ການດັດແປງນະໂຍບາຍຂອງບັນດາປະເທດໃຫຍ່ຢູ່ພາກພື້ນອາຊີ - ປະຊີຟິກ *
ບັນດາການນຳຢູ່ພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກ ພ້ອມກັນເຂົ້າຮ່ວມກອງປະຊຸມຂັ້ນຍຸດຍອດ ເວທີປາໄສການຮ່ວມມືເສດຖະກິດ ພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກ, ນະຄອນ ວະລາດີໂວສະຕົກ, ລັດເຊຍ, ວັນທີ 9 ກັນຍາ 2012 (ພາບ: hanoimoi.com.vn)
ແຕ່ການພັດທະນາຢ່າງຂະຫຍັນຂັນເຄື່ອນຂອງພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກ...
ໃນສະພາບທີ່ບັນດາພາກພື້ນໃນໂລກຕ້ອງປະເຊີນໜ້າກັບບັນຫາທີ່ສຳຄັນຕ່າງໆເຊັ່ນ ການເຕີບໂຕຈີດີພີຂອງທົ່ວໂລກຍັງບໍ່ທັນໜັກແໜ້ນ ການຄ້າເສລີຍັງພົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍຢ່າງນັ້ນ ພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກພັດສືບຕໍ່ໄດ້ຮັບການປະເມີນວ່າ ເປັນພາກພື້ນທີ່ນຳໜ້າໂລກທາງດ້ານການເຕີບໂຕເສດຖະກິດ. ຕາມການຄາດຄະເນຂອງກອງທຶນການເງິນສາກົນ (IMF) ເດືອນເມສາ 2014, ການເຕີບໂຕຈີດີພີຂອງທົ່ວໂລກປີ 2014 ອາດຈະບັນລຸລະດັບ 3,6% ແລະປີ 2015 ຈະໄດ້ 3,9%(1). ບັນດາປະເທດກຳລັງພັດທະນາສືບຕໍ່ປະເຊີນໜ້າກັບສິ່ງທ້າທາຍຕ່າງໆ ຍ້ອນການປ່ຽນແປງໃນນະໂຍບາຍການເງິນຂອງອາເມລິກາ. ຕໍ່ກັບບັນດາປະເທດຈະເລີນພັດທະນາ, ລະດັບເງິນເຟີ້ (inflate) ຕ່ຳໃນໄລຍະຍາວນານ (ພິເສດແມ່ນໃນພາກພື້ນທີ່ໃຊ້ເງິນເອີໂຣ) ອາດຈະນາບຂູ່ການເຕີບໂຕ, ຊ້ຳບໍ່ໜຳຍັງຈະພາໃຫ້ເກີດການຂາດແຄນເງິນຕາ (deflate). ໃນເວລານັ້ນ, ການເຕີບໂຕຈີດີພີຂອງພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີພິກ ໃນໄລຍະປັດຈຸບັນໄດ້ປະມານ 7,5% - 8%, ປະກອບສ່ວນ 40% ຈີດີພີທົ່ວໂລກ, 50% ລວມຍອດມູນຄ່າການຄ້າຕ່າງປະເທດໃນທົ່ວໂລກ(2). ບໍ່ພຽງແຕ່ເທົ່ານັ້ນ, ພາກພື້ນນີ້ພວມພົ້ນເດັ່ນຂຶ້ນຍ້ອນຄວາມຄິດລິເລິ່ມທີ່ສຳຄັນສອງປະການກ່ຽວກັບການຄ້າເສລີຄື ສັນຍາຄູ່ຮ່ວມເສດຖະກິດຍຸດທະສາດຂ້າມປາຊີຟິກ (TPP) ແລະສັນຍາຄູ່ຮ່ວມເສດຖະກິດຮອບດ້ານໃນພາກພື້ນ (RCEP). ຄຽງຂ້າງການພັດທະນາຢ່າງຕັ້ງໜ້າ ຂະຫຍັນຂັນເຄື່ອນໃນຊຸມປີມໍ່ໆມານີ້ຂອງບັນດາລະບົບເສດຖະກິດໃຫຍ່ ເຊັ່ນຈີນ ອິນເດຍ ລັດເຊນ,... ການເພີ່ມທະວີການລົງທຶນ ແລະຕິດຕໍ່ແລກປ່ຽນພາຍໃນພາກພື້ນກໍ່ເປັນຈຸດທີ່ສຳຄັນໃນວິວັດການພັດທະນາເສດຖະກິດ - ການຄ້າຂອງພາກພື້ນ.
ດ້ວຍການເຄື່ອນຍ້າຍບົດບາດເສດຖະກິດ, ພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກຍັງມີບົດບາດທີ່ຕັ້ງນັບມື້ນັບໃຫຍ່ໂຕຕໍ່ກັບບັນດາບັນຫາທົ່ວໂລກ. ທ່ານນາງຮີລາຣີ ກລິນເຕີນ ລັດຖະມົນຕີກະຊວງການຕ່າງປະເທດອາເມລິກາ ເຄີຍໄດ້ຢັ້ງຢືນວ່າ ສະຕະວັດທີ XXI ແມ່ນ “ສະຕະວັດແຫ່ງປະຊີຟິກ”, ແລະພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກ ໄດ້ແລະພວມກາຍເປັນກຳລັງຂັບເຄື່ອນຫຼັກແຫຼ່ງຂອງລະບົບການເມືອງທົ່ວໂລກ(3). ເລື່ອງນີ້ສະແດງອອກຢ່າງຈະແຈ້ງຢູ່ທີ່ ບັນດາປະເທດໃຫຍ່ລ້ວນແຕ່ເອົາໃຈໃສ່ເຖິງວິວັດການພັດທະນາຂອງພາກພື້ນ, ເພີ່ມທະວີການພົວພັນຫຼາຍດ້ານກັບພາກພື້ນ, ພິເສດແມ່ນ ປັບປຸງແລະເປີດກວ້າງການຮ່ວມມື ຢູ່ໃນເວທີປາໄສພາກພື້ນທີ່ສຳຄັນຕ່າງໆ ຄື ເວທີປະໄສການຮ່ວມມືເສດຖະກິດພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກ (APEC), ເວທີປາໄສການຮ່ວມມືອາຊີ - ເອີຣົບ (ASEM), ສະມາຄົມບັນດາປະເທດອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ (ASEAN) ແລະບັນດາກອງປະຊຸມທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ; ສ້າງຕັ້ງບັນດາລະບຽບວາລະການຮ່ວມມືຫຼາຍຮູບຫຼາຍແບບ ໃນຂົງເຂດຕ່າງໆ ຄືເສດຖະກິດ ການເມືອງ, ທີ່ເຕື້ອງເຖິງບັນດາບັນຫາທົ່ວໂລກ,... ດ້ານອື່ນ, ພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກກໍ່ເປັນບ່ອນທີ່ເກີດມີ “ຈຸດເຄັ່ງຮ້ອນ” ຫຼາຍຈຸດເຊັ່ນ ສະພາບການເຄັ່ງຮ້ອນຢູ່ທະເລຕາເວັນອອກ, ທະເລຈີນຕາເວັນອອກ ແລະ ຢູ່ແຫຼມເກົາຫຼີ,... ນີ້ແມ່ນບັນດາບັນຫາທີ່ເຊື່ອງຊ້ອນເຄາະຮ້າຍຫຼາຍຢ່າງຕໍ່ກັບຄວາມສະຫງົບຂອງພາກພື້ນ ແລະຂອງໂລກ. ສະພາບການພາຍໃນຂອງຫຼາຍປະເທດກໍ່ຜັນປ່ຽນຢ່າງສັບສົນ ເຊິ່ງໃນນັ້ນຄວນເອົາໃຈໃສ່ເຖິງລັດທິຊາດນິຍົມຈັດໂພດ. ນອກຈາກນັ້ນ, ບັນດາບັນຫາຄວາມສະຫງົບທີ່ບໍ່ເປັນແບບດັ້ງເດີມ ກໍ່ເກີດຄວາມເຄັ່ງຮ້ອນສັບສົນ, ມັນຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການສົມທົບຢ່າງແໜ້ນແຟ້ນລະຫວ່າງບັນດາປະເທດເພື່ອແກ້ໄຂ.
ການກໍ່ຮ່າງສ້າງຕົວຂຶ້ນຂອງໂຄງປະກອບພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກກໍ່ແມ່ນບັນຫາທີ່ໄດ້ຮັບຄວາມເອົາໃຈໃສ່ຂອງບັນດາປະເທດໃຫຍ່. ຍ້ອນວ່າ, ທີໜຶ່ງ, ເຂົ້າໃຈແບບລວມທີ່ສຸດ, ໂຄງປະກອບພາກພື້ນແມ່ນເຄືອຂ່າຍໜຶ່ງຊຶ່ງປະກອບດ້ວຍບັນດາອົງການ ສະຖາບັນ ເວທີປາໄສ ຂໍ້ຕົກລົງສອງຝ່າຍແລະຫຼາຍຝ່າຍ ພ້ອມດ້ວຍບັນດາກົນໄກອື່ນ ໃນການແກ້ໄຂບັນດາບັນຫາຄວາມຈະເລີນຖາວອນ ສັນຕິພາບ ແລະຄວາມສະຫງົບ(4). ທີສອງ, ຜູ້ຊຳນານງານພິເສດຫຼາຍຄົນໃຫ້ທັດສະນະວ່າ ໂຄງປະກອບພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກໄດ້ອີງໃສ່ພື້ນຖານການສົມທົບລະຫວ່າງຫຼາຍວິວັດທະນາການຮ່ວມມືໃນພາກພື້ນ, ຊຶ່ງໃນນັ້ນ ອາຊຽນພວມພົ້ນເດັ່ນຂຶ້ນ ເໝືອນດັ່ງໃຈກາງແຫ່ງການເຊື່ອມສຳພັນບັນດາວິວັດທະນາການດັ່ງກ່າວໃນລະດັບຕ່າງໆທີ່ຕ່າງກັນ. ເວົ້າຢ່າງອື່ນ, ລັກສະນະພິເສດຂອງໂຄງປະກອບພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກປັດຈຸບັນແມ່ນການເຊື່ອມສຳພັນຫຼາຍຂັ້ນຊັ້ນ ອັນມີຫຼາຍເວທີປາໄສທີ່ສຳຄັນຄື ອາຊຽນ, ອາເປັກ, ກອງປະຊຸມລັດຖະມົນຕີປ້ອງກັນຊາດບັນດາປະເທດອາຊຽນເປີດກວ້າງ (ADMM+), TPP, RCEP... ທີສາມ, ບັນດາກົນໄກຮ່ວມມືຫຼາຍຝ່າຍໃນພາກພື້ນຍັງມີລັກສະນະຊ້ຳຊ້ອນກັນ, ຍັງບໍ່ທັນເປັນໂຄງປະກອບທີ່ໝັ້ນທ່ຽງ ທີ່ມີຄວາມສາມາດແກ້ໄຂບັນດາບັນຫາໃຫຍ່ໃນພາກພື້ນຢ່າງມີປະສິດທິຜົນ. ດັ່ງນັ້ນ, ລາຍງານ “ບັນດາທ່າອຽງຂອງໂລກປີ 2030: ບັນດາໂລກອື່ນ” ຂອງຄະນະມົນຕີສືບລາຊະການລັບແຫ່ງຊາດອາເມລິກາເຄີຍສັງເກດວ່າ “ທະວີບອາຊີທີ່ນັບມື້ນັບມີຫຼາຍຂົ້ວ ແຕ່ຂາດຂອບຄວາມສະຫງົບພາກພື້ນ ທີ່ມີຄວາມສາມາດແກ້ໄຂຕັດສິນແລະລົດຜ່ອນຄວາມເຄັ່ງຕຶງ ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງອາດຈະກໍ່ໃຫ້ເກີດການນາບຂູ່ໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນບັນດາສິ່ງນາບຂູ່ໃນທົ່ວໂລກ”(5).
... ເຖິງການດັດແປງນະໂຍບາຍຂອງບັນດາປະເທດໃຫຍ່
ນັບແຕ່ປີ 2011, ອາເມລິກາ ໄດ້ດັດແປງຢ່າງແຂງແຮງການພົວພັນກັບພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກ ຕາມທິດເພິ່ມທະວິການເຂົ້າຮ່ວມທີ່ມີລັກສະນະຍຸດທະສາດໃນການພົວພັນກັບພາກພື້ນ, ເປັນຕົ້ນແມ່ນການຢືນຢັນນະໂຍບາຍໃນບົດຄວາມ “ສະຕະວັດປາຊີຟິກ” ຂອງທ່ານນາງຮີລາຣີ ກລິນເຕີນ ລັດຖະມົນຕີກະຊວງການຕ່າງປະເທດອາເມລິກາ ທີ່ລົງພິມໃນວາລະສານ ນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ ເດືອນພະຈິກ 2011. ຕາມນັ້ນ, ອາເມລິກາໃຫ້ຄວາມສຳຄັນເປັນພິເສດຕໍ່ການປັບປຸງ ແລະເພີ່ມທະວີການພົວພັນສອງຝ່າຍກັບ ປະເທດສຳພັນທະມິດຂອງຕົນ (ຍີ່ປູ່ນ ສ.ເກົາຫຼີ ໂອສະເຕີເລຍ ໄທ ຟີລີປີນ) ກໍ່ຄືກັບບັນດາຄູ່ຮ່ວມ (ຈີນ ອິນເດຍ ອິນໂດເນເຊຍ ສິງຄະໂປ ມົງໂກ ຫວຽດນາມ...); ເພີ່ມທະວີການເຂົ້າຮ່ວມໃນບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງພາກພື້ນ, ບັນດາເວທີປາໄສພະຫຸພາຄີ ກ່ຽວກັບບັນຫາຕ່າງໆຫຼາຍບັນຫາ (ASEAN, APEC, ARF - ເວທີປາໄສຄວາມສະຫງົບພາກພື້ນອາຊຽນ, EAS - ການປະຊຸມສຸດຍາດອາຊີຕາເວັນອອກ...); ຍູ້ແຮງການພົວພັນກັບພາກພື້ນນີ້ໃນຂົງເຂດຕ່າງໆ ຄືເສດຖະກິດ-ການຄ້າ, ຄວາມສະຫງົບ-ການທະຫານ, ປະຊາທິປະໄຕ ແລະສິດທິມະນຸດ.
ເພື່ອຜັນຂະຫຍາຍຍຸດທະສາດ “ຫັນເພົາ/ສ້າງຄວາມສົມດຸນຄືນໃໝ່” ຢູ່ທະວີບອາຊີ, ອາເມລິກາໄດ້ຢືນຢັນອີກຄັ້ງ ແລະຕັ້ງໜ້າປັບປຸງການພົວພັນກັບບັນດາປະເທດສຳພັນທະມິດທີ່ເປັນມູນເຊື້ອ, ຊຸກຍູ້ການພົວພັນກັບບັນດາຄູ່ຮ່ວມໃໝ່ ທີ່ອາເມລິກາຖືວ່າຄູ່ຮ່ວມນັ້ນນັບມື້ມີບົດບາດທີ່ຕັ້ງສຳຄັນໃນພາກພື້ນ, ເຊັ່ນຫວຽດນາມ ສິງຄະໂປ ມາເລເຊຍ,... ສິ່ງທີ່ຄວນເອົາໃຈໃສ່ຄື ອາເມລິກາຕັ້ງໜ້າເຂົ້າຮ່ວມໃນການກໍ່ສ້າງໂຄງປະກອບພາກພື້ນ, ເພີ່ມທະວີການພົວພັນກັບອາຊຽນ, ເຂົ້າຮ່ວມເປັນທາງການໃນການປະຊຸມສຸດຍອດອາຊີຕາເວັນອອກ ປີ 2011. ໃນເມື່ອເພີ່ມທະວີເປັນແຕ່ລະກ້າວ ການພົວພັນຫຼາຍດ້ານກັບພາກພື້ນ, ແຕ່ປີ 2010, ອາເມລິກາກໍ່ມີການເຄື່ອນເໜັງເພີ່ມທະວີການສົມທົບກັບພາກພື້ນ ໃນບັນຫາທີ່ກ່ຽວພັນກັບສະພາບການທະເລຕາເວັນອອກ ບົນພື້ນຖານເຄົາລົບປະຕິບັດຕາມກົດໝາຍສາກົນ, ຮຽກຮ້ອງບັນດາຝ່າຍແກ້ໄຂການແກ່ງແຍ້ງດ້ວຍສັນຕິວິທີ, ບໍ່ໃຊ້ກຳລັງອາວຸດ ຫຼືນາບຂູ່ໃຊ້ກຳລັງອາວຸດ.
ການດັດແປງນະໂຍບາຍຂອງຈີນ ຕໍ່ກັບພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກ ໄດ້ສະແດງອອກໃນເອກະສານອັນສຳຄັນຫຼາຍສະບັບ ຂອງພັກກອມມູນິດຈີນ ກໍ່ຄືໃນການຜັນຂະຫຍາຍຕົວຈິງ. ນະໂຍບາຍຂອງຈີນຕໍ່ກັບພາກພື້ນມີບາງຈຸດທີ່ຄວນເອົາໃຈໃສ່ດັ່ງນີ້: ທີໜຶ່ງ, ຈີນຢືນຢັນສືບຕໍ່ປົວແປງ ແລະຂະຫຍາຍການພົວພັນກັບບັນດາປະເທດຈະເລີນພັດທະນາ ໂດຍຜ່ານການເປີດກວ້າງຂົງເຂດການຮ່ວມມື ແລະສົນທະນາກ່ຽວກັບຄວາມແຕກຕ່າງຢ່າງສອດຄ່ອງເໝາະສົມ, ພ້ອມກັນນັ້ນກໍ່ຕັ້ງໜ້າພະຍາຍານສ້າງການພົວພັນແບບໃໝ່ ທີ່ເປັນປົກກະຕິ ຍາວນາ ແລະຂະຫຍາຍຕົວດີ ກັບບັນດາປະເທດມະຫາອຳນາດ; ໃຫ້ຄວາມສຳຄັນແກ່ການພົວພັນກັບບັນດາປະເທດເພື່ອນບ້ານໃກ້ຄຽງ ບັນດາປະເທດກຳລັງພັດທະນາ. ທີສອງ, ສືບຕໍ່ຊຸກຍູ້ການຮ່ວມມືຫຼາຍຝ່າຍ ແລະພາກພື້ນ, ກັບບັນດາການຈັດຕັ້ງຂອງອົງການສະຫະປະຊາຊາດ, ກຸ່ມບັນດາລະບົບເສດຖະກິດໃຫຍ່ (G20), ອົງການຈັດຕັ້ງການຮ່ວມມືຊຽງໄຮ້ (SCO), ກຸ່ມປະເທດທີ່ມີການພັດທະນາທາງເສດຖະກິດຢ່າງໄວວາ (BRICS),... ໃນນັ້ນໄດ້ເອົາໃຈໃສ່ທີ່ສຸດເຖິງການສ້າງໂຄງປະກອບພາກພື້ນ ທີ່ມີຜົນດີໃຫ້ແກ່ການພັດທະນາຂອງຈີນ ໃນສະພາບການໃໝ່. ທີສາມ, ບຸລິມະສິດນຳໃຊ້ “ກຳລັງແຮງນຸ່ມນວນ” ເຊັ່ນການທູດມະຫາຊົນ, ການທູດປະຊາຊົນ, ແລກປ່ຽນວັດທະນະທຳ,... ເພື່ອເພີ່ມທະວີອິດທິພົນຂອງຈີນຢູ່ໃນພາກພື້ນ ແລະໃນໂລກ. ກໍ່ຢູ່ໃນກະແສນີ້, ຈີນເພີ່ມທະວີບັນດາຊ່ອງສາຍການຮ່ວມມືທາງດ້ານພັກ ເໝືອນດັ່ງເຄື່ອງມືອັນສຳຄັນໜຶ່ງເພື່ອເພີ່ມທະວີການພົວພັນກັບບັນດາຄູ່ຮ່ວມທີ່ຕ່າງກັນ.
ອີງໃສ່ບັນດາເສົາຄ້ຳເທິງນີ້, ຈີນສືບຕໍ່ເພີ່ມທະວີການພົວພັນກັບພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກຢ່າງແຂງແຮງ. ນັບແຕ່ເມື່ອຂຶ້ນກຳອຳນາດ, ໜຶ່ງໃນບັນດາບາດກ້າວທີ່ຄວນເອົາໃຈໃສ່ທີ່ສຸດຂອງທ່ານປະທານປະເທດຈີນ ສີ ຈິ້ນຜິງ ແມ່ນຊຸກຍູ້ “ສາຍພົວພັນປະເທດໃຫຍ່ແບບໃໝ່” ກັບອາເມລິກາ ຊຶ່ງສິ່ງຂີດໝາຍສຳຄັນຄື ຄວາມເຫັນດີເປັນເອກະສັນພ້ອມກັນຊຸກຍູ້ສາຍພົວພັນນີ້ ກັບທ່ານປະທານາທິບໍດີອາເມລິກາ ບາຣັກ ໂອບາມາ ໃນການຢ້ຽມຢາມຂອງທ່ານປະທານປະເທດຈີນ ທີ່ອາເມລິກາ ເມື່ອເດືອນມິຖຸນາ 2013. ຈີນກໍ່ໄດ້ໃຫ້ຄວາມສຳຄັນແກ່ການຊຸກຍູ້ສອງເສົາຄ້ຳຄືຄວາມສະຫງົບ ແລະເສດຖະກິດ ຢູ່ໃນບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງ ແລະເວທີປາໄສໃນພາກພື້ນ, ເປັນຕົ້ນແມ່ນການຮ່ວມມືກັບອາຊຽນ ແລະປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນຄວາມຄິດລິເລິ່ມກ່ຽວກັບ ສັນຍາຄູ່ຮ່ວມເສດຖະກິດຮອບດ້ານໃນພາກພື້ນ (RCEP). ກ່ຽວກັບກຳລັງແຮງ “ນຸ່ມນວນ”, ຈີນຍູ້ແຮງວຽກງານໂຄສະນາ, ການສັງສັນປະຊາຊົນ, ກໍ່ສ້າງບັນດາ “ສະຖາບັນຂົງຈື໋” ຢູ່ໃນ ແລະນອກພາກພື້ນ. ໃນການຜັນຂະຫຍາຍນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດຂອງຈີນ ມີຈຸດໜຶ່ງທີ່ບໍ່ສະເໝີຕົ້ນສະເໝີປາຍ ຄື, ດ້ານໜຶ່ງ, ເຊີດຊູນະໂຍບາຍ “ການທູດແບບເພື່ອນບ້ານໃກ້ຄຽງ”; ດ້ານອື່ນ, ຈີນມີການກະທຳກໍ່ການປະທະຢ່າງລຽນຕິດ ກັບບັນດາປະເທດໃກ້ຄຽງ ໃນການແກ່ງແຍ້ງອຳນາດອະທິປະໄຕໃນທະເລ ໝູ່ເກາະ.
ໂດຍເປັນປະເທດໃຫຍ່ ແລະມີບົດບາດທີ່ຕັ້ງຍຸດທະສາດສຳຄັນຢູ່ໃນພາກພື້ນ, ຍີ່ປູ່ນ ໃນເວລາມໍ່ໆມານີ້ໄດ້ດັດແປງນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດເວົ້າລວມ ກໍ່ຄືນະໂຍບາຍຕໍ່ກັບພາກພື້ນເວົ້າໂດຍສະເພາະ. ແຜນຍຸດທະສາດຄວາມສະຫງົບແຫ່ງຊາດ ໄດ້ຖືກລັດຖະບານຍີ່ປູ່ນດັດແປງຕາມທິດ ອະນຸຍາດໃຫ້ໃຊ້ສິດຕໍ່ສູ້ປ້ອງກັນຕົວລວມໝູ່, ເພີ່ມຄວາມສາມາດສູ້ຮົບຂອງກອງທັບຍີ່ປູ່ນ, ກຽມຄວາມພ້ອມເພື່ອຮັບມືກັບສິ່ງທ້າທາຍຕ່າງໆ ດ້ານຄວາມສະຫງົບ. ຍີ່ປູ່ນກໍ່ເພີ່ມລາຍຈ່າຍໃຫ້ແກ່ງົບປະມານການປ້ອງກັນຊາດ, ເລີກລ້າງນະໂຍບາຍເກືອດຫ້າມການຂາອອກອາວຸດ ແລະເຕັກໂນໂລຊີການທະຫານ ຊຶ່ງເປັນນະໂຍບາຍທີ່ມີຄວາມສັກສິດແຕ່ປີ 1967. ຄຽງຂ້າງນັ້ນ, ຍີ່ປູ່ນເພີ່ມທະວີການພົວພັນຫຼາຍດ້ານກັບອາເມລິກາ, ປົວແປງການພົວພັນກັບ ສ.ເກົາຫຼີ ແລະຫຼາຍປະເທດຢູ່ໃນພາກພື້ນ; ສະແດງຄຳເວົ້າທີ່ແຂງແຮງ, ບົດບາດທີ່ໃຫຍ່ໂຕກວ່າເກົ່າ ໃນບັນດາບັນຫາຄວາມສະຫງົບ ແລະການພັດທະນາ, ເປັນຕົ້ນແມ່ນ ບັນຫາທີ່ກ່ຽວພັນເຖິງອຳນາດອະທິປະໄຕໃນທະເລ ໝູ່ເກາະ ໃນການສົນທະນາສອງຝ່າຍ ແລະໃນບັນດາເວທີປາໄສຫຼາຍຝ່າຍ; ເປັນເຈົ້າການສະໜັບສະໜູນບົດບາດເປັນໃຈກາງຂອງອາຊຽນ ໃນການເຊື່ອມສຳພັນຕ່າງໆຢູ່ພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກ.
ໃນເວລານັ້ນ, ອິນເດຍ ສືບຕໍ່ຊຸກຍູ້ນະໂຍບາຍ “ຫັນໄປສູ່ທິດຕາເວັນອອກ” ຊຶ່ງໄດ້ວາງອອກມາໃນຊຸມປີຕົ້ນທົດສະວັດທີ 9 ຂອງສະຕະວັດທີ XX, ແຕ່ຫາກໍ່ໄດ້ຜັນຂະຫຍາຍຢ່າງແຂງແຮງໃນຊຸມປີມໍ່ມານີ້ ຕາມທິດ: ໃຫ້ຄວາມສຳຄັນແກ່ການພັດທະນາການພົວພັນເສດຖະກິດ - ການຄ້າສອງຝ່າຍ ແລະຫຼາຍຝ່າຍ; ເພີ່ມທະວີການເຄື່ອນໄຫວຂອງກອງທັບເຮືອຢູ່ພາກພື້ນ ເພື່ອຊ່ວຍໜູນໃຫ້ແກ່ການເພີ່ມທະວີການຮ່ວມມືຍຸດທະສາດ, ພ້ອມກັນນັ້ນກໍ່ເອົາໃຈໃສ່ເຖິງການເຂົ້າຮ່ວມໃນບັນດາເວທີປາໄສຄວາມສະຫງົບໃນພາກພື້ນ, ເຊັ່ນ ARF, EAS... ກໍ່ຢູ່ໃນຄວາມມານະພະຍາຍາມນີ້, ອິນເດຍໄດ້ເອົາໃຈໃສ່ກວ່າເກົ່າເຖິງການຮ່ວມມືທາງດ້ານຄວາມສະຫງົບ - ການທະຫານ, ແບ່ງປັນບົດຮຽນການທະຫານກັບຫຼາຍປະເທດໃນພາກພື້ນ; ເພີ່ມທະວີການຊອກຫາ ແລະພັດທະນາການພົວພັນກັບບັນດາຄູ່ຮ່ວມຍຸດທະສາດຢູ່ໃນພາກພື້ນ, ກວມທັງອາເມລິກາ, ແນໃສ່ເຮັດໃຫ້ການຊັ່ງຊາກຳລັງມີຄວາມສົມດຸນ, ຖ່ວງດຸນກຳລັງກັບບັນດາປະເທດໃຫຍ່ອື່ນໆ, ສ້າງສິ່ງແວດລ້ອມອຳນວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ແກ່ນະໂຍບາຍ “ຫັນໄປສູ່ທິດຕາເວັນອອກ” ໃນກຳນົດເວລາຍາວນານ, ຮັບປະກັນຖານະທີ່ຕັ້ງປະເທດໃຫຍ່ຂອງອິນເດຍ ໃນການເຊື່ອມຕໍ່ມະຫາສະມຸດປາຊີຟິກ ກັບມະຫາສະມຸດອິນເດຍ.
ຕໍ່ກັບລັດເຊຍ, ພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກ ຍາມໃດກໍ່ໄດ້ຮັບບຸລິມະສິດໃນນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດຂອງລັດເຊຍ ໃນຊຸມປີມໍ່ໆມານີ້. ລັດເຊຍໄດ້ເອົາໃຈໃສ່ທີ່ສຸດເຖິງການເຊື່ອມໂຍງເຂົ້າກັບພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກ ໃນຫຼາຍກົນໄກຮ່ວມມືທີ່ຕ່າງກັນຂອງພາກພື້ນ ກໍ່ຄືອະນຸພາກພື້ນ ແນໃສ່ຍາດແຍ່ງເອົາບັນດາກຳລັງຊ້ອນແຝງ ເພື່ອພັດທະນາເສດຖະກິດ - ການຄ້າ ກໍ່ຄືຊຸກຍູ້ການຮ່ວມມືຕ້ານການກໍ່ການຮ້າຍ, ຮັບປະກັນຄວາມສະຫງົບ. ລັດເຊຍປະກອບສ່ວນອັນຕັ້ງໜ້າເຂົ້າໃນການລົດຜ່ອນຂໍ້ຈຳກັດຕ່າງໆ ໃນຄວາມຄິດລິເລິ່ມກ່ຽວກັບປະຊາຄົມອາຊີ - ປາຊີຟິກ (APC) ແລະ ປະຊາຄົມອາຊີຕາເວັນອອກ (EAC). ຄຽງຂ້າງນັ້ນ, ລັດເຊຍເອົາໃຈໃສ່ຊຸກຍູ້ການຮ່ວມມືຍຸດທະສາດໃນຫຼາຍຂົງເຂດ, ເຊັ່ນພະລັງງານ, ເຊື້ອເພີງ, ການບິນອາວະກາດ, ໄຟຟ້າປະລະມານູ, ເຕັກໂນໂລຊີສື່ຂ່າວ,... ສິ່ງທີ່ຄວນເອົາໃຈໃສ່ແມ່ນ ຄວາມມານະພະຍາຍາມຕ່າງໆຂອງລັດເຊຍໃນການປົວແປງການພົວພັນກັບອາເມລິກາ ໃນສະໄໝປະຈຳການທຳອິດຂອງທ່ານປະທານາທິບໍດີບາຣັກ ໂອບາມາ (ກວມທັງຂໍ້ຕົກລົງສອງຝ່າຍກ່ຽວກັບບັນຫາລົດຜ່ອນອາວຸດນິວເກຼຍຍຸດທະສາດ), ເຖິງວ່າລະຫວ່າງສອງປະເທດຍັງມີຄວາມລະແວງສົງໄສກັນ ແລະຄວາມເຫັນແຕກຕ່າງກັນ ໃນບາງຂົງເຂດ; ໃນການປັບປຸງ ແລະຂະຫຍາຍການພົວພັນກັບບັນດາປະເທດນຳໜ້າໃນພາກພື້ນເຊັ່ນ ຈີນ ຍີ່ປູ່ນ ອິນເດຍ. ນັບແຕ່ເມື່ອແຫຼມ ກຣີເມຍ ໄດ້ໂຮມເຂົ້າໃນສະຫະພັນລັດເຊຍ, ຕໍ່ໜ້າແຮງໜີບທາງດ້ານການເມືອງ - ການທູດ - ເສດຖະກິດຂອງອາເມລິກາ ແລະຝ່າຍຕາເວັນຕົກ, ປະເທດລັດເຊຍຍິ່ງຫັນໄປສູ່ການຍູ້ແຮງການພົວພັນກັບບັນດາປະເທດໃນພາກພື້ນ ແລະເວທີປາໄສພາກພື້ນ ຢູ່ອາຊີ - ປາຊີຟິກ ເພື່ອແນໃສ່ມ້າງສະພາບການຫຍຸ້ງຍາກນີ້.
ໂດຍເປັນອັດຕະພາບພິເສດໃນການພົວພັນກັບພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກ, ສະຫະພາບເອີຣົບ (EU) ໃນຊຸມປີທີ່ຜ່ານມາ ກໍ່ຕັ້ງໜ້າຜັນຂະຫຍາຍນະໂຍບາຍເພີ່ມທະວີການພົວພັນກັບພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກ ເພື່ອແກ່ງແຍ້ງທາງດ້ານບົດບາດກັບບັນດາປະເທດໃຫຍ່ຢູ່ທີ່ນີ້. ສິ່ງດັ່ງກ່າວໄດ້ສະແດງອອກໃນການຍູ້ແຮງການເຄື່ອນໄຫວທາງການທູດກັບພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກ ໂດຍຜ່ານການຢ້ຽມຢາມຕ່າງໆ ຂອງປະມຸກບັນດາປະເທດອີຢູ ກໍ່ຄືຂອງເຈົ້າໜ້າທີ່ຂັ້ນສູງຂອງອີຢູ ພ້ອມກັນກັບການສືບຕໍ່ຊຸກຍູ້ການຮ່ວມມືດ້ານເສດຖະກິດ - ການຄ້າ. ອີຢູຍູ້ແຮງການຮ່ວມມືກັບບັນດາເວທີປາໄສພາກພື້ນ, ເປັນຕົ້ນແມ່ນກັບອາຊຽນ; ເປີດນຳໃຊ້ສຳນັກງານຜູ້ຕາງໜ້າຢູ່ມຽນມາ, ເຈລະຈາຂໍ້ຕົກລົງຂອບກັບ ໂອສະເຕີເລຍ, ນິວ ຊີເລິນ, ປະກີສະຖານ ແລະ ອັບຄານີສະຖານ, ແຕ່ງຕັ້ງຜູ້ຕາງໜ້າປະຈຳການທີ່ເຄື່ອນໄຫວຄຽງຂ້າງອາຊຽນ,... ອີຢູມີສຽງເວົ້າສຽງປາກບັນມື້ຍິ່ງສຳຄັນ ແລະຕິດຕາມໃກ້ຊິດການຜັນປ່ຽນຕ່າງໆດ້ານຄວາມສະຫງົບ - ການເມືອງຢູ່ພາກພື້ນ; ສະແດງຄວາມເປັນຫ່ວງເປັນໄຍກ່ຽວກັບສະພາບຄວາມເຄັ່ງຕຶງທີ່ມີທ່າອຽງເພີ່ມຂຶ້ນຢູ່ທະເລຕາເວັນອອກ ແລະທະເລຈີນຕາເວັນອອກ; ຕັ້ງໜ້າຊຸກຍູ້ການຮ່ວມມືກັບບັນດາຄູ່ຮ່ວມສຳຄັນ ທີ່ກ່ຽວພັນເຖິງພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກ (ປີ 2012, ທ່ານ ກ.ອາສະເຕີນ ຂ້າຫຼວງໃຫຍ່ຮັບຜິດຊອບບັນດາບັນຫາການຕ່າງປະເທດ ແລະນະໂຍບາຍຮັກສາຄວາມສະຫງົບຂອງອີຢູ ໄດ້ພ້ອມກັນກັບລັດຖະມົນຕີການຕ່າງປະເທດອາເມລິກາ ທ່ານນາງຮີລາຣີ ກລິນເຕີນ ລົງນາມໃນຖະແຫຼງການຮ່ວມວ່າດ້ວຍການຊຸກຍູ້ການຮ່ວມມືອີຢູ - ອາເມລິກາຢູ່ທະວີບອາຊີ).
ຜົນກະທົບຕ່າງໆຕໍ່ກັບພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກ
ການທີ່ບັນດາປະເທດໃຫຍ່ດັດແປງນະໂຍບາຍຢ່າງລຽນຕິດ ແລະເພີ່ມທະວີການພົວພັນກັບພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກ ຍ້ອນການຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງຂະຫຍັນຂັນເຄື່ອນຂອງພາກພື້ນນີ້ ເພື່ອຜົນປະໂຫຍດແຫ່ງຊາດຂອງປະເທດເຫຼົ່ານີ້ນັ້ນ ມັນໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບອັນສຳຄັນຕ່າງໆເຖິງພາກພື້ນ, ເປັນຕົ້ນແມ່ນຕໍ່ການກໍ່ຮ່າງສ້າງຮູບໂຄງປະກອບພາກພື້ນຕາມທິດຕ່າງໆດັ່ງນີ້:
ທີໜຶ່ງ, ທ່າອຽງເຊື່ອມສຳພັນຫຼາຍຂັ້ນຊັ້ນຈະສືບຕໍ່ເປັນທ່າອຽງທີ່ເປັນເຈົ້ານຳພາຂອງໂຄງປະກອບພາກພື້ນ ຍ້ອນຍັງບໍ່ມີຄວາມຄິດລິເລິ່ມໃໝ່ອື່ນໃດກ່ຽວກັບໂຄງປະກອບພາກພື້ນ (ນັບທັງ APC ຫຼື EAC), ແລະໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນໂດຍສົມບູນຂອງບັນດາປະເທດໃນພາກພື້ນ (ພິເສດແມ່ນອາຊຽນ, ຈີນ ແລະອາເມລິກາ). ດ້ານອື່ນ, ບັນດາເວທີປາໄສທີ່ເປັນມູນເຊື້ອ, ເຊັ່ນ ອາຊຽນ, ອາຊຽນ+3, EAS, APEC, ARF ສືບຕໍ່ມີຈຸດດີ ແລະ ຂໍ້ຈຳກັດສະເພາະຂອງຕົນ, ມີບົດບາດທີ່ສຳຄັນທີ່ສຸດ, ແຕ່ກໍ່ຍາກທີ່ຈະກາຍເປັນໂຄງປະກອບທີ່ຄອບຄອງຊີ້ຂາດການຮ່ວມມືໃນພາກພື້ນ.
ທີສອງ, ເພີ່ນປະເມີນວ່າ ການເຊື່ອມສຳພັນຈະສືບຕໍ່ສະແດງອອກຢ່າງຟົດເດືອດກວ່າໄລຍະກ່ອນໜ້ານີ້. ທາງດ້ານເສດຖະກິດ, ຖ້າຫາກມີຄວາມສະດວດດີ, ໃນອະນາຄົດຍາວນານ, ສອງວິວັດທະນາການ TPP ແລະ RCEP ອາດຈະກາຍເປັນເສົາຄ້ຳໃຫ້ແກ່ວິວັດການຫັນເປັນການຄ້າເສລີ ແລະພັດທະນາເສດຖະກິດໃນທົ່ວພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກ, ສ້າງເປັນການເຊື່ອມສຳພັນບັນດາລະບົບເສດຖະກິດທັງໝົດໃນພາກພື້ນ ຢ່າງແໜ້ນແຟ້ນຕາມບາດກ້າວບຸກທະລຸໃໝ່ໃນການພັດທະນາ ແລະການແລກປ່ຽນການຄ້າ. ທາງດ້ານຄວາມສະຫງົບ - ການທະຫານ, ຈະຍັງມີການຄົງຕົວຢ່າງຂະໜານກັນຂອງສອງລະບົບ ການເຊື່ອມສຳພັນການທະຫານແບບທະວິພາຄີ (ເປັນຕົ້ນແມ່ນ ລະຫວ່າງອາເມລິກາກັບບັນດາປະເທດສຳພັນທະມິດ ແລະຄູ່ຮ່ວມ) ກັບການເພີ່ມທະວີການຮ່ວມມືດ້ານການທະຫານແບບພະຫຸພາຄີ ທີ່ກ່ຽວພັນເຖິງບັນດາເວທີປາໄສພາກພື້ນ, ເຊັ່ນ ADMM+, ການສົນທະນາ ຊັງກຣີລາ,... ກໍ່ຄືທ່າອຽງເພີ່ມຈຳນວນການຊ້ອມຮົບລວມ ເພື່ອກຽມຄວາມພ້ອມຮັບມືກັບບັນດາບັນຫາຄວາມສະຫງົບທີ່ບໍ່ເປັນແບບດັ້ງເດີມ.
ທີສາມ, ການດັດແປງນະໂຍບາຍຂອງບັນດາປະເທດໃຫຍ່ຕໍ່ກັບພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກ ໄດ້ເພີ່ມທະວີບົດບາດ ແລະຜົນສະທ້ອນຂອງບັນດາການຈັດຕັ້ງ, ເວທີປາໄສຕໍ່ກັບການແກ້ໄຂຄວາມພິພາດ ແກ່ງແຍ້ງອຳນາດອະທິປະໄຕດິນແດນໃນພາກພຶ້ນ. ເຖິງວ່າບັນດາຝ່າຍທີ່ກ່ຽວໄດ້ພະຍາຍາມອົດທົນອົດກັ້ນຕໍ່ໜ້າການຜັນແປປ່ຽນໃນມໍ່ໆມານີ້, ຫາວິທີຊຸກຍູ້ການສົນທະນາກັນ ກໍ່ຄືວິທີແກ້ໄຂລະຫວ່າງສອງຝ່າຍ ແລະລະຫວ່າງບັນດາຝ່າຍທີ່ກ່ຽວຂ້ອງໂດຍກົງ, ແຕ່ລັກສະນະສັບສົນຂອງເຫດການຕ່າງໆທີ່ເກີດຂຶ້ນນັ້ນ ໄດ້ໃຫ້ເຫັນວ່າ ການກະທົບຫຍໍ້ທໍ້ຂອງມັນບໍ່ພຽງແຕ່ມີຕໍ່ບັນຫາອຳນາດອະທິປະໄຕເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງສົ່ງຜົນສະທ້ອນເຖິງຄວາມປອດໄພໃນການເດີນທະເລ, ສັນຕິພາບ ແລະສະຖຽນລະພາບຢູ່ໃນພາກພື້ນອີກນຳ. ດັ່ງນັ້ນ, ບັນດາວິທີແກ້ຕົວຈິງທີ່ໄດ້ຮັບຄວາມເອົາໃຈໃສ່ຊຸກຍູ້ຈາກບັນດາຝ່າຍນັ້ນ ມັນຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການເຂົ້າຮ່ວມຫຼາຍກວ່າອີກ ຂອງບັນດາຝ່າຍທີ່ມີຜົນປະໂຫຍດກ່ຽວຂ້ອງ (ໂດຍກົງ ແລະໂດຍທາງອ້ອມ) ກໍ່ຄືຂອງບັນດາການຈັດຕັ້ງ ແລະເວທີປາໄສພາກພື້ນ.
ສຳລັບຫວຽດນາມ, ເພື່ອຍາດແຍ່ງເອົາເງື່ອນໄຂສະດວກດີຕ່າງໆ ຊຶ່ງພາກພື້ນແລະການດັດແປງນະໂຍບາຍຂອງບັນດາປະເທດໃຫຍ່ນຳມາໃຫ້, ຫວຽດນາມຕ້ອງຢຶດໝັ້ນແນວທາງການຕ່າງປະເທດທີ່ເປັນເອກະລາດ, ເປັນເຈົ້າຕົນເອງໃນການພົວພັນກັບທຸກໆປະເທດ (ກວມດ້ວຍບັນດາປະເທດອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໄຕ້ ແລະບັນດາປະເທດໃຫຍ່), ຜ່ານສິ່ງດັ່ງກ່າວນັ້ນ ເພື່ອສ້າງສິ່ງແວດລ້ອມການຕ່າງປະເທດທີ່ສະດວກດີ ເພື່ອແກ້ໄຂບັນດາບົດເລກລະອຽດຕົວຈິງໃນການພົວພັນກັບບັນດາປະເທດ ແລະ ພາກພື້ນ. ຕັ້ງໜ້າເຂົ້າຮ່ວມ, ຍາດແຍ່ງບັນດາເວທີປາໄສພາກພື້ນ ແລະເວທີປາໄສຫຼາຍຝ່າຍໃນການຊຸກຍູ້ແກ້ໄຂບັນດາຜົນປະໂຫຍດ ນັບທັງດ້ານເສດຖະກິດ (ຮ່ວມມືໃນເຂດເສດຖະກິດເສລີອາຊຽນ (AFTA), ອົງການການຄ້າໂລກ (WTO) ແລະສຳເລັດການເຈລະຈາ TPP) ແລະຄວາມສະຫງົບ (ສຸມໃສ່ແກ້ໄຂບັນຫາເຄັ່ງຕຶງຢູ່ທະເລຕາເວັນອອກ, ເພີ່ມທະວີການຮ່ວມມືໃນການຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດ ແລະຄວາມສະຫງົບດ້ານແຫຼ່ງນ້ຳ - ກວມດ້ວຍການຮ່ວມມືທີ່ພົວພັນເຖິງຄວາມຄິດລິເລິ່ມກ່ຽວກັບ ຕອນໃຕ້ໂລ່ງແມ່ນ້ຳຂອງ). ເຕົ້າໂຮມກວ່າອີກເຂົ້າໃນການຍາດແຍ່ງເອົາບັນດາແຫຼ່ງພະລັງສາກົນ ແລະພາກພື້ນ ໃຫ້ແກ່ການພັດທະນາເສຖະກິດ, ວິທະຍາສາດ - ເຕັກນິກ, ການສຶກສາໃນປະເທດເພື່ອສ້າງຮາກຖານໃຫ້ແກ່ການພັດທະນາໃນກຳນົດເວລາຍາວນາ ຢ່າງມີເນື້ອແທ້./.
ຂຽນໂດຍ: ລ້າຍຖາຍບິ່ງ, ຮອງຫົວໜ້າກົມທະວີບອາເມລິກາ, ກະຊວງການຕ່າງປະເທດ.
ປທ.ເຈິ່ນກິມຈີ, ຫົວໜ້າຫ້ອງພະຫຸພາຄີ, ກົມການຕ່າງປະເທດ, ຫ້ອງວ່າການສະພາແຫ່ງຊາດ.
* ບົດທີ່ໄດ້ລົງພິມໃນວາລະສານກອມມູນິດ - ສະບັບທີ 862 (ເດືອນສິງຫາ 2014)
(1) ກອງທຶນການເງິນສາກົນ: ແງ່ຫວັງຂອງເສດຖະກິດໂລກ, ເດືອນເມສາ 2014, ໜ້າ 17.
(2) ທະນາຄານໂລກ: ເສດຖະກິດອາຊີຕາເວັນອອກ - ປາຊີຟິກທີ່ໄດ້ປັບປຸງໃຫ້ທັນເວລາ, ເດືອນເມສາ 2013.
(3) ຮີລາຣີ ກລິນເຕີນ: “ສະຕະວັດແຫ່ງມະຫາສະມຸດປາຊີຟິກ ຂອງອາເມລິກາ”, ວາລະສານ ນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ, ເດືອນພະຈິກ 2011.
(4) ສະຖາບັນ ບຣູກິງ: “ກໍ່ສ້າງໂຄງປະກອບພາກພື້ນອາຊີ - ປາຊີຟິກ”, ເດືອນກໍລະກົດ 2009, ໜ້າ 14.
(5) ຄະນະມົນຕີສືບຂ່າວແຫ່ງຊາດອາເມລິກາ: “ບັນດາທ່າອຽງຂອງໂລກປີ 2030: ບັນດາໂລກອື່ນ”, 2012, ໜ້າ 9.
