັງ ກໍ່ຄືການປະຊຸມຂອງຄະນະປະຕິບັດງານຮ່ວມກັນລະຫວ່າງຫວຽດນາມ ແລະວາຕິກັງ, ທັງສອງຝ່າຍຈຶງສາມາດກ້າວໄປຂ້າງໜ້າຮ່ວມກັນໄດ້. ຈະສືບຕໍ່ກ້າວໄປຂ້າງໜ້າ ດ້ວຍການຍອມຮັບຄວາມຄ້າຍຄືກັນ ແລະເຄົາລົບຄວາມແຕກຕ່າງ. ນອກຈາກນີ້, ທັງສອງຝ່າຍຍັງສາມາດຮ່ວມຕິດຕາມ, ຮັບຟັງ ແລະເຂົ້າໃຈກັນອີກນຳ. ເຖິງວ່າແຕ່ລະຝ່າຍຈະມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນໃນດ້ານປະຫວັດສາດ ແລະ ປະສົບການຊີວິດ, ແຕ່ກໍ່ບໍ່ສາມາດຂັດຂວາງບໍ່ໃຫ້ພວກເຂົາຮ່ວມກັນຄົ້ນຫາວິທີທີ່ດີທີ່ສຸດໃນການຮັບໃຊ້ປະໂຫຍດຂອງປະຊາຊົນຫວຽດນາມ ແລະ ຄຣິດສະຕະຈັກໄດ້ ”(8). ດັງນັ້ນ, ສາມາດເວົ້າໄດ້ຢ່າງແນ່ນອນວ່າ: ສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຂອງຫວຽດນາມ ບໍ່ພຽງແຕ່ສອດຄ່ອງກັບບັນດາຂໍ້ກຳນົດຂອງກົດໝາຍ ແລະ ການປະຕິບັດສາກົນວ່າດ້ວຍສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະ ສາສະໜາເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຍັງຕອບສະໜອງຕໍ່ຄວາມຄິດ, ຄວາມຮູ້ສຶກ ແລະ ຄວາມປາດຖະໜາທີ່ຊອບທຳຂອງຜູ້ມີຕຳແໜ່ງທາງສາສະໜາ, ພະນັກງານ ແລະ ຜູ້ຕິດຕາມ, ໜ່ວຍງານ, ອົງການ ແລະ ບຸກຄົນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບການເຄື່ອນໄຫວທາງສາສະໜາອີກນຳ. ບັນດາຖ້ອຍທຳນອງຂອງບັນດາອິດທິກຳລັງສັດຕູແລະປະຕິກິລິຍາ ກ່ຽວກັບສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາຢູ່ຫວຽດນາມ ບໍ່ພຽງແຕ່ຂາດເຈດຕະນາດີ, ຕັ້ງໃຈບິດເບືອນ, ໃສ່ຮ້າຍຢ່າງໂຈ່ງແຈ້ງ ແລະ ປະຕິເສດຄວາມສຳເລັດຂອງຫວຽດນາມໃນການຮັບປະກັນແລະການປະຕິບັດສິດທິມະນຸດ ແລະ ສິດເສລີພາບໃນຄວາມເຊື່ອແລະສາສະໜາເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ຍັງຂັດຕໍ່ກົດໝາຍ ແລະ ການປະຕິບັດສາກົນອີກນຳ ເຊິ່ງຕ້ອງໄດ້ຮັບການປະນາມຢ່າງຮຸນແຮງ ແລະ ຖືກປະຕິເສດ./.
--------------------
(1) ເບິ່ງ: “International Religious Freedom Act of 1998” (ແປໂດຍຫຍໍ້: ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍເສລີພາບທາງສາສະໜາສາກົນ ປີ 1998) Congress.gov, https://www.congress.gov/bill/105th-congress/house-bill/2431:~:text=International%20Religious%20Freedom%20Act%20of%201998%20%2D%20
Declares%20it%20to%20be,and%20development%20assistance%20to%20governments
(2) ໂຮ່ຈີມິນ: ນິພົນຄົບຊຸດ, ສພຈ. ການເມືອງແຫ່ງຊາດ ສື້ເຖິ້ດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2011, ເຫຼັ້ມ 4, ໜ້າ 8
(3) ຕົວຢ່າງເຊັ່ນ: ດຳລັດເລກທີ 22/SL, ລົງວັນທີ 18 ກຸມພາ 1946, ຂອງປະທານປະເທດ, ກຳນົດວັນສຳຄັນວັນບຸນປີໃໝ່ເຕ໊ດ, ວັນຄົບຮອບປະຫວັດສາດ ແລະ ວັນພັກທາງສາສະໜາ; ດຳລັດເລກທີ 49/SL, ລົງວັນທີ 18 ມິຖຸນາ 1949, ຂອງປະທານປະເທດ, ກຳນົດກ່ຽວກັບພາສີທີ່ດິນ ແລະພືດຜົນສໍາລັບສາສະໜາ; ດຳລັດເລກທີ 315/TTg ລົງວັນທີ 4 ຕຸລາ 1953, “ກ່ຽວກັບນະໂຍບາຍຕໍ່ສາສະໜາ”; ດຳລັດເລກທີ 234/SL, ລົງວັນທີ 14 ມິຖຸນາ 1955, ຂອງປະທານປະເທດ, “ວ່າດ້ວຍບັນຫາທາງສາສະໜາ”; ມະຕິໝາຍເລກ 297-CP, ລົງວັນທີ 11 ພະຈິກ 1977, ຂອງຄະນະລັດຖະມົນຕີ (ປະຈຸບັນແມ່ນລັດຖະບານ), “ກ່ຽວກັບບາງນະໂຍບາຍຕໍ່ສາສະໜາ” ເຊິ່ງສືບເນື່ອງຈາກດຳລັດເລກທີ 234/SL, ລົງວັນທີ 14 ມິຖຸນາ 1955; ມະຕິໝາຍເລກ 24- NQ/TW, ລົງວັນທີ 16 ຕຸລາ 1990, ຂອງກົມການເມືອງສູນກາງຊຸດທີ VI, “ກ່ຽວກັບການເພີ່ມທະວີວຽກງານທາງສາສະໜາໃນສະພາບການໃໝ່” ເຊິ່ງໄດ້ຫັນເປັນສະເພາະໃນດຳລັດເລກທີ 69/HĐBT, ລົງວັນທີ 21 ມີນາ 1991, ຂອງຄະນະລັດຖະມົນຕີ, “ກ່ຽວກັບບັນດາການເຄື່ອນໄຫວທາງສາສະໜາ”; ມະຕິໝາຍເລກ 25/NQ, ລົງວັນທີ 12 ມີນາ 2003, ຂອງກອງປະຊຸມສູນກາງພັກຄັ້ງທີ 7 ສະໄໝທີ IX, “ກ່ຽວກັບວຽກງານທາງສາສະໜາ”; ດຳລັດເລກທີ 26/1999/NĐ-CP, ລົງວັນທີ 19 ເມສາ 1999, ຂອງລັດຖະບານ, “ກ່ຽວກັບບັນດາການເຄື່ອນໄຫວທາງສາສະໜາ”; ໜັງສືວຽນເລກທີ 01/1999/TT-TGCP, ລົງວັນທີ 16 ມິຖຸນາ 1999, ແນະນຳການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດບາງມາດຕາໃນດຳລັດເລກທີ 26/ NĐ, ລົງວັນທີ 19 ເມສາ 1999 ຂອງລັດຖະບານ, “ກ່ຽວກັບການເຄື່ອນໄຫວທາງສາສະໜາ”; ໜັງສືວຽນເລກທີ 03/1999/TT-TGCP, ລົງວັນທີ 16 ມິຖຸນາ 1999, ຂອງຄະນະກຳມະການສາສະໜາຂອງລັດຖະບານ, “ກ່ຽວກັບການເຄື່ອນໄຫວທາງສາສະໜາຂອງຊາວຕ່າງປະເທດທີ່ອາໄສຢູ່ໃນຫວຽດນາມຢ່າງຖືກກົດໝາຍ”; ຄຳສັ່ງເລກທີ 37/CT, ລົງວັນທີ 2 ກໍລະກົດ 1998, ຂອງກົມການເມືອງສູນກາງພັກ “ກ່ຽວກັບວຽກງານທາງສາສະໜາຢູ່ຫວຽດນາມໃນສະພາບການໃໝ່”; ດຳລັດເລກທີ 22/2005/NĐ-CP, ລົງວັນທີ 1 ມີນາ 2005, ຂອງລັດຖະບານ, ຊີ້ນຳການປະຕິບັດບາງມາດຕາຂອງລັດຖະບັນຍັດກ່ຽວກັບຄວາມເຊື່ອຖື ແລະ ສາສະໜາ; ດຳລັດເລກທີ 92/2012/NĐ/CP, ລົງວັນທີ 8 ພະຈິກ 2012, ຂອງລັດຖະບານ, ກຳນົດລາຍລະອຽດແລະມາດຕະການໃນການບັງຄັບໃຊ້ລັດຖະບັນຍັດກ່ຽວກັບຄວາມເຊື່ອຖື ແລະ ສາສະໜາ.
(4) ເບິ່ງ: Conference Report: “Selective Service Act of 1948” (ແປໂດຍຫຍໍ້: ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍໜ້າທີ່ຄັດເລືອກ ປີ 1948), House of Representatives, No. 2438, ວັນທີ 19 ມິຖຸນາ 1948, https://tile.loc.gov/storage-services/service/ll/llmlp/act-1948/act-1948.pdf
(5) ຄະນະກຳມະການສາສະໜາຂອງລັດຖະບານ: ສາສະໜາ ແລະ ນະໂຍບາຍສາສະໜາຂອງຫວຽດນາມ, ສພຈ. ສາສະໜາ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2022, ໜ້າ 88-97
(6) ຄະນະກຳມະການສາສະໜາຂອງລັດຖະບານ: ສາສະໜາ ແລະ ນະໂຍບາຍສາສະໜາຂອງຫວຽດນາມ, ສພຈ. ສາສະໜາ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2022, ໜ້າ 88-92
(7), (8) ເບິ່ງ: ຈູວັນຕ໊ວນ: “ຊີວິດທາງສາສະໜາ ແລະຄວາມເຊື່ອໃນຫວຽດນາມ ໃນປີ 2023, ເຫດການສຳຄັນ ແລະຂໍ້ສະເໜີແນະນະໂຍບາຍ”, ການຄົ້ນຄວ້າສາສະໜາ, ສະບັບທີ 1 (239), 2024, ໜ້າ 38-56
