ເສີມຂະຫຍາຍກຳລັງແຮງຂອງປະຊາຊົນໃນວຽກງານການຕ່າງປະເທດ
ຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມແລະລັດຫວຽດນາມ ໃນປະຈຸບັນ
ຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມແລະລັດຫວຽດນາມ ໃນປະຈຸບັນ
ວກ. - ຕາມທັດສະນະວັດຖຸນິຍົມປະຫວັດວິພາກ, ມະຫາຊົນແມ່ນຜູ້ສ້າງປະຫວັດສາດ ແລະ ເປັນກຳລັງຕັດສິນຊີ້ຂາດຂະບວນການພັດທະນາປະຫວັດສາດຂອງມະນຸດ ກໍ່ຄືປະຫວັດສາດຂອງປະຊາຊາດ, ໃນນັ້ນມີຫວຽດນາມ. ດັ່ງນັ້ນ, ຄຽງຄູ່ກັນກັບການກຳນົດແຜນນະໂຍບາຍແລະແນວທາງທີ່ຖືກຕ້ອງ ແລະ ຮັບປະກັນບົດບາດການນຳພາຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມນັ້ນ, ການເສີມຂະຫຍາຍບົດບາດປະດິດສ້າງ, ການສະໜັບສະໜູນ ແລະ ການເຂົ້າຮ່ວມຢ່າງຕັ້ງໜ້າຂອງປະຊາຊົນ, ພິເສດແມ່ນກຳລັງແຮງຂອງປະຊາຊົນ ໃນວຽກງານການຕ່າງປະເທດ ມີຄວາມສຳຄັນທີ່ສຸດໃນທຸກສະຖານະການ.
ບັນດາເອກອັກຄະລັດຖະທູດຍິງ ແລະ ຫົວໜ້າອົງການຈັດຕັ້ງສາກົນຢູ່ຫວຽດນາມ ສຳຜັດປະສົບການການວາດພາບດົງໂຮ່ ໃນບ້ານ ດົ່ງກີ້, ເມືອງ ຕື່ເຊີນ, ແຂວງ ບັກນິງ. _ພາບ: TTXVN
ບາງຄວາມຄິດເຫັນກ່ຽວກັບນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດແລະການທູດ
ນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດແມ່ນສັງລວມແຜນນະໂຍບາຍ, ຍຸດທະສາດ, ຍຸດທະວິທີ, ການຕັດສິນຕົກລົງ ແລະ ມາດຕະການ ທີ່ລັດວາງແຜນແລະດຳເນີນການໃນການພົວພັນກັບບັນດາອັດຕະພາບທີ່ແຕກຕ່າງກັນໃນເວທີສາກົນ, ໃນແຕ່ລະໄລຍະປະຫວັດສາດ, ບົນພື້ນຖານຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາດ-ປະເທດຊາດ ໂດຍສອດຄ່ອງກັບທ່າອຽງການພັດທະນາຂອງສະພາບການໂລກ ແລະ ກົດໝາຍສາກົນ. ນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດແມ່ນ “ແຂນຂະຫຍາຍ” ຂອງນະໂຍບາຍພາຍໃນປະເທດ ເຊິ່ງມີຕົ້ນກຳເນີດຈາກລະບອບເສດຖະກິດ, ການເມືອງແລະສັງຄົມຂອງປະເທດ ເພື່ອຮັບໃຊ້ນະໂຍບາຍພາຍໃນປະເທດ; ພ້ອມກັນນັ້ນ, ນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດມີຄວາມເປັນເອກະລາດທີ່ແນ່ນອນ ແລະ ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ນະໂຍບາຍພາຍໃນປະເທດ. ນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດຂອງປະເທດໃດກໍ່ຕາມ ກໍ່ລວມມີເປົ້າໝາຍພື້ນຖານ 3 ປະການຄື: ຄວາມໝັ້ນຄົງ, ການພັດທະນາ ແລະ ອິດທິພົນ. ເປົ້າໝາຍດ້ານຄວາມໝັ້ນຄົງປະກອບສ່ວນປົກປັກຮັກສາເອກະລາດ, ອຳນາດອະທິປະໄຕ, ຄວາມໝັ້ນຄົງຂອງຊາດ ແລະ ຜືນແຜ່ນດິນອັນຄົບຖ້ວນຂອງປະເທດ. ເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແມ່ນການໃຊ້ປະໂຫຍດຈາກຊັບພະຍາກອນພາຍນອກ ແລະ ສ້າງເງື່ອນໄຂສາກົນທີ່ເອື້ອອຳນວຍຕໍ່ການພັດທະນາເສດຖະກິດແລະສັງຄົມຂອງປະເທດ. ເປົ້າໝາຍອິດທິພົນມີສ່ວນຊ່ວຍໃນການຍົກສູງຖານະບົດບາດຂອງຊາດ, ເສີມຂະຫຍາຍອິດທິພົນຂອງປະເທດໃນເວທີສາກົນ. ເປົ້າໝາຍທັງສາມນີ້ເຊື່ອມໂຍງກັນຢ່າງໃກ້ຊິດ, ແຍກຈາກກັນບໍ່ໄດ້ ແລະ ສະທ້ອນໂດຍລວມເຖິງຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາດ-ປະເທດຊາດ. ບັນດາເປົ້າໝາຍເທິງນີ້ບໍ່ປ່ຽນຮູບ, ແຕ່ເນື້ອໃນສະເພາະ, ພິເສດແມ່ນວິທີການດຳເນີນການເພື່ອໃຫ້ບັນລຸເປົ້າໝາຍຂອງການຫັນປ່ຽນຕາມເວລາແລະມີຄວາມຍືດຫຍຸ່ນນັ້ນ ຂຶ້ນຢູ່ກັບພັດທະນາການທາງປະຫວັດສາດ(1).
ເພື່ອຜັນຂະຫຍາຍນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ ຈຳເປັນຕ້ອງມີເຄື່ອງມືແລະມາດຕະການ. ມາດຕະການການຕ່າງປະເທດແມ່ນລະບົບການເຄື່ອນໄຫວໃນການພົວພັນສາກົນໃນບັນດາຂົງເຂດ ແລະ ຫຼາຍຂັ້ນແລະລະດັບທີ່ແຕກຕ່າງກັນ (ສອງຝ່າຍ, ຫຼາຍຝ່າຍ) ເພື່ອປະຕິບັດນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດທີ່ເໝາະສົມກັບຜົນປະໂຫຍດຂອງປະເທດ(2). ບັນດາມາດຕະການການຕ່າງປະເທດໄດ້ປະຕິບັດຜ່ານບັນດາເຄື່ອງມືການທູດ, ເສດຖະກິດ, ກົດໝາຍ, ການໂຄສະນາ, ກຳລັງແຮງທາງການທະຫານ… ເຄື່ອງມືແມ່ນລະບົນປັດໄຈມະນຸດ ແລະ ພາຫະນະດ້ານວັດຖຸທີ່ລະດົມ ເພື່ອປະຕິບັດນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດຂອງອັດຕະພາບການເມືອງການຕ່າງປະເທດໃນພາກຕົວຈິງ(3). ມີເຄື່ອງມືນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດຫຼາຍຢ່າງ ເຊັ່ນ: ການທູດ, ເສດຖະກິດ, ກົດໝາຍ, ການໂຄສະນາເຜີຍແຜ່ການຕ່າງປະເທດ ແລະ ເຄື່ອງມືທາງການທະຫານ...; ໃນນັ້ນ, ເຄື່ອງມືທາງການທູດມີບົດບາດສໍາຄັນທີ່ສຸດ. ການທູດແມ່ນເຄື່ອງມືປະຕິບັດນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດຂອງປະເທດ, ແມ່ນສັງລວມຂອງມາດຕະການ, ວິທີການ ແລະ ກົນອຸບາຍທີ່ບໍ່ແມ່ນທາງການທະຫານ ທີ່ໃຊ້ໂດຍຄໍານຶງເຖິງເງື່ອນໄຂແລະຄຸນລັກສະນະສະເພາະ ຂອງຄວາມຕ້ອງການແລະວຽກງານ; ແລະ ຈຸດສະເພາະຂອງຄວາມຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການແລະໜ້າທີ່; ການເຄື່ອນໄຫວຢ່າງເປັນທາງການຂອງປະມຸກແຫ່ງລັດ, ລັດຖະບານ, ລັດຖະມົນຕີການຕ່າງປະເທດ, ອົງການຜູ້ຕາງໜ້າການທູດຢູ່ຕ່າງປະເທດ, ຄະນະຜູ້ແທນທີ່ກອງປະຊຸມສາກົນເພື່ອປະຕິບັດຕາມເປົ້າໝາຍ ແລະ ໜ້າທີ່ໃນນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດຂອງລັດຖະບານ, ການປົກປັກຮັກສາສິດແລະຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາດ, ຂອງນິຕິບຸກຄົນ ແລະ ພົນລະເມືອງຢູ່ຕ່າງປະເທດ. ພ້ອມກັນນັ້ນ, ການທູດແມ່ນສິລະປະການເຈລະຈາທີ່ແນໃສ່ສະກັດກັ້ນ ຫຼື ຈັດການໄກ່ເກ່ຍຄວາມຂັດແຍ້ງລະຫວ່າງປະເທດ, ຊອກຫາວິທີການປະນີປະນອມ ແລະ ຈັດຫາແນວທາງແກ້ໄຂທີ່ທຸກຝ່າຍສາມາດຍອມຮັບໄດ້ ກໍ່ຄືການຂະຫຍາຍແລະປັບປຸງການຮ່ວມມືສາກົນ.
ເຄື່ອງມືທາງການທູດຕົ້ນຕໍທີ່ໃຊ້ກັນທົ່ວໄປໃນທາງປະຕິບັດຄື: ການຈັດຕັ້ງ ແລະການແລກປ່ຽນຜູ້ແທນທາງການທູດ, ຈົດໝາຍທາງການທູດ, ທີມງານເຈລະຈາ, ການລົງນາມໃນສົນທິສັນຍາສາກົນ, ການພົບປະ, ການຕິດຕໍ່ພົວພັນ, ກອງປະຊຸມສໍາມະນາສາກົນ; ຄຳຖະແຫຼງຢ່າງເປັນທາງການກ່ຽວກັບທັດສະນະຂອງລັດກ່ຽວກັບບັນຫາສາກົນ ແລະລະດັບຊາດ; ປະຕິບັດໜ້າທີ່ກົງສຸນ; ແຕ່ງຕັ້ງຜູ້ແທນເຂົ້າຮ່ວມວຽກງານຂອງອົງການຈັດຕັ້ງແລະເວທີປາໄສສາກົນ ແລະ ພາກພື້ນ…(4). ການເລືອກເຄື່ອງມືທາງການທູດທີ່ເໝາະສົມຖືເປັນສິລະປະຂອງຜູ້ກຳນົດນະໂຍບາຍ. ເຄື່ອງມືທາງການທູດບໍ່ໄດ້ແທນທີ່ນະໂຍບາຍທາງການທູດ, ນະໂຍບາຍທາງການທູດກຳນົດການນຳໃຊ້ເຄື່ອງມືທາງການທູດ. ການທູດລວມມີທັງຄວາມໝາຍແຄບແລະກວ້າງ. ໃນຄວາມໝາຍກວ້າງ ການທູດແມ່ນເຄື່ອງມືນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ. ໃນຄວາມໝາຍແຄບ, ການທູດແມ່ນການເຈລະຈາ. ລັດຖະບານນຳພາການເຄື່ອນໄຫວທາງການທູດຂອງຊາດ, ເຊິ່ງກ່ອນອື່ນແລະໂດຍກົງແມ່ນກະຊວງການຕ່າງປະເທດ; ການທູດໃນປະເທດໃດກໍ່ຕາມ ກໍ່ມີລັກສະນະຊົນຊັ້ນ. ດັ່ງນັ້ນ, ນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດແລະການທູດແມ່ນສອງດ້ານຂອງບັນຫານີ້ ເຊິ່ງມີຄວາມສຳພັນກັນຢ່າງໃກ້ຊິດ ແລະແຍກຈາກກັນບໍ່ໄດ້. ນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດກຳນົດແຜນນະໂຍບາຍ ແລະໜ້າທີ່ໃນການພົວພັນກັບອັດຕະພາບທີ່ແຕກຕ່າງກັນໃນເວທີສາກົນ, ໃນຂະນະທີ່ການທູດເປັນເຄື່ອງມືປະຕິບັດນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ. ດັ່ງນັ້ນ, ເນື້ອແທ້ແລ້ວ ນີ້ແມ່ນຄຳສັບສອງຄຳທີ່ມີຄວາມໝາຍຄືກັນ.
ກ່ຽວກັບການວາງກຳນົດນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ: ນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດແມ່ນນະໂຍບາຍສາທາລະນະທີ່ລັດວາງແຜນແລະຜັນຂະຫຍາຍປະຕິບັດ. ນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດປະກອບດ້ວຍສອງບັນຫາໃຫຍ່, ນັ້ນແມ່ນຍຸດທະສາດນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ ແລະ ການເມືອງນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ. ເພື່ອວາງກຳນົດນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດຕ້ອງຄຳນຶງເຖິງຫຼາຍປັດໄຈທີ່ແຕກຕ່າງກັນ, ເຊິ່ງບາງປັດໄຈບໍ່ຄ່ອຍປ່ຽນແປງ, ແຕ່ກໍ່ມີປັດໄຈທີ່ມັກຜັນຜວນ. ເຮົາສາມາດເວົ້າເຖິງປັດໄຈຕ່າງໆ ເຊັ່ນ ພູມີສາດການເມືອງ, ກຳລັງແຮງສັງລວມຂອງຊາດ, ການເມືອງພາຍໃນ, ວັດທະນະທຳ, ສະພາບການສາກົນ ແລະ ພາກພື້ນ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນ ສະຖານະການແລະຄວາມສະຫງົບບຽບຮຽບຮ້ອຍຂອງໂລກ ແລະ ຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາດ-ປະເທດຊາດ... ໃນບັນດາປັດໄຈການວາງກຳນົດນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ, ຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາດ-ປະເທດຊາດມີບົດບາດສຳຄັນທີ່ສຸດ ແລະ ເປັນສິລາຮາກຖານ. ຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາດ-ປະເທດຊາດແມ່ນແນວຄວາມຄິດສັງເຂບສູງຂອງຄວາມຕ້ອງການທີ່ສໍາຄັນຂອງປະເທດຊາດ. ສິ່ງເຫຼົ່ານີ້ແມ່ນການປ້ອງກັນຕົນເອງ, ເອກະລາດ, ຜືນແຜ່ນດິນອັນຄົບຖ້ວນ, ຄວາມໝັ້ນຄົງທາງການທະຫານ ແລະ ຄວາມຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງທາງເສດຖະກິດ”(5) ເຊິ່ງຜູ້ນຳແຕ່ລະປະເທດຮັບຮູ້ໃນຮູບແບບເປົ້າໝາຍຂອງຍຸດທະສາດຄວາມໝັ້ນຄົງ ແລະຍຸດທະສາດການຕ່າງປະເທດໃນແຕ່ລະໄລຍະປະຫວັດສາດທີ່ແນ່ນອນ. ໃນເດືອນມີນາ 1848, ນາຍົກລັດຖະມົນຕີອັງກິດ ແຮນຣີ ພານເມີສະຕັນ (Henry Palmerston) ໄດ້ກ່າວຄຳປາໄສແບບຄລາດສິກກ່ຽວກັບຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາດໃນລັດຖະສະພາອັງກິດວ່າ: “ປະເທດອັງກິດບໍ່ມີເພື່ອນມິດຖາວອນ ແລະກໍບໍ່ມີສັດຕູຖາວອນ; ປະເທດອັງກິດມີຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາດຢ່າງຖາວອນເທົ່ານັ້ນ ແລະໜ້າທີ່ຂອງພວກເຮົາແມ່ນສະແຫວງຫາຜົນປະໂຫຍດເຫຼົ່ານັ້ນ”(6). ໃນປີ 1964, ປະທານໂຮ່ຈິມິນ ໄດ້ຢືນຢັນວ່າ, ການທູດ “ຍາມໃດກໍ່ຕ້ອງຮັບໃຊ້ຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາດ”(7). ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ XI (ປີ 2011) ຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ ເນັ້ນໜັກເປັນຄັ້ງທຳອິດວ່າ ຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາດ-ປະເທດຊາດເປັນທັງເປົ້າໝາຍແລະຫຼັກການສູງສຸດຂອງນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດຂອງຫວຽດນາມ(8). ແນວຄິດດັ່ງກ່າວຍັງໄດ້ຮັບການຢືນຢັນຈາກກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ XII (ເດືອນມັງກອນ 2016) ແລະ ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ XIII (ເດືອນ ມັງກອນ 2021 ຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ.
ຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາດ-ປະເທດຊາດໄດ້ຮັບການຈັດແບ່ງຕາມມາດຖານເນື້ອໃນ ຫຼືຕາມຄວາມສໍາຄັນຂອງຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາດ-ປະເທດຊາດ, ຫຼືຕາມການເວລາ...ຕາມມາດຕະຖານເນື້ອໃນ, ຜົນປະໂຫຍດທາງການເມືອງ-ຄວາມໝັ້ນຄົງຂອງແຕ່ລະປະເທດລວມມີ ການປົກປັກຮັກສາເອກະລາດຂອງຊາດ ແລະ ອຳນາດອະທິປະໄຕແຫ່ງຊາດ, ຜືນແຜ່ນດິນອັນຄົບຖ້ວນ, ຄວາມໝັ້ນຄົງຂອງສະຖາບັນລັດຖະທຳມະນູນ, ຄວາມປອດໄພຂອງປະຊາຊົນ, ຕຳແໜ່ງແລະບົດບາດຂອງປະເທດໃນການເມືອງໂລກ. ຜົນປະໂຫຍດທາງດ້ານເສດຖະກິດຂອງແຕ່ລະປະເທດແມ່ນການພັດທະນາເສດຖະກິດທີ່ນຳຄວາມຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງມາໃຫ້ປະເທດແລະປະຊາຊົນ. ຜົນປະໂຫຍດດ້ານວັດທະນະທທຳສັງຄົມຂອງແຕ່ລະປະເທດແມ່ນການປົກປ້ອງເອກະລັກທາງວັດທະນະທຳຂອງຊາດ; ລະດັບຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຊົນເຜົ່າແລະກຸ່ມສັງຄົມ; ຄຸນນະພາບຊີວິດ, ລະດັບປະຊາທິປະໄຕ ແລະ ເສລີພາບຂອງພົນລະເມືອງ. ຕາມຄວາມສຳຄັນ, ຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາດ-ປະເທດຊາດສາມາດແບ່ງອອກເປັນສາມກຸ່ມຕົ້ນຕໍດັ່ງນີ້: 1- ຜົນປະໂຫຍດແຫ່ງການຍືນຍົງຄົງຕົວ ແມ່ນບັນດາຜົນປະໂຫຍດທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບການຢູ່ລອດ, ຄວາມໝັ້ນຄົງ ແລະ ຄວາມສາມາດດຳລົງຄົວຕົວຂອງປະເທດ; 2- ຜົນປະໂຫຍດທີ່ສຳຄັນທີ່ສຸດ ແມ່ນບັນດາຜົນປະໂຫຍດທີ່ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ຄວາມຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງຂອງປະເທດ ແລະລັກສະນະສະເພາະຂອງໂລກ; ແມ່ນການເຄົາລົບຕໍ່ຄຳໝັ້ນສັນຍາສາກົນ ລວມເຖິງຄວາມໝັ້ນຄົງແລະຄວາມຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງຂອງພັນທະມິດ ແລະມິດສະຫາຍ; ສະກັດກັ້ນການຄອບຄອງຂອງສັດຕູໃນພື້ນທີ່ສຳຄັນ; 3- ຜົນປະໂຫຍດຕາມປົກກະຕິ ແມ່ນບັນດາຜົນປະໂຫຍດທີ່ປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນຄວາມຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງທາງດ້ານເສດຖະກິດ ແລະບັນດາບັນຫາດ້ານມະນຸດສະທຳ, ແມ່ນຄວາມສາມາດຍືນຍົງຄົງຕົວແລະການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ ແລະ ກຳລັງແຮງການຜະລິດຂອງພື້ນຖານເສດຖະກິດໂລກ; ຄວາມໝັ້ນຄົງທາງທະເລ, ເຂດທ້ອງຟ້າ ແລະ ອະວະກາດ. ຕາມເວລາ, ຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາດ-ປະເທດຊາດໄດ້ຮັບການແບ່ງອອກເປັນບັນດາກຸ່ມຜົນປະໂຫຍດ ເຊັ່ນ ຜົນປະໂຫຍດໄລຍະຍາວ, ຜົນປະໂຫຍດໄລຍະສັ້ນ, ຜົນປະໂຫຍດທັນທີ…
ເພື່ອວາງກຳນົດນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ, ປະເທດຕ່າງໆຕ້ອງສ້າງຂະບວນການວາງແຜນທີ່ມີວິທະຍາສາດ, ລວມມີການກວດຫາບັນຫາ, ລະບຸເປົ້າໝາຍແລະປະເພດຂອງເອກະສານ, ຮ່າງແຜນຢ່າງຈະແຈ້ງ ແລະ ເລືອກແຜນການດຳເນີນງານ… ຖ້າຫາກເອົາອັດຕະພາບມາເປັນມາດຖານ, ປະຈຸບັນ, ການວາງກຳນົດນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດໃນໂລກມີ 3 ຮູບແບບ ຄື: ບຸກຄົນຕັດສິນໃຈກ່ຽວກັບນະໂຍບາຍ, ລວມໝູ່ຕັດສິນໃຈກ່ຽວກັບນະໂຍບາຍ ແລະ ອົງການຈັດຕັ້ງຕັດສິນໃຈກ່ຽວກັບນະໂຍບາຍ. ຮູບແບບການວາງກຳນົດນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດຂອງຫວຽດນາມ ແມ່ນການຕັດສິນໃຈຮ່ວມກັນ. ອົງການທີ່ມີອຳນາດຕັດສິນໃຈດ້ານນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດຂອງຫວຽດນາມ ແມ່ນຄະນະບໍລິຫານງານສູນກາງພັກ, ກົມການເມືອງສູນກາງ ແລະ ຄະນະເລຂາທິການສູນກາງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ.
ການເຂົ້າຮ່ວມຂອງປະຊາຊົນໃນກິດຈະກຳການຕ່າງປະເທດຂອງລັດ
ວຽກງານການຕ່າງປະເທດຂອງລັດ ພ້ອມກັບຂົງເຂດການປ້ອງກັນປະເທດ-ປ້ອງກັນຄວາມໝັ້ນຄົງ ຖືກເອີ້ນວ່າ “ການເມືອງລະດັບສູງ”(9) ເນື່ອງຈາກກ່ຽວຂ້ອງກັບບັນດາບັນຫາທີ່ສຳຄັນຂອງລັດ, ຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາດ-ປະເທດຊາດ, ຄວາມສຳພັນກັບປະເທດອື່ນໆ, ຈຳເປັນຕ້ອງມີການຮັກສາຄວາມລັບໃນລະດັບສູງ, ດັ່ງນັ້ນ ບໍ່ແມ່ນປະຊາຊົນທຸກຄົນສາມາດເຂົ້າເຖິງໄດ້. ຕາມນັ້ນ, ການເຂົ້າຮ່ວມຂອງປະຊາຊົນໃນກິດຈະກຳການຕ່າງປະເທດຂອງລັດຈຶງມີຂ້ອນຂ້າງຈຳກັດ, ພິເສດແມ່ນ ໃນຂັ້ນຕອນການວາງກຳນົດນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ. ປະຊາຊົນເຂົ້າຮ່ວມວຽກງານການຕ່າງປະເທດຂອງປະເທດໃນດ້ານສະເພາະດັ່ງຕໍ່ໄປນີ້: 1- ເຂົ້າຮ່ວມຢ່າງແຂງຂັນໃນທຸກການເຄື່ອນໄຫວຂອງປະເທດ, ໃນບັນດາຂົງເຂດທີ່ແຕກຕ່າງກັນ ເຊັ່ນ ເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ, ການປ້ອງກັນປະເທດ-ປ້ອງກັນຄວາມໝັ້ນຄົງ,…ປະກອບສ່ວນສ້າງກຳລັງແຮງສັງລວມຂອງຊາດ ເຊິ່ງເປັນປັດໄຈທີ່ສຳຄັນໃນການວາງກຳນົດນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດຂອງປະເທດ; 2- ໃນຖານະພະນັກງານຄົ້ນຄວ້າ, ຜູ້ຊ່ຽວຊານໃນບັນດາພື້ນຖານຄົ້ນຄວ້າແລະຝຶກອົບຮົມກ່ຽວກັບສາກົນໃນທົ່ວປະເທດ, ຜ່ານບັນດາໂຄງການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດກ່ຽວກັບໂລກແລະພາກພື້ນ ປະກອບສ່ວນອະທິບາຍພື້ນຖານວິທະຍາສາດຂອງການວາງແນວທາງແລະນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ ແລະ ການເຄື່ອນໄຫວທາງການທູດຂອງພັກແລະລັດ; 3- ການຮັບເອົາ, ການສະໜັບສະໜູນ ແລະ ຄວາມເຫັນດີເຫັນພ້ອມກັບແນວທາງແລະນະໂຍບາຍຂອງພັກແລະລັດ, ໃນນັ້ນມີແນວທາງແລະນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ ຖືເປັນກຳລັງແຮງຂອງຊາດ. ການສະໜັບສະໜູນຂອງປະຊາຊົນຕໍ່ແນວທາງ ນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດແລະການທູດຂອງພັກແລະລັດ ແມ່ນວີທີການໃຫ້ປະຊາຊົນເຂົ້າຮ່ວມໃນການເຄື່ອນໄຫວການຕ່າງປະເທດຂອງພັກ ແລະລັດ; 4- ນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດຂອງຫວຽດນາມປະກອບດ້ວຍສາມເສົາຫຼັກ: ການຕ່າງປະເທດຂອງພັກ, ການທູດແຫ່ງລັດ ແລະ ການຕ່າງປະເທດຂອງປະຊາຊົນ, ໃນນັ້ນ ການຕ່າງປະເທດຂອງສະພາແຫ່ງຊາດມີບົດບາດສຳຄັນທີ່ສຸດ, ມັນມີທັງລັກສະນະລັດແລະລັກສະນະປະຊາຊົນທີ່ເລິກເຊິ່ງ, ເຊິ່ງໄດ້ຮັບການຜັນຂະຫຍາຍຄວບຄູ່ກັບບັນດາເສົາຫຼັກການຕ່າງປະເທດອື່ນ, ສ້າງເປັນກຳລັງແຮງສັງລວມດ້ານການຕ່າງປະເທດຂອງປະເທດ. ພະນັກງານແລະລັດຖະກອນ ໃນບັນດາເສົາຫຼັກການຕ່າງປະເທດເຊັ່ນ ນັກຄົ້ນຄວ້າ, ຜູ້ບັນນາທິການ, ຜູ້ແປພາສາ, ພະນັກງານຕ້ອນຮັບ, ນັກຂ່າວ,… ເປັນຜູ້ເຂົ້າຮ່ວມໂດຍກົງໃນການຮັບໃຊ້ກິດຈະກຳການຕ່າງປະເທດ, ປະກອບສ່ວນເຮັດໃຫ້ກິດຈະກຳການຕ່າງປະເທດປະສົບຄວາມສຳເລັດ; 5- ປະຊາຊົນເປັນອັດຕະພາບຂອງການຕ່າງປະເທດປະຊາຊົນ ຫຼື ການທູດປະຊາຊົນ - ໜຶ່ງໃນເສົາຫຼັກທີ່ສຳຄັນຂອງການຕ່າງປະເທດຂອງຫວຽດນາມ. “ການທູດປະຊາຊົນຫວຽດນາມ ແມ່ນບັນດາເຄື່ອນໄຫວການຕ່າງປະເທດທີ່ຈັດໂດຍອົງການການເມືອງ-ສັງຄົມ, ສະມາຄົມວິຊາຊີບ, ບຸກຄົນ ແລະ ຜູ້ຕາງໜ້າປະຊາຊົນທຸກຊົນຊັ້ນ, ຈັດຕັ້ງໃຫ້ປະຊາຊົນຊົນທຸກຊັ້ນວັນນະເຂົ້າຮ່ວມການປະຕິບັດ ດ້ວຍບົດບາດປະສານງານຂອງສະຫະພັນບັນດາອົງການມິດຕະພາບຫວຽດນາມ, ພາຍໃຕ້ການນຳພາຂອງພັກ, ການຄຸ້ມຄອງຂອງລັດໃນການປະຕິບັດເປົ້າໝາຍນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ, ເພື່ອຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາດ-ປະເທດຊາດ”(10). “ການທູດປະຊາຊົນໂດຍພື້ນຖານແລ້ວແມ່ນວຽກງານຂົນຂວາຍປະຊາຊົນ, ຂົນຂວາຍມະຫາຊົນໃນປະເທດຂອງເຮົາ ແລະ ມະຫາຊົນຂອງປະເທດອື່ນໆ ເພື່ອປະຕິບັດແນວທາງການຕ່າງປະເທດທີ່ເປັນເອກະລາດ, ເປັນເຈົ້າຕົນເອງ, ສັນຕິພາບມິດຕະພາບ ແລະ ການຮ່ວມມືຂອງປະເທດເຮົາ”(11). ການທູດປະຊາຊົນມີບົດບາດເປັນ “ແຂນຂະຫຍາຍ”, ແນວໂຮມຫຼາຍຊ່ອງທາງ, ກອງກຳລັງພິເສດ ແລະກຳລັງຂະໜາດໃຫຍ່ ເຊິ່ງຊ່ວຍປູທາງແລະສ້າງສະພາບແວດລ້ອມທີ່ເອື້ອອຳນວຍຕໍ່ການຕ່າງປະເທດຂອງພັກແລະການທູດຂອງລັດ, ປະສົມປະສານຫຼັກການແລະພຶດຕິກໍາສະເພາະຂອງແຕ່ອັດຕະພາບໃນການປະຕິບັດເປົ້າໝາຍນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ; ສົ່ງເສີມ, ເພີ່ມເຕີມ ແລະປະສານງານຢ່າງຍືດຫຍຸ່ນກັບເສົາຫຼັກອື່ນໆ ໃນທຸກຂົງເຂດການເຄື່ອນໄຫວ, ປະກອບສ່ວນເພີ່ມທະວີຄວາມສາມັກຄີຂອງຊາດ, ປົກປ້ອງຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາດ, ຍົກສູງປັນຍາຄວາມຮູ້ຂອງປະຊາຊົນ, ປຸກລະດົມນ້ຳໃຈຮັກຊາດ, ເຈດຈຳນົງອີງໃສ່ຕົນເອງ ສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງດ້ວຍຕົນເອງ, ຄວາມປາຖະໜາໃນການພັດທະນາຂອງຊາດ; ຜົນກະທົບຕໍ່ການພົວພັນສາກົນ, ບົນພື້ນຖານນັ້ນຈະໃຫ້ຄຳແນະນຳແກ່ພັກແລະລັດໃນວຽກງານການຕ່າງປະເທດ(12); 6- “ຊາວຫວຽດນາມຢູ່ຕ່າງປະເທດເປັນພາກສ່ວນທີ່ສຳຄັນແລະເປັນຊັບພະຍາກອນຂອງວົງຄະນະຍາດຊາດຫວຽດນາມ, ແມ່ນປັດໄຈສຳຄັນທີ່ປະກອບສ່ວນເພີ່ມທະວີການພົວພັນຮ່ວມມືແລະມິດຕະພາບ ລະຫວ່າງຫວຽດນາມແລະປະເທດອື່ນໆ”(13). ໃນປະຈຸບັນ, ປະຊາຄົມຊາວຫວຽດນາມຢູ່ຕ່າງປະເທດມີ 5,3 ລ້ານຄົນທີ່ອາໄສແລະເຮັດວຽກໃນ 130 ປະເທດແລະດິນແດນ, ເຊິ່ງຫຼາຍກວ່າ 80% ຢູ່ໃນປະເທດທີ່ພັດທະນາແລ້ວ”(14). ນີ້ແມ່ນກອງກຳລັງພິເສດຂອງເຫຼົ່າຮົບການທູດປະຊາຊົນ ເຊິ່ງເປັນຂົວເຊື່ອມຄວາມສຳພັນລະຫວ່າງຫວຽດນາມກັບໂລກ. ວຽກງານຊາວຫວຽດນາມຢູ່ຕ່າງປະເທດແມ່ນຈຸດສຸມໃຈກາງຂອງວຽກງານການຕ່າງປະເທດຂອງພັກແລະລັດ; 7- ແຕ່ເດືອນມິຖຸນາ 2014, ປະຕິບັດແຜນນະໂຍບາຍຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມແລະລັດ, ຫວຽດນາມເລີ່ມເຂົ້າຮ່ວມໃນກອງກຳລັງຮັກສາສັນຕິພາບຂອງສະຫະປະຊາຊາດທີ່ຄະນະຜູ້ແທນສະຫະປະຊາຊາດ ໃນສາທາລະນະລັດອາຟຣິກາກາງ, ຊູດານໃຕ້ ແລະ ສຳນັກງານໃຫຍ່ຂອງສະຫະປະຊາຊາດ. ນັບເຖິງປະຈຸບັນ, ຫວຽດນາມໄດ້ສົ່ງນາຍທະຫານແລະທະຫານອາຊີບຈຳນວນ 533 ຄົນ ເຂົ້າຮ່ວມກອງກຳລັງຮັກສາສັນຕິພາບຂອງສະຫະປະຊາຊາດ. ນີ້ແມ່ນກິດຈະກຳການທູດທາງທະຫານທີ່ມີປະສິດທິຜົນ ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງຄວາມເຂັ້ມແຂງຂອງປະຊາຊົນໃນວຽກງານການຕ່າງປະເທດ.
ບັນດາບັນຫາໃໝ່ໃນການເສີມຂະຫຍາຍກຳລັງແຮງປະຊາຊົນ
ບາງປັດໄຈທີ່ສົ່ງຜົນກະທົບ
ທີໜຶ່ງ, ໃນຂະບວນການປ່ຽນແປງໃໝ່, ພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມມີຄວາມຮັບຮູ້ນັບມື້ນັບຈະແຈ້ງກ່ຽວກັບບົດບາດຂອງປະຊາທິປະໄຕ ແລະ ເອົາໃຈໃສ່ທີ່ສຸດເຖິງການສ້າງລະບອບລະບຽບ, ປັບປຸງສະຖາບັນໃຫ້ສົມບູນແບບ, ປ່ຽນແປງໃໝ່ກົນໄກແລະນະໂຍບາຍ ເພື່ອຮັບປະກັນສິດເປັນເຈົ້າຂອງຂອງປະຊາຊົນໄດ້ດີກວ່າເກົ່າ. ຂະບວນຂະຫຍາຍປະຊາທິປະໄຕໃນບັນດາຂົງເຂດຂອງຊີວິດສັງຄົມ ໄດ້ສ້າງແຮງຜັກດັນທີ່ຍິ່ງໃຫຍ່ໃຫ້ແກ່ພາລະກິດການປ່ຽນແປງໃໝ່. ສິດເປັນເຈົ້າຂອງຂອງປະຊາຊົນໄດ້ຫັນເປັນນິຕິກຳເທື່ອລະກ້າວ. ບັນດາເອກະສານຂອງພັກລ້ວນຢືນຢັນວ່າ ການຫັນສິດທິພົນລະເມືອງເປັນນິຕິກຳຕາມກົດໝາຍ ແລະ ການກຳນົດລະບຽບລະບອບແລະສະຖາບັນທີ່ມີຜົນສັກສິດເພື່ອດຳເນີນການນັ້ນ ແມ່ນເນື້ອໃນສຳຄັນຂອງການຫັນເປັນປະຊາທິປະໄຕ. ພ້ອມກັບຂະບວນການການປ່ຽນແປງໃໝ່, ຂະບວນການຫັນເປັນປະຊາທິປະໄຕໄດ້ເກີດຂຶ້ນໃນທຸກຂົງເຂດຂອງປະເທດ.
ການປ່ຽນແປງໃໝ່ດ້ານການເມືອງໄດ້ດຳເນີນໄປພ້ອມກັບການປ່ຽນແປງໃໝ່ດ້ານເສດຖະກິດ. ການກໍ່ສ້າງແລະປັບປຸງບຸລະນະລັດແຫ່ງອຳນາດກົດໝາຍສັງຄົມນິຍົມຫວຽດນາມ ຂອງປະຊາຊົນ ໂດຍປະຊາຊົນ ແລະ ເພື່ອປະຊາຊົນທີ່ນຳໂດຍພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມແມ່ນໜ້າທີ່ຈຸດໜັກໃຈກາງຂອງການປ່ຽນແປງໃໝ່ລະບົບການເມືອງ… ກຳນົດຢ່າງຈະແຈ້ງກ່ຽວກັບ ບົດບາດ, ທີ່ຕັ້ງ, ພາລະໜ້າທີ່ ແລະ ສິດອຳນາດຂອງບັນດາອົງການຂອງລັດ…, ຖືເອົາສິດແລະຜົນປະໂຫຍດທີ່ຖືກຕ້ອງຕາມກົດໝາຍ ຊອບທຳ ຂອງປະຊາຊົນແລະວິສາຫະກິດເປັນຈຸດສຸມ(15). ກໍ່ສ້າງການບໍລິຫານລັດທີ່ຮັບໃຊ້ປະຊາຊົນ, ປະຊາທິປະໄຕ, ຕາມຫຼັກນີຕິທຳ, ເປັນມືອາຊີບ, ທັນສະໄມ, ສະອາດ, ເຂັ້ມແຂງ, ເປີດກວ້າງ ແລະ ໂປ່ງໃສ. ດ້ວຍພາລະໜ້າທີ່ນິຕິບັນຍັດ, ຕັດສິນບັນດາບັນຫາທີ່ສຳຄັນຂອງປະເທດ ແລະ ຕິດຕາມກວດກາສູງສຸດ, ສະພາແຫ່ງຊາດມີໜ້າທີ່ປ່ຽນແປງໃໝ່ວິທີການດຳເນີນງານ, ປັບປຸງຍົກສູງຄຸນນະພາບ ແລະ ປະສິດທິຜົນການເຄື່ອນໄຫວ, ເສີມຂະຫຍາຍປະຊາທິປະໄຕ ແລະຫຼັກນິຕິທຳ… ສຸມໃສ່ກໍ່ສ້າງແລະປັບປຸງສະຖາບັນເສດຖະກິດການຕະຫຼາດຕາມທິດສັງຄົມນິຍົມໃຫ້ສົມບູນແບບ... ສ້າງການປະສານສົມທົບ ແລະ ເຊື່ອມໂຍງກົນໄກຕິດຕາມກວດກາແລະວິຈານສັງຄົມຂອງແນວໂຮມປະເທດຊາດ, ບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງການເມືອງ-ສັງຄົມ ແລະ ປະຊາຊົນ”(16).
ສຳລັບປະຊາຊົນ, ກົດລະບຽບປະຊາທິປະໄຕຢູ່ຮາກຖານ ແລະ ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການປະຕິບັດປະຊາທິປະໄຕຢູ່ຮາກຖານ ຊ່ວຍໃຫ້ປະຊາຊົນສາມາດໃຊ້ສິດທິໃນການເປັນເຈົ້າຂອງໃນທາງປະຕິບັດໄດ້. ການຂະຫຍາຍປະຊາທິປະໄຕການເມືອງພາຍໃນສ້າງເງື່ອນໄຂດີກວ່າແລະຫຼາຍກວ່າ ໃຫ້ປະຊາຊົນເຂົ້າຮ່ວມໃນວຽກງານຂອງພັກແລະລັດ, ໃນນັ້ນມີນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ.
ທີສອງ, ການປະຕິວັດອຸດສາຫະກຳຄັ້ງທີ 4 ກຳລັງພັດທະນາຢ່າງໄວວາ, ສົ່ງຜົນກະທົບຢ່າງເລິກເຊິ່ງຕໍ່ຊີວິດທາງສັງຄົມແລະເສດຖະກິດຂອງທຸກປະເທດ, ໃນນັ້ນມີປະເທດຫວຽດນາມ. ສືບຕໍ່ພັດທະນາຄວາມກ້າວໜ້າໃນໂຄງສ້າງພື້ນຖານທາງເອເລັກໂຕຣນິກ, ຄອມພິວເຕີແລະດິຈິຕອນ, ຊູເປີຄອມພິວເຕີ, ຄອມພິວເຕີສ່ວນຕົວ ແລະ ອິນເຕີເນັດ; ການປະຕິວັດອຸດສາຫະກຳຄັ້ງທີ 4 ຫຼືທີ່ເອີ້ນວ່າການປະຕິວັດດິຈິຕອນ ຜ່ານບັນດາເຕັກໂນໂລຊີທີ່ເປັນນະວັດຕະກຳ ເຊັ່ນ ອິນເຕີເນັດສັບພະສິ່ງ (IoT), ປັນຍາປະດິດ (AI), ຄວາມເປັນຈິງສະເໝືອນ (VR), ການປະຕິສຳພັນສະເໝືອນຈິງ (AR), ເຄືອຂ່າຍສັງຄົມ, ການປະມວນຜົນແບບຄລາວດ໌, ອຸປະກອນເຄື່ອນທີ່, ການວິເຄາະຂໍ້ມູນຂະໜາດໃຫຍ່ (SMAC)... ເພື່ອປ່ຽນໂລກແຫ່ງຄວາມຈິງທັງໝົດ ໃຫ້ກາຍເປັນໂລກດິຈິຕອນ. ຜົນງານຂອງການປະຕິວັດທາງວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີເຮັດໃຫ້ເກີດເງື່ອນໄຂອັນເອື້ອອຳນວຍຫຼາຍຢ່າງ ໃຫ້ປະຊາຊົນເຂົ້າຮ່ວມການເຄື່ອນໄຫວຂອງລັດ.
ທີສາມ, ການເຄື່ອນໄຫວທາງດ້ານການຕ່າງປະເທດຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມແລະລັດຫວຽດນາມ ໃນໄລຍະເຊື່ອມໂຍງສາກົນ ມີຄວາມກວ້າງຂວາງເລິກເຊິ່ງກວ່າອີກ, ອຸດົມສົມບູນ ຫຼາກຫຼາຍ ແລະ ສັບສົນກວ່າອີກ ແລະ ບົດບາດຂອງປະຊາຊົນທີ່ເຂົ້າຮ່ວມກິດຈະກຳການຕ່າງປະເທດກໍ່ຫຼາຍຂຶ້ນແລະຂະຫຍັນຂັນແຂງກວ່າເກົ່າ. ນີ້ແມ່ນໄລຍະເວລາຂອງການທູດທີ່ຮອບດ້ານ, ດັ່ງນັ້ນຈຶງສາມາດຢືນຢັນໄດ້ວ່າ ສູນກາງເຮັດວຽກງານການທູດ, ທ້ອງຖິ່ນເຮັດວຽກງານການທູດ, ປະຊາຊົນທຸກຄົນເຮັດວຽກງານການທູດ…
ລະບຸບັນຫາໃໝ່ໃນການເສີມຂະຫຍາຍກຳລັງແຮງຂອງປະຊາຊົນ
ທີໜຶ່ງ, ຖັນແຖວນັກຄົ້ນຄວ້າສາກົນຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍເຂົ້າຮ່ວມຢ່າງຕັ້ງໜ້າກວ່າອີກ ໃນການຄົ້ນຄວ້າບັນຫາສາກົນ ເພື່ອອະທິບາຍພື້ນຖານວິທະຍາສາດສຳລັບແນວທາງ ນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດຂອງພັກແລະລັດ. ບັນດາສະຖານທີ່ຄົ້ນຄ້ວາ ແລະ ຝຶກອົບຮົມສາກົນໄດ້ພັດທະນາຢ່າງແຂງແຮງໃນທົ່ວປະເທດ, ເຊັ່ນດຽວກັບໃນຫຼາຍຄະນະແລະກະຊວງສ່ວນກາງ ແລະທ້ອງຖິ່ນຫຼາຍແຫ່ງ. ທຸກປີ, ໂຄງການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດຫຼາຍຮ້ອຍໂຄງການໄດ້ຖືກຈັດພີມເຜີຍແຜ່ ແລະ ວິທະຍານິພົນລະດັບປະລິນຍາເອກດ້ານຄວາມສຳພັນສາກົນແລະການສຶກສາສາກົນຈຳນວນຫຼາຍທົ່ວປະເທດ ກໍ່ໄດ້ຮັບການປົກປ້ອງຢ່າງປະສົບຄວາມສໍາເລັດ.
ທີສອງ, ປະຊາຊົນເຂົ້າຮ່ວມການເຄື່ອນໄຫວທາງການທູດເຄິ່ງທາງການຢ່າງຕັ້ງໜ້າ. ການທູດເຄິ່ງທາງການ ຫຼືທີ່ເອີ້ນວ່າ “ການທູດແບບຊ່ອງທາງດ້ານຫຼັງ” (back channel diplomacy) ແມ່ນການເຄື່ອນໄຫວການຕ່າງປະເທດທີ່ມີຈຸດມຸ່ງໝາຍເພື່ອມີອິດທິພົນໂດຍກົງຕໍ່ປະເທດອື່ນໆ ຜ່ານຊ່ອງທາງເຄິ່ງທາງການຫຼືທາງອ້ອມ ໂດຍຜ່ານບັນດາໜ່ວຍງານທີ່ບໍ່ແມ່ນລັດ, ແຕ່ມີອິດທິພົນທີ່ແນ່ນອນຕໍ່ຂະບວນການກຳນົດນະໂຍບາຍຂອງປະເທດ”(17). ນີ້ແມ່ນການທູດຊ່ອງ 1,5 ແລະຊ່ອງ 2. ການທູດຊ່ອງ 1,5 ແມ່ນເຈົ້າໜ້າທີ່ຂອງລັດທີ່ປະຕິບັດໜ້າທີ່ໃນຖານະບຸກຄົນ. ການທູດຊ່ອງ 2 ແມ່ນການເຄື່ອນໄຫວແລກປ່ຽນລະຫວ່າງນັກວິຊາການແລະຜູ້ຊ່ຽວຊານທີ່ມີອິດທິພົນຕໍ່ນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ ແຕ່ບໍ່ໄດ້ເປັນຕົວແທນຂອງປະເທດ. ການເຄື່ອນໄຫວທາງການທູດຊ່ອງ 1,5 ແລະຊ່ອງ 2 ເຄີຍມີລັກສະນະເປັນສ່ວນຕົວ ໂດຍມີບັນຍາກາດເປີດກວ້າງເພື່ອສ້າງຄວາມໄວ້ວາງໃຈໃນການເຈລະຈາບັນຫາລະອຽດອ່ອນທີ່ຍາກຕໍ່ການຫາລືໃນຊ່ອງທາງລັດຖະການ ແລະ ມຸ່ງສູ່ການຊອກຫາແນວທາງແກ້ໄຂບັນຫາຍາກ ທີ່ຜູກພັນດ້ວຍປັດໄຈທາງການເມືອງຫຼາຍປະການ. ໃນໄລຍະທີ່ຜ່ານມາມໍ່ນີ້, ຄຽງຄູ່ກັບທ່າອ່ຽງເປີດກວ້າງການເຊື່ອມໂຍງເຂົ້າກັບສາກົນ, ການທູດແບບບໍ່ເປັນທາງການໄດ້ພັດທະນາຢ່າງແຂງແຮງ. ສະຖາບັນການທູດ, ບັນດາອົງການຄົ້ນຄວ້າຂອງສະຖາບັນວິທະຍາສາດສັງຄົມຫວຽດນາມ, ສະຖາບັນການເມືອງແຫ່ງຊາດ ໂຮ່ຈີມິນ, ມະຫາວິທະຍາໄລ,... ເຂົ້າຮ່ວມຢ່າງຫຼາຍ, ເປັນເຈົ້າການ ແລະຕັ້ງໜ້າໃນການເຄື່ອນໄຫວທາງການທູດແບບບໍ່ເປັນທາງດານ.
ທີສາມ, ອາໄສຄວາມກ້າວໜ້າຂອງວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຊີ, ທ່າອຽງຫັນເປັນປະຊາທິປະໄຕ, ຂໍ້ມູນກ່ຽວກັບກິດຈະກຳການຕ່າງປະເທດຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ ແລະລັດຫວຽດນາມ ຈຶງເຂົ້າເຖິງປະຊາຊົນໄດ້ໄວກວ່າແລະຫຼາຍກວ່າ, ດັ່ງນັ້ນປະຊາຊົນຈຶງເຫັນດີເຫັນພ້ອມແລະສະໜັບສະໜູນການເຄື່ອນໄຫວການຕ່າງປະເທດຂອງພັກແລະລັດຢ່າງສຸດອົກສຸດໃຈ.
ທີສີ່, ໃນໄລຍະການເຊື່ອມໂຍງສາກົນ, ການພົວພັນຕ່າງປະເທດຂະຫຍາຍຕົວ, ປະຊາຊົນເຂົ້າຮ່ວມການເຄື່ອນໄຫວທາງການຕ່າງປະເທດຢ່າງຫຼວງຫຼາຍແລະກວ້າງຂວາງເລິກເຊິ່ງກວ່າອີກ. ຕົວຢ່າງເຊັ່ນ ຜ່ານການເຂົ້າຮ່ວມໃນຮູບການການທ່ອງທ່ຽວຊຸມຊົນ, ການທ່ອງທ່ຽວຢ້ຽມຊົມບູຮານວັດຖຸທາງປະຫວັດສາດ, ທັດສະນີຍະພາບ, ໝູ່ບ້ານຫັດຖະກຳ,… ສ້າງຊ່ອງທາງການຕ່າງປະເທດທີ່ມີປະສິດທິພາບ, ດຶງດູດນັກທ່ອງທ່ຽວຕ່າງຊາດທີ່ມາຢາມຫວຽດນາມ, ໄດ້ເຫັນພາລະກິດການປ່ຽນແປງໃໝ່ທີ່ສຳເລັດຜົນຂອງຫວຽດນາມ, ມີຄວາມຮັບຮູ້ທີ່ດີງາມຕື່ມອີກຫຼາຍຢ່າງ, ປະກອບສ່ວນຍົກສູງຖານະບົດບາດ ແລະຊື່ສຽງຂອງປະເທດ. ນີ້ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາຜົນງານຂອງການທູດມະຫາຊົນ.
ທີຫ້າ, ບົດບາດຂອງຊຸມຊົນຊາວຫວຽດນາມຢູ່ຕ່າງປະເທດໄດ້ຮັບການເສີມຂະຫຍາຍຢ່າງແຂງແຮງ. ໃນປະຈຸບັນ, ຊຸມຊົນຊາວຫວຽດນາມຢູ່ໃນ 130 ປະເທດແລະດິນແດນ ໃນເກືອບທຸກທະວີບ ໂດຍມີໜ້າທີ່ເປັນ “ທູດ”, ເປັນຂົວເຊື່ອມໂຍງລະຫວ່າງຫວຽດນາມກັບປະເທດເຈົ້າບ້ານ, ປະກອບສ່ວນເພີ່ມທະວີຄວາມເຂົ້າໃຈເຊິ່ງກັນແລະກັນ ລະຫວ່າງຫວຽດນາມແລະໂລກ, ໂດຍນຳໂລກມາສູ່ຫວຽດນາມ ແລະ ຫວຽດນາມໄປສູ່ໂລກ. ຊຸມຊົນຊາວຫວຽດນາມຢູ່ຕ່າງປະເທດແມ່ນໜຶ່ງໃນກຳລັງສຳຄັນທີ່ເຮັດວຽກດ້ານຂໍ້ມູນແລະໂຄສະນາການຕ່າງປະເທດທີ່ມີປະສິດທິພາບ.
ທີຫົກ, ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ XIII (ເດືອນມັງກອນ 2021) ຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ ເນັ້ນໜັກທັດສະນະວ່າ: “ປຸກລະດົມຈິດໃຈຮັກຊາດຢ່າງແຂງແຮງ, ເຈດຈຳນົງສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງຂອງຊາດດ້ວຍຕົນເອງ, ກຳລັງແຮງແຫ່ງມະຫາສາມັກຄີປວງຊົນທັງຊາດ ແລະ ຄວາມປາດຖະໜາຢາກພັດທະນາປະເທດຊາດໃຫ້ຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງແລະມີຄວາມສຸກ; ເສີມຂະຫຍາຍປະຊາທິປະໄຕສັງຄົມນິຍົມ ແລະ ກຳລັງແຮງສັງລວມຂອງລະບົບການເມືອງທັງໝົດ, ຂອງວັດທະນະທຳ ແລະ ຜູ້ຄົນຫວຽດນາມ”(18). “ກຳລັງແຮງຂອງການຕ່າງປະເທດຫວຽດນາມຖືກສ້າງຂຶ້ນບົນພື້ນຖານຂອງກຸ່ມກ້ອນມະຫາສາມັກຄີປວງຊົນທັງຊາດ, ພ້ອມທັງປະສົມປະສານຢ່າງກົມກຽວແລະເປັນເອກະພາບ ລະຫວ່າງບັນດາເສົາຫຼັກ, ເຫຼົ່າຮົບ ແລະ ກອງກຳລັງທີ່ເຂົ້າຮ່ວມໃນວຽກງານການຕ່າງປະເທດ, ເພື່ອຈາກນັ້ນ ສົມທົບກຳລັງແຮງຂອງຊາດກັບກຳລັງແຮງຂອງຍຸກສະໄໝ”(19). ດ້ວຍກຳລັງແຮງທາງຈິດໃຈນີ້, ປະຊາຊົນຫວຽດນາມທຸກຄົນຈະຕ້ອງຕັດສິນໃຈເຮັດວຽກງານຂອງຕົນເອງໃຫ້ດີທີ່ສຸດ, ປະກອບສ່ວນພັດທະນາກຳລັງແຮງສັງລວມຂອງຊາດ ແລະ ສູ້ຊົນບັນລຸບັນດາເປົ້າໝາຍອັນຍິ່ງໃຫຍ່ທີ່ພັກກຳນົດໄວ້, ນັ້ນແມ່ນ: ພາຍໃນປີ 2025 ຫວຽດນາມເປັນປະເທດກຳລັງພັດທະນາ, ມີອຸດສາຫະກຳຕາມທິດທັນສະໄໝ, ກ້າວຂ້າມລະດັບລາຍໄດ້ປານກາງຕ່ຳ. ຮອດປີ 2030: ເປັນປະເທດກຳລັງພັດທະນາ, ມີອຸດສາຫະກຳທັນສະໄໝ ແລະມີລາຍໄດ້ປານກາງສູງ. ຮອດປີ 2045: ເປັນປະເທດທີ່ພັດທະນາແລ້ວ ແລະ ມີລາຍໄດ້ສູງ(20). ນັ້ນແມ່ນວິທີການເສີມຂະຫຍາຍກຳລັງແຮງຂອງປະຊາຊົນທາງອ້ອມໃນວຽກງນການຕ່າງປະເທດຂອງພັກແລະລັດ.
ໃນຊຸມປີຕໍ່ໄປ ຄາດຄະເນວ່າສະພາບການໃນພາກພື້ນແລະໂລກ ຈະສືບຕໍ່ມີການປ່ຽນແປງຢ່າງໄວວາ, ສັບສົນ ແລະ ຄາດເດົາບໍ່ໄດ້. ສັນຕິພາບ, ການຮ່ວມມື ແລະ ການພັດທະນາຍັງແມ່ນທ່າອຽງສຳຄັນ, ແຕ່ຍັງຕ້ອງປະເຊີນກັບອຸປະສັກ, ຄວາມຍາກລຳບາກ ແລະ ຄວາມທ້າທາຍຫຼາຍປະການ. ໂລກາພິວັດແລະການເຊື່ອມໂຍງສາກົນສືບຕໍ່ກ້າວໜ້າ, ແຕ່ກໍ່ຖືກນາບຂູ່ຈາກລັດທິຊາດນິຍົມສຸດຂົ້ວ, ການແຂ່ງຂັນຍຸດທະສາດ, ການແຂ່ງຂັນທາງເສດຖະກິດ, ສົງຄາມການຄ້າທີ່ເກີດຂຶ້ນຢ່າງເຄັ່ງຮ້ອນ(21)… ເພື່ອສືບຕໍ່ເສີມຂະຫຍາຍກຳລັງແຮງຂອງປະຊາຊົນໃນວຽກງານການຕ່າງປະເທດ, ປະກອບສ່ວນຍົກສູງກຳລັງແຮງສັງລວມຂອງຊາດ, ຫວຽດນາມຕ້ອງບຸລິມະສິດປະຕິບັດບາງບັນຫາດັ່ງນີ້: ທີໜຶ່ງ, ສ້າງຕັ້ງສະມາຄົມຄົ້ນຄວ້າສາກົນ ຫຼື ສະພາການຕ່າງປະເທດ ເພື່ອເຕົ້າໂຮມຜູ້ຊ່ຽວຊານດ້ານການຄົ້ນຄວ້າສາກົນ ເພື່ອປະສານງານໃຫ້ຄຳແນະນຳ ແລະໃຫ້ຄຳປຶກສາແກ່ພັກແລະລັດກ່ຽວກັບວຽກງານການຕ່າງປະເທດແລະການທູດ; ທີສອງ, ມີກົນໄກພິເສດສຳລັບນັກຄົ້ນຄວ້າແລະຜູ້ຊ່ຽວຊານດ້ານການຄົ້ນຄວ້າສາກົນ ໃນການສະເໜີຄວາມຄິດເຫັນຕໍ່ພັກແລະລັດ ກ່ຽວກັບບັນດາບັນຫາສາກົນ ແລະ ການຕ່າງປະເທດ, ເພາະວ່າ ການຕ່າງປະເທດແມ່ນຂົງເຂດການເມືອງຂັ້ນສູງແລະແຄບ ເຊິ່ງກ່ຽວຂ້ອງກັບຄວາມລັບຂອງລັດຫຼາຍປະການ; ທີສາມ, ເພີ່ມທະວີວຽກງານຂໍ້ມູນຂ່າວສານ ແລະໂຄສະນາການຕ່າງປະເທດ, ເປັນຕົ້ນແມ່ນການປ່ຽນແປງໃໝ່ເນື້ອໃນ, ວິທີການ ແລະຄວາມຄິດ ກ່ຽວກັບວຽກງານຂໍ້ມູນຂ່າວສານ ແລະໂຄສະນາການຕ່າງປະເທດ; ທີສີ່, “ປະສານສົມທົບຢ່າງແໜນແຟ້ນການເຄື່ອນໄຫວການທູດຂອງລັດ, ການເຄື່ອນໄຫວການຕ່າງປະເທດຂອງພັກ ແລະ ການເຄື່ອນໄຫວການຕ່າງປະເທດປະຊາຊົນ”, ພ້ອມກັນນັ້ນ “ປັບປຸງກົນໄກຄຸ້ມຄອງການເຄື່ອນໄຫວການຕ່າງປະເທດທີ່ເປັນເອກະພາບໃຫ້ສົມບູນແບບ, ສ້າງກຳລັງແຮງສັງລວມເພື່ອປະຕິບັດໜ້າທີ່ວຽກງານການຕ່າງປະເທດຢ່າງມີປະສິດທິພາບ”(22).
ສະຫຼຸບລວມ, ໃນສະພາບການໃໝ່, ດ້ວຍປັດໄຈໃໝ່ຫຼາຍປະການ ເຊັ່ນ ການຂະຫຍາຍປະຊາທິປະໄຕການເມືອງພາຍໃນ, ການປະຕິວັດອຸດສາຫະກຳຄັ້ງທີ 4, ທ່າອ່ຽງຂອງການເປີດກວ້າງແລະການເຊື່ອມໂຍງສາກົນ, ການເຂົ້າຮ່ວມຂອງພົນລະເມືອງໃນການເຄື່ອນໄຫວການຕ່າງປະເທດຂອງພັກກອມມູນິດຫວຽດນາມ ແລະລັດຫວຽດນາມ ມີຂໍ້ດີຫຼາຍຢ່າງເຊິ່ງຈຳເປັນຕ້ອງເສີມຂະຫຍາຍແລະສົ່ງເສີມ./.
-------------------------
(1) ຫວູເຢືອງຮວນ: ປຶກສາຫາລືກ່ຽວກັບນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ: ບາງບັນຫາກ່ຽວກັບການພົວພັນສາກົນ, ນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ ແລະ ການທູດ ຫວຽດນາມ, ສພຈ. ທິດສະດີການເມືອງ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2018, ພາກ 4, ໜ້າ 159
(2), (3) ສະຖາບັນວາລະສານ ແລະການສື່ສານ: ປື້ມແບບຮຽນການພົວພັນການເມືອງສາກົນ, ສພຈ. ການເມືອງແຫ່ງຊາດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2008, ໜ້າ 283.
(4) ຫວູເຢືອງຮວນ: ການທູດ ແລະ ວຽກງານການການທູດ (ພິມຈຳໜ່າຍຄັ້ງທີ 5), ສພຈ. ການເມືອງແຫ່ງຊາດ ສື້ເຖິ້ດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2018, ໜ້າ 20.
(5) Chas. W. Freeman, Jr: The Diplomat’s Dictionary (ວັດຈະນານຸກົມການທູດ), National Defence University Press, Washinton, DC, 1994, ໜ້າ 18
(6) ເບິ່ງ: Michel G. Roskin: National Interest: From Abstraction to Strategy (ແປໂດຍຫຍໍ້): ຜົນປະໂຫຍດແຫ່ງຊາດ: ເລີ່ມແຕ່ນາມທະທຳຫາຍຸດທະສາດ), The US Army War College Quarterly: Parameters, Volume 24, No.1, 1994, ໜ້າ 1
(7) ສະຖາບັນການພົວພັນສາກົນ: ລຸງໂຮ່ເວົ້າເຖິງການທູດ (ໃຊ້ສຳລັບພາຍໃນ), ຮ່າໂນ້ຍ, 1994, ໜ້າ 13
(8) ເອກະສານກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງ XI, ສພຈ. ການເມືອງແຫ່ງຊາດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2011, ໜ້າ 236
(9) ໂງເຟືອງງີ້-ຫງວຽນແທງຕຸ່ງ-ດ່າວງອກຕວ໋ນ: ຄວາມຮູ້ເບື້ອງຕົ້ນກ່ຽວກັບການເມືອງສາດສາກົນ, ສພຈ. ການເມືອງແຫ່ງຊາດ ສື້ເຖິ້ດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2015, ໜ້າ 129.
(10) ໂງທີ້ທຸຍຮ່ຽນ: ການເຄື່ອນໄຫວທາງການທູດປະຊາຊົນຫວຽດນາມ ແຕ່ປີ 2011 ເຖິງປີ 2018 (ວິທະຍານິພົນປະລິຍາເອກ), ໂຮງຮຽນມະຫາວິທະຍາໄລວິທະຍາສາດສັງຄົມ ແລະ ມະນຸດສະທຳ, ປີ 2023
(11) ສະຫະພັນບັນດາອົງການມິດຕະພາບຫວຽດນາມ, ສພຈ. ການເມືອງແຫ່ງຊາດ ສື້ເຖິ້ດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2013, ໜ້າ 12.
(12) ໂງທີ້ທຸຍຮ່ຽນ: ການເຄື່ອນໄຫວທາງການທູດປະຊາຊົນຫວຽດນາມ ແຕ່ປີ 2011 ເຖິງປີ 2018, ເອກະສານທີ່ໄດ້ແນະນຳ, ໜ້າ 68
(13) ມະຕິໝາຍເລກ 36-NQ/TW ລົງວັນທີ 26 ມີນາ 2004 ຂອງກົມການເມືອງສູນກາງພັກ, “ກ່ຽວກັບວຽກງານສຳລັບຊາວຫວຽດນາມຢູ່ຕ່າງປະເທດ”, https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Quyen-dan-su/Nghi-quyet-36-NQ-TW-cong-tac-nguoi-Viet-Nam-o-nuoc-ngoai-66727.aspx
(14) ຂໍ້ຕົກລົງໝາຍເລກ 12-KLTW ລົງວັນທີ 12 ສິງຫາ 2021, “ກ່ຽວກັບວຽກງານສຳລັບຊາວຫວຽດນາມຢູ່ຕ່າງປະເທດໃນສະພາບການໃໝ່” https://thuvienphapluat.vn/chinh-sach-phap-luat-moi/vn/thoi-su-phap-luat/chinh-sach-moi/37234/ket-luan-cua-bo-chinh-tri-ve-cong-tac-nguoi-viet-nam-o-nuoc-ngoai
(15), (16) ເອກະສານກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງທີ XIII, ສພຈ. ການເມືອງແຫ່ງຊາດ ສື້ເຖິ້ດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2021, ໜ້າ 174-175, 176
(17) ຫງວຽນຮູ່ງເຊີນ: ການທູດເຄິ່ງທາງການ ແລະ ບົດຮຽນຂົນຂວາຍບັນດາອົງການທີ່ບໍ່ຂຶ້ນກັບລັກຖະບານ, ກະຊວງການຕ່າງປະເທດ, 2021.
(18) ເອກະສານກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງທີ XIII, ສພຈ. ການເມືອງແຫ່ງຊາດ ສື້ເຖິ້ດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2021, ພາກ 1, ໜ້າ 110
(19) ຫງວຽນຟູຈ້ອງ: ການກໍ່ສ້າງແລະພັດທະນາພື້ນຖານການຕ່າງປະເທດ, ການທູດຫວຽດນາມ ທີ່ຮອບດ້ານ, ທັນສະໄໝ, ເຕັມໄປດ້ວຍເອກະລັກ “ໄມ້ໄຝ່ຫວຽດນາມ”, ສພຈ. ການເມືອງແຫ່ງຊາດ ສື້ເຖິ້ດ, ຮ່າໂນ້ຍ, 2023, ໜ້າ 28
(20) ເບິ່ງ: ເອກະສານກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງທີ XIII, ປື້ມໄດ້ແນະນຳ, ພາກ 1, ໜ້າ 112
(21), (22) ຫງວຽນຟູຈ້ອງ: ການກໍ່ສ້າງແລະພັດທະນາພື້ນຖານການຕ່າງປະເທດ, ການທູດຫວຽດນາມ ທີ່ຮອບດ້ານ, ທັນສະໄໝ, ເຕັມໄປດ້ວຍເອກະລັກ “ໄມ້ໄຝ່ຫວຽດນາມ”, ປື້ມທີ່ໄດ້ແນະນຳ, ໜ້າ 164-165, 28
* ບົດນີ້ໄດ້ລົງພິມໃນວາລະສານກອມມູນິດສະບັບທີ 1033 (ເດືອນມີນາ 2024)
