ວ.ກ - ໃນເວລາ 9 ໂມງ 50 ນາທີ ວັນທີ 28 ພະຈິກ 2013, ທ່າມກາງບັນຍາກາດອັນຮຽບຮ້ອຍເຄັ່ງຂຶມ ກຽດອັນສະຫງ່າ ແລະ ເຕັນໄປດ້ວຍຄວາມຮັບຜິດຊອບ, ສະພາແຫ່ງຊາດຊຸດທີ XIII ກອງປະຊຸມສະໄໝສາມັນເທື່ອທີ່ 6 ໄດ້ຮັບຮອງລັດຖະທຳມະນູນແຫ່ງປະເທດ ສ.ສ.ຫວຽດນາມ (ສະບັບປັບປຸງ). ນີ້ແມ່ນເຫດການການເມືອງ-ນິຕິທຳ ທີ່ມີລັກສະນະປະຫວັດສາດ, ໄຂສະໄໝໃໝ່ແຫ່ງການສ້າງສາ ແລະປົກປັກຮັກສາປະເທດຊາດຢູ່ຫວຽດນາມ.
ສະຫາຍ ຫງວຽນຊິງຮຸ່ງ, ກຳມະການກົມການເມືອງ, ປະທານສະພາແຫ່ງຊາດ, ປະທານຄະນະກຳມາທິການ ປັບປຸງລັດຖະທຳມະນູນ
ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງຄັ້ງນີ້ແມ່ນໝາກຜົນຂອງຂະບວນວິວັດການເຮັດວຽກຢາງມານະພະຍາຍາມ ເຂັ້ມງວດ ວິທະຍາສາດທີ່ສຸດ ແລະ ປະຊາທິປະໄຕຢ່າງແທ້ຈິງ. ອາດຈະແມ່ນ ໃນປະຫວັດສາດແຫ່ງການສ້າງລັດຖະທຳມະນູນຂອງຫວຽດນາມ, ບໍ່ຄ່ອຍມີການດຳເນີນຊີວິດການເມືອງ - ນິຕິທຳໃດ ທີ່ປະຊາຊົນຢູ່ໃນ ແລະນອກປະເທດ ໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມປະກອບຄວາມຄິດຄວາມເຫັນຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ ປະຊາທິປະໄຕ ກວ້າງຂວາງເລິກເຊິ່ງ ແລະມີເນື້ອແທ້ຄືຄັ້ງນີ້. ດ້ວຍຈິດໃຈຮັບຟັງ ເຂົ້າໃຈ ຮັບເອົາ ກັ່ນຕອງເອົາຍອດແຍແຫ່ງສະຕິປັນຍາ ໃນຄວາມເຫັນປະກອບສ່ວນຂອງປະຊາຊົນ; ການເຮັດວຽກຢ່າງລືມຕົວ ສຸດອົກສຸດໃຈຂອງບັນດາອົງການທີ່ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບ ແລະບັນດາສະມາຊິກສະພາແຫ່ງຊາດ, ສຸດທ້າຍ, ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງກໍ່ຖືກຮັບຮອງດ້ວຍຄະແນນສຽງເຫັນດີເຫັນພ້ອມສູງທີ່ສຸດ. ສິ່ງດັ່ງກ່າວຢັ້ງຢືນວ່າ ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງມານະຈິດ ແລະຄວາມມຸ່ງມາດປາຖະໜາຂອງປະຊາຊົນ. ຈິດໃຈຂອງພັກ ແລະນ້ຳໃຈຂອງປະຊາຊົນປະສົມເຂົ້າກັນຢ່າງເລິກເຊິ່ງ ຢູ່ໃນລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງ. ນັ້ນເປັນສິ່ງຮັບປະກັນການເມືອງ-ນິຕິທຳມີ່ໝັ້ນແກ່ນທີ່ສຸດ ເພື່ອໃຫ້ຊາດຫວຽດນາມ ປະຊາຊົນ ແລະລັດເຮົາ ກ້າວຂຶ້ນຢ່າງໝັ້ນຄົງ ຜ່ານຜ່າສິ່ງທ້າທາຍໃໝ່ທຸກຢ່າງຂອງຍຸກສະໄໝ; ເປັນປັດໃຈເພື່ອໃຫ້ທົ່ວພັກ ທົ່ວປວງຊົນ ແລະທົ່ວກອງທັບຮ່ວມແຮງຮ່ວມໃຈກັນນຳເອົາລັດຖະທຳມະນູນເຂົ້າສູ່ຊີວິດການເປັນຢູ່; ເປັນປັດໃຈເພື່ອໃຫ້ປະເທດຫວຽດນາມ ກ້າວຢ່າງໜັກແໜ້ນເຂົ້າສູ່ສະໄໝໃໝ່ - ສະໄໝແຫ່ງການຍູ້ແຮງການປ່ຽນແປງໃໝ່ປະເທດຊາດຢ່າງຮອບດ້ານ ຄົບຊຸດທັງດ້ານເສຖະກິດ ແລະການເມືອງ, ກໍ່ສ້າງ ແລະປົກປັກຮັກສາປະເທດຊາດ, ພັດທະນາດ້ານຕ່າງໆທຸກດ້ານ ແລະເປັນເຈົ້າການເຊື່ອມໂຍງເຂົ້າກັບສາກົນ.
ກ່ອນອື່ນໝົດ, ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງ ໄດ້ຫັນທັດສະນະຂອງພັກແລະລັດເປັນນິຕິກຳຢ່າງຄົບຖ້ວນ ເລິກເຊິ່ງກວ່າອີກ ຊຶ່ງແມ່ນທັດສະນະກ່ຽວກັບການເຊີດຊູສິດເປັນເຈົ້າຕົນເອງຂອງປະຊາຊົນ ເສີມຂະຫຍາຍປະຊາທິປະໄຕສັງຄົມນິຍົມ ແລະຮັບປະກັນໃຫ້ອຳນາດລັດທັງໝົດ ລ້ວນແຕ່ຂຶ້ນກັບປະຊາຊົນ. ນີ້ແມ່ນທັດສະນະພື້ນຖານ ທີ່ສອດຮ້ອຍຕະຫຼອດເນື້ອໃນຂອງລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງ, ຊີ້ໃຫ້ເຫັນແຈ້ງຕົ້ນກຳເນີດ ທາດແທ້ ຈຸດປະສົງ ກຳລັງແຮງຂອງອຳນາດລັດຫວຽດນາມ ແມ່ນຢູ່ທີ່ປະຊາຊົນ ຂຶ້ນກັບປະຊາຊົນ, ປະຊາຊົນແມ່ນອັດຕະພາກສູງສຸດຂອງອຳນາດລັດ. ຕາມນັ້ນ, ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງໄດ້ຢັ້ງຢືນຢ່າງແຂງແຮງວ່າ “ປະເທດສາທາລະນະລັດສັງຄົມນິຍົມຫວຽດນາມໂດຍປະຊາຊົນເປັນເຈົ້າຂອງ; ອຳນາດລັດທັງໝົດລ້ວນແຕ່ຂຶ້ນກັບປະຊາຊົນ”. ໃນຄຳເປີດຫົວເລື່ອງ, ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງໄດ້ຖະແຫຼງການຢ່າງສະຫງ່າຜ່າເຜີຍວ່າ ປະຊາຊົນຫວຽດນາມເປັນເຈົ້າຂອງ (ອັດຕະພາກ) ຂອງການ “ກໍ່ສ້າງ ປະຕິບັດ ແລະ ປົກປັກຮັກສາລັດຖະທຳມະນູນສະບັບນີ້”; ຕໍ່ຈາກນັ້ນ, ກໍ່ໄດ້ເພີ່ມເຕີມຢ່າງຄົບຖ້ວນ ບັນດາຮູບການທີ່ປະຊາຊົນນຳໃຊ້ອຳນາດລັດ ຊຶ່ງບໍ່ພຽງແຕ່ດ້ວຍປະຊາທິປະໄຕແບບຕາງໜ້າ ໂດຍຜ່ານສະພາແຫ່ງຊາດ ແລະສະພາປະຊາຊົນ ຄືກ່ອນໜ້ານີ້ເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງດ້ວຍບັນດາຮູບການປະຊາທິປະໄຕໂດຍກົງ ດ້ວຍການລົງຄະແນນສຽງ ເມື່ອລັດຈັດຕັ້ງການເອົາປະຊາມະຕິ, ໃນນັ້ນມີການເອົາປະຊາມະຕິກ່ຽວກັບລັດຖະທຳມະນູນ. ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງສືບຕໍ່ຢັ້ງຢືນບົດບາດນຳພາລັດແລະສັງຄົມ ຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ. ບົດບາດດັ່ງກ່າວໂດຍແມ່ນປະຫວັດສາດມອບໝາຍໃຫ້, ປະຊາຊົນເຫັນດີຮັບຮູ້ ແລະ ລັດຖະທຳມະນູນຢັ້ງຢືນວ່າຖືກຕ້ອງ. ພ້ອມກັນນັ້ນ, ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງກໍ່ໄດ້ຊີ້ແຈງຈະແຈ້ງກວ່າເກົ່າ ແລະເລິກເຊິ່ງກວ່າເກົ່າ ກ່ຽວກັບທາດແທ້ນຳໜ້າຂອງພັກ ແລະ ຊີ້ແຈ້ງ “ພັກພົວພັນສະໜິດແໜ້ນກັບປະຊາຊົນ, ຮັບໃຊ້ປະຊາຊົນ, ຍອມຮັບການຕິດຕາມກວດກາຂອງປະຊາຊົນ, ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບຕໍ່ປະຊາຊົນ ກ່ຽວກັບການຕັດສິນຕົກລົງຕ່າໆຂອງຕົນ”. ແນວໂຮມປະເທດຊາດຫວຽດນາມກວມດ້ວຍບັນດາການຈັດຕັງການເມືອງ, ບັນດາການຈັດຕັ້ງການເມືອງ - ສັງຄົມ, ບັນດາການຈັດຕັ້ງສັງຄົມ ແລະບັນດາບຸກຄົນຜູ້ດີເດັ່ນຢູ່ໃນບັນດາຊົນຊັ້ນ ຊັ້ນຄົນສັງຄົມ ຊົນເຜົ່າ ສາສະໜາ ແລະຊາວຫວຽດນາມທີ່ຕັ້ງພູມລຳເນົາຢູ່ຕ່າງປະເທດ ຊຶ່ງເປັນຮາກຖານການເມືອງຂອງອຳນາດການປົກຄອງປະຊາຊົນ; ແນວໂຮມປະເທດຊາດເປັນຜູ້ຕາງໜ້າ ແລະປົກປ້ອງສິດ ຜົນປະໂຫຍດອັນແທ້ຈິງຖືກກົດໝາຍຂອງປະຊາຊົນ, ໄດ້ລັດຖະທຳມະນູນຄັ້ງນີ້ເພີ່ມເຕີມບົດບາດຕິດຕາມກວດກາ ແລະ ວິຈານຕິຊົມສັງຄົມ ຕໍ່ກັບການຈັດຕັ້ງ ແລະການເຄື່ອນໄຫວຂອງລັດ. ຈິນຕະນາການການເມືອງ-ນິຕິກຳໃໝ່ນີ້ ເລິ່ມຈາກຄວາມຮັບຮູ້ຢ່າງເລິກເຊິ່ງກ່ຽວກັບມູນຫຼັກທີ່ວ່າ ອຳນາດລັດທັງໝົດລ້ວນແຕ່ຂຶ້ນກັບປະຊົນ; ກຳລັງແຮງຂອງລັດອີງບົນກຳລັງແຮງແຫ່ງມະຫາສາມັກຄີປວງຊົນທັງຊາດ. ນັ້ນແມ່ນກົດເກນ ແມ່ນຄຸນຄ່າອັນປະເສີດ ເພື່ອສືບຕໍ່ເຮັດໃຫ້ຫວຽດນາມຂະຫຍາຍຕົວໄປພ້ອມໆກັນກັບຍຸກສະໄໝ.
ສິດທິມະນຸດ, ສິດ ແລະ ພັນທະອັນພື້ນຖານຂອງພົນລະເມືອງໄດ້ຮັບການເຊີດຊູ ຈັດເຂົ້າໃນທີ່ຕັ້ງສຳຄັນອັນດັບໜຶ່ງ ຂອງລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງ (ໝວດທີ II). ນັ້ນທັງແມ່ນການສືບທອດລັດຖະທຳມະນູນປີ 1946 ໂດຍທ່ານປະທານໂຮ່ຈີມິນເປັນຫົວໜ້າຄະນະແຕ່ງສະບັບຮ່າງ, ທັງສະແດງເຖິງຄວາມຮັບຮູ້ໃໝ່ທີ່ຄົບຖ້ວນ ເລິກເຊິ່ງກວ່າເກົ່າ ໃນການຫັນທັດສະນະຂອງພັກ ແລະລັດເປັນນິຕິກຳ ກ່ຽວກັບການເຊີດຊູປັດໃຈມະນຸດ ຖືປັດໃຈມະນຸດເປັນອັດຕະພາກ ເປັນແຫຼ່ງກຳລັງຕົ້ນຕໍ ແລະເປັນຈຸດໝາຍຂອງການພັດທະນາ. ຕາມນັ້ນ, ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງໄດ້ຢັ້ງຢືນຫຼັກການ ລັດ “ຮັບຮອງ ເຄົາລົບນັບຖື ປົກປ້ອງ ແລະຮັບປະກັນບັນດາສິດທິມະນຸດ ສິດພົນລະເມືອງ ທາງດ້ານການເມືອງ ພົນລະເຮືອນ ເສດຖະກິດ ວັດທະນະທຳ ສັງຄົມ”; “ສິດທິມະນຸດ ສິດພົນລະເມືອງ ພຽງແຕ່ອາດຈະຖືກຈຳກັດຕາມຂໍ້ກຳນົດຂອງກົດໝາຍ ໃນກໍລະນີຈຳເປັນ ຍ້ອນເຫດຜົນການປ້ອງກັນປະເທດ, ຄວາມສະຫງົບແຫ່ງຊາດ, ຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍ ຄວາມປອດໄພສັງຄົມ, ຄຸນສົມບັດສິນທຳສັງຄົມ, ສຸຂະພາບຂອງວົງຄະນາຍາດ”. ນີ້ແມ່ນບັນດາຫຼັກການອັນພື້ນຖານ ເພື່ອແນໃສ່ຍົກສູງຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງລັດ ໃນສາຍພົວພັນກັບສິດທິມະນຸດ ສິດພົນລະເມືອງ; ປ້ອງກັນການເຮັດແບບອັດຕະວິໄສ ຕາມລຳພັງໃຈຂອງບັນດາອົງການລັດ ກໍ່ຄືຂອງຂ້າລັດຖະກອນ. ພ້ອມກັນນັ້ນ ກໍ່ເປັນພື້ນຖານນິຕິທຳສູງສຸດເພື່ອໃຫ້ທຸກຄົນ ທຸກພົນລະເມືອງປົກປັກຮັກສາ ແລະປະຕິບັດສິດທິມະນຸດ ສິດພົນລະເມືອງຂອງຕົນ. ບົນພື້ນຖານຂອງບັນດາຫຼັກການເຫຼົ່ານີ້, ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງໄດ້ກຳນົດບັນດາສິດ ແລະ ພັນທະອັນພື້ນຖານຂອງພົນລະເມືອງ, ໃນນັ້ນໄດ້ເພີ່ມເຕີມສິດໃໝ່ຈຳນວນໜຶ່ງຢ່າງແໜ້ນແຟ້ນ ຊັດເຈນ, ສາມາດປະຕິບັດໄດ້, ສອດຄ່ອງກັບບັນດາສົນທິສັນຍາສາກົນວ່າດ້ວຍສິດທິມະນຸດທີ່ຫວຽດນາມເປັນພາຄີ.
ທັດສະນະກ່ຽວກັບການພັດທະນາເສດຖະກິດຕ້ອງສົມທົບຢ່າງແໜ້ນແຟ້ນ ກົມກຽວກັບການພັດທະນາວັດທະນະທຳ ການສຶກສາ ວິທະຍາສາດ ແລະເຕັກໂນໂລຊີ, ປະຕິບັດຄວາມກ້າວໜ້າ ແລະສະເໝີພາບສັງຄົມ, ປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ ຖືກລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງຄັ້ງນີ້ຫັນເປັນນິຕິກຳຢູ່ໃນໝວດດຽວກັນ (ໝວດທີ III). ບັນດາຂໍ້ກຳນົດໃນໝວດນີ້ມີລັກສະນະສັງລວມ ເປັນປົກກະຕິກ່ຽວກັບຈຸດໝາຍ ກຳນົດທິດ ແລະບັນດານະໂຍບາຍອັນພື້ນຖານ ຢູ່ໃນລະດັບລັດຖະທຳມະນູນ ເພື່ອເປັນຫຼັກຖານນິຕິທຳສູງສຸດໃຫ້ແກ່ການພັດທະນາຢ່າງໄວ ແລະໝັ້ນຄົງຂອງປະເທດຊາດ ໃນໝົດທຸກຂົງເຂດເສດຖະກິດ - ສັງຄົມ ວັດທະນະທຳ ການສຶກສາ ວິທະຍາສາດ ເຕັກໂນໂລຊີ ແລະສິ່ງແວດລ້ອມ.
ການປົກປັກຮັກສາປະເທດຊາດຫວຽດນາມສັງຄົມນິຍົມກ່ອນໜ້ານີ້ ກໍ່ຄືໃນສະພາບການສາກົນໃໝ່ໃນປັດຈຸບັນແມ່ນໜ້າທີ່ສຸດທີ່ສຳຄັນ. ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງໄດ້ຢັ້ງຢືນວ່າ ປົກປັກຮັກສາປະເທດຊາດແມ່ນພາລະກິດຂອງທົ່ວປວງຊົນ ແມ່ນພັນທະອັນສັກກາລະບູຊາ ແມ່ນສິດອັນສູງສົ່ງຂອງພົນລະເມືອງ. ລັດມີໜ້າທີ່ຮັບຜິດຊອບປັບປຸງ ແລະເພີ່ມທະວີການປ້ອງກັນປະເທດທົ່ວປວງຊົນ ແລະການປ້ອງກັນຄວາມສະຫງົບປະຊາຊົນ ຊຶ່ງແກ່ນສານແມ່ນກຳລັງປະກອບອາວຸດປະຊາຊົນ. ເສີມຂະຫຍາຍກຳລັງແຮງສັງລວມຂອງປະເທດໃນທຸກໆຂົງເຂດ ການເມືອງ ເສດຖະກິດ ວັດທະນະທຳ ການປ້ອງກັນປະເທດ ການປ້ອງກັນຄວາມສະຫງົບ ແລະ ການຕ່າງປະເທດ; ກໍ່ສ້າງກຳລັງປະກອບອາວຸດປະຊາຊົນເຂັ້ມແຂງແຮງກ້າ ເພື່ອເພີ່ມທະວີຄວາມສາມາດປົກປັກຮັກສາປະເທດຊາດຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງ, ປະກອບສ່ວນປົກປັກຮັກສາສັນຕິພາບຢູ່ພາກພື້ນ ແລະໃນໂລກ.
ກ່ຽວກັບການຕ່າງປະເທດ, ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງໄດ້ຖະແຫຼງການຢ່າງສະຫງ່າຜ່າເຜີຍວ່າ ປະເທດສາທາລະນະລັດ ສັງຄົມນິຍົມຫວຽດນາມ ປະຕິບັດຢ່າງສະເໝີຕົ້ນສະເໝີປາຍ ແນວທາງການຕ່າງປະເທດທີ່ເປັນເອກະລາດ ເປັນເຈົ້າຕົນເອງ ສັນຕິພາບ ມິດຕະພາບ ການຮ່ວມມື ແລະ ການພັດທະນາ; ຫັນການພົວພັນເປັນຫຼາຍກ້ຳຫຼານຝ່າຍ ຫຼາຍຮູບການ, ເປັນເຈົ້າການ ແລະຕັ້ງໜ້າເຊື່ອມໂຍງເຂົ້າກັບສາກົນ, ຮ່ວມມືສາກົນບົນພື້ນຖານເຄົາລົບນັບຖືເອກະລາດ ອຳນາດອະທິປະໄຕ ແລະຜືນແຜ່ນດິນອັນຄົບຖ້ວນ, ບໍ່ແຊກແຊງເຂົ້າວຽກງານພາຍໃນຂອງກັນ, ສະເໝີພາບ ແລະຕ່າງຝ່າຍຕ່າງມີຜົນປະໂຫຍດ; ເຄົາລົບນັບຖືປະຕິບັດຕາມກົດບັດສະຫະປະຊາຊາດ ແລະບັນດາສັນຍາລະຫວ່າງຊາດ ຊຶ່ງຫວຽດນາມເປັນພາຄີ; ເປັນເພື່ອນ ເປັນຄູ່ຮ່ວມທີ່ໄວ້ວາງໃຈໄດ້ ແລະເປັນສະມາຊິກທີ່ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບ ໃນວົງຄະນາຍາດສາກົນ ເພື່ອຜົນປະໂຍດຂອງປະເທດຊາດ, ປະກອບສ່ວນເຂົ້າພາລະກິດສັນຕິພາບ ເອກະລາດແຫ່ງຊາດ ປະຊາທິປະໄຕ ແລະ ຄວາມກ້າວໜ້າສັງຄົມໃນໂລກ.
ເພື່ອສືບຕໍ່ກໍ່ສ້າງແລະປັບປຸງບູລະນະລັດແຫ່ງກົດໝາຍສັງຄົມນິຍົມຢູ່ຫວຽດນາມ, ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງຢືນຢັນ ລັດຫວຽດນາມແມ່ນລັດແຫ່ງກົດໝາຍສັງຄົມນິຍົມຂອງປະຊາຊົນ ໂດຍປະຊາຊົນ ແລະເພື່ອປະຊາຊົນ, ອີງບົນຫຼັກການ ອຳນາດລັດທັງໝົດລ້ວນແຕ່ຂຶ້ນກັບປະຊາຊົນ ຊຶ່ງຮາກຖານແມ່ນສຳພັນທະພາບລະຫວ່າງຊົນຊັ້ນກຳມະກອນ ກັບຊາວກະສິກອນ ແລະຊັ້ນຄົນປັນຍາຊົນ; ພ້ອມກັນນັ້ນ ກໍ່ໄດ້ເພີ່ມເຕີມບາງຫຼັກການໃໝ່ ກ່ຽວກັບການຈັດຕັ້ງອຳນາດລັດຢູ່ຫວຽດນາມ, ນັ້ນແມ່ນ ອຳນາດລັດແມ່ນເປັນເອກະພາບ ຊຶ່ງບໍ່ພຽງແຕ່ໄດ້ແບ່ງງານ ສົມທົບເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງມີການກວດກາໃນການປະຕິບັດບັນດາອຳນາດນິຕິບັນຍັດ ອຳນາດບໍລິຫານ ແລະຕຸລາການ. ນີ້ແມ່ນຫຼັກການໃໝ່ທີ່ໄດ້ເພີ່ມເຕີມໃນ “ໂຄງການກໍ່ສ້າງປະເທດໃນສະໄໝຂ້າມຜ່ານຂຶ້ນສູ່ສັງຄົມນິຍົມ” (ເພີ່ມເຕີມ ແລະຂະຫຍາຍປີ 2011) ແລະຖືກລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງຄັ້ງນີ້ຫັນເປັນນິຕິກຳ. ຫຼັກການນີ້ເປັນພື້ນຖານໂດຍລັດຖະທຳມະນູນກຳນົດ ເພື່ອໃຫ້ບັນດາອົງການລັດທາງດ້ານນິຕິບັນຍັດ ການບໍລິຫານ ແລະຕຸລາການ ເສີມຂະຫຍາຍບົດບາດ ຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງຕົນຢ່າງຄົບຖ້ວນ ແລະ ປະຕິບັດພາລະບົດບາດ ໜ້າທີ່ ສິດຂອບເຂດທີ່ປະຊາຊົນມອບໝາຍໃຫ້ໄດ້ຢ່າງມີຄວາມສັກສິດ ມີປະສິດທິຜົນ; ຈຳກັດ ແລະ ກີດກັ້ນສະພາບການລ່ວງເກີນອຳນາດລັດ, ປ້ອງກັນແລະຕ້ານພະຍາດອາດຍາສິດ ສໍ້ລາດບັງຫຼວງ ຟຸມເຟືອຍ. ພ້ອມກັນນັ້ນ ນີ້ຍັງເປັນພື້ນຖານນິຕິທຳອັນໜັກແໜ້ນ ເພື່ອກໍ່ສ້າງກົນໄກກວດກາອຳນາດລັດ ແນໃສ່ປ້ອງກັນແລະຕ້ານການເສື່ອມໂຊມປ່ຽນທາດຂອງອຳນາດລັດ, ຮັບປະກັນໃຫ້ອຳນາດລັດຂຶ້ນກັບປະຊາຊົນຢ່າງແທ້ຈິງ.
ອີງໃສ່ຮາກຖານດັ່ງກ່າວນັ້ນ, ກົງຈັກລັດໃນລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງໄດ້ມີການດັດປັບໃຫ້ຖືກຕ້ອງເໝາະສົມ ເພື່ອເຮັດໃຫ້ຈະແຈ້ງກວ່າ ໂປ່ງໃສກວ່າອີກເຖິງພາລະບົດບາດ ໜ້າທີ່ ສິດຂອບເຂດຂອງແຕ່ລະອົງການ, ຮັບປະກັນການແບ່ງງານ ສົມທົບ ແລະ ກວດກາໃນການປະຕິບັດບັນດາອຳນາດນິຕິບັນຍັດ ອຳນາດບໍລິຫານ ແລະ ຕຸລາການ ໃຫ້ມີຄວາມສັກສິດ ມີປະສິດທິຜົນ. ຕາມນັ້ນ ສະພາແຫ່ງຊາດຖືກກຳນົດວ່າເປັນອົງການຕົວແທນສູງສຸດຂອງປະຊາຊົນ, ອົງການອຳນາດລັດສູງສຸດຂອງປະເທດ ສສ ຫວຽດນາມ, ປະຕິບັດອຳນາດສ້າງລັດຖະທຳມະນູນ, ອຳນາດນິຕິບັນຍັດ, ຕົກລົງຕັດສິນບັນດາບັນຫາທີ່ສຳຄັນທີ່ສຸດຂອງປະເທດຊາດ ແລະຕິດຕາມກວດກາສູງສຸດຕໍ່ກັບການເຄື່ອນໄຫວຂອງລັດ.
ປະທານປະເທດເປັນປະມຸກຂອງລັດ, ຕາງໜ້າລັດໃນວຽກງານພາຍໃນ ແລະການຕ່າງປະເທດ, ບັງຄັບບັນຊາການບັນດາກຳລັງປະກອບອາວຸດ, ເປັນປະທານສະພາປ້ອງກັນປະເທດ ແລະປ້ອງກັນຄວາມສະຫງົບ.
ລັດຖະບານໄດ້ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງຊີ້ແຈ້ງວ່າ ບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນອົງການບໍລິຫານລັດສູງສຸດ ອົງການປະຕິບັດງານ ຂອງສະພາແຫ່ງຊາດເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງເປັນອົງການປະຕິບັດອຳນາດບໍລິຫານອີກນຳ. ການເພີ່ມເຕີມບົດບາດທີ່ຕັ້ງໃໝ່ນີ້ ຂອງລັດຖະບານໃນການຈັດຕັ້ງກົງຈັກແຫ່ງລັດ ທັງສ່ອງແສງເຖິງຫຼັກການແບ່ງງານ ສົມທົບ ແລະກວດກາອຳນາດລັດ, ທັງຊີ້ແຈ້ງວ່າ ລັດຖະບານບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນອົງການປະຕິບັດງານຂອງສະພາແຫ່ງຊາດ ທັງນີ້ກໍ່ເພື່ອແນໃສ່ສ້າງໃຫ້ລັດຖະບານມີຄົບຖານະທີ່ຕັ້ງ ແລະອຳນາດຕັດສິນທີ່ເປັນເອກະລາດ, ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບເປັນເອກະລາດ ຕໍ່ໜ້າປະເທດຊາດ ແລະປະຊາຊົນ, ຍອມຮັບການຕິດຕາມກວດກາສູງສຸດຂອງສະພາແຫ່ງຊາດ ແລະ ກົນໄກຕິດຕາມກວດກາ ຕິຊົມຂອງປະຊາຊົນ.
ສານປະຊາຊົນເປັນອົງການພິພາກສາຂອງປະເທດ ສສ ຫວຽດນາມ, ປະຕິບັດອຳນາດຕຸລາການ. ກຳນົດຄືແນວນັ້ນແມ່ນສະແດງເຖິງ ການແບ່ງງານອຳນາດລັດຢ່າງຊັດເຈນ, ຍົກສູງຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງສານໃນການປະຕິບັດອຳນາດຕຸລາການ; ຄວາມສະເໝີພາບ ແລະ ຫຼັກຍຸດຕິທຳຂອງປະເທດໜຶ່ງ ໄດ້ສະແດງອອກຢ່າງລວມສູນ ຢູ່ໃນການປະຕິບັດອຳນາດຕຸລາການ ດ້ວຍການເຄື່ອນໄຫວພິພາກສາຂອງສານ. ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນປະຕິບັດອຳນາດຟ້ອງຄວາມ ແລະ ກວດກາການເຄື່ອນໄຫວດ້ານຕຸລາການ. ພ້ອມກັນນັ້ນ ຕາມການກຳນົດທິດປະຕິຮູບຕຸລາການ, ເພື່ອຮັບປະກັນລັກສະນະເປັນເອກະລາດ ໃນການປະຕິບັດອຳນາດຕຸລາການ, ເພີ່ມທະວີການພິຈາລະນາໂຕ້ຕອບ ໃນການເຄື່ອນໄຫວພິພາກສາ, ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງໄດ້ເພີ່ມເຕີມບາງຫຼັກການຮາກຖານ ທີ່ມີລັກສະນະກຳນົດໂດຍລັດຖະທຳມະນູນ ກ່ຽວກັບການຈັດຕັ້ງ ແລະເຄື່ອນໄຫວຂອງບັນດາອົງການຕຸລາການ.
ເພື່ອປ່ຽນແປງໃໝ່ຕົວແບບການຈັດຕັ້ງອຳນາດການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນ ຕອບສະໜອງຄວາມຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການ ແຫ່ງການພັດທະນາປະເທດຊາດໃນສະໄໝໃໝ່, ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງໄດ້ກຳນົດຢ່າງກວມລວມກ່ຽວກັບຕົວແບບອຳນາດການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນ ເປັນພື້ນຖານໂດຍລັດທະທຳມະນູນກຳນົດ ເພື່ອໃຫ້ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການຈັດຕັ້ງອຳນາດການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນໃນຕໍ່ໜ້ານີ້ ຫັນເປັນລະອຽດ. ຕາມນັ້ນ “ອຳນາດການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນ ໄດ້ຈັດຕັ້ງຢູ່ບັນດາຫົວໜ່ວຍການບໍລິຫານ ຂອງປະເທດ ສສ ຫວຽດນາມ. ຂັ້ນອຳນາດການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນຂັ້ນໜຶ່ງປະກອບມີ ສະພາປະຊາຊົນ ແລະ ຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນ ທີ່ໄດ້ຈັດຕັ້ງສອດຄ່ອງກັບຈຸດພິເສດຂອງຊົນນະບົດ ຕົວເມືອງ ເກາະທະເລ, ຫົວໜ່ວຍການບໍລິຫານ - ເສດຖະກິດພິເສດໂດຍກົດໝາຍກຳນົດ”. ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງ ຍັງໄດ້ກຳນົດບັນດາບັນຫາທີ່ມີລັກສະນະຫຼັກການ ກ່ຽວກັບການແບ່ງງານ ແບ່ງຂັ້ນລະຫວ່າງສູນກາງ ແລະທ້ອງຖິ່ນ, ລະຫວ່າງບັນດາຂັ້ນອຳນາດການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນ, ຮັບປະກັນການຊີ້ນຳເປັນເອກະພາບຂອງສູນກາງ, ພ້ອມກັນນັ້ນກໍ່ເສີມຂະຫຍາຍລັກສະນະຂະຫຍັນຂັນເຄື່ອນ ປະດິດສ້າງ ສິດເປັນເຈົ້າຕົນເອງ ຄວາມຮັບຜິດຊອບດ້ວຍຕົນເອງ ຂອງອຳນາດການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນ.
ເປັນຄັ້ງທຳອິດທີ່ສະພາເລືອກຕັ້ງແຫ່ງຊາດ ແລະ ອົງການກວດສອບແຫ່ງລັດ ຖືກຫັນເປັນນິຕິກຳໃນລັດຖະທຳມະນູນແຫ່ງ ສສ ຫວຽດນາມ ໃນຖານະນາມເປັນບັນດາສະຖາບັນໂດຍລັດຖະທຳມະນູນກຳນົດ ແລະ ຖືກກຳນົດໃນໝວດໜຶ່ງທີ່ຕ່າງຫາກ ຂອງລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງ. ນີ້ແມ່ນທ່າອຽງແຫ່ງການສ້າງລັດຖະທຳມະນູນ, ອຳນາດກົດໝາຍທີ່ທັນສະໄໝ. ການປະກົດຕົວຂອງສອງສະຖາບັນນີ້ຢູ່ໃນລັດຖະທຳມະນູນຫວຽດນາມ ແມ່ນສືບຕໍ່ເສີມຂະຫຍາຍປະຊາທິປະໄຕ, ປະຕິບັດຫຼັກການອຳນາດລັດທັງໝົດລ້ວນແຕ່ຂຶ້ນກັບປະຊາຊົນ, ລັດຫວຽດນາມໂດຍແມ່ນປະຊາຊົນເປັນເຈົ້າຂອງ, ສ້າງເງື່ອນໄຂ ແລະກົນໄກ ເພື່ອໃຫ້ປະຊາຊົນປະຕິບັດສິດເປັນເຈົ້າຂອງຕົນຢ່າງພຽງພໍ ໃນການເລືອກຕັ້ງ ແລະໃນການກວດກາອຳນາດລັດ. ຕາມນັ້ນ, ສະພາເລືອກຕັ້ງແຫ່ງຊາດ ມີໜ້າທີ່ຈັດຕັ້ງການເລືອກຕັ້ງສະມາຊິດສະພາແຫ່ງຊາດ, ຊີ້ນຳ ແລະ ແນະນຳການເລືອກຕັ້ງຜູ້ແທນສະພາປະຊາຊົນຂັ້ນຕ່າງໆ. ອົງການກວດສອບແຫ່ງລັດ ປະຕິບັດການກວດສອບກວດບັນຊີຕໍ່ການຄຸ້ມຄອງ, ການນຳໃຊ້ການເງິນ ຊັບສົມບັດລວມຂອງຊາດ.
ເຖິງວ່າລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງຄັ້ງນີ້ຍັງບໍ່ທັນກໍ່ຮ່າງສ້າງຮູບສະຖາບັນປົກປ້ອງລັດຖະທຳມະນູນສະເພາະ ເພື່ອກວດກາການລະເມີດລັດຖະທຳມະນູນ ໃນການເຄື່ອນໄຫວນິຕິບັນຍັດ ການບໍລິຫານ ແລະຕຸລາການ ຄືດັ່ງທີ່ເອກະສານຂອງພັກໄດ້ວາງອອກກໍ່ຕາມ ແຕ່ລັດຖະທຳມະນູນກໍ່ໄດ້ເນັ້ນໜັກ ແລະມີບັນດາຂໍ້ກຳນົດອັນຈະແຈ້ງ ທີ່ມອບໃຫ້ສະພາແຫ່ງຊາດ, ບັນດາອົງການຂອງສະພາແຫ່ງຊາດ, ປະທານປະເທດ, ລັດຖະບານ, ສານປະຊາຊົນ, ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນ, ບັນດາອົງການອື່ນຂອງລັດ ແລະປວງປະຊາຊົນ ມີໜ້າທີ່ຮັບຜິດຊອບການປົກປັກຮັກສາລັດຖະທຳມະນູນ; ທຸກການກະທຳລະເມີດລັດຖະທຳມະນູນລ້ວນແຕ່ຖືກລົງໂທດ. ບົນພື້ນຖານດັ່ງກ່າວ, ບັນດາກົດໝາຍກ່ຽວກັບການຈັດຕັ້ງກົງຈັກແຫ່ງລັດທີ່ຈະໄດ້ປະກາດໃຊ້ໃນຕໍ່ໄປ ຈະມີຂໍ້ກຳນົດອັນລະອຽດຕ່າງໆ ເພື່ອກໍ່ຮ່າງສ້າງຮູບເປັນກົນໄກປົກປ້ອງລັດຖະທຳມະນູນ, ແນໃສ່ຮັບປະກັນໃຫ້ລັດຖະທຳມະນູນກາຍເປັນ “ອຳນາດກົດໝາຍທີ່ສັກສິດ" ຢ່າງແທ້ຈິງ ຊຶ່ງທຸກຄົນ ທຸດການຈັດຕັ້ງ ທຸກອົງການ ລ້ວນແຕ່ເຄົາລົບນັບຖື ແລະປົກປັກຮັກສາ.
ທຽບກັບບັນດາລັດຖະທຳມະນູນສະບັບກ່ອນນີ້, ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງຄັ້ງນີ້ໄດ້ມີການກຳນົດອັນລະອຽດກ່ຽວກັບຄວາມສັກສິດ ແລະ ຫຼັກດຳເນີນງານ ລະບຽບວິທີການສ້າງ ແລະປັບປຸງລັດຖະທຳມະນູນ; ສະແດງເຖິງລັກສະນະປະຊາທິປະໄຕ ແລະອຳນາດກົດໝາຍຂອງລັດເຮົາ ທີ່ນັບມື້ນັບບໍລິບູນ ແລະພັດທະນາ. ຕາມນັ້ນ, ລັດຖະທຳມະນູນແມ່ນປະມວນກົດໝາຍອັນພື້ນຖານຂອງລັດ ມີຄວາມສັດສິດດ້ານນິຕິທຳສູງສຸດ, ຂໍ້ກຳນົດກົດໝາຍອື່ນໆທຸກສະບັບ ລ້ວນແຕ່ຕ້ອງສອດຄ່ອງກັບລັດຖະທຳມະນູນ. ສະພາແຫ່ງຊາດຖືກປະຊາຊົນມອບໃຫ້ປະຕິບັດບາງອຳນາດສ້າງລັດຖະທຳມະນູນ ເຊັ່ນ ສ້າງຕັ້ງລັດຖະທຳມະນູນ, ປຶກສາຫາລື ແລະ ຮັບຮອງຜ່ານລັດຖະທຳມະນູນ ເມືື່ອມີຄວາມເຫັນດີເຫັນພ້ອມຂອງ 2/3 ຈຳນວນສະມາຊິກສະພາແຫ່ງຊາດທັງໝົດ; ຕົກລົງຈັດຕັ້ງການເອົາປະຊາມະຕິກ່ຽວກັບລັດຖະທຳມະນູນ.
ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງປະກອບດ້ວຍ 11 ໝວດ ແລະ 120 ມາດຕາ (ຫລຸດ 1 ໝວດ ແລະ 27 ມາດຕາ ທຽບກັບລັດຖະທຳມະນູນປີ 1992), ດ້ວຍເຕັກນິກການສ້າງລັດຖະທຳມະນູນທີ່ວິທະຍາສາດ ແລະມີການປ່ຽນແປງໃໝ່ຫຼາຍຢ່າງ, ທັງສືບທອດບັນດາປັດໃຈສົມເຫດສົມຜົນ ຂອງເຕັກນິກການສ້າງລັດຖະທຳມະນູນຫວຽດນາມ, ເປັນຕົ້ນແມ່ນຂອງລັດຖະທຳມະນູນ ປີ 1946, ທັງສືບທອດເຕັກນິກການສ້າງລັດຖະທຳມະນູນຂອງມະນຸດຊາດ. ຕາມນັ້ນ, ບັນດາຂໍ້ກຳນົດຂອງລັດຖະທຳມະນູນມີ ຂອບເຂດດັດສົມ ແລະວິທີສະແດງອອກທີ່ກວມລວມ ແລະລະອຽດພໍຄວມ, ທັງສັງລວມ ທັງລະອຽດພຽງພໍ, ທັງເດັດຂາດແບບຫຼັກການ ທັງອ່ອນນວນພໍຄວນ ເພື່ອຮັບປະກັນເໝາະສົມເປັນລັດຖະທຳມະນູນ, ມີກຳລັງແຮງພຽງພໍໃນການຊີ້ນຳ ແລະຖືຖານະທີ່ຕັ້ງສູງສຸດ, ເປັນພື້ນຖານ ຮາກຖານໃຫ້ແກ່ການກຳເນີດ ຂອງຂໍ້ກຳນົດກົດໝາຍອື່ນໆທັງໝົດ ຂອງລັດ.
ວັນທີ 1 ມັງກອນ 2014 ແມ່ນວັນທີ່ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງມີຄວາມສັກສິດ. ສະພາແຫ່ງຊາດໄດ້ມີມະຕິວ່າດ້ວຍການປະຕິບັດລັດຖະທຳມະນູນ, ໃນນັ້ນມີຂໍ້ກຳນົດວ່າ ສະພາແຫ່ງຊາດ ລັດຖະບານ ບັນດາຂັ້ນຂະແໜງການຕ່າງໆ ບັນດາອົງການແລະການຈັດຕັ້ງ ໃນລະບົບການເມືອງມີໜ້າທີ່ຮັບຜິດຊອບຈັດຕັ້ງປະຕິບັດລັດຖະທຳມະນູນ; ຜັນຂະຫຍາຍຢ່າງທັນການບັນດາມາດຕະການອັນຈຳເປັນ ເພື່ອຮັບປະກັນໃຫ້ລັດຖະທຳມະນູນໄດ້ເຂົ້າສູ່ຊີວິດການເປັນຢູ່ຢ່າງໄວວາ. ບັນດາອົງການລັດແຕ່ສູນກາງລົງຮອດທ້ອງຖິ່ນ, ແນວໂຮມປະເທດຊາດຫວຽດນາມ, ບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງທີ່ເປັນສະມາຊິກຂອງແນວໂຮມ ແລະບັນດາອົງການ ການຈັດຕັ້ງອື່ນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ມີໜ້າທີ່ຮັບຜິດຊອບຈັດຕັ້ງການໂຄສະນາ ເຜີຍແຜ່ເນື້ອໃນຂອງລັດຖະທຳມະນູນ ຢ່າງກວ້າງຂວາງເລິກເຊິ່ງໃນປະຊາຊົນ, ຍົກສູງຄວາມນິຍົມຊົມຊອບ ແລະຄວາມເຊື່ອໝັ້ນຕໍ່ລັດຖະທຳມະນູນ ເພື່ອສ້າງສະຕິຕື່ນຕົວເຄົາລົບນັບຖື ແລະປະຕິບັດລັດຖະທຳມະນູນ; ຮັບປະກັນໃຫ້ລັດຖະທຳມະນູນ ໄດ້ຮັບຄວາມເຄົາລົບ ແລະປະຕິບັດຢ່າງເຂັ້ມງວດ ໃນປະຊາຊົນທຸກຊັ້ນວັນນະ ແລະໃນທຸກໆຂົງເຂດຂອງຊີວິດສັງຄົມ. ຂ້າພະເຈົ້າເຊື່ອໝັ້ນວ່າ ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງ ແມ່ນສິ່ງຮັບປະກັນການເມືອງ-ນິຕິທຳທີ່ໜັກແໜ້ນທີ່ສຸດ ເພື່ອໃຫ້ທົ່ວພັກ ທົ່ວປວງຊົນ ແລະທົ່ວກອງທັບເຮົາ ຮ່ວມແຮງຮ່ວມໃຈກັນກ້າວຂຶ້ນສູ່ສະໄໝໃໝ່ຢ່າງໝັ້ນຄົງ - ສະໄໝແຫ່ງການຍູ້ແຮງການປ່ຽນແປງໃໝ່ຮອບດ້ານຕໍ່ປະເທດຊາດ./.
ຂຽນໂດຍ: ຫງວຽນຊິງຮຸ່ງ
ປັບປຸງລັດຖະທຳມະນູນ
* ບົດນີ້ໄດ້ລົງພິມໃນວາລະສານກອມມູນິດ, ສະບັບທີ 855 (ເດືອນມັງກອນ ປີ 2014)
