ປົກປັກຮັກສາອຳນາດອະທິປະໄຕຂອງປະເທດນ້ອຍ ໃນໂລກປັດຈຸບັນ
ວ.ກ- ໃນການພົວພັນສາກົນ, ອຳນາດອະທິປະໄຕແຫ່ງຊາດເປັນປັດໃຈຢັ້ງຢືນນິຕິພາວະ ທັງເປັນໄມ້ຫຼາວັດແທກຄວາມເປັນເອກະລາດຂອງປະເທດຊາດ. ດ້ວຍຄວາມໝາຍສຳຄັນຄືແນວນັ້ນ, ປົກປັກຮັກສາອຳນາດອະທິປະໄຕແຫ່ງຊາດ ຍາມໃດກໍ່ເປັນຈຸດໝາຍສູງສຸດຂອງແຕ່ລະປະເທດ. ຊີວິດສາກົນຍຸກປັດຈຸບັນພວມສະແດງໃຫ້ເຫັນກັບຕາຄວາມໄຮ້ເຫດຜົນໜຶ່ງຄື: ບັນດາປະເທດນ້ອຍຕັ້ງໜ້າພະຍາຍາມເຂົ້າຮ່ວມການຮ່ວມສຳພັນຕ່າງໆ, ແຕ່ເສດຖະກິດ ການເມືອງ ຄວາມສະຫງົບ ຈົນເຖິງວັດທະນະທຳ… ດ້ວຍຄວາມຫວັງຈະເພີ່ມທະວີກຳລັງແຮງແຫ່ງຊາດຂຶ້ນໄດ້ ແລະ ປົກປັກຮັກສາອຳນາດອະທິປະໄຕຂອງຕົນໄວ້ຢ່າງໝັ້ນຄົງ, ແຕ່ໃນຄວາມເປັນຈິງ, ໝາກຜົນທີ່ບັນລຸບໍ່ໄດ້ຄືແນວນັ້ນ. ອຳນາດອະທິປະໄຕຂອງບັນດາປະເທດນ້ອຍພວມຖືກລ່ວງລະເມີດຫຼາຍກວ່າ ພາຍໃຕ້ຫຼາຍຮູບການ ແລະບັນດາລະດັບທີ່ຕ່າງກັນ.
ພາບປະກອບ (ພາບ: TTXVN)
ບັນດາຮູບການລ່ວງລະເມີດອຳນາດອະທິປະໄຕແຫ່ງຊາດ
ໃນພາກຕົວຈິງ, ນັບແຕ່ພາຍຫຼັງປີ 2008 ທີ່ວິກິດການເສດຖະກິດ - ການເງິນລະເບີດຂຶ້ນໃນທົ່ວໂລກ, ປະກົດການລະເມີດອຳນາດອະທິປະໄຕຂອງປະເທດນ້ອຍ ໄດ້ເກີດຂຶ້ນຢ່າງລຽນຕິດກວ່າ ແລະຫຼາຍຮູບຫຼາຍແບບກວ່າຕັ້ງຫຼາຍ ທຽບກັບໄລຍະກ່ອນການວິກິດ. ການລ່ວງລະເມີດອຳນາດອະທິປະໄຕດັ່ງກ່າວເກີດຂຶ້ນພາຍໄຕ້ບາງຮູບການຕົ້ນຕໍລຸ່ມນີ້:
ທີໜຶ່ງ, ມາຈາກການຕັດສິນຕົກລົງທີ່ມີລັກສະນະ “ລວມໝູ່”.
ເຖິງວ່າກ່ອມເມື່ອຕົກລົງເຂົ້າຮ່ວມອົງການຈັດຕັ້ງສາກົນໃດໜຶ່ງ ຫຼືກົນໄກພະຫຸພາຄີໃດໜຶ່ງ, ບັນດາປະເທດນ້ອຍ ລ້ວນແຕ່ໄດ້ພິຈາລະນາຢ່າງລະອຽດຖີ່ຖ້ວນທີ່ສຸດກ່ຽວກັບ “ເກນກຳນົດການຫຼິ້ນລວມ” ທີ່ເຂົາຈະຕ້ອງປະຕິບັດຕາມ. ແຕ່ວ່າ, ໃນຫຼາຍກໍລະນີ, ບັນດາການຜັນປ່ຽນຂອງຊີວິດສາກົນ ຫຼືຂອງກະໂຕປະເທດນ້ອຍເຫຼົ່ານີ້ ໄດ້ພາໃຫ້ “ເກນກຳນົດການຫຼິ້ນລວມ” ຂອງອົງການຈັດຕັ້ງ ກົນໄກສາກົນ ກາຍເປັນສິ່ງ “ເກີນຄວາມສາມາດ” ສຳລັບບັນດາປະເທດສະມາຊິກທີ່ນ້ອຍ, ພິເສດແມ່ນບັນດາຂໍ້ກຳນົດໃໝ່. ສົມມຸດເຊັ່ນ, ບັນດາຂໍ້ກຳນົດຂອງກອງທຶນເງິນຕາລະຫວ່າງປະເທດ (IMF) ແລະທະຍາຄານເອີຣົບ (ECB) ກ່ຽວກັບຮ່ວງທຶນຊ່ວຍກູ້ໃຫ້ ກະແຣັກ ແນໃສ່ຊ່ວຍໃຫ້ປະເທດນີ້ປະເຊີນໜ້າກັບການວິກິດໜີ້ສິນຫຼວງ ເປັນຕົວຢ່າງທີ່ໂດດເດັ່ນ. ເພື່ອອາດຈະຮັບເອົາຈຳນວນເງິນຊ່ວຍເຫຼືອນັ້ນມາໄດ້, ລັດຖະບານກະແຣັກ ຂອງທ່ານນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ເອ.ຊາມາຣາດ ຈຳເປັນຕ້ອງປະຕິບັດບັນດານະໂຍບາຍຈຳກັດການໃຊ້ຈ່າຍ (ຫຼືຍັງໄດ້ເອີ້ນວ່າ ນະໂຍບາຍ “ຮັດສາຍແອວ”). ນີ້ແມ່ນ “ຢຸກຢາທີ່ຂົມເກີນຄວນ” ສຳລັບກະແຣັກ ເຊິ່ງຍັງບໍ່ທັນຮູ້ວ່າມັນຈະປິ່ນປົວພະຍາດໜີ້ສິນຫຼວງໄດ້ຫຼືບໍ່. ຍ້ອນວ່າ ນັບແຕ່ເມື່ອຕົກໃສ່ສະພາບການວິກິດໜີ້ສິນຫຼວງປີ 2009, ນະໂຍບາຍປຸກກະຕູ້ນການເຕີບໂຕ ຈຶ່ງໄດ້ຖືວ່າສອດຄ່ອງດີກວ່າ ໃນການຊ່ວຍໃຫ້ລັດຖະບານກະແຣັກ ສາມາດຮັບມືກັບສະພາບການວ່າງງານ, ການຢຸກສະຫງັກຊັກຊ້າຂອງເສດຖະກິດ, ການເດີນຂະບວນມິດຕິງ ການຢຸດງານ ຍ້ອນເງິນເດືອນຂອງຜູ້ອອກແຮງງານຖືກຕັດຮອນລົດລົງຢ່າງລຽນຕິດ. ສິ່ງທີ່ຕ້ອງເນັ້ນຕື່ມອີກຄື ກ່ອນເມື່ອໄປເຖິງການຕົກລົງດັ່ງກ່າວເທິງນີ້, ພາຍໃນກຸ່ມບັນດາປະເທດໃຊ້ຕະກູນເງິນເອີໂຣ (Eurozone) ກໍ່ມີການຖົກຖຽງກັນຢ່າງເຄັ່ງຕຶງ ລະຫວ່າງພວກຜູ້ສະໜັບສະໜູນນະໂຍບາຍ “ຮັດສາຍແອວ” (ຕາງໜ້າໂດຍ ນາຍົກລັດຖະມົນຕີເຢຍລະມັນ ທ່ານນາງ ອາເຢລາ ແມັກແກນ) ແລະນະໂຍບາຍປຸກກະຕູ້ນການເຕີບໂຕ (ຕາງໜ້າໂດຍ ປະທານາທິບໍດີ ຝຣັ່ງ ທ່ານ ຟ. ໂອລັງ). ຜົນສຸດທ້າຍຄື ຝ່າຍຂອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ອາເຢລາ ແມັກແກນ ໄດ້ຮັບໄຊຊະນະ ແລະເປັນທຳມະດາວ່າ ລັດຖະບານ ກະແຣັກ - ປະເທດສະມາຊິກຂອງ Eurozone, ຈຳເປັນຕ້ອງປະຕິບັດຕາມເງື່ອນໄຂຕ່າງໆຂອງນະໂຍບາຍ “ຮັດສາຍແອວ”, ຍ້ອນວ່າການຕ້ານຄືນກໍ່ໝາຍຄວາມວ່າ ເສດຖະກິດຂອງກະແຣັກ ຈະຕ້ອງຢືນຢູ່ປາກເຫວແຫ່ງການລົ້ມລະລາຍ.
ຕົວຢ່າງໜຶ່ງອີກຄື ມະຕິສະບັບທີ 1973 ປີ 2012 ຂອງຄະນະມົນຕີປ້ອງກັນຄວາມໝັ້ນຄົງແຫ່ງສະຫະປະຊາຊາດ ວ່າດ້ວຍ “ການກຳນົດເຂດຫ້າມບິນ” ຕໍ່ກັບລີເບຍ. ກໍ່ຄືກັນກັບການຕັດສິນຕົກລົງຂອງ Eurozone ກ່ຽວກັບການຮັດແຄບການໃຊ້ຈ່າຍ, ມະຕິສະບັບທີ 1973 ໄດ້ຮັບການຮັບຮອງພາຍຫຼັງທີ່ສະມາຊິກຄະນະມົນຕີປ້ອງກັນຄວາມໝັ້ນຄົງແຫ່ງສະຫະປະຊາຊາດ 13 ປະເທດໄດ້ໃຫ້ການສະໜັບສະໜູນ, ສ່ວນລັດເຊຍ ແລະຈີນປ່ອນບັດຂາວ. ຜົນຕາມມາຂອງການຄັດຄ້ານຕ້ານຢັນ ຂອງລັດຖະບານລີເບຍຂອງທ່ານ ມ.ກາດາຟີ ຕໍ່ກັບມະຕິຕົກລົງສະບັບນີ້ ໄດ້ພາໃຫ້ອຳນາດອະທິປະໄຕຂອງລີເບຍ ເກືອບຄືວ່າຖືກລົບລ້າງຍ້ອນການຖິ້ມລະເບີດຍິງທຳລາຍຂອງອົງການສົນທິສັນຍາອັດລັງຕິກເໜືອ (NATO) ດ້ວຍເຫດຜົນອ້າງອີງວ່າ ເພື່ອປະຕິບັດມະຕິສະບັບທີ 1973.
ທີ່ສອງ, ມາຈາກການແກ່ງແຍ້ງກັນລະຫວ່າງບັນດາປະເທດ.
ວິວັດການໂລກາພິວັດ, ດ້ານໜຶ່ງ, ຊ່ວຍໃຫ້ບັນດາພື້ນຖານເສດຖະກິດນ້ອຍອາດຈະແຊກຊືມເຂົ້າຕະຫຼາດຂອງບັນດາປະເທດຈະເລີນພັດທະນາໄດ້; ດ້ານອື່ນ, ມັນພັດສ້າງໂອກາດດີຫຼາຍຢ່າງໃຫ້ແກ່ການລະເມີດອຳນາດອະທິປະໄຕ. ເພື່ອອາດຈະເຂົ້າຮ່ວມໃນຕະຫຼາດຂອງສະຫະພາບເອີຣົບ (EU) ຫຼືອາເມລິກາໄດ້, ກ່ອນອື່ນໝົດ ສິນຄ້າຂອງບັນດາປະເທດກຳລັງພັດທະນາ ຕ້ອງບັນລຸໄດ້ຂໍ້ກຳນົດມາດຕະຖານຕ່າງໆ ຂອງບັນດາປະເທດເອີຣົບ, ຕາມທຳມະດາແມ່ນເຄັ່ງຄັດທີ່ສຸດ. ຜ່ານການກວດສອບນັ້ນໄດ້ແລ້ວ ບັນດາປະເທດກຳລັງພັດທະນາ ຍັງຕ້ອງປະເຊີນໜ້າຢ່າງເປັນປະຈຳ ກັບບັນດານະໂຍບາຍທີ່ມີລັກສະນະປ້ອງກັນການຄ້າອີກ. ເຄື່ອງໝາຍ “ຂາຍແບບທຳລາຍລາຄາ” ຂອງບັນດາປະເທດເສດຖະກິດພັດທະນາ ອາດຈະໄດ້ຕິດໃສ່ບໍ່ວ່າປະເພດສິນຄ້າໃດໆທີ່ມາຈາກປະເທດດ້ອຍພັດທະນາກວ່າ ແລະໃນບໍ່ວ່າເວລາໃດ ທີ່ພວກເຂົາຮູ້ສຶກວ່າຖືກອັບປະໂຫຍດໃນການແກ່ງແຍ້ງ. ການວິກິດເສດຖະກິດ - ການເງິນທົ່ວໂລກ ຍິ່ງສ້າງເງື່ອນໄຂໃຫ້ນະໂຍບາຍປ້ອງກັນຕະຫຼາດມີໂອກາດຂະຫຍາຍຕົວກວ່າອີກ. ຕົວຢ່າງໜຶ່ງຄື ພາຍຫຼັງປີ 2008, ບັນດາປະເພດສິນຄ້າຄື ເຄື່ອງທະເລ ສິນໃນນ້ຳ ເກີບໜັງ ເຄື່ອງຕັດຫຍິບຂອງຫວຽດນາມ ເຄີຍຕ້ອງປະເຊີນໜ້າຢ່າງເປັນປະຈຳກັບການກ່າວຫາວ່າຂາຍແບບທຳລາຍລາຄາ. ນອກຈາກນັ້ນ, ຂໍ້ກຳນົດມາດຕະຖານຕ່າງໆຂອງ ອີຢູ, ອາເມລິກາ,… ຍັງບັງຄັບໃຫ້ບັນດາປະເທດນ້ອຍຕ້ອງປ່ຽນແປງກະທັ້ງນະໂຍບາຍຕໍ່ພາຍໃນຂອງຕົນ, ນັບແຕ່ການປະຕິຮູບລະບົບພາສີອາກອນ ຈົນເຖິງປ່ຽນແປງຫຼັກດຳເນີນການຜະລິດ ແລະ ນັບທັງຕົວແບບຄຸ້ມຄອງມະຫາພາກ. ທຳມະດາວ່າ, ຍ້ອນລະດັບພັດທະນາເສດຖະກິດ, ກຳລັງຄວາມສາມາດຍັງຖືກຈຳກັດ ດັ່ງນັ້ນໃນການແກ່ງແຍ້ງນີ້, ສິດຕັດສິນດ້ວຍຕົນເອງຂອງບັນດາປະເທດນ້ອຍ ຍາມໃດກໍ່ຖືກກະທົບກະເທືອນຍ້ອນບັນດາປະເທດທີ່ມີເສດຖະກິດແຂງແຮງກວ່າ. ຍິ່ງກວ່ານັ້ນ, ອຳນາດອະທິປະໄຕຂອງປະເທດນ້ອຍ ຍັງຖືກກະທົບຕື່ມອີກຍ້ອນການແກ່ງແຍ້ງລະຫວ່າງພວກເຂົານຳກັນ. ໃນການແກ່ງແຍ້ງ, ບາງເທື່ອບັນດາປະເທດເຫຼົ່ານີ້ຈຳເປັນຕ້ອງດັດແປງນະໂຍບາຍ, ແລະຍ້ອນແນວນັ້ນ, ທາງດ້ານຮູບການ, ໄດ້ສ້າງຄວາມຮູ້ສຶກວ່າເປັນຄວາມ “ສະໝັກໃຈ” ຫາກບໍ່ແມ່ນການລະເມີດອຳນາດອະທິປະໄຕ.
ເມື່ອບັນດາປະເທດໃຫຍ່ແກ່ງແຍ້ງກັນເພື່ອສ້າງອິດທິພົນ ຜົນປະໂຫຍດ ກໍ່ຈະປັດເຂ່ຍສິດຜົນປະໂຫຍດຂອງປະເທດນ້ອຍອອກຂ້າງນອກ. ການວີກິດຢູ່ປະເທດ ຢູເຄຣນ ເປັນຕົວຢ່າງທີ່ໂດດເດັ່ນ. ແຕ່ເດືອນພະຈິກ 2013, ສະພາບການຢູ່ຢູເຄຣນ ເກີດຄວາມເຄັ່ງຮ້ອນພາຍຫຼັງທີ່ທ່ານປະທານາທິບໍດີ ວ.ຢານູໂກວິກ ຕົກລົງປະຕິເສດການເຊັນສັນຍາເສດຖະກິດກັບ ອີຢູ, ສະພາບການນັບມື້ນັບຂະຫຍາຍຕົວ ພົ້ນອອກຈາກຄວາມສາມາດຄວບຄຸມຂອງອຳນາດການປົກຄອງ. ການແກ່ງແຍ້ງລະຫວ່າງລັດເຊຍ ກັບຝ່າຍຕາເວັນຕົກເຮັດໃຫ້ ຢູເຄຣນ ຕົກໃສ່ຄວາມຫຍຸ້ງຍາກທີ່ສຸດ ໃນການເຮັດໃຫ້ສະພາບສັງຄົມກັບຄືນສູ່ຄວາມສະຫງົບ ກໍ່ຄືການຟື້ນຟູກໍ່ສ້າງເສດຖະກິດ ພາຍຫຼັງທີ່ທ່ານປະທານາທິບໍດີ ວ.ຢານູໂກວິກ ຖືກໂຄ່ນລົ້ມ (ວັນທີ 22 ກຸມພາ 2014).
ທີສາມ, ມາຈາກຂະບວນວິວັດການເຊື່ອມໂຍງສາກົນ.
ນະໂຍບາຍເປີດປະຕູປະເທດໃນເງື່ອນໄຂໂລກາພິວັດດ້ານການສື່ຂ່າວ ກໍ່ໄດ້ສ້າງສິ່ງແວດລ້ອມທີ່ສະດວກດີ ໃຫ້ແກ່ການແບ່ງອຳນາດພາຍໃນແຕ່ລະປະເທດ. ບັນດາສາຍພົວພັນການຄ້າ, ພິເສດແມ່ນການເລັດລອດແຊກຊືມຂອງບັນດາບໍລິສັດຂ້າມຊາດ, ບັນດານັກລົງທຶນຕ່າງປະເທດເຂົ້າໃນແຕ່ລະທ້ອງຖິ່ນ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ອຳນາດຂອງລັດຖືກຫລຸດຜ່ອນລົງ. ຈະແຈ້ງວ່າ ສິ່ງທ້າທາຍນີ້ແມ່ນບໍ່ນ້ອຍສຳລັບບັນດາປະເທດນ້ອຍ ເຊິ່ງແມ່ນບ່ອນທີ່ບໍ່ມີບົດຮຽນຄຸ້ມຄອງມະຫາພາກ. ຍ້ອນຜົນກະທົບຂອງການຜັນແຍກສັງຄົມທີ່ນັບມື້ນັບເຄັ່ງຮ້ອນ, ຢູ່ຫຼາຍບ່ອນ, ອຳນາດການປົກຄອງສູນກາງຄ່ອຍໆເສຍຄວາມສາມາດປະຕິບັດ “ສິດຕັດສິນນະໂຍບາຍຕໍ່ພາຍໃນ ແລະນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດດ້ວຍຕົນເອງ”. ສົງຄາມກາງເມືອງຢູ່ປະເທດຊີເຣຍ ໃນເວລາກວ່າ 3 ປີທີ່ຜ່ານມາແມ່ນຕົວຢ່າງທີ່ໂດດເດັ່ນ.
ຕື່ມອີກ, ການປັ່ນປ່ວນທາງດ້ານການເມືອງ-ສັງຄົມຢູ່ບັນດາປະເທດອາຟຣິກາເໜືອ - ຕາເວັນອອກກາງ ໃຫ້ເຫັນແຈ້ງວ່າ ອຳນາດຂອງສູນກາງຍັງຖືກບັ່ນທອນຍ້ອນບັນດາເວັບໄຊເຄືອຂ່າຍສັງຄົມ. ດ້ວຍແຫຼ່ງພະລັງຖືກຈຳກັດ, ລັດຖະບານບັນດາປະເທດນ້ອຍພົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກ ໃນການຄວບຄຸມບັນດາກະແສຂ່າວທັງດີແລະຊົ່ວ ທີ່ໄຫຼຫຼັ່ງທັ່ງເທເຂົ້າໃນປະເທດ ໂດຍຜ່ານບັນດາເວັບໄຊເຄືອຂ່າຍສັງຄົມ. ອັນນີ້ເປັນອັນຕະລາຍທີ່ສຸດຕໍ່ກັບບັນດາປະເທດນ້ອຍ ໃນເມື່ອສະພາບການພາຍໃນປະເທດນັບມື້ນັບເຄັ່ງຮ້ອນ ຍ້ອນຜົນສະທ້ອນຂອງການວິກິດເສດຖະກິດ - ການເງິນທົ່ວໂລກ.
ທີສີ່, ມາຈາກຈິນຕະນາການ “ສິດຂອງບັນດາປະເທດໃຫຍ່”.
ໃນສະພາບວິກິດການເສດຖະກິດ, ເຖິງວ່າໄດ້ພົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຄືກັນ ແຕ່ດ້ວຍຄວາມສາມາດລື່ນເຫຼືອຂອງຕົນ, ປະເທດໃຫຍ່ຫຼາຍປະເທດພັດຖືວ່າ ນີ້ແມ່ນໂອກາດອຳນວຍ ໃຫ້ເຂົາອາດຈະບັງຄັບໃຫ້ບັນດາປະເທດນ້ອຍ ຕ້ອງປະຕິບັດຕາມເຈດຈຳນົງ ຜົນປະໂຫຍດຂອງຕົນ. ບັນດາກໍລະນີລະເມີດອຳນາດອະທິປະໄຕຍ້ອນປະເທດໃຫຍ່ ເຄີຍເກີດຂຶ້ນພາຍໃຕ້ຮູບການຕ່າງໆເຊັ່ນ ເບິ່ງເບົາກົດໝາຍສາກົນ, ຫຼືວ່າ ຖ້າຫາກກ່າວອ້າງກົດໝາຍສາກົນ ເຂົາກໍ່ອະທິບາຍຂໍ້ມາດຕາຕ່າງໆຕາມຄວາມຄິດອັດຕະວິໄສຂອງຕົນ, ແລະຮ້າຍແຮງເປັນພິເສດແມ່ນ ການນາບຂູ່ໃຊ້ກຳລັງອາວຸດ.
ການທີ່ຈີນບັງອາດຕິດຕັ້ງຮ້ານຂຸດເຈາະນ້ຳມັນໄຮຢາງ 981 ຢ່າງຜິດກົດໝາຍ ເຂົ້າເລິກໃນເຂດເສດຖະກິດຈຳເພາະ ແລະໄຫຼ່ທະວີບຂອງຫວຽດນາມ ແຕ່ວັນທີ 1 ພຶດສະພາ 2014 ອາດຈະຖືວ່າ ແມ່ນການລວມສູນຂອງທຸກຮູບການລະເມີດອຳນາດອະທິປະໄຕທີ່ກ່າວມາເທິງນີ້. ການກະທຳນີ້ໄດ້ລະເມີດບັນດາຫຼັກການພື້ນຖານ ຂອງກົດໝາຍສາກົນກ່ຽວກັບອຳນາດອະທິປະໄຕແຫ່ງຊາດ, ອະນຸສັນຍາສະຫະປະຊາຊາດວ່າດ້ວຍກົດໝາຍທະເລປີ 1982 (UNCLOS 1982), ຂໍ້ຕົກລົງລະຫວ່າງສອງຝ່າຍ (ຖະແຫຼງການຂັ້ນສຸດຍອດຫວຽດນາມ - ຈີນ ກ່ຽວກັບວິທີສັນຕິ ແນໃສ່ແກ້ໄຂການພິພາດ) ຫຼືຂໍ້ຕົກລົງຫຼາຍຝ່າຍ (ຖະແຫຼງການຮ່ວມກ່ຽວກັບວິທີການປະພຶດ ຂອງບັນດາຝ່າຍ ຢູ່ທະເລຕາເວັນອອກ (DOC) ລະຫວ່າງອາຊຽນ ແລະຈີນ). ເພື່ອປົກປ້ອງການລະເມີດນີ້, ຈີນໄດ້ລະດົມສົ່ງກ່ຳປັ່ນທະຫານ ແລະກ່ຳປັ່ນພົນລະເຮືອນເປັນຈຳນວນຫຼາຍ ມາເຂດທະເລທີ່ເຂົາຕິດຕັ້ງຮ້ານຂຸດເຈາະນ້ຳມັນໄຮຢາງ 981. ຈີນອະທິບາຍແກ້ຄວາມໃຫ້ແກ່ການກະທຳຂອງຕົນດ້ວນການອ້າງກົດໝາຍທະເລປີ 1982 ຕາມ “ເຫດຜົນ” ຂອງສ່ວນຕົວເຂົາເອງ.
ເປັນອັນຈະແຈ້ງວ່າ ໃນສະພາບວິກິດການເສດຖະກິດ - ການເງິນທົ່ວໂລກ, ການແກ່ງແຍ້ງ ຊ່ວງຊິງຜົນປະໂຫຍດຂອງບັນດາປະເທດໃຫຍ່ນັ້ນ, ອຳນາດອະທິປະໄຕຂອງບັນດາປະເທດນ້ອຍພວມຖືກລະເມີດ ຫຼືນາບຂູ່ລະເມີດຫຼາຍກວ່າອີກ, ສັບສົນ ແລະເລິກແລບກວ່າອີກ.
ສາເຫດຂອງການເພີ່ມທະວີການລະເມີດອຳນາດອະທິປະໄຕຂອງບັນດາປະເທດນ້ອຍ
ພິຈາລະນາຈົນສຸດກໍ່ເຫັນວ່າ, ອຳນາດອະທິປະໄຕຂອງບັນດາປະເທດນ້ອຍຖືກລ່ວງລະເມີດ ລ້ວນແຕ່ເລີ່ມມາຈາກການປະພຶດຂອງປະເທດໃຫຍ່. ຍ້ອນເຫດນັ້ນ, ນັກຊ່ຽວຊານສ່ວນຫຼາຍລ້ວນແຕ່ໃຫ້ທັດສະນະວ່າ, ຈຳນວນກໍລະນີລະເມີດອຳນາດອະທິປະໄຕຂອງບັນດາປະເທດນ້ອຍເພີ່ມຂຶ້ນຫຼາຍນັ້ນ ກໍ່ຍ້ອນສາເຫດຈຳນວນໜຶ່ງດັ່ງນີ້:
ທີ່ໜຶ່ງ, ຍ້ອນການເຂົ້າຮ່ວມຢ່າງຕັ້ງໜ້າຂອງປະເທດນ້ອຍຫຼາຍປະເທດ ເຂົ້າໃນວຽກງານສາກົນຕ່າງໆ ເຮັດໃຫ້ບັນດາປະເທດໃຫຍ່ຄິດຢ້ານວ່າຜົນປະໂຫຍດຂອງພວກເຂົາຈະຖືກຮັດແຄບເຂົ້າ. ເພື່ອປັບປຸງອຳນາດຂອງຕົນ ປະເທດໃຫຍ່ໃດໜຶ່ງຕ້ອງລະເມີດອຳນາດອະທິປະໄຕຂອງບັນດາປະເທດນ້ອຍ, ນັ້ນແມ່ນເລື່ອງທີ່ຫຼີກລ່ຽງໄດ້ຍາກ.
ທີສອງ, ລະບົບກົດໝາຍສາກົນຍາມໃດກໍ່ມີຊ່ອງວ່າງ ແລະຊ່ອງວ່າງດັ່ງກ່າວນັບມື້ນັບເພີ່ມຂຶ້ນຫຼາຍກວ່າເກົ່າ ເມື່ອລະບົບນີ້ນັບມື້ນັບຖືກຈຳກັດຕໍ່ໜ້າການປ່ຽນແປງອັນໃຫຍ່ຫຼວງຂອງຊີວິດສາກົນ. ປັດຈຸບັນນີ້, ຂໍ້ຈຳກັດໜຶ່ງທີ່ໃຫຍ່ທີ່ສຸດຂອງກົດໝາຍສາກົນ ນັ້ນແມ່ນສະພາບການບໍ່ມີລະບົບຕິດຕາມກວດກາການປະຕິບັດກົດໝາຍ. ສົມມຸດວ່າ, ໃນກໍລະນີມະຕິສະບັບໜຶ່ງ ຂອງຄະນະມົນຕີປ້ອງກັນຄວາມໝັ້ນຄົງ ແຫ່ງສະຫະປະຊາຊາດ ປະກົດວ່າບໍ່ຊັດເຈນ ຫຼືເກືອບຄືວ່າບໍ່ມີຄຸນປະໂຫຍດ ສະຫະປະຊາຊາດຈະມີກົນໄກອັນໃດເພື່ອດັດສົມມັນບໍ່? ບໍ່ມີ ! ຂໍ້ຈຳກັດນີ້ໄດ້ພາໄປເຖິງຄວາມເປັນຈິງອັນໜຶ່ງຄື ໃນປະຫວັດສາດແຫ່ງການຄົງຕົວ ຂອງຄະນະມົນຕີປ້ອງກັນຄວາມໝັ້ນຄົງ ແຫ່ງສະຫະປະຊາຊາດ, ການຮັບຮອງຜ່ານມະຕິຕົກລົງສະບັບໜຶ່ງແມ່ນຍາກທີ່ສຸດ (ຍ້ອນຫຼັກການເຫັນດີເປັນເອກະພາບ), ແຕ່ການພິຈາລະນາມະຕິນັ້ນຄືນໃໝ່ ຫຼືຍຸບເລີກມັນ ພັດຍິ່ງຫຍຸ້ງຍາກກວ່າຕັ້ງຫຼາຍ, ລະອຽດແມ່ນບໍ່ເຄີຍເກີດຂຶ້ນຈັກເທື່ອ. ແທນທີທີ່ຈະຫາວິທີບູລະນະ, ແກ້ໄຂຜ່ານຜ່າຂໍ້ຈຳກັດທີ່ມີຢູ່ນັ້ນ, ບັນດາປະເທດໃຫຍ່ພັດໄດ້ສວຍໃຊ້ຢ່າງສຸດຂີດຊ່ອງວ່າງຕ່າງໆ ໃນລະບົບກົດໝາຍສາກົນນີ້ ເພື່ອຮັບໃຊ້ໃຫ້ແກ່ຜົນປະໂຫຍດຂອງຕົນ.
ສາເຫດໜຶ່ງທີ່ບໍ່ອາດຈະປະຂ້າມໄດ້ ຂອງສະພາບການອຳນາດອະທິປະໄຕຂອງບັນດາປະເທດນ້ອຍຖືກລ່ວງລະເມີດໂດຍງ່າຍນັ້ນແມ່ນ ສະພາບການ “ມີປະເທດອະພິມະຫາອຳນາດໜຶ່ງດຽວແຕ່ມີຫຼາຍປະເທດມະຫາອຳນາດ” ໃນປັດຈຸບັນ. ວິກິດການເສດຖະກິດໄດ້ພາໃຫ້ກຳລັງແຮງຂອງບັນດາໃຈກາງອຳນາດໃນໂລກ ເຊັ່ນ ອາເມລິກາ ອີຢູ ຍິ່ປຸ່ນ ຖືກຊຸດໂຊມລົງ, ແລະນັ້ນພັດແມ່ນໂອກາດດີ ໃຫ້ບັນດາປະເທດມະຫາອຳນາດໃໝ່ບືນຕົວຂຶ້ນ. ນັບແຕ່ພາຍຫຼັງປີ 2008, ການແກ່ງແຍ້ງກັນນັບມື້ນັບຂຸ້ນຂ້ຽວ ລະຫວ່າງອາເມລິກາ - ປະເທດມະຫາອຳນາດທີ່ກຳລັງຖືບົດບາດຊີ້ຂາດການພົວພັນສາກົນ ກັບຈີນ - ປະເທດມະຫາອຳນາດທີ່ຫາກໍ່ປະກົດຕົວຂຶ້ນ, ເປັນການຢັ້ງຢືນຢ່າງຈະແຈ້ງທີ່ສຸດ. ອຳນາດອະທິປະໄຕຂອງບັນດາປະເທດນ້ອຍ ຖືກຕັ້ງຢູ່ໃນການຊ່ວງຊີງກັນດ້ານຜົນປະໂຫຍດລະຫວ່າງບັນດາປະເທດໃຫຍ່ ດັ່ງນັ້ນ ການທີ່ປະເທດໃຫຍ່ລະເມີດອຳນາດອະທິປະໄຕຂອງບັນດາປະເທດນ້ອຍເປັນເລື່ອງທີ່ຫາບໍ່ຍາກ.
ໃນການວິກິດເສດຖະກິດ - ການເງິນທົ່ວໂລກ, ອາດຈະແມ່ນຍ້ອນຕ້ອງປະເຊີນໜ້າກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກ ສິ່ງທ້າທາຍຫຼາຍໂພດ, ພິເສດແມ່ນດ້ານເສດຖະກິດ, ບັນດາປະເທດໃຫຍ່ຈຶ່ງບໍ່ລັ່ງເລໃຈໃນການລະເມີດກົດໝາຍສາກົນ ເຊິ່ງແມ່ນຂໍ້ກຳນົດກົດລະບຽບຕ່າງໆທີ່ພວກເຂົາເອງໄດ້ສ້າງຂຶ້ນມາ ເພື່ອປົກປັກຮັກສາຜົນປະໂຫຍດຂອງຕົນ. ນອກຈາກນັ້ນ, ບັນດາປະເທດໃຫຍ່ຍາມໃດກໍ່ຫາວິທີປັບປຸງອຳນາດຂອງຕົນ ດ້ວຍການສວຍໃຊ້ສຸດຂີດເງື່ອນໄຂອັນສະດວກດີຕ່າງໆ ທີ່ເກີດຂຶ້ນມາຈາກການວິກິດດັ່ງກ່າວນັ້ນ.
ສາເຫດອັນສຳຄັນ ແລະສັງລວມທີ່ສຸດອາດຈະແມ່ນຈິນຕະນາການ “ຖືວ່າຕົນມີສິດລະເມີດກົດໝາຍ” ທີ່ພວມມີຢູ່ໃນນະໂຍບາຍຂອງບັນດາປະເທດໃຫຍ່.
ວິທີປົກປັກຮັກສາອຳນາດອະທິປະໄຕຂອງບັນດາປະເທດນ້ອຍ
ຍ້ອນອຳນາດອະທິປະໄຕແຫ່ງຊາດ ແມ່ນປັດໃຈສ່ອງແສງເຖິງການຄົງຕົວ ແລະຂະຫຍາຍຕົວຂອງແຕ່ລະປະຊາຊາດ, ດັ່ງນັ້ນ ຈຶ່ງເປັນທຳມະດາວ່າ ບັນດາປະເທດນ້ອຍຕ້ອງຫາວິທີເພື່ອປົກປັກຮັກສາອຳນາດອະທິປະໄຕ. ໃນເວລາທີ່ຜ່ານມາ, ບັນດາປະເທດນ້ອຍເຄີຍອີງໃສ່ ສອງວິທີແກ້ຕົ້ນຕໍລຸ່ມນີ້ ເພື່ອປົກປັກຮັກສາອຳນາດອະທິປະໄຕຂອງຕົນ. ນັ້ນແມ່ນ:
1- ວິທີສັນຕິ ແລະ ຂໍ້ຈຳກັດຕ່າງໆຂອງມັນ
ດ້ວຍກຳລັງຄວາມສາມາດຈຳກັດ, ສ່ວນຫຼາຍບັນດາປະເທດນ້ອຍຢາກໃຊ້ດ້ວຍສັນຕິວິທີເພື່ອປົກປັກຮັກສາອຳນາດອະທິປະໄຕ. ຈາກການສົນທະນາເຖິງເພີ່ມທະວີການຮ່ວມມືກັບຫຼາຍປະເທດ, ພ້ອມກັນນັ້ນກໍ່ຊອກຫາການຊ່ວຍເຫຼືອຂອງວົງຄະນາຍາດສາກົນ ໂດຍຜ່ານບັນດາກົນໄກພະຫຸພາຄີ ແມ່ນວິທີແຜ່ຫຼາຍທີ່ສຸດທີ່ບັນດາປະເທດນ້ອຍໄດ້ເລືອກເຮັດ.
ເພື່ອເພີ່ມທະວີກຳລັງແຮງຂອງຊາດ ແນໃສ່ຈຳກັດຄວາມແຕກໂຕນກັນກັບບັນດາປະເທດໃຫຍ່, ບັນດາປະເທດນ້ອຍຈະຫາວິທີສຳພັນກັບ ບັນດາປະເທດນ້ອຍທີ່ “ມີສະພາບ” ຄືກັນ. ມາດຕະການນີ້ປະຕິບັດໄດ້ງ່າຍ ຍ້ອນວ່າກຸ່ມປະເທດນີ້ສາມາດຊອກເຫັນຄຳເວົ້າສຽງປາກລວມຢ່າງໄວ, ແຕ່ ເຖິງວ່າຈຳນວນບັນດາປະເທດນີ້ຈະຫຼາຍປານໃດກໍ່ຕາມ, ເຊັ່ນຂະບວນການບໍ່ຮ່ວມກຸ່ມ ຫຼືກຸ່ມປະເທດ G77, ແຕ່ກຳລັງແຮງຂອງການຮ່ວມສຳພັນນີ້ກໍ່ຍັງບໍ່ທັນພໍ ເພື່ອອາດຈະຖ່ວງດຸນໄດ້ກັບ ປະເທດໃຫຍ່ປະເທດໜຶ່ງ ຍ້ອນລັກສະນະຫຼາກຫຼາຍທາງດ້ານຜົນປະໂຫຍດຂອງບັນດາປະເທດນ້ອຍ ແລະຍ້ອນທັງນະໂຍບາຍແບ່ງແຍກຂອງປະເທດໃຫຍ່.
ເພື່ອຖ່ວງດຸນກັບກຳລັງໜີບເຕັງຂອງປະເທດໃຫຍ່, ປະເທດນ້ອຍບາງປະເທດພັດໄປຊອກຫາ “ຄັນຮົ່ມອຸປະຖຳ” ດ້ວຍວິທີສຳພັນທະພາບກັບປະເທດໃຫຍ່ອື່ນອີກປະເທດໜຶ່ງ. ວິທີແກ້ນີ້ຊ່ວຍໃຫ້ກຳລັງແຮງຂອງປະເທດນ້ອຍເພີ່ມຂຶ້ນ, ແຕ່ກໍ່ອາດຈະຕົກໃສ່ໂດຍງ່າຍເຂົ້າໃນສະພາບຫັນປ່ຽນຈາກການຂຶ້ນກັບປະເທດໃຫຍ່ນີ້ ໄປຂຶ້ນກັບປະເທດໃຫຍ່ອື່ນ. ມາດຕະການນີ້ອາດຈະນຳມາຊຶ່ງປະສິດທິຜົນຊົ່ວຄາວ, ແຕ່ໃນເວລາຍາວນານພັດບໍ່ມີລັກສະນະໝັ້ນທ່ຽງ, ຍ້ອນວ່າໃນຍຸກປັດຈຸບັນ ບັນດາປະເທດໃຫຍ່ພົວພັນນຳກັນຢ່າງແໜ້ນແຟ້ນທີ່ສຸດທາງດ້ານຜົນປະໂຫຍດ ດັ່ງນັ້ນ ພວກເຂົາກໍ່ບໍ່ຢາກປະທະກັນ.
ເພື່ອຫຼີກລ່ຽງສະພາບຕ້ອງຂຶ້ນກັບນີ້, ປະເທດນ້ອຍຫຼາຍປະເທດຫາວິທີຮັກສາ “ດຸນລະຍາການພົວພັນ” (ຫຼືຍັງເອີ້ນວ່າ “ຮັກສາການພົວພັນເທົ່າທຽມ”) ກັບບັນດາປະເທດໃຫຍ່ທັງໝົດ. ຍ້ອນກະໂຕລັກສະນະສົມເຫດສົມຜົນຂອງວິທີແກ້ນີ້ ຈຶ່ງພາໃຫ້ການປະຕິບັດມັນໃນພາກຕົວຈິງພົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກທີ່ສຸດ, ພິເສດແມ່ນໃນສະພາບທີ່ຜົນປະໂຫຍດຂອງບັນດາປະເທດ, ແຕ່ປະເທດໃຫຍ່ເຖິງປະເທດນ້ອຍ, ໄດ້ແຊກຊ້ອນໃສ່ກັນຢ່າງສັບສົນຄືໃນປັດຈຸບັນ, ຈົນເຖິງຂັ້ນອາດຈະພາໃຫ້ປະເທດນ້ອຍຕ້ອງລັ່ງເລຢຸດຢ່ອນໃນການກະທຳຂອງຕົນ ແລະຄ່ອຍໆ “ເຮັດເສຍໂດຍຕົນເອງ” ອຳນາດອະທິປະໄຕ.
ຈຸດລວມຂອງບັນດາມາດຕະການສັນຕິນີ້ແມ່ນ ບັນດາປະເທດນ້ອຍຍອມອົດກັ້ນ, ຖືການສົນທະນາເປັນສຳຄັນ. ໃນທົດສະວັດທີ 9 ຂອງສະຕະວັດທີ XX, ເມື່ອບັນດາປະເທດ, ກ່ອນອື່ນໝົດແມ່ນປະເທດໃຫຍ່, ລ້ວນແຕ່ມີຄວາມເຕີບໂຕດ້ານເສດຖະກິດ, ວິທີສັນຕິໄດ້ຊ່ວຍໃຫ້ບັນດາປະເທດນ້ອຍຮັກສາອຳນາດອະທິປະໄຕໄວ້ໄດ້ ດ້ວຍຄ່າໃຊ້ຈ່າຍບໍ່ຫຼາຍ. ແຕ່ວ່າ, ໃນໄລຍະວິກິດການດ້ານການເງິນ ເສດຖະກິດຊຸດໂຊມໃນເວລາທີ່ຜ່ານມາ, ປະກົດວ່າບັນດາມາດຕະການສັນຕິບໍ່ມີປະສິດທິຜົນພໍປານໃດ, ຊ້ຳບໍ່ໜຳ ຍັງມັກຖືກອັດຕະຄັດໃນກໍລະນີປະເທດໃຫຍ່ໄປຕາມນະໂຍບາຍ “ຝ່າຍດຽວ” ຈົນເຖິງທີ່ສຸດ. ຍິ່ງກວ່ານັ້ນອີກ, ຄ່າໃຊ້ຈ່າຍໃຫ້ແກ່ວິທີສັນຕິກໍ່ໄດ້ເພີ່ມຂຶ້ນຫຼາຍທີ່ສຸດ ເຊິ່ງບໍ່ແມ່ນວ່າປະເທດໃດກໍ່ມີຄວາມສາມາດປະຕິບັດ.
ເຖິງວ່າມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຄືແນວນັ້ນກໍ່ຕາມ ແຕ່ໃນສະພາບປັດຈຸບັນ ວິທີສັນຕິຍັງຄົງແມ່ນການເລືອກໃຊ້ທີ່ສົມເຫດສົມຜົນທີ່ສຸດສຳລັບບັນດາປະເທດນ້ອຍ.
2- ວິທີແຂງກ້າ ແລະການພົວພັນຜູກມັດຕ່າງໆຂອງມັນ
ຄືດັ່ງທີ່ໄດ້ໄຈ້ແຍກຢູ່ຂ້າງເທິງ, ບໍ່ມີປະເທດນ້ອຍໃດທີ່ບໍ່ຢາກເລືອກເອົາວິທີສັນຕິເພື່ອປົກປັກຮັກສາອຳນາດອະທິປະໄຕ, ແຕ່ໃນກໍລະນີຖືກຕົກໃສ່ສະພາບ “ນ້ຳຖ້ວມທັ່ງຄັນຄູແຕກ”, ບາງປະເທດນ້ອຍຈຳເປັນຕ້ອງເລືອກເອົາເສັ້ນທາງປະເຊີນໜ້າທາງດ້ານການທະຫານ ເຖິງຮູ້ວ່າຈະຕ້ອງເສຍຫາຍຫຼາຍຢ່າງທີ່ຄາດຄະເນໄດ້ຍາກ.
ວິທີແຂງກ້າອື່ນອີກທີ່ບັນດາປະເທດນ້ອຍອາດຈະນຳໃຊ້, ນັ້ນແມ່ນປະຕິບັດມາດຕະການລົງໂທດເສດຖະກິດ. ປີ 1973, ບາງປະເທດທີ່ຂາອອກນ້ຳມັນຢູ່ເຂດຕາເວັນອອກກາງ ໄດ້ປະຕິບັດມາດຕະການນີ້, ພາໃຫ້ບັນດາປະເທດອຸດສາຫະກຳທຶນນິຍົມຕົກໃສ່ “ວິກິດການນ້ຳມັນເຊື້ອເພີງ”. ແຕ່ວ່າ, ຜົນສຸດທ້າຍພັດແມ່ນ ບັນດາປະເທດກຳລັງພັດທະນາສ່ວນຫຼາຍຖືກເສຍຫາຍຫຼາຍກວ່າ ຍ້ອນລາຄານ້ຳມັນເພີ່ມຂຶ້ນສູງ. ໃນສະພາບການຄືປັດຈຸບັນ, ເມື່ອການຂຶ້ນກັບຊຶ່ງກັນແລະກັນ ລະຫວ່າງບັນດາປະຊາຊາດນັບມື້ນັບເພີ່ມຂຶ້ນ, ຍ້ອນການຂຶ້ນຕໍ່ຫຼາຍກວ່າເຂົ້າກັບບັນດາພື້ນຖານເສດຖະກິດໃຫຍ່, ດັ່ງນັ້ນມາດຕະການຕອບໂຕ້ທາງດ້ານເສດຖະກິດ, ເຊັ່ນການຂວ້ຳບາດສິນຄ້າ ການຫ້າມບໍ່ໃຫ້ລົງທຶນ... ແມ່ນມາດຕະການທີ່ບັນດາປະເທດນ້ອຍມີໂອກາດປະຕິບັດໜ້ອຍທີ່ສຸດ.
ຄວາມເປັນຈິງທີ່ປະຕິເສດໄດ້ຍາກຄື, ບັນດາປະເທດໃຫຍ່ນັບມື້ນັບເຕີບໃຫຍ່ເຂັ້ມແຂງໃນທຸກດ້ານ ແລະເຂົາກຳລັງກຳເອົາທີ່ຕັ້ງສຳຄັນຕ່າງໆໃນຊີວິດສາກົນ, ເຊັ່ນສະມາຊິກປະຈຳການ ຂອງຄະນະມົນຕີປ້ອງກັນຄວາມໝັ້ນຄົງແຫ່ງສະຫະປະຊາຊາດ, ດັ່ງນັ້ນ ບໍ່ວ່າດ້ວຍວິທີໃດ, ຍ້ອນຢູ່ໃນທ່າອ່ອນແອກວ່າໃນການຊັ່ງຊາກຳລັງ, ອຳນາດອະທິປະໄຕຂອງປະເທດນ້ອຍຫຼາຍປະເທດ ກໍ່ພວມຖືກລະເມີດ ແລະໃນຫຼາຍກໍລະນີ ຍັງຖືກລ່ວງລະເມີດຢ່າງຮ້າຍແຮງ. ຄວາມເສຍຫາຍຕ່າງໆທີ່ບັນດາປະເທດນ້ອຍຕ້ອງແບກຫາບນັ້ນ ແມ່ນບໍ່ອາດຈະຊັ່ງຕວງ ວັດຜອງໄດ້.
ເປັນອັນວ່າ, ຖ້າຫາກບໍ່ຢາກໃຫ້ສັນຕິພາບ ແລະຄວາມວັດທະນາຖາວອນ ເປັນພຽງຄວາມປາຖະໜາໃນຝັນຕະຫຼອດໄປ, ແລະຖ້າຫາກທຸກໆປະຊາຊາດລ້ວນແຕ່ຫວັງຢາກກໍ່ສ້າງ “ອາຄານລວມ” ທີ່ສີວິໄລ ແລະປະຊາທິປະໄຕ, ແມ່ນອາດຈະເຖິງເວລາແລ້ວທີ່ມະນຸດຊາດຕ້ອງປຶກສາພິຈາລະນາບັນດາວິທີແກ້ຕົວຈິງ ທີ່ມີປະສິດທິຜົນກວ່າ./.
ສັງເຂບ: ໃນການພົວພັນລະຫວ່າງປະທດປັດຈຸບັນ, ປະເທດໃຫຍ່ເຄີຍຕ້ອງມີຄົບທຸກປັດໃຈ ກຳລັງແຮງ, ເຈດຈຳນົງ (ສະແດງອອກໃນນະໂຍບາຍຕ່າງໆ, ກ່ອນອື່ນໝົດແມ່ນໃນນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ) ແລະມີອິດທິພົນ (ບົດບາດໃນບັນດາບັນຫາສາກົນ) ລື່ນເຫຼືອ ທຽບກັບບັນດາປະເທດນ້ອຍ (ພາກສ່ວນທີ່ຍັງເຫຼືອຂອງໂລກ). ລວມຄວາມແລ້ວ, ປະເທດໃຫຍ່ຫຼືປະເທດນ້ອຍຖືກຈຳແນກໂດຍຜ່ານດັດຊະນີ ກຳລັງອຳນາດ ຊຶ່ງເນື້ອໃນຂອງມັນບັນຈຸບັນດາປັດໃຈທັງໝົດເທິງນີ້.
ໃນຂອບເຂດບົດນີ້, ຍ້ອນອຳນາດອະທິປະໄຕແຫ່ງຊາດ ໄດ້ຕັ້ງຢູ່ໃນລະບົບກົດໝາຍສາກົນ, ດັ່ງນັ້ນ ເມື່ອເວົ້າເຖິງບັນດາປະເທດໃຫຍ່, ຜູ້ຂຽນພຽງແຕ່ເຕື້ອງເຖິງບັນດາປະເທດທີ່ມີກຳລັງອຳນາດ ລະດັບໂລກ, ເຊັ່ນກຸ່ມປະເທດ ປ.5 (5 ປະເທດສະມາຊິກປະຈຳການ ຂອງຄະນະມົນຕີປ້ອງກັນຄວາມໝັ້ນຄົງ ແຫ່ງສະຫະປະຊາຊາດ) ແລະປະເທດມະຫະອຳນາດອີກຈຳນວນໜຶ່ງ ເຊັ່ນເຢຍລະມັນ ຍີ່ປຸ່ນ ອິນເດຍ (ບັນດາປະເທດທີ່ຫາກໍ່ມີຄົບບັນດາປັດໃຈດັ່ງກ່າວເທິງນີ້ພາຍຫຼັງສົງຄາມເຢັນ). ບັນດາປະເທດມະຫາອຳນາດຢູ່ພາກພື້ນ ຫຼືຢູ່ອະນຸພາກພື້ນ ແມ່ນບໍ່ໄດ້ຄິດໄລ່ເຖິງໃນການວິໄຈໄຈ້ແຍກ.
ໂດຍ ດຣ. ໂດ໊ະເຊີນຫາຍ
ສະຖາບັນການຕ່າງປະເທດ
* ຕາມວາລະສານກອມມູນິດ ສະບັບທີ 861 (ເດືອນກໍລະກົດ 2014)
