ການປະຕິບັດສັນຍາການຄ້າເສລີ ຫວຽດນາມ - ສະຫະພາບເອີຣົບ:
ບັນດາສັນຍານເບື້ອງຕົ້ນ
ບັນດາສັນຍານເບື້ອງຕົ້ນ
ວກ. - ການເຈລະຈາແລະລົງນາມສັນຍາການຄ້າເສລີ ຫວຽດນາມ - ສະຫະພາບ ເອີຣົບ (EVFTA) ສອດຄ່ອງກັບນະໂຍບາຍຂອງຫວຽດນາມກ່ຽວກັບການເພີ່ມທະວີການພົວພັນຫຼາຍດ້ານ, ໂດຍສະເພາະການພົວພັນທາງດ້ານເສດຖະກິດ ກັບສະຫະພາບເອີຣົບ (ອີຢູ). EVFTA ເປີດໂອກາດອັນໃຫຍ່ຫຼວງໃຫ້ຫວຽດນາມເພີ່ມທະວີການແລກປ່ຽນການຄ້າ ແລະດຶງດູດການລົງທຶນຈາກບັນດາປະເທດສະມາຊິກ ອີຢູ. ຄວາມຈິງແລ້ວ, ມີຂໍ້ມູນສະແດງຜົນກະທົບເບື້ອງຕົ້ນໃນທາງບວກຕໍ່ຫວຽດນາມ ກ່ຽວກັບການແລກປ່ຽນການຄ້າ, ການດຶງການລົງທຶນໂດຍກົງຈາກຕ່າງປະເທດ, ການປະຕິຮູບສະຖາບັນແລະອື່ນໆ, ແຕ່ວ່າ, ບາງຂົງເຂດຂອງຫວຽດນາມກໍ່ປະສົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກບໍ່ໜ້ອຍຈາກການປະຕິບັດສັນຍາສະບັບນີ້.
ມູນຄ່າການສົ່ງອອກຄອມພິວເຕີ, ຜະລິດຕະພັນເອເລັກໂຕຣນິກ ແລະ ສ່ວນປະກອບຈາກຫວຽດນາມໄປສະຫະພາບເອີຣົບມີການເຕີບໂຕທີ່ດີ ເມື່ອທຽບກັບກ່ອນທີ່ EVFTA ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້ (ພາບ: ສາຍການຜະລິດແຜງວົງຈອນເອເລັກໂຕຣນິກແບບຫຼາຍຊັ້ນທີ່ຍືດຫຍຸ່ນໄດ້ ເພື່ອການສົ່ງອອກຂອງບໍລິສັດ Young Poong Electronics VINA ຈຳກັດ ທີ່ສວນອຸດສາຫະກຳ ບິ່ງຊວຽນ II, ແຂວງຫວິງຟຸກ) _ພາບ: TTXVN
ຄຳໝັ້ນສັນຍາຈາກສັນຍາການຄ້າເສລີ ຫວຽດນາມ - ສະຫະພາບເອີຣົບ
ສັນຍາການຄ້າເສລີ ຫວຽດນາມ - ສະຫະພາບເອີຣົບ (EVFTA) ຖືເປັນສັນຍາການຄ້າເສລີລຸ້ນໃໝ່, ຮອບດ້ານ ແລະມີຄຸນນະພາບສູງ. ສັນຍາປະກອບດ້ວຍ 17 ໝວດ, 8 ພາກຜະໝວກ, ອະນຸສັນຍາ 2 ສະບັບ, ບົດບັນທຶກຊ່ວຍຈຳ 2 ສະບັບ ແລະ ຖະແຫຼງການຮ່ວມ 4 ສະບັບ ກວມເອົາຫຼາຍບັນຫາ, ລວມມີ: ການຄ້າສິນຄ້າ (ບັນດາຂໍ້ກຳນົດລວມ ແລະ ຄຳໝັ້ນສັນຍາເປີດຕະຫຼາດ), ກົດຂໍ້ບັງຄັບກ່ຽວກັບແຫຼ່ງກຳເນີດສິນຄ້າ, ສຸລະກາກອນ ແລະ ການເປີດຄວາມສະດວກດ້ານການຄ້າ, ມາດຕະການກັກກັນແລະສຸຂະອານາໄມ, ຄວາມປອດໄພດ້ານອາຫານ (SPS), ອຸປະສັກທາງເຕັກນິກໃນການຄ້າ (TBT), ການຄ້າບໍລິການ, ການລົງທຶນ, ການປ້ອງກັນການຄ້າ, ການແຂ່ງຂັນ, ລັດວິສາຫະກິດ, ການຈັດຊື້ຈັດຈ້າງຂອງລັດຖະບານ, ຊັບສິນທາງປັນຍາ, ການຄ້າແລະການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ, ການຮ່ວມມືແລະການສ້າງຄວາມອາດສາມາດ, ກົດໝາຍ - ສະຖາບັນ (1).
ຄຳໝັ້ນສັນຍາກ່ຽວກັບການຫຼຸດອັດຕາພາສີ ແລະ ການອຳນວຍຄວາມສະດວກທາງການຄ້າໃນ EVFTA ຢູ່ລະດັບສູງ. ຕາມແຜນງານ, ສະຫະພາບເອີຣົບຈະຍົກເລີກລາຍການພາສີຫຼາຍກວ່າ 85% ທັນທີທີ່ສັນຍາມີຜົນບັງຄັບໃຊ້, ເທົ່າກັບ 70,3% ຂອງມູນຄ່າການສົ່ງອອກຂອງຫວຽດນາມໄປຍັງສະຫະພາບເອີຣົບ. ພາຍຫຼັງ 7 ປີນັບແຕ່ວັນທີ່ສັນຍາມີຜົນບັງຄັບໃຊ້, ອີຢູຍົກເລີກພາສີນຳເຂົ້າ 99,2% ຂອງລາຍການພາສີ, ເທົ່າກັບ 99,7% ຂອງມູນຄ່າການສົ່ງອອກຂອງຫວຽດນາມ. ສຳລັບມູນຄ່າການສົ່ງອອກທີ່ເຫຼືອປະມານ 0,3%, ສະຫະພາບເອີຣົບໃຫ້ຄຳໝັ້ນສັນຍາຈະໃຫ້ໂກຕ້າພາສີແກ່ຫວຽດນາມ ພ້ອມພາສີນຳເຂົ້າພາຍໃນໂກຕ້າ 0%. ດັ່ງນັ້ນ, ຈຶ່ງສາມາດເວົ້າໄດ້ວ່າ, ເກືອບ 100% ຂອງການສົ່ງອອກຂອງຫວຽດນາມໄປຍັງສະຫະພາບເອີຣົບຈະຖືກລົບລ້າງຫຼັງຈາກການເດີນທາງອັນສັ້ນ(2).
ແລະຫວຽດນາມໃຫ້ຄຳໝັ້ນທີ່ຈະຍົກເລີກພາສີນຳເຂົ້າ 48,5% ຂອງລາຍການພາສີ, ຄິດເປັນ 64,5% ຂອງມູນຄ່າການສົ່ງອອກຂອງສະຫະພາບເອີຣົບ ທັນທີທີ່ສັນຍາມີຜົນບັງຄັບໃຊ້. ຫຼັງຈາກນັ້ນ 7 ປີ, 91,8% ຂອງລາຍການພາສີ ຄິດເປັນ 97,1% ຂອງມູນຄ່າການສົ່ງອອກຈາກສະຫະພາບເອີຣົບ ຈະຖືກກຳຈັດອອກຈາກພາສີນຳເຂົ້າໂດຍຫວຽດນາມ. ຫຼັງຈາກ 10 ປີ, ການກຳຈັດລະດັບນີ້ຄື 98,3% ຂອງລາຍການພາສີແລະ 99,8% ຂອງການສົ່ງອອກຂອງສະຫະພາບເອີຣົບ. ປະມານ 1,7% ຂອງລາຍການພາສີທີ່ເຫຼືອຂອງສະຫະພາບເອີຣົບແລະຫວຽດນາມ ຈະໃຊ້ແຜນງານເພື່ອຂະຈັດພາສີນຳເຂົ້າເປັນເວລາດົນນານກວ່າ 10 ປີ ຫຼືໃຊ້ໂຄຕ້າພາສີຕາມຂໍ້ຜູກພັນຂອງອົງການການຄ້າໂລກ(3). ຂໍ້ຕົກລົງຍັງມີບົດບັນຍັດສະເພາະເພື່ອຈັດການແກ້ໄຂອຸປະສັກທີ່ບໍ່ແມ່ນພາສີໃນຂົງເຂດລົດໂອໂຕ ແລະ ຈະປົກປ້ອງຜະລິດຕະພັນອາຫານແລະເຄື່ອງດື່ມແບບເອີຣົບດັ້ງເດີມໃນຫວຽດນາມ ຜ່ານການຄຸ້ມຄອງສິ່ງບົ່ງຊີ້ທາງພູມສາດ. ດ້ວຍສັນຍາສະບັບນີ້, ບັນດາບໍລິສັດຂອງສະຫະພາບເອີຣົບຈະສາມາດເຂົ້າຮ່ວມໃນການປະມູນໄດ້ຢ່າງເທົ່າທຽມກັນກັບບໍລິສັດພາຍໃນປະເທດຂອງຫວຽດນາມ(4
ເມື່ອທຽບກັບສັນຍາການຄ້າເສລິຫຼາຍຝ່າຍທີ່ຫວຽດນາມໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມ, ຈົນເຖິງເວລາທີ່ລົງນາມ, ຂອບເຂດຂອງຄຳໝັ້ນສັນຍາໃນ EVFTA ຖືວ່າກວ້າງທີ່ສຸດ. ບໍ່ພຽງແຕ່ເທົ່ານັ້ນ, ລະດັບຄຳໝັ້ນສັນຍາຂອງຫວຽດນາມ ກໍ່ຄືຄຳໝັ້ນສັນຍາຂອງຄູ່ຮ່ວມມືອີຢູ ທີ່ມີຕໍ່ຫວຽດນາມນັ້ນ ກໍ່ຖືກຖືວ່າສູງ ເມື່ອທຽບກັບສັນຍາການຄ້າເສລີທີ່ຫວຽດນາມໄດ້ລົງນາມ(5). ຝ່າຍສະຫະພາບເອີຣົບກ່າວວ່າ: EVFTA ແມ່ນສັນຍາການຄ້າທີ່ຮອບດ້ານທີ່ສຸດທີ່ກຸ່ມໄດ້ລົງນາມກັບປະເທດກໍາລັງພັດທະນາ(6).
ຜົນກະທົບເບື້ອງຕົ້ນບາງປະການຂອງ ສັນຍາການຄ້າເສລີຫວຽດນາມ-ສະຫະພາບເອີຣົບ ຕໍ່ຫວຽດນາມ
ຜົນກະທົບຕໍ່ການແລກປ່ຽນທາງການຄ້າລະຫວ່າງຫວຽດນາມແລະສະຫະພາບເອີຣົບ
ຄຳໝັ້ນສັນຍາທີ່ເຂັ້ມແຂງໃນດ້ານການເປີດຕະຫຼາດສິນຄ້າຈະເປັນການເປີດໂອກາດພັດທະນາການຄ້າໃໝ່ ລະຫວ່າງຫວຽດນາມແລະອີຢູ, ດັ່ງນັ້ນ ຜົນກະທົບໂດຍກົງແລະຈະແຈ້ງທີ່ສຸດຈະສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນໃນການແລກປ່ຽນທາງການຄ້າລະຫວ່າງຫວຽດນາມແລະອີຢູ.
ຂໍ້ມູນສະຖິຕິສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ, ປີ 2019, ມູນຄ່າການສົ່ງອອກແລະນຳເຂົ້າລະຫວ່າງຫວຽດນາມ ແລະ ບັນດາປະເທດສະມາຊິກອີຢູ (28 ປະເທດ) ບັນລຸກວ່າ 56,4 ຕື້ໂດລາສະຫະລັດ, ກວມເອົາເກືອບ 11% ຂອງມູນຄ່າສົ່ງອອກແລະນຳເຂົ້າທັງໝົດຂອງຫວຽດນາມ. ໃນນັ້ນ, ການສົ່ງອອກສິນຄ້າຂອງຫວຽດນາມໄປຍັງອີຢູບັນລຸ 41,54 ຕື້ໂດລາສະຫະລັດ, ກວມເອົາ 15,7% ຂອງມູນຄ່າສົ່ງອອກທັງໝົດຂອງທົ່ວປະເທດ, ການນຳເຂົ້າຈາກອີຢູຂອງຫວຽດນາມແມ່ນ 14,9 ຕື້ໂດລາສະຫະລັດ, ກວມເອົາ 5,9% ຂອງມູນຄ່າ(7).
ຕາຕະລາງທີ 1: ມູນຄ່າສິນຄ້າສົ່ງອອກຂອງຫວຽດນາມໄປຍັງອີຢູ ໃນເວລາກ່ອນແລະຫຼັງຈາກທີ່ສັນຍາ EVFTA ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້
|
ປະເພດສິນຄ້າ |
ແຕ່ເດືອນສິງຫາ ຫາເດືອນພະຈິກ 2020 |
ທຽບກັບໄລຍະ ດຽວກັນ ປີ 2019 (%) |
7 ເດືອນຕົ້ນປີ 2020 |
ທຽບກັບໄລຍະ ດຽວກັນ ປີ 2019 (%) |
11 ເດືອນ ປີ 2020 (ພັນໂດລາ |
ທຽບກັບໄລຍະ ດຽວກັນ ປີ 2019 (%) |
|
ໂທລະສັບ ແລະ ເຄື່ອງອາໄຫຼ່ |
3.086.475 |
-17,3 |
4.945.598 |
-18,1 |
8.032.433 |
-17,8 |
|
ຄອມພິວເຕີ, ຜະລິດຕະພັນດິຈິຕອນ ແລະ ເຄື່ອງອາໄຫຼ່ |
2.358.558 |
47,4 |
2.779.627 |
15,3 |
5.158.185 |
28,1 |
|
ເກີບ, ເກີບສຸບ |
1.202.818 |
-15.8 |
2.158.973 |
-14,6 |
3.361.611 |
-15,1 |
|
ສິນຄ້າແຜ່ນແພ |
1.130.076 |
-7,0 |
1.686.155 |
-16.0 |
2.816.331 |
-12,6 |
|
ເຄື່ອງຈັກ, ອຸປະກອນ, ເຄື່ອງອາໄຫຼ່ |
996.294 |
23,9 |
1.487.279 |
25,3 |
2.483.573 |
24,7 |
|
ສິນໃນນ້ຳ, |
369.986 |
8,7 |
500.164 |
-15,6 |
870.150 |
-6,4 |
|
ພາຫະນະຂົນສົ່ງ ແລະເຄື່ອງອາໄຫຼ່ |
242.255 |
24,7 |
368.984 |
-16,4 |
611.240 |
-3,8 |
|
ລວມ |
12.406.973 |
1,0 |
19.516.480 |
-5,9 |
31.923.453 |
-3,3 |
ແຫຼ່ງ: ກະຊວງອຸດສາຫະກຳແລະການຄ້າ “ວາລະສານສະເພາະການຄ້າຫວຽດນາມ - ອີຢູ”, 2020, ໜ້າ 10 - 11
ກ້າວເຂົ້າສູ່ເດືອນທໍາອິດຂອງປີ 2020, ການແຜ່ລະບາດຂອງພະຍາດໂຄວິດ-19 ໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບໂດຍກົງຕໍ່ການເຄື່ອນໄຫວນໍາເຂົ້າແລະສົ່ງອອກຂອງຫວຽດນາມໂດຍລວມ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ການແລກປ່ຽນທາງການຄ້າລະຫວ່າງຫວຽດນາມ ແລະບັນດາປະເທດອີຢູຍັງມີການປ່ຽນແປງຫຼາຍຢ່າງໃນທາງບວກ, ເຫດຜົນໄດ້ຮັບການປະເມີນຈາກການປະຕິບັດ EVFTA ເຊິ່ງສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນໃນບາງແງ່ມຸມຕົ້ນຕໍດັງນີ້:
ພາຍຫຼັງທີ່ EVFTA ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້, ແຕ່ຕົ້ນເດືອນສິງຫາ 2020 ເຖິງເດືອນພະຈິກ 2020, ມູນຄ່າການສົ່ງອອກຂອງຫວຽດນາມໄປຍັງອີຢູບັນລຸ 12,4 ຕື້ໂດລາສະຫະລັດ, ເພີ່ມຂຶ້ນ 1% ເມື່ອທຽບກັບໄລຍະດຽວກັນຂອງປີ 2019. ຍ້ອນແນວນັ້ນ, ມູນຄ່າການສົ່ງອອກຂອງຫວຽດນາມໄປຍັງອີຢູ ພາຍຫຼັງໄລຍະເວລາທີ່ຫຼຸດລົງຫຼາຍໃນ 7 ເດືອນຕົ້ນປີ 2020 ຍ້ອນຜົນກະທົບຂອງການລະບາດຂອງໂຄວິດ-19 ໄດ້ຮັບການຫຍໍ້ສັ້ນເທື່ອລະກ້າວນັບແຕ່ເດືອນສິງຫາ 2020 ແລະລວມທັງໝົດປີ 2020, ມູນຄ່າການສົ່ງອອກຂອງຫວຽດນາມໄປຍັງອີຢູໄດ້ຫຼຸດລົງພຽງ 3,5%.
ສິນຄ້າບາງປະເພດຂອງຫວຽດນາມທີ່ສົ່ງອອກໄປຍັງອີຢູ ມີລະດັບການເຕີບໂຕພໍສົມຄວນເມື່ອທຽບກັບເວລາກ່ອນທີ່ EVFTA ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້. ມູນຄ່າການສົ່ງອອກຄອມພິວເຕີ, ຜະລິດຕະພັນດິຈິຕອນແລະເຄຶ່ອງອາໄຫຼ່ໃນ 4 ເດືອນພາຍຫຼັງທີ່ EVFTA ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້ ໄດ້ເພີ່ມຂຶ້ນ 47,4% ເມື່ອທຽບກັນໄລຍະເວລາດຽວກັນຂອງປີ 2019, ເພີ່ມຂຶ້ນຢ່າງແຂງແຮງເມື່ອທຽບກັບລະດັບເພີ່ມຂຶ້ນ 15,3% ໃນ 7 ເດືອນຕົ້ນປີ 2020; ການສົ່ງອອກສິນໃນນ້ຳແລະອາຫານທະເລເພີ່ມຂຶ້ນ 8,7% ເມື່ອທຽບກັບລະດັບຫຼຸດລົງ 15,6%; ການສົ່ງອອກພາຫະນະຂົນສົ່ງແລະເຄື່ອງອາໄຫຼ່ເພີ່ມຂຶ້ນ 24,7% ເມື່ອທຽບກັບລະດັບຫຼຸດລົງ 16,4%...(8).
ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ປະເພດສິນຄ້າສົ່ງອອກຂອງຫວຽດນາມໄປຍັງອີຢູ ມີການຫຼຸດລົງຢ່າງຫຼາຍໃນປີ 2020 ແມ່ນໂທລະສັບ ແລະ ເຄື່ອງອາໄຫຼ່ (ບັນລຸ 10,06 ຕື້ໂດລາສະຫະລັດ, ຫຼຸດລົງ 18,6%); ສິນຄ້າແຜ່ນແພ (ບັນລຸ 3,68 ຕື້ໂດລາສະຫະລັດ, ຫຼຸດລົງ 15%) ຍ້ອນທ່າອຽງລວມຂອງຕະຫຼາດ (ຫຼຸດລົງ 0,4% ແລະ 9,2% ຕາມລຳດັບເມື່ອທຽບກັບປີ 2019)(9). ສາເຫດຕົ້ນຕໍທີ່ໄດ້ປະເມີນແມ່ນຍ້ອນຄວາມຕ້ອງການບໍລິໂພກໃນຕະຫຼາດອີຢູຫຼຸດລົງອັນເນື່ອງຈາກຜົນກະທົບຂອງການແຜ່ລະບາດຂອງໂຄວິດ-19. ແຕ່ວ່າ, ການສົ່ງອອກສິນຄ້າແຜ່ນແພຂອງຫວຽດນາມໄປຍັງອີຢູ ມີທ່າອຽງຫຼຸດລົງໜ້ອຍໜຶ່ງ, ຫຼຸດລົງພຽງ 7,2% ໃນ 4 ເດືອນພາຍຫຼັງ EVFTA ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້, ທຽບກັບລະດັບຫຼຸດລົງ 15,3% ໃນ 7 ເດືອນຕົ້ນປີ 2020(10).
ສຳລັບມູນຄ່າການນຳເຂົ້າຈາກອີຢູ, ໃນ 4 ເດືອນພາຍຫຼັງ EVFTA ມີຜົນບັງຄັບ, ມູນຄ່າການນຳເຂົ້າສິນຄ້າຂອງຫວຽດນາມຈາກອີຢູ ບັນລຸ 5,06 ຕື້ໂດລາສະຫະລັດ, ເພີ່ມຂືຶ້ນ 6,3% ເມື່ອທຽບກັບໄລຍະດຽວກັນຂອງປີ 2019, ສູງກວ່າເມື່ອທຽບກັບລະດັບເພີ່ມຂຶ້ນ 3% ໃນ 7 ເດືອນຕົ້ນປີ 2020 (ກ່ອນທີ່ EVFTA ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້). ໃນ 4 ເດືອນພາຍຫຼັງເວລາ EVFTA ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້, ການນຳເຂົ້າສິນຄ້າບາງປະເພດຈາກຕະຫຼາດອີຢູ ເພີ່ມຂຶ້ນຢ່າງແຂງແຮງ ເມື່ອທຽບກັບໄລຍະດຽວກັນຂອງປີ 2019, ເຊັ່ນ ອາຫານສັດລ້ຽງ ແລະ ວັດຖຸດິບ; ຜະລິດຕະພັນຈາກເຫຼັກ; ຜະລິດຕະພັນດ້ານອາຫານອື່ນໆ; ຢາຂ້າສັດຕູພຶດ ແລະ ວັດຖຸດິບ; ໂລຫະທຳມະດາ. ໃນຂະນະທີ່ການນຳເຂົ້າສິນຄ້າຫຼາຍປະເພດຫຼຸດລົງຢ່າງແຂງແຮງເມື່ອທຽບກັບໄລຍະດຽວກັນຂອງປີ 2019. ລະອຽດແມ່ນ, ການນຳເຂົ້າເຄື່ອງຈັກ, ອຸປະກອນ, ເຄື່ອງມື, ເຄື່ອງອາໄຫຼ່ຈາກຕະຫຼາດອີຢູ ເຖິງວ່າຍັງຫຼຸດລົງ, ແຕ່ລະດັບຫຼຸດລົງໄດ້ຊ້າລົງ, ດ້ວຍລະດັບຫຼຸດລົງໃນໄລຍະແຕ່ເດືອນສິງຫາ ເຖິງເດືອນພະຈິກ 2020 ແມ່ນ 8,3% ຕ່ຳກວ່າເມື່ອທຽບກັບລະດັບຫຼຸດລົງ 19,4% ໃນ 7 ເດືອນຕົ້ນປີ 2020(11).
ດ້ວຍຄຳໝັ້ນສັນຍາຢ່າງແຂງແຮງໃນການເປີດຕະຫຼາດ, ຄຳໝັ້ນສັນຍາທີ່ຈະລົບພາສີນຳເຂົ້າເກືອບ 100% ຂອງລາຍການພາສີຂອງອີຢູ, EVFTA ຄາດຄະວ່າຈະເປີດໂອກາດໃຫ້ວິສາຫະກິດຫວຽດນາມໃນການເພີ່ມມູນຄ່າການສົ່ງອອກໄປຍັງອີຢູປະມານ 42% ພາຍໃນປີ 2025 ແລະ ເກືອບ 45% ໃນປີ 2030 ທຽບກັບເມື່ອຍັງບໍ່ມີສັນຍາດັ່ງກ່າວ, ກໍ່ຄືເພີ່ມການດຶງດູດເງິນລົງທຶນໂດຍກົງຈາກຕ່າງປະເທດເຂົ້າໃນຫວຽດນາມ.
ຜົນກະທົບຕໍ່ການດຶງດູດການທຶນລົງທຶນໂດຍກົງຈາກສະຫະພາບເອີຣົບ
ດ້ວຍພັນທະກໍລະນີການເປີດເສລີການລົງທຶນໃນ EVFTA, ວິສາຫະກິດໃນສະຫະພາບເອີຣົບຈະໄດ້ຮັບຄວາມເອື້ອອຳນວຍກວ່າອີກເມື່ອລົງທຶນແລະທຸລະກິດໃນຫວຽດນາມ. ພ້ອມກັນນັ້ນ, ການປັບປຸງແລະແກ້ໄຂຂໍ້ບັງຄັບທາງກົດໝາຍຂອງຫວຽດນາມໃຫ້ສອດຄ່ອງກັບ EVFTA ໃນບາງຂົງເຂດເຊັ່ນ ຊັບສິນທາງປັນຍາ ຈະມີສ່ວນຊ່ວຍໃຫ້ວິສາຫະກິດເວົ້າລວມ ແລະ ວິສາຫະກິດໃນອີຢູເວົ້າສະເພາະ ໄດ້ຮັບການປົກປ້ອງໃນລະດັບສູງສຳລັບການລົງທຶນແບບປະດິດສ້າງ. ດັ່ງນັ້ນ, EVFTA ຖືເປັນການສ້າງໂອກາດທີ່ດີສຳລັບຫວຽດນາມໃນການດຶງດູດນັກລົງທຶນຈາກອີຢູ, ໂດຍສະເພາະໃນຂົງເຂດຕ່າງໆເຊັ່ນ ອຸສາຫະກຳປຸງແຕ່ງ, ການຜະລິດ, ການນຳໃຊ້ເຕັກໂນໂລຊີຊັ້ນສູງ, ພະລັງງານສະອາດ, ພະລັງງານໝູນວຽນ, ການບໍລິການ... ໃນ 9 ເດືອນຕົ້ນປີ 2020, ເງິນລົງທຶນທັງໝົດຂອງອີຢູເຂົ້າໃນຫວຽດນາມບັນລຸ 752 ລ້ານໂດລາສະຫະລັດ, ເພີ່ມຂຶ້ນຫຼາຍກວ່າ 100 ລ້ານໂດລາສະຫະລັດ ແລະ 180 ໂຄງການ ເມື່ອທຽບກັບກ່ອນທີ່ EVFTA ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້(12). ທັນທີຫຼັງຈາກ EVFTA ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້, ຫໍການຄ້າເອີຣົບໃນຫວຽດນາມ (EuroCham) ໄດ້ຖາມຄຳຖາມກ່ຽວກັບຜົນກະທົບຂອງສັນຍາທີ່ມີຕໍ່ແຜນການທຸລະກິດ ແລະ ການລົງທຶນຂອງວິສາຫະກິດຂອງບັນດາປະເທດສະມາຊິກ. ຕາມນັ້ນ, ໜຶ່ງໃນສາມຂອງຜູ້ຕອບແບບສອບຖານກ່າວວ່າ ສັນຍາສະບັບນີ້ເປັນພາກສ່ວນທີ່ສຳຄັນ ຂອງການຕັດສິນໃຈລົງທຶນໃນ ຫວຽດນາມ ໂດຍຄາດວ່າປັດໃຈ 2 ອັນດັບຕົ້ນຈະຊຸກຍູ້ການເຕີບໂຕຄື: ການຫຼຸດພາສີ (33%) ແລະການເຂົ້າເຖິງຕະຫຼາດໄດ້ງ່າຍຂຶ້ນສຳລັບນັກລົງທຶນ (13%)(13). ຕາມຜູ້ຕາງໜ້າ EuroCham ແລ້ວ, ເມື່ອ EVIPA ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້, ມັນຈະພ້ອມກັບ EVFTA ເຮັດໃຫ້ບັນດານັກລົງທຶນອີຢູມີຄວາມເຊື່ອໝັ້ນດີກວ່າ ເມື່ອເລືອກເຮັດທຸລະກິດຢູ່ຫວຽດນາມ, ພ້ອມກັນນັ້ນ ກໍຊ່ວຍດຶງດູດເງິນລົງທຶນຈາກປະເທດໃນສະຫະພາບເອີຣົບຫຼາຍຂຶ້ນໃນອະນາຄົດ.
ຕາຕະລາງທີ 2: ມູນຄ່າສິນຄ້ານຳເຂົ້າບາງປະເພດຈາກສະຫະພາບເອີຣົບຂອງຫວຽດນາມໃນເວລາກ່ອນ ແລະ ຫຼັງຈາກທີ່ EVFTA ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້
|
ປະເພດສິນຄ້າ |
ແຕ່ເດືອນ |
ທຽບກັບ |
7 ເດືອນ (ພັນໂດລາ |
ທຽບກັບໄລຍະດຽວກັນ ປີ 2019 (%) |
11 ເດືອນ (ພັນໂດລາສະຫະລັດ) |
ທຽບກັບໄລຍະດຽວກັນ ປີ 2019 (%) |
|
ຄອມພິວເຕີ, ຜະລິດຕະພັນດິຈິຕອນ ແລະ ເຄື່ອງອາໄຫຼ່ |
|
|
|
|
|
|
|
ເຄື່ອງຈັກ, ອຸປະກອນ, ເຄື່ອງອາໄຫຼ່ອື່ນໆ |
1.073.868 |
-8,3 |
1.692.120 |
-19,4 |
2.765.988 |
-15,4 |
|
ຢາ |
562.759 |
19,1 |
1.020.567 |
13,5 |
1.583.327 |
15,4 |
|
ຜະລິດຕະພັນທາດເຄມີ |
154.153 |
-10,2 |
301.200 |
4,3 |
455.352 |
-1,1 |
|
ອາຫານສັດລ້ຽງ ແລະ ວັດຖຸດິບ |
106.261 |
27,2 |
148.842 |
-5,9 |
255.103 |
5,5 |
|
ວັດຖຸດິບສຳຮອງ |
87.151 |
-22,3 |
153.697 |
-36,7 |
240.849 |
-32,1 |
|
ວັດຖຸດິບ ທາດໜຽວ |
64.408 |
-16,8 |
125.039 |
-6,1 |
189.447 |
-10,1 |
|
ນົມ ແລະ ຜະລິດຕະພັນຈາກນົມ |
52.013 |
-37,3 |
126,794 |
18,5 |
178,807 |
-5,9 |
|
ຜະລິດຕະພັນຈາກເຫຼັກ |
72.451 |
18 |
105.439 |
1,2 |
178.549 |
-7,4 |
|
ທາດເຄມີ |
57.032 |
-6 |
105.439 |
-8,9 |
162.471 |
7,9 |
|
ລວມ |
5.062.283 |
6,3 |
8.083.486 |
3 |
13.145.769 |
4,2 |
ແຫຼ່ງ: ກະຊວງອຸດສາຫະກຳແລະການຄ້າ “ວາລະສານສະເພາະການຄ້າຫວຽດນາມ - ອີຢູ”, 2020, ໜ້າ 10 – 11.
ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ຫວຽດນາມກໍກຳລັງຢືນຕໍ່ໜ້າສິ່ງທ້າທາຍໃນຂະບວນວິວັດການປະຕິບັດ EVFTA ແນໃສ່ເພີ່ມທະວີການດຶງດູດການທຶນລົງໂດຍກົງຈາກປະເທດສະຫະພາບເອີຣົບ ຢ່າງມີປະສິດທິຜົນ ເຊັ່ນ ການປະຕິຮູບສະຖາບັນ, ນະໂນບາຍ, ກົນໄກການຄຸ້ມຄອງ; ການຍົກລະດັບໂຄງສ້າງພື້ນຖານ, ການປັບປຸງລະດັບຂອງເຕັກໂນໂລຊີ ແລະແຫຼ່ງບຸກຄະລາກອນ; ການຍົກສູງຄວາມສາມາດແຂ່ງຂັນ ແລະ ຄວາມສາມາດໃນການຮ່ວມມືກັບບັນດາຄູ່ຮ່ວມມືອີຢູ ຂອງວິສາຫະກິດຫວຽດນາມ ແນໃສ່ເຂົ້າຮ່ວມຢ່າງເລິກເຊິ່ງກວ່າອີກໃນຕ່ອງໂສ້ການສະໜອງທົ່ວໂລກ.
EVFTA ນຳໂອກາດການຕະຫຼາດທີ່ຫຼາກຫຼາຍຫຼາຍຂຶ້ນສຳລັບວິສາຫະກິດ, ຊ່ວຍໃຫ້ວິສາຫະກິດ ສາມາດຟື້ນຕົວໄດ້ຈັງຫວະການເຕີບໂຕຫຼັງການລະບາດຂອງໂຄວິດ-19 _ພາບ: ເອກະສານຂໍ້ມູນ
ຜົນກະທົບຕໍ່ການປະຕິຮູບສະຖາບັນຂອງຫວຽດນາມ
EVFTA ລວມມີຂໍ້ກຳນົດ ກົດລະບຽບທີ່ເຂັ້ມງວດກ່ຽວກັບຂັ້ນຕອນການລົງທຶນ, ສຸລະກາກອນ, ການອຳນວຍສະດວກທາງການຄ້າ, ມາດຕະຖານທາງເຕັກນິກ, ມາດຕະການກັກກັນສັດແລະພຶດ, ຊັບສິນທາງປັນຍາ, ການຈັດຊື້ຈັດຈ້າງຂອງລັດຖະບານ, ການພັດທະນາທີ່ຍືນຍົງ... ການປະຕິບັດ EVFTA ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ຫວຽດນາມຕ້ອງສືບຕໍ່ກວດກາຄືນລະບົບກົດໝາຍພາຍໃນປະເທດທີ່ກຳລັງປະຕິບັດ ແລະ ດຳເນີນການກໍ່ສ້າງ, ປັບປຸງເອກະສານທາງກົດໝາຍທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ເພື່ອອຳນວຍຄວາມສະດວກໃນການດຳເນີນການຕາມຂໍ້ຜູກພັນທີ່ມີຢູ່ແລ້ວໃນສັນຍາຢ່າງເຕັມທີ່ແລະມີປະສິດທິຜົນ. EVFTA ກໍ່ເປັນໂອກາດເພື່ອໃຫ້ຫວຽດນາມສືບຕໍ່ປະຕິຮູບກົດໝາຍແລະສະຖາບັນ ໃນທິດທາງທີ່ເຂົ້າໃກ້ມາດຕະຖານສາກົນ, ປັບປຸງສະພາບແວດລ້ອມທາງທຸລະກິດໃຫ້ສົມບູນໃນຮູບແບບທີ່ເປີດກວ້າງ, ໂປ່ງໃສ ແລະສາມາດຄາດເດົາໄດ້ຫຼາຍຂຶ້ນ, ຜ່ານນັ້ນ ປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການບັນລຸຜົນປະໂຫຍດທີ່ຄາດໄວ້ຈາກສັນຍາ.
ໃນພາກຕົວຈິງ, ລັດຖະບານຫວຽດນາມໄດ້ເປັນເຈົ້າການໃນການຜັນຂະຫຍາຍກິດຈະກຳໃນຂົງເຂດນີ້. ກ່ອນລົງນາມ EVFTA, ລັດຖະບານໄດ້ຊີ້ນຳໃຫ້ບັນດາກະຊວງ, ຂະແໜງການປະສານສົມທົບກັບກະຊວງຍຸຕິທຳ ເພື່ອກວດສອບຂໍ້ກຳນົດກົດລະບຽບປະຈຸບັນໃນເອກະສານທາງກົດໝາຍພາຍໃຕ້ເຂດອຳນາດຂອງຕົນຢ່າງຮີບດ່ວນ ເພື່ອສະເໜີທິດທາງການແກ້ໄຂເພີ່ມເຕີມ ຫຼືຮູບການນຳໃຊ້ທີ່ເໝາະສົມ ເພື່ອຮັບປະກັນການປະຕິບັດຕາມຂໍ້ກຳນົດຂອງ EVFTA(14).
ທັນທີຫຼັງຈາກ EVFTA ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້, ໃນວັນທີ 6 ສິງຫາ 2020, ນາຍົກລັດຖະມົນຕີແຫ່ງ ສສ ຫວຽດນາມ ໄດ້ລົງນາມແລະປະກາດໃຊ້ຂໍ້ຕົກລົງເລກທີ 1201/QĐ-TTg ອະນຸມັດ ແຜນການປະຕິບັດສັນຍາການຄ້າເສລີລະຫວ່າງສາທາລະນະລັດສັງຄົມນິຍົມຫວຽດນາມ ແລະ ສະຫະພາບເອຣົບ (EVFTA). ແຜນການປະຕິບັດສະບັບນີ້ໄດ້ກຳນົດຢ່າງຈະແຈ້ງເປົ້າໝາຍ, ບັນດາໜ້າທີ່ຕົ້ນຕໍ່ຂອງບັນດາກະຊວງ, ຂະແໜງການທີ່ກ່ຽວຂ້ອງໃນການດຳເນີນການຕາມແຜນງານສະເພາະ. ໜຶ່ງໃນໜ້າທີ່ຕົ້ນຕໍທີ່ລະບຸຄືວຽກງານການສ້າງກົດໝາຍແລະສະຖາບັນ, ໂດຍສະເພາະ: ການແກ້ໄຂແລະເພີ່ມເຕີມເອກະສານທາງກົດໝາຍ ແລະ ສົ່ງໄປໃຫ້ໜ່ວຍງານທີ່ມີອຳນາດ ເພື່ອຂໍອະນຸມັດແລະປະກາດຕາມແຜນງານທີ່ກຳນົດໄວ້ຂອງ EVFTA; ປະກາດໃຊ້ເອກະສານທາງກົດໝາຍສະບັບໃໝ່ແລ້ວຍື່ນຕໍ່ໜ່ວຍງານທີ່ມີອຳນາດພິຈາລະນາອະນຸມັດແລະປະກາດໃຊ້ ຕາມແຜນງານທີ່ໄດ້ກຳນົດໄວ້ຂອງ EVFTA(15).
ການຜັນຂະຫຍາຍແຜນການປະຕິບັດ EVFTA ຂອງລັດຖະບານ, ບັນດາກະຊວງ, ຂະແໜງການ ແລະ ທ້ອງຖິ່ນຂອງຫວຽດນາມ ໄດ້ປະກາດໃຊ້ບັນດາຂໍ້ຕົກລົງເພື່ອດຳເນີນການ EVFTA ພາຍໃນຂອບເຂດຂົງເຂດຂອງຕົນ. ເຖິງເດືອນຕຸລາ 2020, ມີ 18 ກະຊວງ, ຂະແໜງການ ແລະ 57 ທ້ອງຖິ່ນຂອງຫວຽດນາມທີ່ປະກາດແລະຜັນຂະຫຍາຍປະຕິບັດເອກະສານທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບຂົງເຂດທີ່ພວກເຂົາໄດ້ຮັບມອບໝາຍໃຫ້ຮັບຜິດຊອບ(16).
EVFTA ເປັນສັນຍາລຸ້ນໃໝ່, ຮອບດ້ານ, ກວມເອົາຫຼາຍຂົງເຂດແລະຂະແໜງການ, ມີລະບຽບການແລະສະຖາບັນກົດໝາຍທີ່ສັບສົນກວ່າ. ອັນນີ້ຍັງເປັນສິ່ງທ້າທາຍສຳລັບລັດຖະບານ, ກະຊວງ, ຂະແໜງການ ແລະປະຊາຄົມທຸລະກິດຫວຽດນາມທີ່ຈະເຮັດວຽກຮ່ວມກັນ ເພື່ອເຂົ້າໃຈແລະປະຕິບັດຕາມມາດຕະຖານ ແລະ ຄວາມຕ້ອງການທີ່ໄດ້ກຳນົດໄວ້ໃນສັນຍາ.
ຜົນກະທົບຕໍ່ຄວາມເຕີບໂຕເສດຖະກິດ. ຄາດວ່າ EVFTA ຈະຊ່ວຍເພີ່ມ ຈີດີພີ ຂອງຫວຽດນາມໂດຍສະເລ່ຍ 3,2% ໃນໄລຍະ 5 ປີຕົ້ນຂອງການປະຕິບັດ, ເພີ່ມຂຶ້ນສະເລ່ຍ 5,3% ໃນອີກ 5 ປີຂ້າງໜ້າ ແລະ ສູງເຖິງ 7,72% ໃນອີກ 5 ປີຂ້າງໜ້າ. ຕາມຂໍ້ມູນຂອງທະນາຄານໂລກ, ຖ້າມີການດຳເນີນການທັງ EVFTA ແລະສັນຍາຄູ່ຮ່ວມມືຮອບດ້ານແລະກ້າວໜ້າຂ້າມມະຫາສະໝຸດປາຊີຟິກ (CPTPP) ພ້ອມກັນ, ຈີດີພີ ຂອງຫວຽດນາມອາດຈະເພີ່ມຂຶ້ນເຖິງ 3,2% ໃນທົດສະວັດໜ້າ 2021 - 2030.
EVFTA ກໍ່ໃຫ້ເກີດຜົນກະທົບທາງບວກເຖິງຈະເປັນຜົນກະທົບເບື້ອງຕົ້ນຕໍ່ຫວຽດນາມ. EVFTA ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້ແລ້ວ ເຊິ່ງມີຄວາມໝາຍສຳຄັນທີ່ຈະຊ່ວຍທົດແທນຄວາມເສື່ອມຖອຍຂອງເສດຖະກິດໃນໄລຍະການແຜ່ລະບາດຂອງໂຄວິດ-19. ຈາກດ້ານວິສາຫະກິດ, EVFTA ຍັງໄດ້ຮັບການຢືນຢັນວ່າຈະນຳມາເຊິ່ງໂອກາດທາງການຕະຫຼາດທີ່ຫຼາກຫຼາຍຍິ່ງຂຶ້ນ, ຊ່ວຍໃຫ້ວິສາຫະກິດຟື້ນທ່າເຕີບໂຕຫຼັງການແຜ່ລະບາດຂອງໂຄວິດ-19.
ນອກຈາກຜົນກະທົບໃນທາງບວກ, ການເປີດໂອກາດຫຼາຍຢ່າງສຳລັບເສດຖະກິດ ແລະທຸລະກິດຫວຽດນາມແລ້ວ, ຄຳໝັ້ນສັນຍາໃນການເປີດຕະຫຼາດສິນຄ້າແລະບໍລິການທີ່ຫວຽດນາມສະເໜີໃຫ້ກັບສະຫະພາບເອີຣົບ ຍັງສ້າງແຮງກົດດັນດ້ານການແຂ່ງຂັນທີ່ແນ່ນອນ, ຄວາມທ້າທາຍໄລຍະຍາວຕໍ່ເສດຖະກິດ, ວິສາຫະກິດ, ສິນຄ້າແລະບໍລິການຂອງ ຫວຽດນາມ. ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ນີ້ແມ່ນແຮງກົດດັນດ້ານການແຂ່ງຂັນທີ່ດີ ໂດຍການຄັດເລືອກແລະເປັນໄປຕາມເສັ້ນທາງທີ່ເໝາະສົມ. ຂໍ້ກຳນົດດ້ານຄວາມໂປ່ງໃສຂອງ EVFTA ເພື່ອຮັບຮອງສະພາບແວດລ້ອມດ້ານກົດລະບຽບທີ່ມີປະສິດທິຜົນ ແລະ ຄາດການໄດ້ສຳລັບຜູ້ມີບົດບາດທາງເສດຖະກິດ, ໂດຍສະເພາະສຳລັບວິສາຫະກິດຂະໜາດນ້ອຍແລະຂະໜາດກາງ; ຄວາມສົນໃຈຂອງນັກລົງທຶນອີຢູ ຕໍ່ການດັດປັບນະໂຍບາຍຂອງຫວຽດນາມໃຫ້ສອດຄ່ອງກັບລະບຽບຂອງສະຫະພາບເອີຣົບ(18) ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ຫວຽດນາມຕ້ອງສືບຕໍ່ປະຕິຮູບການບໍລິຫານ, ປັບປຸງສະພາບແວດລ້ອມການລົງທຶນ, ທຸລະກິດ, ສະຖາບັນ, ນະໂຍບາຍ, ກົດໝາຍ... ຕາມທິດທາງຄວາມໂປ່ງໃສ, ຄວາມສະດວກ ແລະ ສອດຄ່ອງກັບແນວປະຕິບັດສາກົນຫຼາຍກວ່າອີກ.
ໃນຄວາມເປັນຈິງ, ໃນປະຈຸບັນ, ຜົນກະທົບທີ່ແທ້ຈິງຂອງ EVFTA ຕໍ່ເສດຖະກິດຂອງຫວຽດນາມ ບໍ່ເປັນໄປຕາມທີ່ຄາດໝາຍ ແລະ ຄາດການໄວ້ກ່ອນໜ້ານີ້, ແລະລະດັບຂອງຜົນກະທົບຂອງ EVFTA ຍັງບໍ່ທັນຈະແຈ້ງແທ້, ສ່ວນໜຶ່ງແມ່ນຍ້ອນຜົນກະທົບຂອງການແຜ່ລະບາດຂອງໂຄວິດ-19. ນອກຈາກນີ້, ຜົນກະທົບຂອງ EVFTA ຕໍ່ຫວຽດນາມນັ້ນແຕກຕ່າງກັນໄປຕາມຂະແໜງການ ແລະ ຂົງເຂດຕ່າງໆ, ແລະບໍ່ພຽງເກີດຂຶ້ນ ແລະສຸມໃສ່ທີ່ເວລາທັນທີຫຼັງຈາກທີ່ EVFTA ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້ ແຕ່ຍັງຄົງຢູ່ເປັນເວລານານ ຫຼາຍປີ ເພາະຫວຽດນາມມີແຜນງານການລົງລ້າງພາສີຈາກ 7 ເຖິງ 10 ປີ. ສິ່ງເຫຼົ່ານີ້ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ລັດຖະບານ, ບັນດາກະຊວງ, ທ້ອງຖິ່ນ, ວິສາຫະກິດ ແລະ ປະຊາຊົນຫວຽດນາມ ຕ້ອງສືບຕໍ່ເປັນເຈົ້າການ, ຕັ້ງໜ້າ ແລະ ພະຍາຍາມຫຼາຍກວ່າອີກ ໃນການປະຕິບັດຕາມພັນທະກໍລະນີໃນ EVFTA ຢ່າງມີປະສິດທິຜົນ, ຕະຫຼອດຈົນແຜນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດສັນຍາສັນຍາສະບັບນີ້ຕາມທີ່ໄດ້ກໍານົດໄວ້./.
----------------------
(1) ເລທິຢ້ຽມກວິ່ນ: “ສະພາແຫ່ງຊາດໃຫ້ສັດຕະຍາບັນສອງສັນຍາ EVFTA ແລະ EVIPA” https://dangkykinhdoanh.gov.vn/vn/tin-tuc/599/5117/quoc-hoi-phe-chuan-hai-hiep-dinh-evfta-va-evipa.aspx
(2) ທູເຮຶ່ອງ: “ການສົ່ງອອກໃນປີ 2020: ຄວາມຄາດຫວັງຈາກບັນດາສັນຍາການຄ້າ”, http://consosukien.vn/xuat-khau-nam-2020-ky-vong-tu-cac-hiep-dinh-thuong-mai.htm.
(3) ກະຊວງອຸດສາຫະກຳແລະການຄ້າ: “ບັນດາຄຳໝັ້ນສັນຍາຂອງຫວຽດນາມ ແລະສະຫະພາບເອີຣົບ ໃນບາງຂົງເຂດຕົ້ນຕໍ່ຂອງສັນຍາ EVFTA ແລະ IPA”, http://evfta.moit.gov.vn/?page=overview&category_id=2809fd0e-b509-41c4-aa5f-fc2257d628c2.
(4) European Commission: “Commission presents EU-Vietnam trade and investment agreements for signature and conclusion”, http://trade.ec.europa.eu/doclib/press/index.cfm?id=1921
(5) ກະຊວງອຸດສາຫະກຳແລະການຄ້າ: “ແນະນຳໂດຍທົ່ວໄປກ່ຽວກັບສັນຍາ EVFTA ແລະ IPA”, http://evfta.moit.gov.vn/?page=
overview&category_id=fb203c7b-54d6-4af7-85ca-c51f227881dd
(6) ຮ່າຈິ໋ນ: “EVFTA ທີ່ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້ ແຕ່ວັນທີ 01 ສິງຫາ: ຫຼັກໝາຍທີ່ຍິ່ງໃຫຍ່”, http://baochinhphu.vn/Tin-noi-bat/EVFTA-co-hieu-luc-tu-18-Cot-moc-trong-dai/402718.vgp
(7) ກະຊວງອຸດສາຫະກຳແລະການຄ້າ: “ການພົວພັນສອງຝ່າຍຫວຽດນາມແລະສະຫະພາບເອີຣົບ”, http://evfta.moit.gov.vn/default.aspx?page=news&do=detail&category_id=13caec66-a1f8-4b9c-9066-b25657f4d36d&id=fe64a293-2b69-4c37-b1e0-cdd062451769
(8) ກະຊວງອຸດສາຫະກຳແລະການຄ້າ: “ວາລະສານສະເພາະການຄ້າຫວຽດນາມ ແລະ ສະຫະພາບເອີຣົບ”, http://evfta.moit.gov.vn/data/7d80034a-9a2a-4c93-8046-df701661850/userfiles/files/Chuyen%20san%20EU-1.pdf
(9) ກົມໃຫຍ່ພາສີ: “ສະພາບການສົ່ງອອກແລະນຳເຂົ້າສິນຄ້າຂອງຫວຽດນາມໃນເດືອນ 12 ແລະ 12 ເດືອນປີ 2020”, https://www.customs.gov.vn/Lists/ThongKeHaiQuan/ViewDetails.aspx?ID=1901&Category=Ph%C3%A2n%20t%C3%ADch%20%C4%91%E1%BB%8Bnh%20k%E1%BB%B3&Group=Ph%C3%A2n%20t%C3%ADch
(10), (11) ກະຊວງອຸດສາຫະກຳແລະການຄ້າ: “ວາລະສານສະເພາະການຄ້າຫວຽດນາມ ແລະ ສະກະພາບເອີຣົບ”, http://evfta.moit.gov.vn/data/7d80034a-9a2a-4c93-8046-9df701661850/userfiles/files/Chuyen%20san%20EU-1.pdf
(12) ມາຍເລີມ: “ໝາກຫວານ” ພາຍຫຼັງ 4 ເດືອນແຫ່ງການຜັນຂະຫຍາຍ EVFTA”, http://thoibaotaichinhvietnam.vn/pages/kinh-doanh/2020-12-16/nhieu-trai-ngot-sau-4-thang-trien-khai-evfta-96952.aspx
(13) ເລແອງ: “ວິສາຫະກິດເອີຣົບເບິ່ງໂລກໃນແງ່ດີເມື່ອການເຄື່ອນໄຫວທຸລະກິດຟື້ນຕົວ” http://baochinhphu.vn/Doanh-nghiep/Doanh-nghiep-chau-Au-lac-quan-khi-hoat-dong-kinh-doanh-phuc-hoi/415227.vgp
(14) ກະຊວງອຸດສາຫະກຳແລະການຄ້າ: “ຜົນກະທົບຂອງສັນຍາການຄ້າເສລີລະຫວ່າງຫວຽດນາມ ແລະ ສະຫະພາບເອີຣົບ (EVFTA) ຕໍ່ຫວຽດນາມ”, http://evfta.moit.gov.vn/default.aspx?page=news&do=detail&category_id=13caec66-a1f8-4b9c-9066-b25657f4d36d&id=74e3c98e-0290-4673-9e76-6d824f186832
(15) ສຳນັກງານນາຍົກລັດຖະມົນຕີ: “ເອກະສານເລກທີ 6548/VPCP-QHQT ສະບັບລົງວັນທີ 10 ສິງຫາ 2020 ກ່ຽວກັບພາກຜະໜວກທີ່ແນບມາກັບຂໍ້ຕົກລົງສະບັບເລກທີ 1201/QĐ-TTg ອະນຸມັດແຜນການດຳເນີນການຂອງລັດຖະບານຕາມສັນຍາ EVFTA”, http://evfta.moit.gov.vn/data/7d80034a-9a2a-4c93-8046-df701661850/userfiles/files/1597074730107594.pdf
(16) ກະຊວງອຸດສາຫະກຳແລະການຄ້າ: “ແຜນການປະຕິບັດສັນຍາການຄ້າເສລີລະຫວ່າງຫວຽດນາມ ແລະ ສະຫະພາບເອີຣົບ (EVFTA) ຂອງລັດຖະບານ”, http://evfta.moit.gov.vn/default.aspx?page=overview&category_id=8c1a3874-621f-4691-a27c-b26a8cc0995a
(17) ຫງວຽນກວາງຫວູ: “ນາຍົກລັດຖະມົນຕີຫງວຽນຊັວນຝຸກ: EVFTA ແມ່ນຄ້າຍຄື “ທາງດ່ວນສາຍໃຫຍ່” ທີ່ເຊື່ອມໃກ້ກັນລະຫວ່າງສະຫະພາບເອີຣົບ ກັບຫວຽດນາມ”, https://news.vnanet.vn/?created=365%20day&keyword=EVFTA&servicecateid=1& scode=1&qcode=17
(18) ເລກວນ: “ເອກອັກຄະລັດຖະທູດສະຫະພາບເອີຣົບ: ຄວາມໂປ່ງໃສຂອງນະໂຍບາຍເປັນວິທີທີ່ດີ ໃນການເຊື່ອມຕໍ່ຕ່ອງໂສ້ຄຸນຄ່າທົ່ວໂລກ”, https://baodautu.vn/dai-su-eu-minh-bach-hoa-chinh-sach-la-cach-tot-de-tham-nhap-chuoi-gia-tri-toan-cau-d128545.html
- ບົດນີ້ໄດ້ລົງພິມໃນວາລະສານກອມມູນິດ ສະບັບທີ 962 (ເດືອນມີນາ 2021)
