ວັນປົດປ່ອຍນະຄອນຫຼວງ - ຂີດໝາຍສຳຄັນທາງປະຫວັດສາດ
ການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນຫວຽດນາມ ເພື່ອປົກປັກຮັກສາປະເທດຊາດ
ການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນຫວຽດນາມ ເພື່ອປົກປັກຮັກສາປະເທດຊາດ
ໜ່ວຍຍານຍົນຂອງກອງພົນທີ 308 ເຂົ້ານະຄອນຫຼວງຮ່າໂນ້ຍ ບົນຖະໜົນ ກິມມ໊າ ໃນຕອນເຊົ້າວັນທີ 10 ຕຸລາ 1954 _ພາບ: TTXVN.
ຮ່າໂນ້ຍ - ສະຖານທີ່ແຫ່ງການເລີ່ມຕົ້ນການຕໍ່ສູ້ກູ້ຊາດຕ້ານລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງ,
ສະຖານທີ່ທີ່ປະທານໂຮ່ຈີມິນສົ່ງ “ຄຳຮຽກຮ້ອງໃຫ້ດຳເນີນການຕໍ່ຕ້ານໃນທົ່ວປະເທດ”
ເຖິງພີ່ນ້ອງຮ່ວມຊາດ ແລະ ທະຫານໃນທົ່ວປະເທດ.
ຫຼັງຈາກການປະຕິວັດເດືອນສິງຫາປະສົບຄວາມສຳເລັດໃນປີ 1945, ສາທາລະນະລັດປະຊາທິປະໄຕຫວຽດນາມ ເຊິ່ງປະຈຸບັນແມ່ນສາທາລະນະລັດສັງຄົມນິຍົມຫວຽດນາມ - ລັດກຳມະກອນແລະຊາວນາແຫ່ງທຳອິດໃນອາຊີຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ - ໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນ, ສົ່ງເສີມການເຄື່ອນໄຫວປົດປ່ອຍຊາດຂອງປະເທດອານານິຄົມຢ່າງແຂງແຮງ; ເຮັດໃຫ້ກອງກຳລັງຈັກກະພັດ ແລະພວກປະຕິການຕ້ອງຫາທຸກວິທີທາງເພື່ອຕ້ານຢັນທຳລາຍຜົນງານອັນຍິ່ງໃຫຍ່ທີ່ພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ ແລະ ປະຊາຊົນຫວຽດນາມຫາກໍບັນລຸໄດ້. ອຳນາດການປົກຄອງປະຕິວັດທີ່ໜຸ່ມນ້ອຍໃນເວລານັ້ນ ຕ້ອງປະເຊີນກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍຢ່າງ, ຕ້ອງປະເຊີນກັບຄວາມອຶດຫີວ, ການບໍ່ຮູ້ໜັງສື ແລະອື່ນໆ, ພ້ອມກັນນັ້ນກໍຕ້ອງປະເຊີນກັບສະຖານະການ “ຫາບໜັກທີ່ແຂວນຢູ່ບົນດ້າຍ” ເມື່ອຕ້ອງຮັບມືກັບ “ສັດຕູພາຍໃນ ແລະ ພາຍນອກ”.
ດ້ວຍການຊ່ວຍເຫຼືອຂອງກອງທັບອັງກິດ, ວັນທີ 23 ກັນຍາ 1945, ພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງໄດ້ເປີດສາກຍິງໃສ່ເມືອງໄຊງ່ອນ, ເລີ່ມສົງຄາມຮຸກຮານຫວຽດນາມຄັ້ງທີສອງ, ຈາກນັ້ນໄດ້ຂະຫຍາຍອານາເຂດໄປຍຶດຄອງພາກໃຕ້ ແລະ ພາກກາງ, ຫາວິທີທາງສົ່ງທະຫານໄປພາກເໜືອຫວຽດນາມ. ຕໍ່ໜ້າສະພາບການດັ່ງກ່າວ, ຄະນະບໍລິຫານງານສູນກາງພັກ ແລະ ປະທານ ໂຮ່ຈີມິນ ໄດ້ວາງມາດຕະການຕໍ່ສູ້ທີ່ຍືດຫຍຸ່ນແລະອ່ອນໄຫວ ເພື່ອຮັກສາສັນຕິພາບ, ປົກປັກຮັກສາເອກະລາດແຫ່ງຊາດ ແລະ ໂຮມປະເທດເປັນເອກະພາບ. ລັດຖະບານຫວຽດນາມ ໄດ້ເປັນເຈົ້າການໃນການເຈລະຈາກັບລັດຖະບານຝຣັ່ງ ເພື່ອຫຼີກລ່ຽງສົງຄາມ; ລົງນາມໃນສັນຍາເບື້ອງຕົ້ນໃນວັນທີ 6 ມີນາ 1946; ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ລົງນາມໃນສັນຍາຊົ່ວຄາວໃນວັນທີ 14 ກັນຍາ 1946. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ຫວຽດນາມຍອມປະນີປະນອມຫຼາຍເທົ່າໃດ, ພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງກໍຍິ່ງບຸກລຸກ. ເຖິງວ່າຫວຽດນາມຈະມີຄວາມປາຖະໜາດີຕໍ່ສັນຕິພາບ, ແຕ່ວັນທີ 15-16 ທັນວາ 1946, ກອງທັບຝຣັ່ງໄດ້ເປີດສາກຍິງໃສ່ສະຖານທີ່ຫຼາຍແຫ່ງໃນຮ່າໂນ້ຍ.
ຄວາມທະເຍີທະຍານຂອງພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງ ທີ່ຈະບຸກຮຸກຮານຫວຽດນາມອີກຄັ້ງນັ້ນແມ່ນຈະແຈ້ງ. ເອກະລາດຂອງຊາດຖືກຄຸກຄາມຢ່າງຮ້າຍແຮງ, ປະຊາຊົນຫວຽດນາມຕ້ອງປະເຊີນກັບ 2 ທາງເລືອກຄື: ຄຸກເຂົ່າ ກົ້ມຫົວ ແລະກັບໄປເປັນທາດ, ຫຼືຕັ້ງໃຈຕໍ່ສູ້ ເພື່ອປົກປັກຮັກສາເອກະລາດ, ອິດສະລະພາບ ແລະເອກະພາບຂອງປະເທດຊາດ. ຕໍ່ໜ້າສະພາບການນັ້ນ, ໂດຍເສີມຂະຫຍາຍມູນເຊື້ອຮັກຊາດ ສະຕິຄວາມຮັບຜິດຊອບຕໍ່ປະເທດຊາດ ແລະປະຊາຊົນ, ວັນທີ 18 ແລະ 19 ທັນວາ 1946, ຄະນະປະຈຳສູນກາງພັກ ແລະ ປະທານ ໂຮ່ຈີມິນ ໄດ້ຈັດກອງປະຊຸມຢູ່ໝູ່ບ້ານ ຫວ້ານຝຸກ (ເມືອງຮ່າດົງ) ໄດ້ຕົກລົງດຳເນີນການຕໍ່ຕ້ານໃນທົ່ວປະເທດ, ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ພີ່ນ້ອງຮ່ວມຊາດ ແລະ ທະຫານໃນທົ່ວປະເທດ ລຸກຮືຂຶ້ນຕ້ານລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງ ແລະ ປົກປັກຮັກສາເອກະລາດແຫ່ງຊາດ. ຕອນເຊົ້າວັນທີ 20 ທັນວາ 1946, ຢູ່ຖ້ຳ ຮາງເຈິ່ນ (ເມືອງເຈືອງໝິ), ວິທະຍຸກະຈາຍສຽງຫວຽດນາມ ໄດ້ອອກອາກາດ “ຄຳຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການຕໍ່ຕ້ານໃນລະດັບຊາດ” ຂອງປະທານໂຮ່ຈິີມິນ ເຖິງພີ່ນ້ອງຮ່ວມຊາດແລະທະຫານໃນທົ່ວປະເທດ.
ຄຳສັ່ງຂອງຄະນະປະຈຳສູນກາງພັກວ່າດ້ວຍການຕໍ່ຕ້ານລະດັບຊາດ, “ຄຳຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການຕໍ່ຕ້ານໃນລະດັບຊາດ” ຂອງປະທານໂຮ່ຈິີມິນ ແລະ ນິພົນ “ການຕໍ່ຕ້ານຈະຕ້ອງຊະນະຢ່າງແນ່ນອນ” ຂອງທ່ານເລຂາທິການໃຫຍ່ ເຈື່ອງຈິງ ໄດ້ວາງແນວທາງການຕໍ່ຕ້ານຂອງທົ່ວປວງຊົນ, ຮອບດ້ານ, ຍາວນານ ແລະ ອີງໃສ່ກຳລັງຂອງຕົນເອງເປັນຕົ້ນຕໍ; ໄດ້ກາຍເປັນແສງສະຫວ່າງນຳທາງໃຫ້ປະຊາຊົນຫວຽດນາມ ໄປສູ່ໄຊຊະນະໃນສົງຄາມຕໍ່ຕ້ານພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງທີ່ຮຸກຮານ.
ໂດຍປະຕິບັດຕາມຄຳສັ່ງຂອງຄະນະບໍລິຫານງານສູນກາງພັກ ແລະກອງບັນຊາການໃຫຍ່, ກອງກຳລັງປະກອບອາວຸດ ແລະ ປະຊາຊົນນະຄອນ ຮ່າໂນ້ຍ ໄດ້ເລີ່ມການຕໍ່ຕ້ານທົ່ວປະເທດເມື່ອເວລາ 8 ໂມງຂອງວັນທີ 19 ທັນວາ 1946, ໂດຍມີການຍິງປືນໃຫຍ່ຈາກປ້ອມປືນ ຫຼາງ ໃສ່ເປົ້າໝາຍຕ່າງໆຂອງຝະລັ່ງໃນເມືອງ, ຖືເປັນການເລີ່ມຕົ້ນສົງຄາມຕໍ່ຕ້ານຢ່າງເປັນທາງການ ດ້ວຍຈິດໃຈ “ເສຍສະຫຼະຊີວິດເພື່ອຄວາມຢູ່ລອດຂອງປະເທດຊາດ”. ໜ້າທີ່ຍຸດທະສາດທີ່ຄະນະບໍລິຫານງານສູນກາງພັກ ແລະ ປະທານໂຮ່ຈິີມິນ ມອບໝາຍໃຫ້ກອງກຳລັງປະກອບອາວຸດ ແລະ ປະຊາຊົນນະຄອນຫຼວງຮ່າໂນ້ຍ ແມ່ນກັກກັນສັດຕູໄວ້ໃນນະຄອນໃຫ້ນານທີ່ສຸດເທົ່າທີ່ຈະເປັນໄປໄດ້, ເພື່ອສ້າງເງື່ອນໄຂໃຫ້ທັງປະເທດປ່ຽນຜ່ານໄປສູ່ໄລຍະສົງຄາມ; ສູ້ຮົບເພື່ອບັ່ນທອນກຳລັງຂອງສັດຕູ ໃນຂະນະດຽວກັນກໍ່ຮັກສາກໍາລັງແລະປົກປ້ອງປະຊາຊົນໃຫ້ຕ້ານທານສັດຕູໄດ້ໃນໄລຍະຍາວ. ໃນສະພາບທີ່ຫຍຸ້ງຍາກ ລຳບາກ ແລະດຸເດືອດທີ່ສຸດ, ດ້ວຍກຳລັງທີ່ບໍ່ເທົ່າທຽມກັນ ແລະ ອາວຸດທີ່ຫຼ້າສະໄໝ, ປະເຊີນໜ້າກັບສັດຕູປະກອບອາວຸດທັນສະໄໝ; ແຕ່, ປະຊາຊົນແລະທະຫານນະຄອນຫຼວງ ໄດ້ຕໍ່ສູ້ດ້ວຍຈິດໃຈທີ່ກ້າຫານ, ບໍ່ຍອມຈຳນົນ ແລະ ປະດິດສ້າງ, ສູ້ຮົບກັບສັດຕູເພື່ອຍາດເອົາທຸກບ້ານ ທຸກມຸມຖະໜົນ, ເດັດດ່ຽວປິດລ້ອມສັດຕູໄວ້ໄດ້ເປັນເວລາ 60 ວັນແລະຄືນ, ຍາວນານກວ່າທີ່ຄາດໄວ້ສອງເທົ່າ (30 ວັນແລະຄືນ). ຈາກປະສົບການຂອງການຕໍ່ສູ້ຕ້ານພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງຜູ້ຮຸກຮານ, ກອງກໍາລັງປະກອບອາວຸດຂອງພວກເຮົາໄດ້ເຕີບໃຫຍ່ຢ່າງໄວວາ ທັງດ້ານປະລິມານແລະຄຸນນະພາບ. ໃນໄລຍະຕົ້ນຂອງການຕໍ່ຕ້ານທົ່ວປະເທດ, ກອງພັນໃຫຍ່ນະຄອນຫຼວງ ເຊິ່ງເປັນໜ່ວຍຫຼັກຂອງກອງທັບໄດ້ຮັບການຈັດຕັ້ງຂຶ້ນ. ຕໍ່ມາໜ່ວຍທະຫານຕ່າງໆຫຼາຍໜ່ວຍໄດ້ກາຍເປັນໜ່ວຍໂຈມຕີຫຼັກຂອງກອງພົນທີ່ 308, 304 ແລະ 320. ນາຍແລະພົນທະຫານຫຼາຍຄົນຂອງແນວຮົບຮ່າໂນ້ຍ ທີ່ໄດ້ຕໍ່ສູ້ໃນຊຸມມື້ທຳອິດຂອງສົງຄາມຕໍ່ຕ້ານທົ່ວປະເທດ ຕໍ່ມາໄດ້ກາຍເປັນນາຍພົນຜູ້ມີຄວາມສາມາດ ຂອງກອງທັບປະຊາຊົນຫວຽດນາມ ແລະ ກອງກຳລັງປ້ອງກັນຄວາມສະຫງົບປະຊາຊົນຫວຽດນາມ.
ຜົນງານຂອງກອງກຳລັງປະກອບອາວຸດ ແລະປະຊາຊົນນະຄອນຫຼວງໃນລະດູໜາວປີ 1946 ມີຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສຳຄັນເປັນພິເສດ, ແລະ ໄດ້ຮັບການຕີລາຄາສູງຈາກປະທານ ໂຮ່ຈີມິນ ວ່າ: “ພວກເຈົ້າສາມາດປິດລ້ອມສັດຕູໄດ້ໜຶ່ງເດືອນ ຖືເປັນໄຊຊະນະ, ຕອນນີ້ ຍຶດຄອງຮ່າໂນ້ຍໄດ້ສອງເດືອນ ແມ່ນໄຊຊະນະອັນຍິ່ງໃຫຍ່”(1). ພາບພົດຂອງທະຫານອາສາສະໝັກຮ່າໂນ້ຍທີ່ “ເສຍສະຫຼະຊີວິດເພື່ອຄວາມຢູ່ລອດຂອງປະເທດຊາດ” ຈະເປັນສັນຍາລັກອະມະຕະຂອງສົງຄາມປະຊາຊົນຕະຫຼອດໄປ ເຊິ່ງປະຊາຊົນທຸກຄົນແມ່ນທະຫານ ແລະ ພ້ອມທີ່ຈະເສຍສະຫຼະເພື່ອປະເທດຊາດ. ໄຊຊະນະຢູ່ແນວຮົບຮ່າໂນ້ຍໃນເດືອນທັນວາ 1946 ໄດ້ມີຄຸນປະໂຫຍດສຳຄັນ, ປຸກລະດົມກຳລັງໃຈ, ສົ່ງເສີມຈິດໃຈຂອງທະຫານ ແລະ ປະຊາຊົນຢູ່ບັນດາສະໜາມຮົບໃນທົ່ວປະເທດ, ສ້າງເງື່ອນໄຂອຳນວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ທົ່ວປະເທດກ້າວເຂົ້າສູ່ການຕໍ່ສູ້ຢ່າງເປັນເຈົ້າການຕ້ານລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງ. ນີ້ກໍ່ແມ່ນໄຊຊະນະຄັ້ງທຳອິດ, ເປີດທາງໃຫ້ເກີດໄຊຊະນະຄັ້ງຕໍ່ໆມາໃນສົງຄາມຕໍ່ຕ້ານພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງຢ່າງຍາວນານ ຂອງກອງທັບແລະປະຊາຊົນຫວຽດນາມໃນເວລາຕໍ່ມາ.
ໃນ 9 ປີແຫ່ງການຕໍ່ຕ້ານອັນຍາວນານ, ການສູ້ຮົບທີ່ຍາກລຳບາກ, ດຸເດືອດ ແລະມີການເສຍສະຫຼະ ແລະ ການສູນເສຍທີ່ນັບບໍ່ຖ້ວນ, ແຕ່ດ້ວຍນ້ຳໃຈຮັກຊາດອັນແຮງກ້າ, ໂດຍປະຕິບັດຕາມຄຳຮຽກຮ້ອງຂອງປະທານໂຮ່ຈີມິນ: “ໃນຖານະເປັນປະຊາຊົນຫວຽດນາມ, ພວກເຮົາຕ້ອງລຸກຂຶ້ນຕໍ່ສູ້ຕ້ານພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງ ເພື່ອກອບກູ້ປະເທດຊາດ”(2), ນະຄອນຮ່າໂນ້ຍໄດ້ອຸທິດຊັບພະຍາກອນມະນຸດແລະວັດຖຸອຸປະກອນຢ່າງແຂງຂັນ, ລະດົມຊັບພະຍາກອນ ແລະກຳລັງແຮງທັງໝົດ ຈາກມູນເຊື້ອວິລະຊົນທີ່ສືບທອດມາຍາວນານພັນປີ ເພື່ອຕໍ່ສູ້ຕ້ານສັດຕູ ແລະກອບກູ້ປະເທດ. ກອງທັບໄດ້ພ້ອມກັບພີ່ນ້ອງຮ່ວມຊາດທົ່ວປະເທດ ແລະປະຊາຊົນຮ່າໂນ້ຍ, ຕໍ່ສູ້ຢ່າງພິລະອາດຫານ, ສະຫຼາດ, ກ້າຫານ ແລະ ມີຫົວຄິດປະດິດສ້າງ ໃນທຸກສະໜາມຮົບ ແລະໃນທຸກຂົງເຂດ; ພິເສດແມ່ນ ປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນໄຊຊະນະໃນບັ້ນຮົບທີ່ຕັດສິນຊີ້ຂາດຢູ່ ດ້ຽນບຽນຝູ ປີ 1954, ບັງຄັບໃຫ້ພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງຕ້ອງລົງນາມໃນສັນຍາເຊີແນວ (ວັນທີ 20 ກໍລະກົດ 1954), ຮັບຮູ້ເອກະລາດ, ອະທິປະໄຕ ແລະ ຜືນແຜ່ນດິນອັນຄົບຖ້ວນຂອງສາມປະເທດຫວຽດນາມ, ລາວ, ກຳປູເຈຍ ແລະ ຖອນທະຫານອອກຈາກພາກເໜືອຂອງຫວຽດນາມ.
ກອງທັບປະຊາຊົນຫວຽດນາມສາມາດຈັດຕັ້ງການຍຶດຄອງນະຄອນຮ່າໂນ້ຍໄດ້
ຢ່າງສຳເລັດຜົນ.
ຕາມຂໍ້ກຳນົດຂອງສັນຍາເຊີແນວ, ນະຄອນຮ່າໂນ້ຍຢູ່ພາຍໃນເຂດເຕົ້າໂຮມ 80 ວັນຂອງກອງທະຫານຝຣັ່ງ. ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງໄດ້ສວຍໃຊ້ເວລານີ້ເພື່ອທຳລາຍສິ່ງອຳນວຍຄວາມສະດວກທາງເສດຖະກິດແລະວັດທະນະທຳ, ດຶງດູດຜູ້ອົບພະຍົບໄປທາງພາກໃຕ້, ສ້າງຄວາມວຸ້ນວາຍ ແລະເຮັດໃຫ້ວຽກງານທັງໝົດຢຸດຊະງັກ. ໂດຍໄດ້ຄາດເດົາແຜນການຂອງພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງ, ກົມການເມືອງ ແລະ ຄະນະເລຂາທິການສູນກາງພັກ ໄດ້ມອບໝາຍໃຫ້ສະຫາຍ ຫວໍງວຽນຢ໊າບ, ເລວັນເລືອງ, ຊວນຖູຍ, ໂຕ໊ຫຶວ, ຫງວຽນກວຽດ,... ຊີ້ນຳແລະນຳພາວຽກງານຍຶດຄອງນະຄອນຫຼວງໂດຍກົງ. ວັນທີ 17 ກັນຍາ 1954, ຕາມມະຕິຂອງລັດຖະບານ, ຄະນະກຳມະການທະຫານປົກຄອງຮ່າໂນ້ຍ ໄດ້ຮັບການຈັດຕັ້ງຂຶ້ນ ເພື່ອເຂົ້າຍຶດຄອງນະຄອນ; ສົມທົບກັບບັນດາກົມກອງທະຫານທີ່ກຳລັງເຄື່ອນໄຫວເຂົ້າປົດປ່ອຍນະຄອນຫຼວງຮ່າໂນ້ຍ, ຮັກສາຄວາມສະຫງົບປອດໄພ, ຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍ, ປົກປັກຮັກສາປະຊາຊົນ, ປົກປ້ອງຊາວຕ່າງປະເທດ, ປະຕິບັດນະໂຍບາຍແລະລະບຽບວິໄນທີ່ລັດຖະບານກຳນົດຢ່າງເຄັ່ງຄັດ, ມີສະຕິລະວັງຕົວຢູ່ສະເໝີ ແລະກຽມພ້ອມທີ່ຈະທັບມ້າງກົນອຸບາຍເກາະຜິດ ແລະການທຳລາຍຂອງພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງ.
ພາຍຫຼັງການຕໍ່ສູ້ຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງໃນດ້ານການທູດ, ຫວຽດນາມໄດ້ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງຖອນທັບອອກຈາກນະຄອນຮ່າໂນ້ຍ ຕາມເວລາກຳນົດ, ຮັບປະກັນຫຼັກການສົ່ງມອບຢ່າງເປັນລະບຽບແລະປອດໄພ, ບໍ່ມີການທຳລາຍ ແລະ ບໍ່ລົບກວນການເຄື່ອນໄຫວປະຈຳວັນຂອງປະຊາຊົນ. ຕາມບັນດາຂໍ້ຕົກລົງທີ່ໄດ້ລົງນາມ, ແຕ່ວັນທີ 2 ເຖິງວັນທີ 5 ຕຸລາ 1954, ບັນດາໜ່ວຍບໍລິຫານ ແລະ ຮັກສາຄວາມສະຫງົບຮຽບຮ້ອຍສາທາລະນະຂອງຫວຽດນາມເຂົ້າໄປໃນເມືອງກ່ອນ ເພື່ອກຽມເຂົ້າຍຶດຄອງໜ່ວຍງານ, ສຳນັກງານ, ສະຖານສາທາລະນະ ແລະອື່ນໆ. ເມື່ອເວລາ 16 ໂມງຂອງວັນທີ 9 ຕຸລາ 1954, ກອງທັບຝຣັ່ງໄດ້ອອກຈາກນະຄອນຮ່າໂນ້ຍ ແລະຖອນທັບໄປທາງເໜືອຂອງຂົວ ລອງບຽນ. ຮອດເວລາ 16:30 ໂມງຂອງວັນດຽວກັນ, ກອງທັບຫວຽດນາມເຂົ້າຍຶດຄອງນະຄອນຫຼວງຮ່າໂນ້ຍໄດ້ຢ່າງສິ້ນເຊີງ, ຄວບຄຸມນະຄອນຢ່າງປອດໄພແລະເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍ, ຫຼຸດຄວາມເສຍຫາຍຕໍ່ມະນຸດແລະຊັບສິນໃຫ້ເຫຼືອໜ້ອຍສຸດ.
ຮ່າໂນ້ຍຕ້ອນຮັບວັນປົດປ່ອຍນະຄອນຫຼວງ ດ້ວຍຄວາມຊື່ນຊົມ
ຕອນເຊົ້າວັນທີ 10 ຕຸລາ 1954, ຄະນະກຳມະການທະຫານປົກຄອງນະຄອນ ແລະບັນດາກົມກອງທະຫານ ລວມມີທະຫານບົກ, ທະຫານປືນໃຫຍ່, ທະຫານປ້ອງກັນອາກາດ, ທະຫານຍານຍົນ,… ແບ່ງອອກເປັນຫຼາຍປີກໃຫຍ່ ໄດ້ເລີ່ມເດີນໜ້າປະຫວັດສາດເຂົ້າສູ່ນະຄອນຮ່າໂນ້ຍ.
ເວລາ 15:00 ໂມງ, ປະຊາຊົນນະຄອນຮ່າໂນ້ຍແລະເຂດໃກ້ຄຽງ, ພ້ອມດ້ວຍກອງກຳລັງປະກອບອາວຸດນັບໝື່ນຄົນ ເຂົ້າຮ່ວມພິທີຊັກທຸງຢ່າງຄຶກຄື້ນ ເຊິ່ງຈັດໂດຍຄະນະກຳມະການການທະຫານປົກຄອງຮ່າໂນ້ຍ ທີ່ສະໜາມກິລາເສົາທົງນະຄອນຫຼວງຮ່າໂນ້ຍ. ພາຍຫຼັງພິທີຊັກທຸງ ປະທານຄະນະກຳມະການການທະຫານປົກຄອງຮ່າໂນ້ຍ ທ່ານເວືອງເທື່ອຫວຸ ໄດ້ອ່ານຄຳຮຽກຮ້ອງຂອງປະທານໂຮ່ຈີມິນເຖິງປະຊາຊົນນະຄອນຫຼວງຢ່າງເຄົາລົບ ເນື່ອງໃນໂອກາດວັນປົດປ່ອຍ. ໃນຄຳຮຽກຮ້ອງ, ລຸງໂຮ່ຂຽນວ່າ: “ໃນເວລາ 8 ປີທີ່ຜ່ານມາ, ລັດຖະບານຕ້ອງອອກຈາກນະຄອນຫຼວງເພື່ອດຳເນີນການຕໍ່ຕ້ານເພື່ອກູ້ຊາດ. ເຖິງວ່າຢູ່ຫ່າງໄກກັນ, ແຕ່ຫົວໃຈຂອງລັດຖະບານຍັງຢູ່ໃກ້ກັບພີ່ນ້ອງຮ່ວມຊາດຢູ່ສະເໝີ. ມື້ນີ້, ດ້ວຍຄວາມສາມັກຄີຂອງປະຊາຊົນພວກເຮົາ ແລະການຕໍ່ສູ້ອັນກ້າຫານຂອງກອງທັບຂອງເຮົາ, ສັນຕິພາບຈຶ່ງໄດ້ຮັບໄຊຊະນະ ແລະລັດຖະບານໄດ້ກັບສູ່ນະຄອນຫຼວງພ້ອມກັບປະຊາຊົນແລ້ວ. ກວ້າງໄກນັບພັນໄມເປັນເຮືອນຫຼັງດຽວ, ຄວາມຊື່ນຊົມຍິນດີທີ່ບໍ່ອາດຈະບັນຍາຍໄດ້!”(3) ແລະ ເພິ່ນໄດ້ແນະນຳວ່າ: ລັດຖະບານມີຄວາມຕັ້ງໃຈ, ຊາວຮ່າໂນ້ຍທຸກຄົນພ້ອມກັນປະກອບສ່ວນໃຫ້ລັດຖະບານ, ພວກເຮົາຈະຜ່ານຜ່າຄວາມຫຍຸ້ງຍາກລຳບາກທັງໝົດ ແລະ ບັນລຸໄດ້ຈຸດໝາຍລວມຄື: ເຮັດໃຫ້ຮ່າໂນ້ຍເປັນນະຄອນຫຼວງທີ່ສະຫງົບສຸກ, ເບີກບານມ່ວນຊື່ນ ແລະຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງ”(4).
ການຍຶດຄອງນະຄອນຫຼວງຮ່າໂນ້ຍໄດ້ຮັບຜົນສຳເລັດຢ່າງຈົບງາມ. ຄະນະກຳມະການການທະຫານປົກຄອງນະຄອນຫຼວງຮ່າໂນ້ຍ ໄດ້ເຂົ້າຍຶດຄອງທຸກອົງການ, ສຳນັກງານ, ສະຖານສາທາລະນະ, ໂຮງງານ, ໂຮງໝໍ, ໂຮງຮຽນ ແລະອື່ນໆ ຢ່າງວ່ອງໄວ; ໃນນັ້ນມີບັນດາທີ່ຕັ້ງການທະຫານ ແລະ ສຳນັກງານໃຫຍ່ສຳຄັນຄື: ກຳແພງຮ່າໂນ້ຍ, ເຂດສຳປະທານ ໂດ່ນຖູຍ, ສະໜາມບິນ ແບັກມາຍ, ສະໜາມບິນ ຢາເລິມ, ທຳນຽບຜູ້ສຳເລັດລາຊະການ, ທຳນຽບຜູ້ວ່າລາຊະການຫວຽດນາມເໜືອ, ສຳນັກງານສືບລາຊະການລັບສະຫະພາບ,... ຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນຍັງມີຄວາມເປັນປົກກະຕິ ແລະ ໝັ້ນຄົງ. ບັນດາຂະແໜງໄຟຟ້າ, ນ້ຳປະປາ, ການຂົນສົ່ງ ແລະ ໂທລະຄົມມະນາຄົມ ດຳເນີນໄປຢ່າງສະດວກ; ຄວາມໝັ້ນຄົງທາງການເມືອງ ແລະ ຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍທາງສັງຄົມ ໄດ້ຮັບການຮັບປະກັນ; ໂຮງຮຽນ, ໂຮງໝໍ, ອົງການວັດທະນະທຳແລະສື່ມວນຊົນ ຍັງເປີດດຳເນີນການຕາມປົກກະຕິ ພາຍໃຕ້ການຄຸ້ມຄອງຂອງອຳນາດການປົກຄອງນະຄອນຫຼວງ.
ວັນປົດປ່ອຍນະຄອນຫຼວງແມ່ນສັນຍາລັກແຫ່ງເຈດຈຳນົງກ້າແກ່ນ, ນ້ຳໃຈຮັກຊາດ
ແລະ ຄວາມປາດຖະໜາເພື່ອສັນຕິພາບຂອງຊາດຫວຽດນາມຕະຫຼອດໄປ.
ຮ່າໂນ້ຍໄດ້ຮັບການປົດປ່ອຍໃນວັນທີ 10 ຕຸລາ 1954, ເປັນຂີດໝາຍສຳຄັນໃນປະຫວັດສາດແຫ່ງການຕໍ່ສູ້ປົກປັກຮັກສາປະເທດຂອງປະຊາຊົນຫວຽດນາມ, ເຊິ່ງເປັນການຢຸດຕິການປົກຄອງອານານິຄົມຂອງຝຣັ່ງໃນຫວຽດນາມທີ່ຍາວນານເກືອບສະຕະວັດ; ແມ່ນໄຊຊະນະຄັ້ງສຸດທ້າຍ ແລະ “ຄົບຖ້ວນ” ຂອງກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊົນຫວຽດນາມ ພາຍຫຼັງ 9 ປີແຫ່ງການຕໍ່ຕ້ານທີ່ຫຍຸ້ງຍາກລຳບາກແລະດຸເດືອດ ໂດຍການເສຍສະຫຼະ ແລະຄວາມເສຍຫາຍຫຼາຍຢ່າງ ເພື່ອຂັບໄລ່ສັດຕູ ແລະ ຍາດເອົາເອກະລາດແຫ່ງຊາດ. ໄຊຊະນະທີ່ມີຄວາມໝາຍອັນຍິ່ງໃຫຍ່ນັ້ນ ແມ່ນມາຈາກຄວາມສະຫຼາດສ່ອງໃສ, ຄວາມກ້າຫານ ແລະ ແກ່ນແທ້ຂອງອາລະຍະທຳຫວຽດນາມ ເຊິ່ງຖືກສ້າງຂຶ້ນແລະຫຼໍ່ລ້ຽງ ຜ່ານແຕ່ລະລຸ້ນຄົນໃນຕະຫຼອດປະຫວັດສາດຫຼາຍພັນປີ ແລະ ຍົກລະດັບສູ່ຈຸດສູງສຸດຂອງຍຸກສະໄໝ ຕາມແນວທາງການປະຕິວັດ ແລະ ພາຍໃຕ້ການນຳພາອັນສະຫຼາດສ່ອງໃສຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມທີ່ສະຫງ່າລາສີ ແລະ ປະທານໂຮ່ຈີມິນຜູ້ຍິ່ງໃຫຍ່.
ນະຄອນຫຼວງຮ່າໂນ້ຍ ໄດ້ເປີດສາກການຕໍ່ຕ້ານລະດັບຊາດຢ່າງສົມກຽດ ແລະ ສະຫງ່າລາສີທີ່ສຸດ, ໂດຍດຳເນີນການຕໍ່ສູ້ຢ່າງກ້າຫານເປັນເວລາ 60 ວັນແລະຄືນ, ດ້ວຍຈິດໃຈ “ເສຍສະຫຼະຊີວິດເພື່ອຄວາມຢູ່ລອດຂອງປະເທດຊາດ”, ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງເຈດຈຳນົງ ແລະຈິດໃຈທີ່ອົງອາດກ້າແກ່ນຂອງຊາດ, ປະຕິບັດພາລະກິດທີ່ຄະນະບໍລິຫານງານສູນກາງພັກມອບໝາຍໃຫ້ສຳເລັດລຸລ່ວງຢ່າງຈົບງາມ ແລະປະກອບສ່ວນພ້ອມກັບທົ່ວປະເທດເພື່ອນໍາການຕໍ່ຕ້ານຈາກໄຊຊະນະຄັ້ງໜຶ່ງໄປສູ່ໄຊຊະນະຄັ້ງຕໍ່ໆໄປ. ຄວາມສຳເລັດໃນການປະຕິບັດໜ້າທີ່ຍຶດຄອງນະຄອນຫຼວງຮ່າໂນ້ຍທັງໝົດ ພ້ອມດ້ວຍຖານທັບຫຼາຍແຫ່ງ, ສຳນັກງານ, ໂຮງງານ, ໂຮງໝໍ, ໂຮງຮຽນ ແລະອື່ນໆ ຢ່າງປອດໄພ, ວ່ອງໄວ ແລະ ສົມບູນນັ້ນ ໄດ້ຢືນຢັນອີກຄັ້ງ ເຖິງຈິດໃຈແຫ່ງຄວາມສາມັກຄີ, ຄວາມສະຫຼາດ, ຄວາມກ້າຫານ, ຄວາມທົນທາງໜຽວແໜ້ນ, ການປະສານສົມທົບຢ່າງແໜ້ນແຟ້ນກອງກຳລັງປະກອບອາວຸດ ແລະປະຊາຊົນນະຄອນຫຼວງຮ່າໂນ້ຍ ກັບບັນດາກົມກອງທະຫານຫຼວງ ແລະກອງກໍາລັງອື່ນໆ ທີ່ຕໍ່ສູ້ຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ ເພື່ອບັງຄັບໃຫ້ພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງ ປະຕິບັດຕາມສັນຍາເຊີແນວຢ່າງເໝາະສົມ. ໄຊຊະນະນັ້ນແມ່ນຫຼັກຖານທີ່ພິສູດໃຫ້ເຫັນຢ່າງຊັດເຈນເຖິງຈິດໃຈແຫ່ງ “ຄວາມຕັດສິນໃຈສູ້ຮົບ, ຕັດສິນໃຈເອົາຊະນະ, ຮູ້ວິທີຕໍ່ສູ້, ຮູ້ວິທີຊະນະ” ທີ່ໄດ້ຮັບການພັດທະນາ ແລະ ຍົກຂຶ້ນສູ່ລະດັບໃໝ່.
ນະຄອນຮ່າໂນ້ຍໄດ້ເປັນເຈົ້າການໃນການກະກຽມເງື່ອນໄຂທຸກຢ່າງຢ່າງຮອບຄອບ, ກຳແໜ້ນກາລະໂອກາດ ແລະ ປິດແຜນການແລະການເຄື່ອນໄຫວຂອງສັດຕູທັງໝົດ ແມ່ນປັດໄຈສຳຄັນສຳລັບການຍຶດຄອງນະຄອນຫຼວງຮ່າໂນ້ຍສຳເລັດ. ພິເສດ, ໃນຂະບວນການເຂົ້າຍຶດຄອງນະຄອນ, ຍ້ອນການຜັນຂະຫຍາຍແຜນການຕໍ່ສູ້ຢ່າງເດັດດ່ຽວ, ໜຽວແໜ້ນ, ຄ່ອງແຄ້ວ, ສົມທົບກັບນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດທີ່ຄ່ອງແຄ້ວແລະເໝາະສົມ, ຫວຽດນາມໄດ້ຮັບຄວາມເຫັນອົກເຫັນໃຈ ແລະ ສະໜັບສະໜູນຈາກສາກົນ ແລະ ຫຼີກລ່ຽງຄວາມຂັດແຍ້ງທີ່ບໍ່ຈຳເປັນກັບບັນດາກຳລັງສາກົນທີ່ຍັງຄົງຢູ່ຮ່າໂນ້ຍ ໃນເວລານັ້ນ. ສິ່ງດັ່ງກ່າວຢືນຢັນເຖິງແນວທາງການນຳພາທີ່ຖືກຕ້ອງ ແລະສະຫຼາດສ່ອງໃສ ຂອງພັກແລະລຸງໂຮ່ທີ່ເຄົາລົບຮັກ ເຊິ່ງສ້າງຄວາມເຊື່ອໝັ້ນອັນໜັກແໜ້ນໃຫ້ກັບກອງທັບ ແລະປະຊາຊົນເຮົາຢູ່ສະເໝີ ໃນການຕັ້ງໝັ້ນໃນຍຸດທະສາດການຕໍ່ສູ້ທີ່ຍືດຫຍຸ່ນ ມຸ່ງບັນລຸເປົ້າໝາຍການປົດປ່ອຍນະຄອນຫຼວງ ໂດຍບໍ່ກໍ່ໃຫ້ເກີດຄວາມເສຍຫາຍຕໍ່ຊີວິດ ແລະ ຊັບສິນຂອງປະຊາຊົນ.
ໄຊຊະນະຂອງການຍຶດຄອງ ແລະປົດປ່ອຍນະຄອນຫຼວງ ຍັງສະແດງໃຫ້ເຫັນຢ່າງຊັດເຈນເຖິງຄວາມຮູ້ສຶກເຖິງຄວາມຮັບຜິດຊອບ, ຄວາມກ້າຫານ ແລະ ຄວາມສາມາດຂອງຄະນະກຳມະການການທະຫານປົກຄອງຮ່າໂນ້ຍ ໃນການປະຕິບັດໜ້າທີ່ທີ່ພັກ, ລັດຖະບານ ແລະ ປະຊາຊົນມອບໝາຍໃຫ້. ທີ່ໜ້າສັງເກດຄື, ດ້ວຍເວລາພຽງເກືອບ 20 ວັນໃນການເຂົ້າຍຶດຄອງນະຄອນຫຼວງ, ຄະນະກຳມະການການທະຫານປົກຄອງນະຄອນຮ່າໂນ້ຍ ກໍ່ສາມາດເສີມສ້າງຄວາມໝັ້ນຄົງໃນທຸກດ້ານຂອງການປະຕິບັດການຂອງນະຄອນຢ່າງວ່ອງໄວ; ເອົາໃຈໃສ່ຜັນຂະຫຍາຍນະໂຍບາຍປະກັນຄວາມປອດໄພທາງສັງຄົມ, ຮັບປະກັນຄວາມຕ້ອງການທີ່ຈຳເປັນຂອງການຜະລິດ ແລະການດຳລົງຊີວິດ. ພາຍຫຼັງວັນປົດປ່ອຍວັນທີ 10 ຕຸລາ 1954, ປະຊາຊົນຮ່າໂນ້ຍ ພາຍໃຕ້ການຊີ້ນຳ ຄຸ້ມຄອງຂອງຄະນະກຳມະການທະຫານປົກຄອງຮ່າໂນ້ຍ ໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນການບູລະນະນະຄອນຫຼວງ, ຟື້ນຟູການຜະລິດ, ພັດທະນາເສດຖະກິດແລະວັດທະນະທຳ. ບັນຍາກາດດັ່ງກ່າວສົ່ງຜົນດີຕໍ່ການສົ່ງເສີມຈິດໃຈສາມັກຄີປວງຊົນທັງຊາດ, ລະດົມກຳລັງແຮງສັງລວມຂອງປະຊາຊົນທຸກຊັ້ນວັນນະ ແລະ ຮ່ວມກັບອຳນາດການປົກຄອງດຳເນີນການຟື້ນຟູນະຄອນຫຼວງຫຼັງການປົດປ່ອຍໄດ້ຢ່າງມີປະສິດທິຜົນ.
ວັນປົດປ່ອຍນະຄອນຫຼວງຈະເປັນສັນຍາລັກແຫ່ງເຈດຈຳນົງອົງອາດກ້າແກ່ນ, ນ້ຳໃນຮັກຊາດ ແລະ ຄວາມປາຖະໜາເພື່ອສັນຕິພາບ ຂອງຊາວຫວຽດນາມ ຕະຫຼອດໄປ; ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງຈິດໃຈສາມັກຄີປວງຊົນທັງຊາດ, ຄວາມຜູກພັນສະໜິດແໜ້ນລະຫວ່າງພັກ, ກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊົນ. ນັ້ນແມ່ນໝາກຜົນຂອງຄວາມພະຍາຍາມຮ່ວມກັນ ແລະ ຄວາມເປັນເອກະສັນຂອງຊາວຮ່າໂນ້ຍ ແລະ ປະຊາຊົນທົ່ວປະເທດ ເພື່ອບັນລຸເປົ້າໝາຍປົດປ່ອຍນະຄອນຫຼວງ; ແມ່ນຄວາມເອກອ້າງທະນົງໃຈຂອງຊາວນະຄອນຫຼວງ ແລະພີ່ນ້ອງຮ່ວມຊາດໃນທົ່ວປະເທດ, ບໍ່ພຽງແຕ່ໝາຍເຖິງໄຊຊະນະທາງການທະຫານ ແລະ ການເມືອງເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຍັງເປັນສັນຍາລັກແຫ່ງຄວາມປາດຖະໜາສັນຕິພາບ, ການສືບຕໍ່ປະຫວັດສາດອັນສະຫງ່າລາສີຂອງວັດທະນະທຳ ແລະຄວມອົງອາດກ້າຫານນັບພັນປີຂອງ ທັງລອງ-ຮ່າໂນ້ຍ; ພ້ອມກັນນັ້ນ, ກໍ່ໄດ້ເປີດສັກກະລາດໃໝ່ໃຫ້ກັບນະຄອນຮ່າໂນ້ຍ ແລະ ທົ່ວປະເທດ ໃນຂະບວນການກໍ່ສ້າງ ແລະ ພັດທະນາ. ຈິດໃຈຂອງວັນປົດປ່ອຍນະຄອນຫຼວງຈະເປັນແຮງບັນດານໃຈໃນການສົ່ງເສີມນ້ຳໃຈຮັກຊາດ ແລະ ຊຸກຍູ້ໃຫ້ຊາວຫວຽດນາມລຸ້ນຕ່າງໆສືບຕໍ່ຮັກສາເອກະລາດ, ເສລີພາບ, ປົກປັກຮັກສາອະທິປະໄຕອັນສັກສິດຂອງປະເທດຊາດ, ປະກອບສ່ວນສ້າງສາແລະພັດທະນາປະເທດຊາດໃຫ້ເຂັ້ມແຂງ, ຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງ ແລະ ມີຄວາມຜາສຸກ.
----------------------
(1) ປະຫວັດສາດຄະນະພັກນະຄອນຮ່າໂນ້ຍ (1930-2000), ສພຈ. ຮ່າໂນ້ຍ, 2024, ໜ້າ 193.
(2) ໂຮ່ຈີມິນ: ນິພົນຄົບຊຸດ, ສພຈ. ການເມືອງແຫ່ງຊາດ ສື້ເຖິ້ດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2011, ເຫຼັ້ມ 4, ໜ້າ 534
(3), (4) ໂຮ່ຈີມິນ: ນິພົນຄົບຊຸດ, ປຶ້ມທີ່ໄດ້ແນະນຳ, ເຫຼັ້ມ 9, ໜ້າ 79, 80
