ປັບປຸງນະໂຍບາຍຕໍ່ປັນຍາຊົນ
ໃນຂົງເຂດວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ:
ສະຖານະການປະຈຸບັນແລະບາງວິທີແກ້ໄຂທີ່ສຳຄັນ

ໂດຍ ປອ. ຫງວຽນ ແທັ່ງ ຈຸງ - ບັນດາຄູ່ຮ່ວມງານ*
ກະຊວງວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ
03:03, 01-12-2023

ວກ. - ການພັດທະນາວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ການປ່ຽນແປງໃໝ່ປະດິດສ້າງ ໄດ້ຮັບການກຳນົດໂດຍກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ XIII ຂອງ ພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມວ່າ ໜຶ່ງໃນການບຸກທະລຸຍຸດທະສາດຂອງປະເທດ, ໂດຍສະເພາະໃນສະຖານະການການປະຕິວັດອຸດສາຫະກຳຄັ້ງທີສີ່ ທີ່ກຳລັງພັດທະນາຢ່າງແຂງແຮງໃນທົ່ວໂລກ. ຖັນແຖວພະນັກງານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີຫວຽດນາມ ແມ່ນ​ແກນ​ສໍາ​ຄັນ​ຂອງ​ຂະ​ບວນ​ການ​ນີ້. ດັ່ງນັ້ນ, ຄວາມຕ້ອງການອັນຮີບດ່ວນໃນປັດຈຸບັນແມ່ນ ສະເໜີວິທີແກ້ໄຂເພື່ອປັບປຸງນະໂຍບາຍສໍາລັບຖັນແຖວພະນັກງານນີ້ໃນເວລາຕໍ່ໄປ.

ນະໂຍບາຍກ່ຽວກັບການຈັດຕັ້ງວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ:
ສະຖານະປະຈຸບັນແລະຂໍ້ບົກພ່ອງໃນການເຄື່ອນໄຫວວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ

ຢູ່ຫວຽດນາມ, ອີງຕາມບົດບັນຍັດຂໍ້ 1, ມາດຕາ 9, ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ປີ 2013, ປະເພດຂອງອົງການວິທະຍາສາດ ແລະເຕັກໂນໂລຊີ(1) ປະກອບມີ: 1- ການຈັດຕັ້ງຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ, ການຈັດຕັ້ງຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ແລະ ພັດທະນາເຕັກໂນໂລຊີ ໄດ້ຈັດຂຶ້ນໃນຮູບແບບຂອງສະພາບັນດິດ, ສະຖາບັນ, ສູນ, ຫ້ອງທົດລອງ, ສະຖານີຄົ້ນຄວ້າ, ສະຖານີກວດຕິດຕາມ, ສະຖານີທົດສອບ ແລະ ຮູບແບບອື່ນໆ ຕາມການຕົກລົງຂອງລັດຖະມົນຕີກະຊວງວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ; 2- ສະຖາບັນການສຶກສາມະຫາວິທະຍາໄລໄດ້ຮັບການຈັດຕັ້ງຕາມຂໍ້ກໍານົດຂອງກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການສຶກສາມະຫາວິທະຍາໄລ; 3- ການບໍລິການດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີໄດ້ຮັບການຈັດຕັ້ງໃນຮູບແບບຂອງສູນ, ຫ້ອງການ, ຫ້ອງທົດລອງ ແລະຮູບແບບອື່ນໆ. ອົງການວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີແຕ່ລະປະເພດ ຈະມີລັກສະນະ ແລະຈຸດພິເສດການເຄື່ອນໄຫວວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີທີ່ແຕກຕ່າງກັນ ຕາມພາລະບົດບາດແລະໜ້າທີ່ຂອງອົງການວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີແຕ່ລະແຫ່ງ.

ເປົ້າໝາຍຂອງນະໂຍບາຍກ່ຽວກັບການຈັດຕັ້ງວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ໃນປະຈຸບັນ ໄດ້ຮັບການສ້າງຂຶ້ນແລະຫັນເປັນຮູບປະທຳຕາມທິດ: ມອດສິດເປັນເຈົ້ຕົນເອງໃຫ້ອົງການວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີພາກລັດ(2) ແລະ ກໍ່ຕັ້ງວິສາຫະກິດວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ(3); ອະນຸຍາດ​ໃຫ້ຈັດ​ຕັ້ງສຳນັກງານຕົວແທນ, ສາຂາ​ວິທະຍາສາດ ​ແລະ ​ເຕັກ​ໂນ​ໂລ​ຊີ​ຕ່າງປະ​ເທດ, ອົງການ​ວິທະຍາສາດ ​ແລະ ​ເຕັກ​ໂນ​ໂລ​ຊີ, ​ວິ​ສາ​ຫະກິດ​ຮ່ວມທຶນ​ວິທະຍາສາດ ​ແລະ ເຕັກ​ໂນ​ໂລ​ຊີ ຫຼືເງິນ​ລົງທຶນຈາກ​ຕ່າງປະ​ເທດ ​100% ໃນຫວຽດນາມ ​ໃນ​ຫຼາຍ​ຂົງ​ເຂດ​ທີ່​ຫວຽດນາມມີ​ຄວາມ​ຕ້ອງການ; ສ້າງແລວທາງກົດໝາຍສົ່ງເສີມການຈັດຕັ້ງອົງການຄົ້ນຄວ້າແລະພັດທະນາຂອງວິສາຫະກິດ. ກົດລະບຽບໃໝ່ກ່ຽວກັບກົນໄກເປັນເຈົ້າຕົນເອງ ຂອງອົງການວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີຂອງລັດ(4) ອະນຸຍາດໃຫ້ໜ່ວຍງາຍວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີຂອງລັດ ມີສິດເປັນເຈົ້າຕົນເອງສູງ ໃນການກຳນົດແລະປະຕິບັດໜ້າທີ່, ການຈັດຕັ້ງກົງຈັກ ແລະ ການເງິນ, ພິເສດແມ່ນສິດໃນການຜະລິດ ທຸລະກິດ ແລະ ຮັບສິ່ງຈູງໃຈຄືກັນກັບວິສາຫະກິດ. ວິສາຫະກິດວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ໄດ້ຮັບບຸລິມະສິດສູງສຸດ ທາງດ້ານ ພາສີລາຍໄດ້ວິສາຫະກິດ, ຄ່າລົງທະບຽນ, ສິດການໃຊ້ຊັບສິນ ແລະ ທີ່ດິນ ເພື່ອການຜະລິດ ແລະ ທຸລະກິດ.

ຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ການຜັນຂະຫຍາຍນະໂຍບາຍກ່ຽວກັບການຈັດຕັ້ງວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີທີ່ມີຢູ່ນັ້ນ ບໍ່ມີປະສິດທີພາບ.

ຄວາມ​ບໍ່​ສົມ​ດຸນ​ດ້ານ​ໂຄງສ້າງ-ໂຄງ​ປະກອບ, ຈຳນວນ ​ແລະ ປະ​ເພດ​ຂອງ​ອົງການ​ວິທະຍາສາດ ​ແລະ ​ເຕັກ​ໂນ​ໂລ​ຊີໃນ​ຫວຽດນາມ ​ຖືກລະບຸວ່າເປັນໜຶ່ງ​ໃນ​​ບັນຫາພາກປະຕິບັດ​ທີ່​ໂດດເດັ່ນ ​ແລະ ບໍ່​ພຽງພໍ ໃນ​ການ​ເຄື່ອນ​ໄຫວ​ວິທະຍາສາດ ​ແລະ ​ເຕັກ​ໂນ​ໂລ​ຢີປະຈຸ​ບັນ, ​ເປັນຂອດອຸດຕັນ​ໃນ​ການ​ຊຸກຍູ້​ການ​ຖ່າຍ​ທອດ ​ແລະ ປະຍຸກ​ໃຊ້​ເຕັກ​ໂນ​ໂລ​ຢີ ເພື່ອຮັບໃຊ້ການພັດທະນາເສດຖະກິດແລະສັງຄົມຂອງປະເທດ. ຜົນຕາມມາແມ່ນ ຊັບພະຍາກອນສັງຄົມ ບໍ່ໄດ້ສຸມໃສ່ກຸ່ມຄົ້ນຄ້ວາທີ່ເຂັ້ມແຂງ ກໍຄືໃສ່ບັນດາກຸ່ມຄົ້ນຄວ້າຕາມຂົງເຂດບຸລິມະສິດ ແລະ ການຄົ້ນຄວ້າທີ່ຕິດພັນກັບການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດໜ້າທີ່ພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ ທີ່ສຳຄັນຂອງປະເທດ. ບັນດາ​ແຫຼ່ງຊັບພະຍາກອນ​ສັງຄົມ, ​ໃນ​ນັ້ນ​ມີ​ແຫຼ່ງທຶນ​ຈາກ​ບັນດາ​ວິ​ສາ​ຫະກິດ, ການ​ລົງທຶນ​ໃນ​ບັນດາ​ກິດຈະກຳ​ວິທະຍາສາດ ​ແລະ ​ເຕັກ​ໂນ​ໂລ​ຢີ ຍັງ​ຈຳກັດ. ນີ້​ແມ່ນ​ສາຍ​ເຫດ​ພື້ນຖານ ​ທີ່​ພາ​ໃຫ້​ບໍ່​ສົມ​ດຸນ​ດ້ານ​ປະລິມານ, ຄຸນ​ນະພາ​ບ ​ແລະ ​ໂຄງ​ປະກອບ​ ຂອງຖັນແຖວພະນັກງານ​ວິທະຍາສາດ ​ແລະ ​ເຕັກ​ໂນ​ໂລ​ຢີ​ໃນ​ວິ​ສາ​ຫະກິດ.

ການຄົ້ນຄວ້າແນວພັນພືດໃໝ່ _ແຫຼ່ງ: nhiepanhdoisong.vn

ນະໂຍບາຍຊັບພະຍາກອນບຸກຄົນດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ:
ສະຖານະປະຈຸບັນ ແລະ ບັນຫາພຶດຕິກຳທີ່ເກີດຂຶ້ນ
ໃນການເຄື່ອນໄຫວວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ

ເປົ້າໝາຍຂອງບັນດານະໂຍບາຍແລະກົດໝາຍວ່າ​ດ້ວຍ​ຊັບພະຍາກອນບຸກຄົນດ້ານ​ວິທະຍາສາດ ​ແລະ ​ເຕັກ​ໂນ​ໂລ​ຊີ ​ໃນ​ປະຈຸ​ບັນ ​ແມ່ນ​ໄດ້​ຮັບ​ການ​ສ້າງ ​ແລະ ຫັນເປັນຮູບປະທຳຕາມທິດທາງ: ໃຫ້ບຸລິມະສິດໃນ​ການ​ຮັບ​ສະ​ໝັກເຂົ້າ, ການ​ແຕ່ງ​ຕັ້ງ​ຕໍາ​ແໜ່ງ, ການ​ເພີ່ມ​ເງິນ​ເດືອນລື່ນຂັ້ນ, ການເລື່ອນ​ຕໍາ​ແໜ່ງ​ໂດຍ​ບໍ່​ຜ່ານການສອບເສງ​ແລະ​ບໍ່​ຂຶ້ນຢູ່​ກັບ​ອາຍຸການງານ, ການ​ຝຶກ​ອົບ​ຮົມ, ການບຳລຸງສ້າງ, ແຕ່ອີງໃສ່ຄວາມສໍາເລັດແລະຜົນງານສະເພາະຂອງບຸກຄົນນັ້ນ ໃນການເຄື່ອນໄຫວວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ. ບັນດານັກວິທະຍາສາດຊັ້ນນໍາ, ນັກວິທະຍາສາດທີ່ໄດ້ຮັບມອບໝາຍໃຫ້ເປັນປະທານໃນໜ້າທີ່ວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຢີລະດັບຊາດທີ່ສຳຄັນເປັນພິເສດ ແລະ ນັກວິທະຍາສາດໜຸ່ມທີ່ມີຄວາມສາມາດໄດ້ຮັບທຶນຈາກງົບປະມານປະຈຳປີຂອງລັດຕາມທີ່ສະເໜີ ເພື່ອ​ດຳ​ເນີນ​ກິດຈະກຳ​ຂອງ​ກຸ່ມ​ຄົ້ນ​ຄ້​ວາ​ທີ່​ດີ​ເລີດ​ໃນ​ຂົງ​ເຂດສະເພາະ; ​ໄດ້​ຮັບ​ການ​ສະໜັບສະໜູນ​ດ້ານ​ການ​ເງິນ​ຈາກ​ງົບປະມານຂອງ​ລັດ ​ເພື່ອ​ເຜີຍ​ແຜ່​ຜົນ​ງານ​ຄົ້ນ​ຄ້ວາ​ໃນ​ວາລະສານ​ວິທະຍາສາດ​ສາກົນ​ທີ່​ມີ​ຊື່​ສຽງ, ຈົດ​ທະບຽນ​ເພື່ອປົກ​ປ້ອງ​ສິດທິໃນ​ຊັບ​ສິນ​ທາງ​ປັນຍາສຳລັບການ​ປະດິດ ແລະ ​ເຜີຍແຜ່ຜົນ​ການຄົ້ນຄວ້າ​ທີ່​ມີ​ຄຸນຄ່າ​ດ້ານ​ວິທະຍາສາດແລະພຶດຕິກຳ​ສູງ; ໄດ້​ຮັບ​ການ​ໜູນ​ຊ່ວຍ​ດ້ານ​ການ​ເງິນ​ຈາກ​ງົບ​ປະ​ມານຂອງ​ລັດ ເພື່ອ​ເຂົ້າ​ຮ່ວມ​ກອງ​ປະ​ຊຸມວິທະ​ຍາ​ສາດສະເພາະທັງໃນປະເທດ ແລະ ຕ່າງ​ປະ​ເທດ, ຈັດ​ຕັ້ງ​ກອງ​ປະ​ຊຸມ​ວິ​ທະ​ຍາ​ສາດສະເພາະຂະແໜງການ​ສາ​ກົນ ແລະອື່ນໆ. ນອກ​ຈາກນີ້, ນັກວິທະຍາສາດທີ່ໄດ້ຮັບມອບໝາຍໃຫ້ເປັນປະທານໃນໜ້າທີ່ວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຢີລະດັບຊາດ ທີ່ສຳຄັນເປັນພິເສດ ມີ​ສິດເປັນເຈົ້າຕົນເອງທາງດ້້ານ​ການ​ເງິນ ​ໃນ​ການ​ປະຕິບັດ​ວຽກ​ງານ​ວິທະຍາສາດ ​ແລະ ​ເຕັກ​ໂນ​ໂລ​ຢີ, ສິດເປັນເຈົ້າຕົນເອງ​ໃນການຈັດ​ຕັ້ງ ​ແລະ ນຳ​ໃຊ້​ຊັບພະຍາກອນ​ບຸກຄົນ​ເພື່ອ​ປະຕິບັດ​ວຽກ​ງານ​ວິທະຍາສາດ ​ແລະ ​ເຕັກ​ໂນ​ໂລ​ຊີ, ການຈັດ​ຕັ້ງ​ການ​ຂົນ​ສົ່ງ,​ທີ່ຢູ່ອາໄສສາທາລະນະ...; ນັກວິທະຍາສາດໜຸ່ມທີ່ມີຄວາມສາມາດ (ບຸກຄົນທີ່ໄດ້ເຄື່ອນໄຫວວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຢີຕ່ຳກວ່າ 35 ປີ, ລະດັບປະລິນຍາເອກຫຼືສູງກວ່າ ແລະມີຜົນສໍາເລັດທີ່ດີເລີດ ໃນກິດຈະກໍາວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຢີ) ຈະໄດ້ຮັບບຸລິມະສິດໃນການຮັບທຶນການສຶກສາວິໄຈຫຼັງປະລິນຍາເອກ, ການຝຶກງານ, ການເຮັດວຽກໃນໄລຍະເວລາຈໍາກັດ ທີ່ອົງການຈັດຕັ້ງວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີທີ່ມີຊື່ສຽງຢູ່ຕ່າງປະເທດ, ໄດ້ຮັບການຄັດເລືອກໂດຍກົງເພື່ອເຮັດວຽກໃນອົງການວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີພາກລັດ(5). ບຸກຄົນທີ່​ເຄື່ອນ​ໄຫວ​ວິທະຍາສາດ​ແລະ​ເຕັກ​ໂນ​ໂລ​ຊີ​ແມ່ນ​ຊາວ​ຫວຽດນາມທີ່ອາ​ໄສ​ຢູ່​ຕ່າງປະ​ເທດ ​ແລະ ຜູ້ຊ່ຽວຊານ​ຕ່າງປະ​ເທດ​ທີ່ເຂົ້າ​ຮ່ວມ​ການ​ເຄື່ອນ​ໄຫວ​ວິທະຍາສາດ ​ແລະ ​ເຕັກ​ໂນ​ໂລ​ຢີຢູ່ຫວຽດນາມ ເມື່ອ​ບັນລຸ​ມາດຖານ​ທີ່​ຈຳ​ເປັນ​ກ່ຽວ​ກັບຜົນງານ​ການ​ເຄື່ອນ​ໄຫວ​ວິທະຍາສາດ​ເຕັກ​ໂນ​ໂລ​ຢີ, ກ່ຽວກັບລະດັບການຝຶກອົບຮົມ, ປະສົບການ... ຈະໄດ້ຮັບບຸລິມະສິດໃນການອອກ ການເຂົ້າປະເທດ ແລະ ທີ່ຢູ່ອາໄສ; ກ່ຽວ​ກັບ​ການ​ຮັບສະໝັກ​, ການ​ອອກ​ແຮງ​ງານ ​ແລະ ​ການ​ຮຽນ​ຮູ້​; ກ່ຽວກັບເງິນເດືອນແລະທີ່ຢູ່ອາໄສ; ກ່ຽວ​ກັບ​ລາງ​ວັນ​ແລະ​ກຽດ​ສັກ​ສີ ແລະອື່ນໆ(6).

ປະເມີນປະສິດທິພາບແລະປະສິດທິຜົນຂອງນະໂຍບາຍຊັບພະຍາກອນບຸກຄົນດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ທີ່ໄດ້ວາງອອກ ແລະ ຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ, ບົດສະຫຼຸບສະບັບເລກທີ 52-KL/TW, ລົງວັນທີ 30 ພຶດສະພາ 2019, ຂອງຄະນະເລຂາທິການສູນກາງພັກ, “ວ່າດ້ວຍການສືບຕໍ່ປະຕິບັດມະຕິກອງປະຊຸມສູນກາງພັກຄັ້ງທີ 7 ສະໄໝທີ X ກ່ຽວກັບການກໍ່ສ້າງຖັນແຖວປັນຍາຊົນ ໃນໄລຍະຊຸກຍູ້​ການ​ຫັນ​ເປັນ​ອຸດສາຫະກຳ ​ແລະ ທັນ​ສະ​ໄໝ​ຂອງ​ປະ​ເທດ ໄດ້ຊີ້ແຈງວ່າ: “ຂະບວນການປະຕິບັດມະຕິຍັງມີຂໍ້ຈຳກັດ ແລະ ຄວາມບໍ່ພຽງພໍຫຼາຍຢ່າງ. ຫຼາຍເນື້ອໃນຂອງມະຕິໄດ້ຮັບການຫັນເປັນນິຕິກຳ ເປັນຮູບປະທຳຢ່າງຊັກຊ້າ, ການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດຍັງຂາດຄວາມຄົບຊຸດ ແລະ ບໍ່ມີການບຸກທະລຸ. ແບບວິທີການນຳພາ ຊີ້ນຳຕໍ່ຖັນແຖວປັນຍາຊົນໄດ້ຮັບການປ່ຽນແປງຊ້າ, ບໍ່ຕາມທັນກັບການພັດທະນາ. ປັນຍາຊົນທີ່ມີຄວາມຄິດສ້າງສັນ, ຜູ້ຊ່ຽວຊານຊັ້ນນຳໃນຂະແໜງການຂາດແຄນຢ່າງຮ້າຍແຮງ, ຖັນແຖວພະນັກງານໃກ້ຄຽງຍັງຂາດຫຼາຍ. ປັນຍາ​ຊົນຊາວຫວຽດນາມ​ຢູ່​ຕ່າງປະ​ເທດ ​ຍັງ​ບໍ່​ທັນ​ໄດ້​ຮັບ​ຄວາມ​ເອົາ​ໃຈ​ໃສ່ ​ແລະ ສົ່ງ​ເສີມ​ຢ່າງ​ເໝາະ​ສົມ. ກົນໄກບໍລິຫານແບບອາດຍາສິດ ແລະ ສະຖານະການຢຸດຊະງັກຊັກຊ້າ, ຮູບນອກ, ປະສິດທິຜົນການເຄື່ອນໄຫວຕ່ຳ ໃນໜ່ວຍບໍລິການສາທາລະນະ, ໜ່ວຍຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ແລະ ສະມາຄົມ​ປັນຍາ​ຊົນ​ ​ໄດ້​ຮັບ​ການ​ແກ້​ໄຂ​ຢ່າງ​ຊັກຊ້າ.   

ປັບປຸງນະໂຍບາຍຕໍ່ປັນຍາຊົນທີ່ເຄື່ອນໄຫວ
ໃນຂົງເຂດວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ - ບາງວິທີແກ້ໄຂທີ່ສຳຄັນ

ໜຶ່ງ, ຍົກສູງຄວາມຮັບຮູ້ໃນການຄົ້ນຄວ້າ ການສ້າງ ການປະກາດໃຊ້ ແລະ ການປະຕິບັດນະໂຍບາຍ ຕໍ່ປັນຍາຊົນດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີເວົ້າສະເພາະ ແລະ ນະໂຍບາຍການປັບປຸງລະບຽບລະບອບການພັດທະນາວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ໂດຍລວມ ໄປພ້ອມໆກັນ.

ກ່ອນອື່ນໝົດ, ປັນຍາຊົນດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ຫຼື ບຸກຄະລາກອນດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ເປັນອົງປະກອບໜຶ່ງໃນລະບົບການເຄື່ອນໄຫວວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ. ເປົ້າໝາຍແລະວັດຖຸປະສົງຂອງຜົນກະທົບຂອງລະບົບນະໂຍບາຍຕໍ່ປັນຍາຊົນດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ບໍ່ໄດ້ຈຳກັດຢູ່ໃນຂົງເຂດທີ່ໃຊ້ງົບປະມານຂອງລັດ, ແຕ່ຍັງລວມເຖິງຂົງເຂດທີ່ບໍ່ໃຊ້ງົບປະມານຂອງລັດອີກດ້ວຍ. ການຄົ້ນຄວ້າ, ການພັດທະນາ, ການປະກາດໃຊ້ ແລະ ການປະຕິບັດນະໂຍບາຍຕໍ່ປັນຍາຊົນດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ຕ້ອງຮັບປະກັນຄວາມເໝາະສົມ, ຄວາມເປັນໄປໄດ້ ແລະ ຄົບຊຸດກັບນະໂຍບາຍໃນລະບົບການເຄື່ອນໄຫວວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ, ລະອຽດຄື:

- ພັດທະນາທັ້ງຄຸນນະພາບ ປະລິມານ ແລະ ໂຄງສ້າງຂອງຖັນແຖວພະນັກງານດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ຢ່າງຄົບຊຸດ. ຄຸນນະພາບ ຈັນຍາບັນ​ວິຊາ​ຊີບ ​ແລະ ຄວາມ​ສາມາດ​ ແມ່ນ​ຄຸນສົມບັດ​ພື້ນຖານ​ຂອງ​ຖັນແຖວ​ປັນຍາ​ຊົນດ້ານ​ວິທະຍາສາດ ​ແລະ ​ເຕັກ​ໂນ​ໂລ​ຊີ; ສະມັດຕະພາບແລະປະສິດທິຜົນການເຄື່ອນໄຫວແມ່ນຕົວວັດຄຸນນະພາບຂອງຖັນແຖວພະນັກງານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ. ການພັດທະນາຖັນແຖວພະນັກງານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ໄດ້ຮັບການປະຕິບັດຜ່ານວຽກງານຝຶກອົບຮົມ ແລະ ໃນການເຄື່ອນໄຫວພຶດຕິກຳ.

- ຮັບປະກັນສິດທິ, ພັນທະ ແລະ ຄວາມຮັບຜິດຊອບ ຂອງຖັນແຖວປັນຍາຊົນຕາມຂໍ້ກຳນົດຂອງລັດຖະທຳມະນູນປີ 2013, ນັ້ນແມ່ນ: ທຸກຄົນມີຄວາມສະເໝີພາບຕໍ່ໜ້າກົດໝາຍ; ມີສິດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ, ປະດິດແຕ່ງສິລະປະ ວັນນະຄະດີ. ໃນການຄົ້ນຄວ້າ, ການສ້າງ, ການປະກາດໃຊ້ ແລະ ການປະຕິບັດນະໂຍບາຍຕໍ່ຖັນແຖວພະນັກງານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີນັ້ນ ກ່ອນອື່ນໝົດຕ້ອງມີຄວາມຮັບຮູ້ກ່ຽວກັບລັກສະນະ ແລະ ຈຸດພິເສດຂອງຮູບການຈັດຕັ້ງວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີແຕ່ລະປະເພດ; ການເຄົາລົບແລະຮັບປະກັນສິດທິຂອງບັນດາອົງການແລະບຸກຄົນທີ່ເຂົ້າຮ່ວມການປະຕິບັດໜ້າທີ່ຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ແມ່ນສິດທິໃນການສະເໜີແນວຄວາມຄິດການຄົ້ນຄວ້າ ແລະ ບັນຫາການຄົ້ນຄວ້າ; ສິດທິໃນການກໍານົດຫົວຂໍ້, ຈຸດປະສົງ ແລະເນື້ອໃນຂອງການຄົ້ນຄວ້າ.

- ປະຕິບັດຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງລັດຕາມຂໍ້ກຳນົດຂອງລັດຖະທຳມະນູນປີ 2013, ນັ້ນແມ່ນ: ໃຫ້ບຸລິມະສິດການລົງທຶນ ແລະ ສົ່ງເສີມ​ໃຫ້​ອົງການ​ແລະບຸກຄົນ​ລົງທຶນ ​ເຂົ້າ​ໃນ​ການ​ຄົ້ນຄວ້າ, ພັດທະນາ, ຖ່າຍທອດ ​ແລະ ນຳ​ໃຊ້​ ບັນດາ​ຜົນສຳ​ເລັດ​ດ້ານ​ວິທະຍາສາດ ​ແລະ ​ເຕັກ​ໂນ​ໂລ​ຢີ ຢ່າງ​ມີ​ປະສິດທິ​ຜົນ; ຮັບປະກັນສິດທິໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ; ປົກປ້ອງສິດທິໃນຊັບສິນທາງປັນຍາ; ສ້າງເງື່ອນໄຂອຳນວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ທຸກຄົນເຂົ້າຮ່ວມແລະຮັບເອົາຜົນປະໂຫຍດ ຈາກການເຄື່ອນໄຫວວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ. ຈຳເປັນຕ້ອງມີຄວາມຮັບຮູ້ຢ່າງຄົບຖ້ວນເຖິງບົດບາດ ແລະຄວາມຮັບຜິດຊອບ ຂອງບັນດາອົງການບໍລິຫານລັດ ໃນການສ້າງສະພາບແວດລ້ອມທີ່ດີ ສຳລັບການເຄື່ອນໄຫວວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ, ການປະເມີນແລະບັນທຶກຜົນຂອງແຮງງານວິທະຍາສາດ ຂອງອົງການແລະບຸກຄົນ ຢ່າງຖືກຕ້ອງ. ເພື່ອເສີມຂະຫຍາຍແລະນຳໃຊ້ຊັບພະຍາກອນເພື່ອການພັດທະນາວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີຢ່າງມີປະສິດທິຜົນ, ຈຳເປັນຕ້ອງມີ “ຄວາມຖືກຕ້ອງສາມປະການ”, ນັ້ນແມ່ນ: ຄວາມຮັບຮູ້ທີ່ຖືກຕ້ອງກ່ຽວກັບໜ້າທີ່ວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ; ການຈັດຕັ້ງແລະປະຕິບັດໜ້າທີ່ວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ ຢ່າງຖືກຕ້ອງ; ການປະເມີນຜົນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດໜ້າທີ່ວິທະຍາສາດ ແລະເຕັກໂນໂລຊີ ຢ່າງຖືກຕ້ອງ.

ທີສອງ, ເຂົ້າໃຈຢ່າງເລິກເຊິ່ງເຖິງການຄົ້ນຄວ້າ, ການສ້າງ, ການປະກາດໃຊ້ ແລະ ການປະຕິບັດ ນະໂຍບາຍຕໍ່ປັນຍາຊົນດ້ານວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ ເວົ້າສະເພາະ ແລະ ນະໂຍບາຍປັບປຸງລະບຽບລະບອບການພັດທະນາວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີໃຫ້ສົມບູນແບບພ້ອມກັນ ເວົ້າລວມ. ນັ້ນແມ່ນ: ຫັນປ່ຽນຢ່າງເດັດຂາດ ຂະບວນການຕັດສິນໃຈພັດທະນານະໂຍບາຍແລະກົດໝາຍ ຈາກບ່ອນມີຊ່ອງຫວ່າງ ທີ່ສ້າງ “ດິນແດນ” ຫຼາຍຂຶ້ນ ສຳລັບອັດຕະວິໄສແລະເຈດຈຳນົງນິຍົມ ໄປເປັນຮູບແບບການຕັດສິນໃຈຕາມຫຼັກຖານຕົວຈິງແລະວິທະຍາສາດ. ກ່ອນ​ການ​ຕັດສິນ​ໃຈ​ດ້ານ​ນະ​ໂຍບາຍ​ແຕ່ລະຄັ້ງ​ໃນ​ຂະ​ບວນການ​ສ້າງ​ເອກະສານ​ນິຕິ​ກຳ ຈະຕ້ອງ​ມີ​ການ​ຄົ້ນຄວ້າ ​ແລະ ​ການ​ສຳ​ຫຼວດຕົວ​ຈິງ, ເຮັດວຽກງານການວິເຄາະ ແລະປະເມີນນະໂຍບາຍຢ່າງຖື່ຖ້ວນ ເພື່ອລະບຸບັນຫາທີ່ຈະຕ້ອງແກ້ໄຂ, ສາເຫດຂອງບັນຫາ, ວິທີແກ້ໄຂບັນຫາ, ປະເມີນຜົນກະທົບແລະເລືອກແຜນງານທີ່ເໝາະສົມທີ່ສຸດ. ປະຕິບັດຕາມກົດລະບຽບ ແລະຂັ້ນຕອນໃນການດຳເນີນການປະເມີນຜົນກະທົບຂອງນະໂຍບາຍ, ປະກອບດ້ວຍ: 1- ປະເມີນຜົນກະທົບທາງເສດຖະກິດ; 2- ປະເມີນຜົນກະທົບຂອງຂັ້ນຕອນການບໍລິຫານ (ຖ້າມີ); 3- ປະເມີນຜົນກະທົບທາງສັງຄົມຂອງນະໂຍບາຍ; 4- ປະເມີນຜົນກະທົບທາງເພດຂອງນະໂຍບາຍ (ຖ້າມີ); 5- ປະເມີນຜົນກະທົບຕໍ່ການຮັບປະກັນປະຊາທິປະໄຕ, ການປະຕິບັດຄວາມຮັບຜິດຊອບ ແລະ ການປະຕິບັດຕາມຫຼັກຈັນຍາບັນ ໃນການວາງແຜນນະໂຍບາຍ ແລະການປະຕິບັດນະໂຍບາຍ.  

ສອງ, ທົບທວນ ແລະ ປະເມີນລະບົບນະໂຍບາຍແລະກົດໝາຍ ກ່ຽວກັບວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ

ບັນດາອົງການຄຸ້ມຄອງລັດທີ່ຮັບຜິດຊອບດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ຈຳເປັນຕ້ອງມີວິທີການແກ້ໄຂການທົບທວນ ແລະການປະເມີນລະບົບນະໂຍບາຍ ແລະກົດໝາຍດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີໃນປະຈຸບັນ; ຈາກນັ້ນ, ລະບຸນະໂຍບາຍທີ່ບໍ່ສອດຄ່ອງກັບຄວາມຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການພຶດຕິກຳແຫ່ງການພັດທະນາວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີອີກຕໍ່ໄປ; ລະບຸນະໂຍບາຍທີ່ມີຜົນກະທົບທາງລົບ, ກົດໜ່ວງ, ຂັດຂວາງການປະຕິບັດຕາມເປົ້າໝາຍຂອງນະໂຍບາຍອື່ນໆ ໃນລະບົບກິດຈະກຳວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ; ພິເສດແມ່ນ, ລະບຸ “ຊ່ອງຫວ່າງ” ຂອງນະໂຍບາຍທີ່ຈຳເປັນຕ້ອງໄດ້ຮັບການຄົ້ນຄວ້າ, ການສ້າງ, ການປະກາດໃຊ້ ແລະ ການນຳໄປປະຕິບັດຢ່າງໄວວາ ເພື່ອແກ້ໄຂຂໍ້ຈຳກັດແລະຄວາມບໍ່ພຽງພໍ ໃນການເຄື່ອນໄຫວວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ທັນທີ.

ສາມ, ກະຈາຍຮູບແບບແລະວິທີການຝຶກອົບຮົມ, ການນໍາໃຊ້ ແລະ ແຮງຈູງໃຈສໍາລັບຖັນແຖວປັນຍາຊົນດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ.

ເອກະສານກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ XIII ຂອງພັກ ໄດ້ກຳນົດການບຸກທະລຸຍຸດທະສາດ, ໃນນັ້ນເນັ້ນໜັກ: ພັດທະນາຊັບພະຍາກອນບຸກຄົນ, ໂດຍສະເພາະຊັບພະຍາກອນບຸກຄົນຄຸນນະພາບສູງ; ໃຫ້ບຸລິມະສິດການພັດທະນາຊັບພະຍາກອນບຸກຄົນ ສຳລັບວຽກງານການນຳພາ, ຄຸ້ມຄອງ ແລະ ບັນດາຂົງເຂດຫຼັກ ບົນພື້ນຖານການຍົກສູງ ແລະ ສ້າງການຫັນປ່ຽນຢ່າງແຂງແຮງ ຮອບດ້ານ ພື້ນຖານ ໃນດ້ານຄຸນນະພາບການສຶກສາແລະການຝຶກອົບຮົມ ຜ່ານກົນໄກໃນການຮັບສະໝັກ, ການນຳໃຊ້ ແລະ ການຈ່າຍຄ່າຕອບແທນຜູ້ມີຄວາມສາມາດ, ສົ່ງເສີມການຄົ້ນຄວ້າ, ການຖ່າຍທອດ, ການປະຍຸກໃຊ້ ແລະ ການພັດທະນາວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ, ການປ່ຽນແປງໃໝ່ປະດິດສ້າງຢ່າງແຂງແຮງ(7). ຊາບຊຶມທັດສະນະຊີ້ນຳຂອງກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ XIII ຂອງພັກ ແລະ ເຂົ້າໃຈແຈ້ງບັນດາຂໍ້ຈຳກັດແລະຄວາມບໍ່ພຽງພໍ ຂອງນະໂຍບາຍຊັບພະຍາກອນບຸກຄົນດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ, ໃນໄລຍະຈະມາເຖິງ, ບັນດາກະຊວງ, ຂະແໜງການ ແລະ ທ້ອງຖິ່ນ ຕ້ອງສຸມໃສ່ປະຕິບັດບັນດາມາດຕະການແກ້ໄຂບັນຫາຕົ້ນຕໍ ດັງຕໍ່ໄປນີ້:

ທີໜຶ່ງການຝຶກອົບຮົມແລະບຳລຸງສ້າງຖັນແຖວພະນັກງານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີຕ້ອງໄດ້ດຳເນີນຢ່າງເປັນປະຈຳແລະຕໍ່ເນື່ອງ; ຮັບປະກັນຄວາມກົມກຽວທາງດ້ານໂຄງປະກອບລະດັບວິຊາຊີບ, ໂຄງປະກອບອາຍຸລະຫວ່າງລຸ້ນນັກຄົ້ນຄວ້າ, ໂຄງປະກອບທາງເພດ; ກະຈາຍຮູບແບບການຝຶກອົບຮົມ, ບຳລຸງສ້າງຖັນແຖວປັນຍາຊົນດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ, ໂດຍສະເພາະ ປັນຍາຊົນດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີໜຸ່ມ. ນອກຈາກການຝຶກອົບຮົມປັນຍາຊົນດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີໂດຍກົງຜ່ານບັນດາ​ໂຄງການ ​ແລະ ຫຼັກສູດ​ຢູ່​​ໃນປະເທດ ​ແລະ ຕ່າງປະ​ເທດແລ້ວ, ຕ້ອງເອົາໃຈໃສ່ເປັນພິເສດເຖິງ ການຝຶກອົບຮົມພະນັກງານຄົ້ນຄວ້າທາງອ້ອມ ຜ່ານຮູບການແນະນຳ ແລະການຖ່າຍໂອນອາຊີບ ລະຫວ່າງລຸ້ນປັນຍາຊົນດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ໃນແຕ່ລະອົງການວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ລະຫວ່າງອົງການວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ເພື່ອສ້າງຮູບແບບການສືບທອດລະຫວ່າງລຸ້ນທີ່ມີປະສິດທິພາບ.

ທີ່ສອງຄ່ອຍໆປະສົມປະສານຮູບແບບ ແລະ ວິທີການຝຶກອົບຮົມຕາມມາດຕະຖານສາກົນ ຕັ້ງແຕ່ລະດັບປະຖົມສຶກສາ ເຖິງມະຫາວິທະຍາໄລ ທັງພາກລັດ ແລະ ເອກະຊົນ ເພື່ອຮັບປະກັນຄວາມສອດຄ່ອງກັນ ແລະ ຍົກລະດັບລະບົບການສຶກສາ ແລະ ການຝຶກອົບຮົມຖັນແຖວປັນຍາຊົນໃນປະຈຸບັນ ແລະ ອະນາຄົດ.

ທີສາມສ້າງລະບົບນິເວດທີ່ເຄົາລົບໃຊ້ແລະໃຫ້ຄ່າຕອບແທນເໝາະສົມ ແກ່ປັນຍາຊົນດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຢີ ຕາມຫຼັກການທີ່ວ່າ ການສຶກສາແລະການຝຶກອົບຮົມຕ້ອງເຊື່ອມໂຍງກັບກົນໄກການຮັບສະໝັກງານ, ການໃຊ້ງານ ແລະ ຄ່າຕອບແທນ. ບັນດາອົງການຄຸ້ມຄອງລັດຕ້ອງກຳນົດ ວາງແຜນ ແລະ ດັດປັບຊັບພະຍາກອນບຸກຄົນທີ່ຜ່ານການຝຶກອົບຮົມຢ່າງເຂັ້ມງວດໄລຍະສັ້ນ ກາງ ແລະ ຍາວ, ທັງໃນປະເທດແລະຕ່າງປະເທດ ເພື່ອຕອບສະໜອງຄວາມຕ້ອງການໃນປະຈຸບັນ ແລະອະນາຄົດ.

ທີສີ່, ສ້າງແຜນງານການລົງທຶນຊັບພະຍາກອນເພື່ອພັດທະນາຖັນແຖວປັນຍາຊົນດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ໃນທິດທາງຄ່ອຍໆຫຼຸດເງິນລົງທຶນຈາກລັດ ແລະ ຄ່ອຍໆເພີ່ມຊັບພະຍາກອນຂອງສັງຄົມ; ເພີ່ມການລົງທຶນໃນກິດຈະກຳຄົ້ນຄວ້າແລະພັດທະນາຂອງຖັນແຖວປັນຍາຊົນດ້ານວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຜະລິດຕະພັນທີ່ມີເນື້ອໃນຄວາມຮູ້ສູງເຊັ່ນ ການປະດິດ, ຄວາມຄິດລິເລີ່ມ, ວິທີແກ້ໄຂທີ່ມີປະໂຫຍດ, ວິທີແກ້ໄຂເຕັກນິກ ແລະ ວິທີແກ້ໄຂການຄຸ້ມຄອງ ເພື່ອຮັບໃຊ້ການພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ ແລະ ຮັບໃຊ້ບັນດາຂະແໜງການທີ່ເນັ້ນຄວາມຮູ້.

-------------------------

(1) ອົງການວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ ແມ່ນການຈັດຕັ້ງທີ່ມີພາລະບົດບາດຕົ້ນຕໍແມ່ນຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ, ຄົ້ນຄວ້າຜັນຂະຫຍາຍ ແລະ ພັດທະນາເຕັກໂນໂລຊີ, ການເຄື່ອນໄຫວບໍລິການວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ, ໄດ້​ຮັບ​ການ​ສ້າງ​ຕັ້ງ​ແລະ​ຂຶ້ນ​ທະ​ບຽນ​ດໍາ​ເນີນ​ງານ​ຕາມ​ຂໍ້​ກໍາ​ນົດ​ຂອງ​ກົດໝາຍ.​

(2) ດຳລັດສະບັບເລກທີ 115/2005/NĐ-CP, ລົງວັນທີ 5 ກັນຍາ 2005, ຂອງລັດຖະບານ,ກຳນົດກົນໄກເປັນເຈົ້າຕົນເອງ ແລະ ຄວາມຮັບຜິດຊອບດ້ວຍຕົນເອງ ຂອງອົງການຈັດຕັ້ງວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ”.

(3) ດຳລັດສະບັບເລກທີ 80/2010/NĐ-CP, ລົງວັນທີ 14 ກໍລະກົດ 2010, ຂອງລັດຖະບານ, “ກົດລະບຽບກ່ຽວກັບການຮ່ວມມື ແລະ ການລົງທຶນກັບຕ່າງປະເທດໃນຂົງເຂດວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ

(4) ດຳລັດສະບັບເລກທີ 54/2016/NĐ-CP, ລົງວັນທີ 14 ມິຖຸນາ 2016, ຂອງລັດຖະບານ, “ກຳນົດ​ກົນ​ໄກ​ເປັນເຈົ້າ​ຕົນ​ເອງ​ຂອງ​ບັນດາ​ອົງການ​ວິທະຍາສາດ​ແລະເຕັກ​ໂນ​ໂລ​ຢີພາກລັດ

(5) ດຳລັດສະບັບເລກທີ 40/2014/NĐ-CP, ລົງວັນທີ 12 ພຶດສະພາ 2014, ຂອງລັດຖະບານ, “ກົດລະບຽບກ່ຽວກັບການນໍາໃຊ້ ແລະເຄົາລົບໃຊ້ ບຸກຄົນທີ່ເຄື່ອນໄຫວວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ

(6) ດຳລັດສະບັບເລກທີ 87/2014/NĐ-CP, ລົງວັນທີ 22 ກົນຍາ 2014, ຂອງລັດຖະບານ, “ກົດລະບຽບກ່ຽວກັບ​ການ​ດຶງ​ດູດ​ບຸກຄົນທີ່​ເຄື່ອນ​ໄຫວ​ວິທະຍາສາດ ​ແລະ ​ເຕັກ​ໂນ​ໂລ​ຊີ​ ທີ່ເປັນຜູ້​ຊ່ຽວຊານຊາວ​ຫວຽດນາມໃນ​ຕ່າງປະ​ເທດ ​ແລະ ຜູ້ຊ່ຽວຊານຈາກຕ່າງປະ​ເທດ​ ໃຫ້ເຂົ້າ​ຮ່ວມ​​ການ​ເຄື່ອນ​ໄຫວ​ວິທະຍາສາດ​ເຕັກ​ໂນ​ໂລ​ຊີ​ຢູ່ຫວຽດນາມ.

(7) ເອກະສານກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງທີ XIII, ສພຈ. ການເມືອງແຫ່ງຊາດ ສື້ເຖິ້ດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2021, ເຫຼັ້ມ 2, ໜ້າ 338.

- ບົດນີ້ໄດ້ລົງພິມໃນວາລະສານກອມມູນິດ ສະບັບເລກທີ 1013 (ເດືອນພຶດສະພາ 2023)