ການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກແບບຍືນຍົງ
ໃນເຂດຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ແລະ ເຂດພູດອຍ
ຢູ່ປະເທດຫວຽດນາມ ໃນປະຈຸບັນ
ໃນເຂດຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ແລະ ເຂດພູດອຍ
ຢູ່ປະເທດຫວຽດນາມ ໃນປະຈຸບັນ
ວກ. - ການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກແບບຍືນຍົງແມ່ນໜຶ່ງໃນແຜນນະໂຍບາຍ, ໜ້າທີ່ ທີ່ສຳຄັນຂອງພັກແລະລັດຫວຽດນາມ, ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງທາດແທ້ອັນດີງາມຂອງລະບອບສັງຄົມນິຍົມ. ໃນຊຸມປີທີ່ຜ່ານມາ, ຄຽງຄູ່ກັບການປັບປຸງລະບອບເງິນເດືອນ, ຄ່າຈ້າງ ແລະ ການເພີ່ມລາຍໄດ້ ໃຫ້ຜູ້ອອກແຮງງານຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງ, ພັກແລະລັດຫວຽດນາມຍາມໃດກໍ່ເອົາໃຈໃສ່ເຖິງການຮັບປະກັນຊີວິດສັງຄົມ ແລະ ຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກໃຫ້ແກ່ປະຊາຊົນ, ໃນນັ້ນມີປະຊາຊົນໃນເຂດຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ແລະ ເຂດພູດອຍ.
ຮູບແບບການປູກໝາກກ້ຽງຄຸນນະພາບສູງ ຂອງປະຊາຊົນຢູ່ຕາແສງຊຽງບານ, ເມືອງມາຍເຊີນ, ແຂວງເຊີນລາ _ພາບ: TTXVN
ການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກ ໃນເຂດຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ
ແລະ ເຂດພູດອຍ ໄລຍະປີ 2011-2020
ໃນໄລຍະ 75 ປີທີ່ຜ່ານມາ, ໂດຍສະເພາະຫຼັງຈາກຫຼາຍກວ່າ 35 ປີແຫ່ງການປ່ຽນແປງໃໝ່, ພັກແລະລັດຫວຽດນາມຍາມໃດກໍ່ຖືເປັນສຳຄັນການພັດທະນາເສດຖະກິດຕິດພັນກັບການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກແບບຍືນຍົງ ແລະ ຮັບປະກັນຄວາມປອດໄພທາງສັງຄົມ. ຫວຽດນາມແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາຈຸດພົ້ນເດັ່ນໃນໂລກ ກ່ຽວກັບການລົບລ້າງຄວາມອຶດຫິວ ແລະ ຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກ.
ໃນໄລຍະປີ 2016–2020, ອັດຕາສ່ວນຄອບຄົວທຸກຍາກຂອງຫວຽດນາມໄດ້ຫຼຸດລົງຈາກ 9,88% ໃນປີ 2015 ເຫຼືອໜ້ອຍກວ່າ 3%, ເຮັດໃຫ້ຫວຽດນາມເປັນໜຶ່ງໃນປະເທດທຳອິດທີ່ໄປເຖິງເສັ້ນໄຊໂດຍໄວ ໃນການປະຕິບັດເປົ້າໝາຍການພັດທະນາສະຫັດສະວັດແຫ່ງສະຫະປະຊາຊາດ ວ່າດ້ວຍການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກ(1). 100% ຂອງຕາແສງມີເສັ້ນທາງລົດໂອໂຕໄປເຖິງໃຈກາງ, 80% ຂອງບ້ານມີໄຟຟ້າ, ກວ່າ 50% ຂອງຕາແສງມີສຸກສາລາມາດຕະຖານແຫ່ງຊາດ, 100% ຂອງຊາວເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍແລະຄົນທຸກຍາກ ມີປະກັນສຸຂະພາບໂດຍບໍ່ເສຍຄ່າ. ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ເຖິງວ່າຈະເປັນຈຸດສະຫວ່າງຂອງໂລກໃນດ້ານການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກ, ແຕ່ວຽກງານລົບລ້າງຄວາມອຶດຫີວ ແລະ ຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກຂອງຫວຽດນາມ ຍັງຄົງມີສິ່ງທ້າທາຍຫຼາຍຢ່າງ, ດັ່ງເອກະສານຂອງກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ 13 ຂອງພັກໄດ້ຊີ້ແຈ້ງວ່າ: “ໝາກຜົນຂອງການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກຫຼາຍດ້ານນັ້ນບໍ່ຍືນຍົງແທ້, ຄວາມສ່ຽງທີ່ຈະກັບໄປສູ່ຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຍັງມີສູງ”(2). ດັ່ງນັ້ນ, ຈໍາເປັນຕ້ອງປະເມີນຂໍ້ບົກຜ່ອງໃນການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນວຽກງານການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກຢູ່ເຂດຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍແລະເຂດພູດອຍ, ເພື່ອວາງມາດຕະການທີ່ສອດຄ່ອງເໝາະສົມ ເພື່ອບັນລຸເປົ້າໝາຍໃນໄລຍະປີ 2021-2026, ອັດຕາຄວາມທຸກຍາກຫຼາຍດ້ານຈະຫຼຸດລົງ 1-1,5% ຕໍ່ປີ(3) ຕາມທີ່ກຳນົດໄວ້ໃນເອກະສານຂອງກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ 13 ຂອງພັກ.
ບົນພື້ນຖານການຕີລາຄາບັນດາໂຄງການ, ນະໂຍບາຍຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກ ແລະ ຮັບປະກັນຄວາມປອດໄພທາງສັງຄົມ ສຳລັບເຂດຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ແລະ ເຂດພູດອບ ໃນໄລຍະ 2011-2020 ຕາມເກນກຳນົດ 5 ປະການ: 1- ຄວາມທັນເວລາ ໃນການປັບປຸງບູລະນະແລະປະກາດໃຊ້ກົນໄກ, ນະໂຍບາຍ (ເອກະສານກົດໝາຍ ແລະ ເອກະສານແນະນຳ); 2- ຄວາມເໝາະສົມ ຂອງກົນໄກ, ນະໂຍບາຍ ແລະ ໂຄງການທີ່ປະກາດໃຊ້ ໃນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດເປົ້າໝາຍຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກ ໃນດ້ານຜູ້ໄດ້ຮັບຜົນປະໂຫຍດ, ຈຸດພິເສດຂອງເຂດ ພາກພື້ນ (ຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ, ຊາຍແດນ, ເກາະທະເລ, ເຂດປອດໄພ, ຫາດດອນ, ບ້ານທຸກຍາກ, ຕາແສງທຸກຍາກ, ເມືອງທຸກຍາກ, ເຂດເສດຖະກິດ - ນິເວດ,...), ສອດຄ່ອງກັບແຫຼ່ງພະລັງ ແລະ ຄວາມສາມາດປະຕິບັດຂອງບັນດາທ້ອງຖິ່ນ; 3- ຄວາມຄົບຊຸດແລະເປັນລະບົບ ຂອງກົນໄກ, ນະໂຍບາຍ ແລະ ວິທີການແກ້ໄຂຄວາມທຸກຍາກ; 4- ຄວາມສົມບູນ ສະແດງອອກໃນລະດັບການຈັດສັນຊັບພະຍາກອນ, ຮັບປະກັນແຫຼ່ງຊັບພະຍາກອນໃຫ້ພຽງພໍແລະທັນການ ເພື່ອປະຕິບັດບັນດາໂຄງການ, ນະໂຍບາຍໃນໂຄງການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກ; 5- ປະສິດທິພາບ ແລະ ປະສິດທິຜົນ; ສະແດງໃຫ້ເຫັນບັນຫາຕ່າງໆດັ່ງຕໍ່ໄປນີ້:
ທີໜຶ່ງ, ຜົນການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກບໍ່ຍືນຍົງ, ຈຳນວນຄອບຄົວທີ່ຫຼຸດພົ້ນອອກຈາກຄວາມທຸກຍາກສ່ວນຫຼາຍປ່ຽນໄປເປັນຄອບຄົວໃກ້ທຸກຍາກ. ອັດຕາຄອບຄົວທຸກຍາກຫຼຸດລົງຢ່າງບໍ່ສະໝ່ຳສະເໝີໃນບັນດາພາກພື້ນຂອງປະເທດ. ສະພາບຄວາມທຸກຍາກເລິກແລະຊຳເຮື້ອ ແມ່ນລວມສູນໃນຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ຢູ່ບັນດາເຂດປະສົບກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກທີ່ສຸດ, ຕົ້ນຕໍແມ່ນຢູ່ເຂດພູດອຍ, ເຂດຫ່າງໄກສອກຫຼີກ, ໃນນັ້ນ “ແກ່ນຂອງຄວາມທຸກຍາກ” ເຕົ້າໂຮມຢູ່ບັນດາແຂວງເຂດພູດອຍທາງພາກເໜືອ, ເຂດເນີນສູງໄຕງວຽນ, ໂດຍສະເພາະ ໃນເຂດພູດອຍຕາເວັນຕົກສຽງເໜືອ(4). ນີ້ແມ່ນກຸ່ມປະຊາກອນທີ່ມີການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກຊ້າ ເຊິ່ງມັກປະເຊີນກັບຄວາມສ່ຽງທີ່ຈະກັບມາສູ່ຄວາມທຸກຍາກ. ສະຖານະການນີ້ໄດ້ແກ່ຍາວມາຫຼາຍປີແລ້ວ, ແຕ່ຍັງບໍ່ສາມາດແກ້ໄຂໄດ້ຢ່າງສົມບູນ.
ອັດຕາຄອບຄົວໃກ້ທຸກຍາກໄດ້ຫຼຸດລົງຢ່າງຊ້າໆ, ແຕ່ປີ 2015 ເຖິງປີ 2019 ຫຼຸດລົງພຽງ 0,95%, ສະເລ່ຍແມ່ນ 0,19% ຕໍ່ປີ. ລາຍໄດ້ສະເລ່ຍຕໍ່ຄົນ ຂອງຄອບຄົວທຸກຍາກຢູ່ບັນດາໝູ່ບ້ານທີ່ຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍ ແລະ ຂອງຄອບຄົວຊົນເຜົ່າທຸກຍາກ ເພີ່ມຂຶ້ນພຽງແຕ່ 1,2 ເທົ່າ, ຈາກ 15.810.000 ດົ່ງປີ 2015 ຂຶ້ນເປັນ 19.000.000 ດົ່ງປີ 2019 (ເປົ້າໝາຍຂອງໂຄງການໝາຍເລກ 135 ແມ່ນເພີ່ມຂຶ້ນ 2 ເທົ່າ). ອັດຕາສ່ວນຕາແສງທີ່ມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກພິເສດ ຫຼຸດພົ້ນອອກຈາກສະຖານະການຫຍຸ້ງຍາກ ມີພຽງ 5,66% (ບັນລຸ 20% - 30% ຂອງເປົ້າໝາຍ). ການຂາດຄວາມສາມາດເຂົ້າເຖິງບໍລິການທາງສັງຄົມຂັ້ນພື້ນຖານເຊັ່ນ: ທີ່ຢູ່ອາໄສ, ການດູແລສຸຂະພາບ, ນ້ຳສະອາດ ແລະ ການສຸຂາພິບານ ຍັງມີຢູ່ຫຼາຍ(5).
ອັດຕາຄອບຄົວໃກ້ທຸກຍາກທີ່ເຂົ້າຮ່ວມປະກັນສຸຂະພາບໄດ້ບັນລຸເປົ້າໝາຍ, ແຕ່ເຫດຜົນຕົ້ນຕໍແມ່ນບັນດາທ້ອງຖິ່ນ (58 ໃນ 63 ແຂວງ, ນະຄອນ) ໃຊ້ງົບປະມານຂອງທ້ອງຖິ່ນໃນການລະດົມແຫຼ່ງທຶນ ເພື່ອສະໜັບສະໜູນຄ່າປະກັນສຸຂະພາບ ໃຫ້ແກ່ບັນດາຄອບຄົວທີ່ໃກ້ທຸກຍາກ. ພື້ນຖານວັດຖຸ ແລະ ບຸກຄະລາກອນຂອງບັນດາສຸກສາລາຕາແສງບໍ່ສະໝ່ຳສະເໝກັນໃນທຸກພາກພື້ນ, ໂດຍສະເພາະຢູ່ເຂດຫ່າງໄກສອກຫຼີກ, ເຂດຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ, ເຂດປະສົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາດທາງດ້ານເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ, ດັ່ງນັ້ນ ຈຶ່ງຍັງບໍ່ທັນໄດ້ສ້າງຄວາມເຊື່ອໝັ້ນຂອງປະຊາຊົນໃນຄຸນນະພາບການບໍລິການສຸຂະພາບຢູ່ຂັ້ນຮາກຖານ.
ທີສອງ, ເສັ້ນຄວາມທຸກຍາກໃໝ່ຕາມວິທີຫຼາຍມິຕິຍັງມີຂໍ້ຈຳກັດຈຳນວນໜຶ່ງທີ່ຕ້ອງແກ້ໄຂ: 1- ເສັ້ນຄວາມທຸກຍາກດ້ານລາຍໄດ້ ຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຕາມຄວາມຕ້ອງການຮັບຮອງມາດຕະຖານການຄອງຊີບຂັ້ນຕ່ຳ ເຊິ່ງມະຕິເລກທີ 76/2014/QH13 ລົງວັນທີ 24 ມິຖຸນາ 2014 ຂອງສະພາແຫ່ງຊາດຊຸດທີ 13 ໄດ້ວາງໄວ້: “ຍູ້ແຮງການປະຕິບັດເປົ້າໝາຍຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກແບບຍືນຍົງເຖິງປີ 2020”. 2- ຕົວຊີ້ວັດບາງຕົວບໍ່ເໝາະສົມ ໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ການລະບຸຄົວເຮືອນທີ່ທຸກຍາກໃນທ້ອງຖິ່ນ(7); 3- ລັດຖະບານຍັງບໍ່ໄດ້ເປີດເຜີຍຜົນລວມແຫ່ງຊາດ ກ່ຽວກັບການຂາດເຂີນບໍລິການສັງຄົມຂັ້ນພື້ນຖານ.
ທີສາມ, ແຫຼ່ງຊັບພະຍາກອນເພື່ອການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກໄດ້ກະຈາຍໃນຫຼາຍນະໂຍບາຍ, ແຕ່ບາງນະໂຍບາຍ ເຖິງປີສຸດທ້າຍຂອງໄລຍະປະຕິບັດຈຶ່ງໄດ້ຮັບການຈັດສັນແຫຼ່ງເງິນລົງທຶນ. ການລະດົມແຫຼ່ງເງິນທຶນຈາກວິສາຫະກິດ ແລະ ປະຊາຊົນຍັງຖືກຈຳກັດ. ບັນດານະໂຍບາຍບຸລິມະສິດດ້ານທີ່ດິນ, ພາສີ, ສິນເຊື່ອ ແລະ ການໜູນຊ່ວຍຕະຫຼາດແມ່ນເໝາະສົມກັບລັກສະນະເຂດ ແລະ ພາກພື້ນ ເພື່ອດຶງດູດວິສາຫະກິດໃຫ້ເຂົ້າມາລົງທຶນ ພັດທະນາການຜະລິດແລະດຳເນີນທຸລະກິດ ໃນບັນດາເຂດທີ່ປະສົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກ ແລະ ເຂດທີ່ມີຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍເປັນຈຳນວນຫຼາຍນັ້ນ ບໍ່ໄດ້ຜົນເທົ່າທີ່ຄາດຫວັງ.
ທີສີ່, ການປະຕິບັດນະໂຍບາຍສະໜັບສະໜູນແບບມີເງື່ອນໄຂໄດ້ຢຸດຢູ່ທີ່ນະໂຍບາຍສິນເຊື່ອ, ຮູບແບບການຜະລິດ ຫຼືໃຫ້ຄຳໝັ້ນສັນຍາຈະຫຼຸດພົ້ນຈາກຄວາມທຸກຍາກ, ມັນຍັງບໍ່ທັນເສີມຂະຫຍາຍຄວາມເປັນເຈົ້າການ ແລະ ຄວາມຄິດປະດິດສ້າງຂອງບັນດາພາກສ່ວນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ເພື່ອໃຫ້ມີນະໂຍບາຍທີ່ຫຼາກຫຼາຍ ແລະ ເໝາະສົມກັບສະພາບເສດຖະກິດ-ສັງຄົມຂອງທ້ອງຖິ່ນ; ຍັງບໍ່ທັນສົ່ງເສີມການເຂົ້າຮ່ວມຢ່າງແຂງຂັນແລະຫ້າວຫັນຂອງຜູ້ທຸກຍາກ.
ທີຫ້າ, ອັດຕາສ່ວນຂອງນັກຮຽນຊົນເຜົ່າທີ່ເຂົ້າຮຽນໃນໂຮງຮຽນມັດຖະຍົມສຶກສາຕອນປາຍບໍ່ສູງ (63,03%); ການສະໜັບສະໜູນການຝຶກອົບຮົມປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າໄດ້ພຽງ 1,1 ລ້ານຄົນ (14%) ຈາກຈຳນວນຊາວເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍໃນໄວອາຍຸການເຮັດວຽກເກືອບ 8 ລ້ານຄົນ. ໃນໄລຍະ 2016-2018, ມີຊາວເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ 8 ແສນກວ່າຄົນ, ໃນນັ້ນແຮງງານຊົນນະບົດທີ່ເປັນຊາວເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ 412 ພັນຄົນ, ໄດ້ຮັບການຝຶກອົບຮົມວິຊາຊີບ. ລະບົບໂຮງຮຽນສາມັນສຶກສາເຄິ່ງກິນນອນຂອງຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຮັບການລົງທຶນຢ່າງເໝາະສົມ; ຫຼາຍທ້ອງຖິ່ນບໍ່ສາມາດຈັດຫາວຽກເຮັດງານທຳໃຫ້ຜູ້ສະໝັກຈັດສົ່ງໄປຮຽນພາຍຫຼັງຮຽນຈົບ. ວຽກງານການຝຶກອົບຮົມຕາມແບບສະໝັກຈັດສົ່ງໄປຮຽນ ຍັງບໍ່ຕິດແໜ້ນກັບການນຳໃຊ້ແຮງງານ; ການແກ້ໄຂທີ່ດິນຢູ່ອາໄສ ແລະ ທີ່ດິນທຳການຜະລິດ ຂອງຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ຍັງບໍ່ທັນມີການປ່ຽນແປງໃນທາງບວກ; ສະພາບການຍ້າຍຖິ່ນໂດຍບໍ່ໄດ້ວາງແຜນໃນບາງທ້ອງຖິ່ນ ຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຮັບການແກ້ໄຂຢ່າງເຖິງຖອງ.
ທີຫົກ, ລະບົບນະໂຍບາຍກ່ຽວກັບການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກຍັງສັບສົນ, ຫຼາຍຊັ້ນຂັ້ນ, ເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຕໍ່ການນຳໃຊ້ຂອງພະນັກງານຂັ້ນຮາກຖານ ແລະ ການເຂົ້າເຖິງຂອງປະຊາຊົນ. ການທົບທວນ, ການບູລະນະ, ການແກ້ໄຂ ແລະ ການປະກາດໃຊ້ນະໂຍບາຍຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກ ຍັງບໍ່ຕອບສະໜອງໄດ້ຕາມຄວາມຕ້ອງການ, ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ການດຳເນີນການໃນເບື້ອງຕົ້ນຂອງໂຄງການ. ບາງນະໂຍບາຍຍັງບໍ່ເໝາະສົມເຊັ່ນ ນະໂຍບາຍທີ່ຢູ່ອາໄສ, ນະໂຍບາຍການລົງທຶນດ້ານຊັບພະຍາກອນມະນຸດໃຫ້ແກ່ຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ, ນະໂຍບາຍຮັບສະໝັກຈັດສົ່ງໄປຮຽນ,... ບໍ່ຕິດກັບການໃຊ້ງານຫຼັງການຝຶກອົບຮົມ ແລະ ບໍ່ສອດຄ່ອງກັບຈຸດພິເສດແລະເງື່ອນໄຂຂອງແຕ່ລະພາກພື້ນ, ປະສິດທິຜົນບໍ່ທັນສູງ. ຍັງບໍ່ທັນມີນະໂຍບາຍສະໜັບສະໜູນທີ່ຢູ່ອາໄສໃຫ້ຄອບຄົວທຸກຍາກໄລຍະ 2016-2020.
ທີເຈັດ, ການລະບຸແລະການຄຸ້ມຄອງຄອບຄົວທີ່ທຸກຍາກແລະໃກ້ທຸກຍາກ ຍັງຈຳກັດ; ຍັງມີສະພາບການໃຫ້ຄົນທີ່ບໍ່ມີສິດເຂົ້າໃນບັນຊີລາຍຊື່ຄອບຄົວທຸກຍາກ ແລະ ຄອບຄົວທີ່ໃກ້ທຸກຍາກ ເພື່ອໃຊ້ປະໂຫຍດຈາກນະໂຍບາຍ.
ສາເຫດຂອງຂໍ້ຈໍາກັດ ແລະ ຄວາມບໍ່ພຽງພໍທີ່ກ່າວມາຂ້າງເທິງແມ່ນ:
ທີໜຶ່ງ, ເສັ້ນຄວາມທຸກຍາກທີ່ບໍ່ໃກ້ຊິດກັບຄວາມເປັນຈິງຂອງຄວາມທຸກຍາກ ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາສາເຫດພື້ນຖານ ທີ່ເຮັດໃຫ້ຜົນການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກບໍ່ມີຄວາມຍືນຍົງຫຼາຍ (ຄອບຄົວທີ່ຫຼຸດພົ້ນອອກຈາກຄວາມທຸກຍາກສ່ວນໃຫຍ່ພຽງແຕ່ຫຼຸດພົ້ນອອກຈາກຄວາມທຸກຍາກຕາມມາດຕະຖານລາຍໄດ້, ແຕ່ຍັງບໍ່ທັນຫຼຸດພົ້ນອອກຈາກຄວາມທຸກຍາກເວົ້າລວມ).
ທີສອງ, ລະດັບປັນຍາຄວາມຮູ້ຂອງປະຊາຊົນ, ລະດັບການຜະລິດ ຍັງຖືກຈໍາກັດ; ໂຄງສ້າງພື້ນຖານ, ໂດຍສະເພາະໂຄງສ້າງພື້ນຖານການຄົມມະນາຄົມຂົນສົ່ງ ໃນເຂດພູດອຍ, ຫ່າງໄກສອກຫຼີກ, ເຂດຊາຍແດນ ແລະ ໝູ່ເກາະ ຍັງມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍ, ຕ້ອງໃຊ້ຊັບພະຍາກອນຈຳນວນຫຼາຍເພື່ອການລົງທຶນ ໃນຂະນະທີ່ງົບປະມານຍັງຈຳກັດ. ການກະທົບຂອງການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ, ໄພທຳມະຊາດ, ນ້ຳຖ້ວມນ້ຳມາກ, ການລະບາດຂອງພະຍາດ ເກີດຂຶ້ນເລື້ອຍໆ ແລະ ໃນຂະໜາດໃຫຍ່, ສົ່ງຜົນກະທົບທີ່ຮ້າຍແຮງເຖິງການຜະລິດ ແລະ ຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນ.
ທີສາມ, ແຫຼ່ງຊັບພະຍາກອນເພື່ອປະຕິບັດນະໂຍບາຍຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກແມ່ນຂຶ້ນກັບແຫຼ່ງທຶນສູນກາງເປັນສ່ວນໃຫຍ່ ແລະ ຖືກກະແຈກກະຈາຍ; ການປະສົມປະສານບັນດາແຫຼ່ງພະລັງຍັງຫຍຸ້ງຍາກ ເພາະວ່າ ແຕ່ລະໂຄງການ, ແຜນງານມີເປົ້າໝາຍແລະກົນໄກຄຸ້ມຄອງທີ່ແຕກຕ່າງກັນ. ເຖິງວ່າງົບປະມານສູນກາງຈະຮັບປະກັນແຫຼ່ງເງິນລົງທຶນໃຫ້ແກ່ໂຄງການເປົ້າໝາຍແຫ່ງຊາດວ່າດ້ວຍການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກແບບຍືນຍົງໃນໄລຍະ 2016-2020 ກໍ່ຕາມ, ແຕ່ສຳລັບ 21 ໂຄງການເປົ້າໝາຍທີ່ປະຕິບັດຕາມມະຕິເລກທີ 73/NQ-CP, ລົງວັນທີ 26 ສິງຫາ 2016, ຂອງລັດຖະບານທີ່ “ອະນຸມັດແຜນນະໂຍບາຍການລົງທຶນບັນດາໂຄງການເປົ້າໝາຍໄລຍະ 2016-2020” ນັ້ນ, ໄດ້ຈັດສັນເງິນລົງທຶນເພື່ອການພັດທະນາທັງໝົດພຽງ 53,61% ໃນແຜນການລົງທຶນພາກລັດໄລຍະກາງທີ່ໄດ້ຮັບອະນຸມັດ.
ທີສີ່, ຖັນແຖວພະນັກງານທີ່ເຮັດວຽກງານຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກຢູ່ຂັ້ນຮາກຖານຂາດຄວາມໝັ້ນຄົງ; ພະນັກງານແລະລັດຖະກອນສ່ວນໜຶ່ງຂາດປະສົບການ, ມີຂໍ້ຈຳກັດໃນການຮັບຮູ້ນະໂຍບາຍ ແລະ ການປະຕິບັດນະໂຍບາຍ, ບໍ່ມີວິທີການທີ່ມີປະສິດທິຜົນໃນການເຂົ້າເຖິງບັນຫາທີ່ຫາກໍເກີດຂຶ້ນ.
ທີຫ້າ, ຄວາມຮັບຮູ້, ຄວາມຮັບຜິດຊອບ ແລະ ຄວາມພະຍາຍາມເພື່ອການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກແບບຍືນຍົງ ໃນບັນດາຂະແໜງການແລະຂັ້ນຕ່າງໆ ຍັງບໍ່ສະໝ່ຳສະເໝີ; ການປະສານງານ, ການປະຕິບັດຄວາມຮັບຜິດຊອບ ຂອງບັນດາຂະແໜງການສູນກາງແລະທ້ອງຖິ່ນ ໃນການກໍ່ສ້າງແລະປະຕິວັດນະໂຍບາຍຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກ ບາງຄັ້ງຍັງບໍ່ທັນຄົບຊຸດ, ຂາດຄວາມເຂັ້ມງວດ, ນໍາໄປສູ່ການແກ່ຍາວເວລາຈັດການແກ້ໄຂບັນດາບັນຫາສະຫະຂະແໜງການ.
ທີຫົກ, ຍັງມີປະຊາຊົນສ່ວນໜຶ່ງທີ່ມີແນວຄິດລໍຖ້າເພິ່ງພາ ເອື່ອຍອີງ ແລະ ບໍ່ຕັດສີນໃຈບືນຕົວຂຶ້ນໃຫ້ຫຼຸດພົ້ນອອກຈາກຄວາມທຸກຍາກດ້ວຍຕົນເອງ.
ບາງວິທີແກ້ໄຂໃນອະນາຄົດອັນໃກ້ນີ້
ທິດທາງທີ່ສຳໜຶ່ງເພື່ອຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກແບບຍືນຍົງໃນເຂດຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ແລະ ເຂດພູດອຍ ທີ່ລະບຸໄວ້ໃນມະຕິເລກທີ 76/2014/QH13 ແມ່ນ: “ຊຸກຍູ້ການເຊື່ອມຕໍ່ການພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມລະຫວ່າງເຂດທີ່ຫຍຸ້ງຍາກ ກັບເຂດທີ່ພັດທະນາ. ປະຕິບັດນະໂຍບາຍບຸລິມະສິດກ່ຽວກັບທີ່ດິນ, ພາສີ, ສິນເຊື່ອ ແລະ ສະໜັບສະໜູນຕະຫຼາດ ຕາມຈຸດພິເສດພາກພື້ນ ເພື່ອດຶງດູດວິສາຫະກິດ, ໂດຍສະເພາະວິສາຫະກິດຂະໜາດກາງແລະຂະໜາດນ້ອຍ, ໃຫ້ເຂົ້າມາລົງທຶນພັດທະນາການຜະລິດ ທຸລະກິດ ແລະ ໂຄງສ້າງພື້ນຖານ, ຝຶກອົບຮົມວິຊາຊີບ, ສ້າງວຽກເຮັດງານທຳໃຫ້ຄົນງານທ້ອງຖິ່ນ, ຍົກສູງຄວາມສາມາດໃນການຜະລິດສິນຄ້າ ຕິດພັນກັບຕະຫຼາດຢູ່ເຂດທຸກຍາກ, ເຂດປະສົບກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກ, ເຂດທີ່ມີຊາວເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍເປັນຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍ”. ບົນພື້ນຖານທິດທາງດັ່ງກ່າວ, ເພື່ອຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກແບບຍືນຍົງຢູ່ເຂດຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ແລະ ເຂດພູດອຍ, ຕ້ອງສຸມໃສ່ປະຕິບັດບັນດາມາດຕະການແກ້ໄຂພື້ນຖານດັງຕໍ່ໄປນີ້:
ທີໜຶ່ງ, ປັບປຸງບູລະນະລະບົບຄວາມປອດໄພທາງສັງຄົມຢ່າງຮອບດ້ານ ປົກຄຸມ ແລະ ຍືນຍົງ, ຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດດ້ວຍ 3 ໜ້າທີ່ຄື: ປ້ອງກັນ - ຫຼຸດຜ່ອນ - ແກ້ໄຂຜ່ານຜ່າຄວາມສ່ຽງ.
ທີສອງ, ແກ້ໄຂບັນຫາການຂາດແຄນທີ່ດິນຢູ່ອາໄສ, ເຮືອນ, ທີ່ດິນທຳການຜະລິດ, ນ້ຳໃຊ້ໃນຊີວິດປະຈຳວັນ; ການວາງແຜນກຳນົດ, ຈັດວາງສັບຊ້ອນ ແລະ ຮັກສາຄວາມໝັ້ນຄົງຂອງປະຊາກອນ ຢູ່ສະຖານທີ່ຈຳເປັນ, ຮັບປະກັນຊີວິດການເປັນຢູ່ ແລະ ວຽກເຮັດງານທຳ, ແກ້ໄຂບັນຫານ້ຳເພື່ອການຜະລິດ ແລະ ການໃຊ້ຊີວິດປະຈຳວັນຂອງປະຊາຊົນ. ສືບຕໍ່ເປີດກວ້າງການບໍລິການເຮືອນຢູ່ ເພື່ອຮັບປະກັນທີ່ຢູ່ອາໄສໃຫ້ແກ່ປະຊາຊົນ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນຜູ້ອົບພະຍົບ ແລະ ປະຊາຊົນຢູ່ເຂດທີ່ຖືກຜົນກະທົບຈາກໄພທຳມະຊາດ ແລະ ຈາກການປ່ຽນແປງສະພາບພູມອາກາດ. ເປີດຄວາມຫຼາກຫຼາຍຂອງປະເພດການລົງທຶນ, ສົ່ງເສີມການເຂົ້າຮ່ວມຂອງປະຊາຊົນ ໃນການພັດທະນານ້ຳສະອາດ ແລະ ຮັກສາອະນາໄມ ສິ່ງແວດລ້ອມຊົນນະບົດ; ເອົາໃຈໃສ່ເປັນພິເສດເຖິງ ເຂດຫ່າງໄກສອກຫຼີກ, ເຂດຖືກນ້ຳເຄັມແຊກຊຶມ, ເຂດທີ່ເຄີຍແຫ້ງແລ້ງ, ນ້ຳຖ້ວມ, ເຂດຂາດແຫຼ່ງນ້ຳ.
ທີສາມ, ພັດທະນາການຜະລິດກະສິກຳແລະການປ່າໄມ້, ພັດທະນາຄວາມສາມາດບົ່ມຊ້ອນແລະທ່າແຮງຂອງບັນດາເຂດ ພາກພື້ນ ເພື່ອຜະລິດສິນຄ້າຕາມລະບົບຕ່ອງໂສ້ຄຸນຄ່າສຳລັບຕະຫຼາດໃນປະເທດ ແລະ ສົ່ງອອກ.
ທີສີ່, ລົງທຶນກໍ່ສ້າງໂຄງສ້າງພື້ນຖານທີ່ຈຳເປັນໃນການຮັບໃຊ້ການຜະລິດ ແລະ ຊີວິດການເປັນຢູ່ໃນເຂດຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ແລະ ເຂດພູດອຍ; ພັດທະນາການສຶກສາແລະຝຶກອົບຮົມ, ຍົກສູງຄຸນນະພາບຂອງແຫຼ່ງຊັບພະຍາກອນມະນຸດ; ອະນຸລັກແລະສົ່ງເສີມຄຸນຄ່າວັດທະນະທຳດັ້ງເດີມອັນດີງາມ ຂອງບັນດາຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ຕິດພັນກັບການພັດທະນາການທ່ອງທ່ຽວ ແລະ ການບໍລະການ; ເບິ່ງແຍງສຸຂະພາບຂອງປະຊາຊົນ, ປັບປຸງສະພາບຮ່າງກາຍແລະຄວາມສູງຂອງຄົນຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ; ການປ້ອງກັນ ແລະ ຄວບຄຸມພາວະຂາດສານອາຫານໃນເດັກ; ປະຕິບັດຄວາມສະເໝີພາບທາງເພດ ແລະ ແກ້ໄຂບັນດາບັນຫາຮີບດ່ວນທີ່ແມ່ຍິງແລະເດັກປະເຊີນ; ລົງທຶນໃນການພັດທະນາກຸ່ມຊົນເຜົ່າທີ່ມີປະຊາກອນໜ້ອຍຫຼາຍ ແລະ ຊົນເຜົ່າທີ່ມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກ.
ທີຫ້າ, ເພີ່ມທະວີການຄຸ້ມຄອງລັດ, ການສື່ສານ, ການໂຄສະນາ ແລະ ການຂົນຂວາຍຊວນເຊື່ອ ຢູ່ໃນເຂດຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ເຂດພູດອຍ. ດຳເນີນການກວດກາ, ຕິດຕາມກວດກາ ແລະ ຕີລາຄາການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດໂຄງການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຈົນແບບຍືນຍົງ ໃນເຂດຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ, ສຸມໃສ່ເນື້ອໃນຈຳນວນໜຶ່ງຕໍ່ໄປນີ້:
1- ສ້າງແລະປະກາດໃຊ້ ມາດຖານກຳນົດເຂດຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ແລະ ເຂດພູດອຍ ຕາມລະດັບການພັດທະນາ, ຮັບປະກັນຄວາມຮອບດ້ານ, ພາວະວິໄສ, ວິທະຍາສາດ ແລະ ຊັດເຈນ, ເປັນພື້ນຖານກຳນົດເປົ້າໝາຍແລະພື້ນທີ່ທີ່ຕ້ອງບຸລິມະສິດ ເພື່ອຈະສຸມໃສ່ລົງທຶນຢ່າງມີຈຸດໜັກໃຈກາງ;
2- ເພີ່ມທະວີການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ແລະ ມອບໂອນເຕັກໂນໂລຊີ; ສ້າງຖານຂໍ້ມູນລວມຂອງຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍ ແລະ ເຂດພູດອຍ ເພື່ອຮັບໃຊ້ວຽກງານຄາດຄະເນ, ກຳນົດ ແລະ ປະຕິບັດນະໂຍບາຍຊົນເຜົ່າ;
3- ລະດົມທຸກແຫຼ່ງພະລັງເພື່ອລົງທຶນພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ, ໃນນັ້ນແຫຼ່ງພະລັງຂອງລັດມີບົດບາດສຳຄັນ, ຕັດສິນຊີ້ຂາດການລະດົມແຫຼ່ງພະລັງອື່ນໆ. ຍູ້ແຮງການຮ່ວມມືສາກົນກ່ຽວກັບວຽກງານຊົນເຜົ່າ ແລະ ປະຕິບັດນະໂຍບາຍຊົນເຜົ່າ;
4- ຍົກສູງປະສິດທິພາບແລະປະສິດທິຜົນຂອງການຄຸ້ມຄອງລັດກ່ຽວກັບວຽກງານຊົນເຜົ່າ, ກ່ຽວກັບການປະຕິບັດນະໂຍບາຍຊົນເຜົ່າ, ຕ້ານທຸກປະກົດການຂອງການສໍ້ລາດບັງຫຼວງ, ໃຊ້ຈ່າຍຟຸມເຟືອຍ, ຄວາມຫຍໍ້ທໍ້ເລວຊາມ. ດັດແກ້ແລະເພີ່ມເຕີມພາລະບົດບາດ, ໜ້າທີ່ຂອງຄະນະກຳມະການຊົນເຜົ່າ, ຖືວ່ານີ້ແມ່ນອົງການປະສານງານ ໃນການຕິດຕາມກວດກາ ແລະ ສັງລວມນະໂຍບາຍຊົນເຜົ່າ; ສະເໜີ ແລະ ເຂົ້າຮ່ວມການຕີລາຄາບັນດານະໂຍບາຍແລະໂຄງການລົງທຶນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບເຂດຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ແລະ ເຂດພູດອຍ;
5- ວາງແຜນການ, ຝຶກອົບຮົມ, ຈັດວາງ ແລະ ນຳໃຊ້ຖັນແຖວພະນັກງານທີ່ເປັນຄົນຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍຢ່າງສົມເຫດສົມຜົນ. ມີນະໂຍບາຍສະເພາະໃນການຮັບສະໝັກລັດຖະກອນ ແລະ ພະນັກງານຂອງລັດ ສຳລັບຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ, ໂດຍສະເພາະຊົນເຜົ່າທີ່ມີປະຊາກອນໜ້ອຍ, ຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍທີ່ປະສົບກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍຢ່າງ. ເອົາໃຈໃສ່ໃນການຄົ້ນພົບ, ວາງແຜນການ, ຝຶກອົບຮົມແຫຼ່ງບຸກຄະລາກອນຄຸນນະພາບສູງ ແລະ ປະຕິບັດເປັນຢ່າງດີ ນະໂຍບາຍນຳໃຊ້ ແລະ ໃຫ້ຄ່າຕອບແທນຕໍ່ພະນັກງານທີ່ເປັນຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ;
6- ເພີ່ມທະວີການກໍ່ສ້າງແລະປັບປຸງລະບົບການເມືອງ, ສ້າງທ່າສະໜາມຮົບການປ້ອງກັນຊາດທົ່ວປວງຊົນ ແລະ ທ່າຮັກສາຄວາມປອດໄພຂອງປະຊາຊົນທີ່ໝັ້ນຄົງ. ຍ້ອງຍໍຊົມເຊີຍ, ເຊີດຊູໃຫ້ກຽດ ແລະ ໃຫ້ກຳລັງໃຈຢ່າງທັນທ່ວງທີ ຕໍ່ບັນດາຕົວແທນທີ່ມີຊື່ສຽງ, ນັກທຸລະກິດ ແລະ ນັກວິທະຍາສາດບັນດາເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ທີ່ໄດ້ປະກອບສ່ວນອັນໃຫຍ່ຫຼວງ ເຂົ້າໃນພາລະກິດການສ້າງສາ ແລະ ປົກປັກຮັກສາປະເທດຊາດ;
7- ປ່ຽນແປງໃໝ່ ແລະ ຂະຫຍາຍນະໂຍບາຍສິນເຊື່ອຂອງທະນາຄານເພື່ອນະໂຍບາຍສັງຄົມ ຕາມທິດເພີ່ມວົງເງິນສິນເຊື່ອ, ຂະຫຍາຍຜູ້ກູ້ໄປທີ່ບັນດາໂຄງການຜະລິດແລະທຸລະກິດທີ່ສ້າງຊີວິດການເປັນຢູ່ໃຫ້ຊາວຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ແລະ ຊາວພູດອຍ./.
--------------------
(1) ອີງຕາມຄະນະຊີ້ນຳເປົ້າໝາຍແຫ່ງຊາດເພື່ອການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກແບບຍືນຍົງໄລຍະປີ 2016-2020.
(2), (3) ເອກະສານກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງທີ 13, ສພຈ ການເມືອແຫ່ງຊາດ ສື້ເຖິ້ດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2021, ເຫຼັ້ມ 2, ໜ້າ 71, 96.
(4) ຕາມລາຍງານສະບັບເລກທີ 382/BC-CP, ລົງວັນທີ 20 ສິງຫາ 2020, ຂອງລັດຖະບານ, ປີ 2015: ອັດຕາສ່ວນຄອບຄົວທຸກຍາກຕາມມາດຖານໃໝ່ຢູ່ເຂດພູດອຍຕາເວັນຕົກສຽງເໜືອແມ່ນ 34,52%, ຢູ່ເຂດພູດອຍຕາເວັນອອກສຽງເໜືອແມ່ນ 20,75%, ຢູ່ເຂດເນີນສູງໄຕງວຽນແມ່ນ 17,48%, ອັດຕາສ່ວນຄອບຄົວທຸກຍາກສະເລ່ຍທົ່ວປະເທດແມ່ນ 9,88%; ຮອດປີ 2019, ອັດຕາສ່ວນຄອບຄົວທຸກຍາກຢູ່ເຂດພູດອຍຕາເວັນຕົກສຽງເໜືອແມ່ນ 20,4%, ຢູ່ເຂດພູດອຍຕາເວັນອອກສຽງເໜືອແມ່ນ 9,12%, ຢູ່ເຂດເນີນສູງໄຕງວຽນແມ່ນ 7,6%, ອັດຕາສ່ວນຄອບຄົວທຸກຍາກສະເລ່ຍທົ່ວປະເທດແມ່ນ 3,75%.
(5) ລະດັບຄວາມຂາດເຂີນຫຼາຍດ້ານໃນປີ 2019: ທີ່ຢູ່ອາໄສ (ຄຸນນະພາບທີ່ຢູ່ອາໄສ: 31,67%; ເນື້ອທີ່ທີ່ຢູ່ອາໄສ: 29,64%); ນ້ຳສະອາດ ແລະ ອະນາໄສ (ແຫຼ່ງ ນ້ຳໃຊ້: 16,6%; ຫ້ອງນ້ຳຖືກຫຼັກອະນາໄມ: 53,58%); ສາທາລະນະສຸກ (ການປະກັນສຸຂະພາບ: 27,19%).
(6) ຕາມລາຍງານສະບັບເລກທີ 1198/BC-BYT, ລົງວັນທີ 03 ສິງຫາ 2020, ຂອງກະຊວງສາທາລະນະສຸກ, ຍັງມີ 17 ແຂວງ, ນະຄອນ ທີ່ຍັງບໍ່ໄດ້ຈັດສັນງົບປະມານທ້ອງຖິ່ນເພື່ອຮອງຮັບ 100% ຂອງຄ່າເບ້ຍປະກັນສຸຂະພາບທີ່ເຫຼືອໃຫ້ຄົນໃນຄອບຄົວທີ່ໃກ້ທຸກຍາກ, ໃນນັ້ນມີ 5 ທ້ອງຖິ່ນທີ່ບໍ່ສະໜັບສະໜູນປະກອບມີ: ເບ໋ນແຈ, ບິ່ງດິ້ງ, ດານັ້ງ, ກວ໋າງບິ່ງ ແລະ ແທງຫວາ.
(7) ຄາດໝາຍລາຍຮັບລາຍໄດ້ຂອງຄອບຄົວໂດຍປະມານ: ໂດຍບໍ່ອີງໃສ່ ມູນຄ່າຫຼືຕົ້ນກໍາເນີດຂອງຊັບສິນ.
- ຄາດໝາຍການສຶກສາ: ຍັງບໍ່ທັນຄິດໄລ່ຄຸນນະພາບການສຶກສາຂອງປະຊາຊົນ ແລະ ອຸປະກອນເຄື່ອງປະກອບການສຶກສາ, ເງື່ອນໄຂການສອນແລະການຮຽນເພື່ອປະເມີນຜົນ.
- ຄາດໝາຍດ້ານສາທາລະນະສຸກ: ບໍ່ສະທ້ອນຄຸນນະພາບການໃຫ້ບໍລິການທາງການແພດ (ການກວດສຸຂະພາບແລະການປິ່ນປົວໂດຍທ່ານໝໍໃນລະດັບຕາແສງ, ອຸປະກອນການແພດໃນເວລາທີ່ປະຊາຊົນເຂົ້າຮ່ວມໃນການກວດພະຍາດແລະການປິ່ນປົວ...)
- ຄາດໝາຍຄອບຄົວທີ່ບໍ່ສາມາດເຂົ້າເຖິງນໍ້າສະອາດ, ເຖິງວ່າບາງທ້ອງຖິ່ນສາມາດເຂົ້າເຖິງແຫຼ່ງນໍ້າສະອາດແລ້ວ, ແຕ່ກໍບໍ່ພຽງພໍຕໍ່ການໃຊ້ຊີວິດປະຈໍາວັນ 12 ເດືອນ ແລະ ຍັງບໍ່ໄດ້ຮັບຄໍາແນະນໍາໃຫ້ນັບວ່າຂາດນ້ຳ.
- ບົດນີ້ໄດ້ລົງພິມໃນວາລະສານກອມມູນິດ ສະບັບທີ 984 (ເດືອນກຸມພາ 2022)
