ບັນດາການເຄື່ອນໄຫວທີ່ເປັນການທຳລາຍ ສະພາວະດັ້ງເດີມ ຂອງໂລກໃນປີ 2014
ວກ - ນັບແຕ່ເມື່ອເສດຖະກິດ-ການເງິນໂລກເກີດວິກິດການຂຶ້ນໃນປີ 2008 ມາເຖິງປັດຈຸບັນ, ບໍ່ມີປີໃດທີ່ມະນຸດຊາດຕ້ອງຜ່ານຄວາມເຄັ່ງຮ້ອນແລະສັບສົນຄືໃນປີ 2014. ແມ່ນບໍ່ວ່າ, ສະພາບການນີ້ແມ່ນຜົນຕາມມາໂດຍກົງຂອງການເຄື່ອນໄຫວຕ່າງໆ ທີ່ແນໃສ່ປ່ຽນແປງສະພາວະດັ້ງເດີມຂອງໂລກ ?
ທ່ານແຊັກເກີຍ ລາວະຣົບ ລັດຖະມົນຕີວ່າການ ກະຊວງການຕ່າງປະເທດ ລັດເຊຍ (ຊ້າຍ) ປຶກສາເຈລະຈາກັບທ່ານ ຈອນ ເຄຣີ ລັດຖະມົນຕີວ່າການ ກະຊວງການຕ່າງປະເທດ ອາເມຣິກາ (ຂວາ) ກ່ຽວກັບສະພາບການ ອູແກຣນ ຢູ່ທີ່ນະຄອນປາຣີ (ພາບ: AFP/TTXVN)
ການວິກິດຢູ່ອູແກຣນ
ອາດຈະເວົ້າໄດ້ວ່າ ການທີ່ທ່ານປະທານາທິບໍດີ ວ.ຢານູໂກວິກ ຕົກລົງງົດໄວ້ຊົ່ວຄາວການເຊັນສັນຍາເຊື່ອມໂຍງເສດຖະກິດກັບສະຫະພາບເອີຣົບ (ວັນທີ 21 ພະຈິກ 2013) ເປັນຈຸດເລີ່ມຕົ້ນ ຂອງການວິກິດຢູ່ປະເທດ ອູແກຣນ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ພິເສດແມ່ນພາຍຫຼັງການຈະລາຈົນໂຄ່ນລົ້ມ ປະທານາທິບໍດີ ວ.ຢານູໂກວິກ (ວັນທີ 22 ກຸມພາ 2014), ປະເທດ ອູແກຣນ ກໍ່ຄ່ອຍໆຕົກໃສ່ສະພາບການສົງຄາມກາງເມືອງ ຍ້ອນການສູ້ຮົບກັນລະຫວ່າງອຳນາດການປົກຄອງສູນກາງກີແອັບ ກັບບັນດາກຳລັງແຍກຕົວເປັນອິດສະຫລະ ຢູ່ພາກຕາເວັນອອກ (ກວມດ້ວຍສອງແຂວງຢູ່ເຂດໂດນບາດຄື ໂດແຍສະເກີ ແລະ ລູການສະເກີ). ສົງຄາມຢູ່ອູແກຣນ ໄດ້ພາໃຫ້ຜູ້ເສຍຊີວິດ 4.600 ຄົນ, ບາດເຈັບ 10.000 ກວ່າຄົນ ແລະປະຊາຊົນເຂດໂດນບາດລ້ານກວ່າຄົນຕ້ອງອົບພະຍົບລົບໄພ (ຄິດໄລ່ເຖິງຕົ້ນປີ 2015)(1). ການປະທະກັນຢູ່ອູແກຣນ ກໍ່ເຮັດໃຫ້ຄວາມພົວພັນລະຫວ່າງລັດເຊຍ ກັບບັນດາປະເທດຕາເວັນຕົກ (ຕົ້ນຕໍ່ແມ່ນ ສະຫະພາບເອີຣົບ ແລະອາເມຣິກາ) ເກີດຄວາມເຄັ່ງຕຶງຢ່າງຮ້າຍແຮງ, ເຖິງຂັ້ນປຽບສະເໝືອນການສົງຄາມເຢັນຄັ້ງໃໝ່. ການປະຕິບັດບັນດາມາດຕະການລົງໂທດຄວ້ຳບາດຊຶ່ງກັນແລະກັນ ໄດ້ພາໃຫ້ທັງລັດເຊຍ ແລະສະຫະພາບເອີຣົບ ລ້ວນແຕ່ຖືກເສຍຫາຍຢ່າງໃຫຍ່ຫຼວງ (ເສດຖະກິດຂອງລັດເຊຍພວມຕົກໃສ່ສະພາບການຊຸດໂຊມຢ່າງໜັກໜ່ວງ, ເງິນຣຸເບິນລັດເຊຍ ຕົກລາຄາກວ່າ 50%(2), ສ່ວນສະຫະພາບເອີຣົບ ກໍ່ຖືກເສຍຫາຍປະມານ 50 ຕື້ໂດລາສະຫະລັດ ຍ້ອນຕະຫຼາດລັດເຊຍ)(3). ພິເສດແມ່ນ, ສະພາບການປະທະກັນນີ້ຖືກຖືວ່າເປັນສາເຫດໂດຍກົງ ທີ່ພາໃຫ້ເຮືອບິນພົນລະເຮືອນໝາຍເລກ MH17 ຂອງບໍລິສັດການບິນມາເລເຊຍ ຖືກຍິງຕົກໃນວັນທີ 17 ກໍລະກົດ 2014, ເຮັດໃຫ້ຜູ້ໂດຍສານແລະລູກເຮືອເສຍຊີວິດທັງໝົດ 298 ຄົນ. ຍ້ອນລະດັບການກະທົບໃນຂອບເຂດກວ້າງຂວາງທີ່ສຸດ ແລະສົ່ງຜົນສະທ້ອນເຖິງການພົວພັນສາກົນອື່ນໆ ດັ່ງນັ້ນການວິກິດອູແກຣນ ຈຶ່ງກາຍເປັນ “ຈຸດຮ້ອນ” ທີ່ສຸດໃນປີ 2014.
ແຕ່ປີ 2004, ສະຫະລັດອາເມຣິກາ ແລະ ສະຫະພາບເອີຣົບ ໄດ້ດຳເນີນ “ການທົດລອງ” ເພື່ອແນໃສ່ດຶງດູດ ອູແກຣນ ອອກຈາກເຂດອິດທິພົນຂອງລັດເຊຍ ໂດຍຜ່ານການສະໜັບສະໜູນບັນດາກຳລັງທີ່ສະໜິດຕິດພັນກັບຝ່າຍຕາເວັນຕົກຢູ່ປະເທດນີ້ ໃຫ້ດຳເນີນ “ການປະຕິວັດສີສົ້ມ”. ແຕ່ວ່າ, ຍ້ອນອຳນາດການປົກຄອງຂອງປະທານາທິບໍດີ ວ.ຢູແຊນໂກ ອ່ອນຄວາມສາມາດ ດັ່ງນັ້ນການທົດລອງນີ້ຈຶ່ງຖືກປະລາໄຊ, ພ້ອມກັນນັ້ນ ກໍ່ພາໃຫ້ອູແກຣນ ກັບຄືນສູ່ສະພາວະໃກ້ຊິດສະໜິດສະໜົມກັບລັດເຊຍ ພາຍຫຼັງໄຊຊະນະຂອງປະທານາທິບໍດີ ວ.ຢານູໂກວິກ ໃນການເລືອກຕັ້ງປີ 2010. ພາຍຫຼັງເວລາເກືອບ 3 ປີ, ອຳນາດການປົກຄອງຂອງປະທານາທິບໍດີ ວ.ຢານູໂກວິກ ກໍ່ບໍ່ສາມາດປົວແປງສະພາບການຂອງປະເທດໃຫ້ດີຂຶ້ນໄດ້, ຊ້ຳບໍ່ໜຳ ເສດຖະກິດຂອງອູແກຣນ ຍັງຖືກຊຸດໂຊມລົງສູ່ປາກເຫວແຫ່ງຄວາມລົ້ມລະລາຍ. ນີ້ແມ່ນເງື່ອນໄຂອັນສະດວກເພື່ອໃຫ້ ບັນດາກຳລັງທີ່ສະໜິດຕິດພັນກັບຝ່າຍຕາເວັນຕົກ ດຳເນີນການເຄື່ອນໄຫວເພື່ອທຳລາຍມ້າງສະພາວະດັ້ງເດີມຂອງອູແກຣນ ຄັ້ງທີ່ສອງ. ຄວາມຈິງໃຫ້ເຫັນວ່າ ຂໍ້ຕົກລົງວັນທີ 21 ພະຈິກ 2013, ກໍ່ຄືບັນດາມາດຕະການປາບປາມຜູ້ເດີນຂະບວນມິດຕິງຢູ່ສະໜາມຫຼວງ ມາຍດານ ເປັນພຽງການກະທົບຕອບຂອງທ່ານປະທານາທິບໍດີ ວ.ຢານູໂກວິກ ເພື່ອແນໃສ່ປົກປັກຮັກສາສະພາວະດັ້ງເດີມຂອງປະເທດຊາດ ທີ່ພວມຖືກບັນດາກຳລັງທີ່ສະໜິດຕິດພັນກັບຝ່າຍຕາເວັນຕົກ ນາດຂູ່ທຳລາຍ. ໄຊຊະນະຂອງບັນດາກຳລັງເຫຼົ່ານີ້ພາຍຫຼັງການຈະລາຈົນເດືອນກຸມພາ 2014, ແລະຍອດສູງແມ່ນພາຍຫຼັງໄຊຊະນະຂອງທ່ານປະທານາທິບໍດີ ປ.ໂຣແຊນໂກ ໃນການເລືອກຕັ້ງປະທານາທິບໍດີເມື່ອວັນທີ 25 ພຶດສະພາ 2014, ດ້ານໜຶ່ງ ເຮັດໃຫ້ລັດອູແກຣນ ທີ່ເປັນເອກະພາບ ຖືກຕົກໃສ່ສະພາວະແບ່ງແຍກ; ດ້ານອື່ນ ມັນກໍ່ຫັນປ່ຽນສາຍພົວພັນລະຫວ່າງອູແກຣນ ແລະລັດເຊຍ ຈາກມິດຕະພາບມາເປັນປະຕິປັກກັນ.
ການມ້າງເພສະພາວະດັ້ງເດີມຂອງອູແກຣນ ໄດ້ພາໃຫ້ເກີດຜົນຮ້າຍອັນໜັກໜ່ວງເປັນລວາດໆ.
ກ່ອນອື່ນໝົດແມ່ນຕໍ່ກັບຝ່າຍລັດເຊຍ. ໃນທັນທີພາຍຫຼັງການຈະລາຈົນໂຄ່ນລົ້ມທີ່ເກີດຂຶ້ນຢູ່ອູແກຣນ ວັນທີ 22 ກຸມພາ 2014, ລັດເຊຍ ຖືວ່າອຳນາດການປົກຄອງຂອງປະທານາທິບໍດີວ່າການຊົ່ວຄາວ ອໍ.ຕູເຣີຈີນົບ ແລະນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ອາ.ຢາເຊນີອຸກ ແມ່ນອຳນາດການປົກຄອງຜິດກົດໝາຍ, ຍ້ອນນອກຈາກລັກສະນະຜິດລັດຖະທຳມະນູນຂອງການຕົກລົງໂຄ່ນລົ້ມປະທານາທິບໍດີ ວ.ຢານູໂກວິກ ແລ້ວ, ຍັງແມ່ນຍ້ອນວ່າອຳນາດການປົກຄອງນີ້ໄດ້ດຳເນີນບາງນະໂຍບາຍທີ່ມີລັກສະນະຕ້ານລັກເຊຍ (ເຊັ່ນ ຫ້າມຂາດບໍ່ໃຫ້ສອນພາສາລັດເຊຍຢູ່ໃນໂຮງຮຽນ, ບໍ່ໃຊ້ພາສາລັດເຊຍໃນເອກະສານການບໍລິຫານ…). ເພາະສະນັ້ນ, ການຕົກລົງໂຮມເຂດກຣືມ ເຂົ້າກັບສະຫະພັນລັດເຊຍ (ໂດຍສອງສະພາແຫ່ງຊາດລັດເຊຍ ຮັບຮອງຜ່ານໃນວັນທີ 21 ມີນາ 2014) ບໍ່ແມ່ນຍ້ອນລັດເຊຍ ເຈຕະນາມ້າງເພສະພາວະດັ້ງເດີມຂອງເທສະຫຼັງໂຊວຽດ, ຫາກພຽງແຕ່ແມ່ນການຍາດແຍ່ງໂອກາດເພື່ອທ້ອນໂຮມຄືນເຂດແດນທີ່ມີຄວາມໝາຍພູມິ - ຍຸດທະສາດທີ່ສຳຄັນທີ່ສຸດສຳລັບຄວາມໝັ້ນຄົງຂອງລັດເຊຍຢູ່ເຂດທະເລດຳ. ແຕ່ໃນພາກຕົວຈິງ, ຫຼັງຈາກທີ່ເຂດກຣືມຖືກໂຮມເຂົ້າກັບລັດເຊຍ, ອຳນາດການປົກຄອງກີແອັບກໍ່ໄດ້ປະກາດຖອນຕົວອອກຈາກປະຊາຄົມບັນດາປະເທດທີ່ເປັນເອກະລາດ (SNG); ພ້ອມກັນນັ້ນ, ການພົວພັນລະຫວ່າງລັດເຊຍ ກັບໂມນດາວີ ແລະຊອກຊີ ກໍ່ມີຄວາມເຄັ່ງຕຶງຂຶ້ນຕື່ມ, ຍ້ອມປະເທດເຫຼົ່ານີ້ກໍ່ມີຄວາມເປັນຫ່ວງເປັນໄຍລວມກ່ຽວກັບເຂດແດນຄືກັນກັບກຣືມ (ພິເສດແມ່ນປະເທດຊອກຊີ ພາຍຫຼັງສົງຄາມຢູ່ເຂດໂອເຊເຈຍໃຕ້ ປີ 2008). ເຫດການກຣືມ ຖືກອາເມຣິກາ ແລະສະຫະພາບເອີຣົບ ສວຍໃຊ້ເພື່ອກ່າວປະນາມວ່າລັດເຊຍ ໄດ້ມ້າງເພສະພາວະດຸນລະຍາພາບຢູ່ທະວີບເອີຣົບ, ແນໃສ່ລ້ອມປ່ຽວລັດເຊຍ ຊຶ່ງເນື້ອແທ້ແມ່ນເພື່ອກົດຄຸມການບືນຕົວຂຶ້ນຂອງລັດເຊຍ. “ຂໍ້ອ້າງ” ທີ່ສະຫະພາບເອີຣົບ ແລະອາເມຣິກາ ອ້າງອີງແມ່ນຄວາມຕົກລົງຂອງ 35 ປະເທດຢູ່ທີ່ກອງປະຊຸມເຮນຊິງກີ (ປະເທດແຟງລັງ) ປີ 1975, ໃນຂໍ້ຕົກລົງສຸດທ້າຍຂອງກອງປະຊຸມ (ລົງນາມໃນວັນທີ 1 ສິງຫາ 1975) ມີຕອນໜຶ່ງຂຽນວ່າ: “ສັນຕິພາບຢູ່ທະວີບເອີຣົບ ຈະໄດ້ຮັບປະກັນກໍ່ຕໍ່ເມື່ອເສັ້ນຊາຍແດນແຫ່ງຊາດຂອງປະເທດຕ່າງໆ ໄດ້ຮັກສາໄວ້ດັ້ງເດີມ”. ແຕ່, ເມື່ອເວົ້າເຖິງການປະຕິບັດຕາມຂໍ້ຕົກລົງນີ້, ເຂົາເຈົ້າບໍ່ອາດບໍ່ຄິດເຖິງເຫດການເດືອນມີນາ ປີ 1999, ເວລານັ້ນ ອົງການສົນທິສັນຍາແອດແລນຕິກເໜືອ (NATO - ນາໂຕ) ໄດ້ດຳເນີນຍຸດທະການທະຫານ 78 ວັນ ໂດຍບໍ່ໄດ້ຮັບຄວາມເຫັນດີຂອງຄະນະມົນຕີຄວາມໝັ້ນຄົງແຫ່ງສະຫະປະຊາຊາດ, ເພື່ອໂຈມຕີຕ້ານ ຢູໂກສະລາເວຍ - ເປັນປະເທດເອກະລາດ ທີ່ມີອຳນາດອະທິປະໂຕເຕັນສ່ວນ ແລະບໍ່ມີການກະທຳນາບຂູ່ຕົວຈິງໃດໆ ຕໍ່ກັບປະເທດສະມາຊິກໃດ ໃນອົງການນາໂຕ, ຊຶ່ງການໂຈມຕີໄດ້ພາໃຫ້ປະຊາຊົນສາມັນເສຍຊີວິດເປັນຈຳນວນໝື່ນ ແລະເຮັດໃຫ້ປະເທດຢູໂກສະລາເວຍ ບໍ່ສາມາດຮັກສາສະພາວະດັ້ງເດີມຂອງຕົນໄວ້ໄດ້ ຫາກຖືກແບ່ງແຍກອອກເປັນຫຼາຍປະເທດ.
ຄຳສັ່ງລົງໂທດ ຄວ້ຳບາດ ຂອງສະຫະພາບເອີຣົບ ແລະອາເມຣິກາ ທີ່ປະຕິບັດຕໍ່ລັດເຊຍນັ້ນ ເຖິງວ່າເປັນການກະທົບຕອບຕໍ່ອັນທີ່ເອີ້ນວ່າ “ໄພອັນຕະລາຍແຫ່ງສະພາວະດັ້ງເດີມຂອງເອີຣົບຖືກມ້າງເພ”, ແຕ່ໂດຍບໍ່ຄາດຄິດວ່າ ການລົງໂທດຄວ້ຳບາດນີ້ພັດເຮັດໃຫ້ໂຄງປະກອບຄວາມໝັ້ນຄົງຂອງທະວີບນີ້ ຕ້ອງປະເຊີນໜ້າຕໍ່ຄວາມພັງທະລາຍຢ່າງສິ້ນເຊີງ. ເບິ່ງແລ້ວ ການວິກິດກຣືມ ເປັນພຽງຂໍ້ອ້າງອີງເທົ່ານັ້ນ, ຍ້ອນກະໂຕການປັດເຂ່ຍລັດເຊຍອອກຈາກກົນໄກ G8 ກໍ່ຄືການຢຸດຕິການສົນທະນາລະຫວ່າງລັດເຊຍ - ນາໂຕນີ້ເອງ ຊຶ່ງສະຫະພາບເອີຣົບແລະອາເມຣິກາ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ການພົວພັນລະຫວ່າງລັດເຊຍ - ຝ່າຍຕາເວັນຕົກ ຕົກໃສ່ສະພາວະປະຕິປັກກັນ. ເຖິງວ່າ ສະພາວະດັ້ງເດີມຂອງທະວີບເອີຣົບ ພຽງແຕ່ຖືກມ້າງເພສ່ວນໜຶ່ງກໍ່ຕາມ, ແຕ່ດ້ວຍການທີ່ ນາໂຕ ຕົກລົງສ້າງຕັ້ງກອງກຳລັງກະທົບຕອບໄວຂຶ້ນກ່ອນຄວາມຄາດໝາຍ (ກອງປະຊຸມສຸດຍອດຂອງນາໂຕ ວັນທີ 2 ທັນວາ 2014 ຕົກລົງຈະສ້າງຕັ້ງກຳລັງນີ້ຂຶ້ນໃນປີ 2015 ກ່ອນຄາດກະຄືປີ 2016) ແລະ ຈະຜັນຂະຫຍາຍກຳລັງນີ້ຢູ່ບັນດາປະເທດເອີຣົບຕາເວັນອອກ ຕິດກັບຊາຍແດນລັດເຊຍ; ສ່ວນທ່ານປະທານາທິບໍດີ ວ.ປູຕີນ ພັດຖືວ່າ “ການເປີດກວ້າງອອກຂອງນາໂຕ ແມ່ນການນາບຂູ່ທີ່ໃຫຍ່ທີ່ສຸດຕໍ່ກັບຄວາມໝັ້ນຄົງຂອງລັດເຊຍ” (ຄັດຈາກຫຼັກທິດສະດີການທະຫານຂອງລັດເຊຍ ທີ່ທ່ານປະທານາທິບໍດີ ວ.ປູຕີນ ປະກາດຖະແຫຼງເມື່ອວັນທີ 26 ທັນວາ 2014),… ເປັນອັນຈະແຈ້ງວ່າ ຄວາມໝັ້ນຄົງຂອງເອີຣົບ ພວມຖືກນາບຂູ່ຍ້ອນສົງຄາມເຢັນຄັ້ງໃໝ່.
ເປັນອັນວ່າ, ບັນດາການກະທຳມ້າງເພສະພາວະດັ້ງເດີມ ກໍ່ຄືບັນດາມາດຕະການເພື່ອແນໃສ່ຮັກສາມັນໄວ້ ໄດ້ສ້າງເປັນວິວັດການວິກິດທີ່ແກ່ຍາວຢູ່ອູແກຣນ.
ການສູ້ຮົບຕ້ານກັບລັດອິດສະລາມ (IS) ທີ່ປະກາດຕົວໂດຍຕົນເອງ
ມາຈົນເຖິງຕົ້ນປີ 2014, ຄືວ່າ ສະພາບການຢູ່ເຂດຕາເວັນອອກກາງບໍ່ມີການຜັນປ່ຽນໃຫຍ່ແຕ່ຢ່າງໃດເລີຍ. ພາຍຫຼັງຄວາມຕົກລົງທີ່ຖືກຕີລາຄາວ່າມີລັກສະນະບຸກທະລຸ ກ່ຽວກັບການປົດເປື້ອງສາງອາວຸດເຄມີຂອງຊີຣີ (ວັນທີ 9 ຕຸລາ 2013), ສົງຄາມກາງເມືອງຢູ່ປະເທດນີ້ກໍ່ຍັງສືບຕໍ່ ລະຫວ່າງກອງທັບຂອງລັດຖະບານຂອງປະທານາທິບໍດີ ບາຊາ ອານ ອັດຊາດ ກັບຝ່າຍລຸກຮືຂຶ້ນ ໂດຍ “ບໍ່ມີຜູ້ຊະນະແລະກໍ່ບໍ່ມີຜູ້ປະລາໄຊ”. ຂະບວນວິວັດສັນຕິພາບຢູ່ເຂດຕາເວັນອອກກາງ ໄດ້ຮັບການຂັບເຄື່ອນໆໄຫວຄືນໃໝ່ພາຍຫຼັງສາມປີແຫ່ງການຢຸດສະຫງັກ (ເລີ່ມຕົ້ນດ້ວຍການເຈລະຈາສັນຕິພາບຢູ່ ວໍຊິງເຕິນ ວັນທີ່ 29 ກໍລະກົດ 2013, ລະຫວ່າງທ່ານ ທ.ລິບນີ ລັດຖະມົນຕີວ່າການກະຊວງຍຸດຕິທຳອິດສະຣາແອນ ແລະ ນັກເຈລະຈາປາແລັດສຕີນ ຊ.ແອຣີກາດ). ປະເທດອີຢິບ ກໍ່ຄ່ອຍໆເຂົ້າສູ່ຄວາມສະຫງົບຄືນໃໝ່ ພາຍຫຼັງການລັດຖະປະຫານໂຄ່ນລົ້ມປະທານາທິບໍດີ ໂມຮາມັດ ເມີຊີ (ວັນທີ 3 ກໍລະກົດ 2013). ຄວາມຕົກລົງໄລຍະສັ້ນກ່ຽວກັບບັນຫານິວເກຼຍ ຂອງອີຣານ ທີ່ໄດ້ລົງນາມກັນເມື່ອເດືອນພະຈິກ 2013 ກໍ່ພຽງແຕ່ຊ່ວຍໃຫ້ສືບຕໍ່ຮັກສາການເຈລະຈາລະຫວ່າງອີຣານ ກັບບັນດາປະເທດ P5+1 ໂດຍບໍ່ບັນລຸເຖິງການຫັນປ່ຽນອັນຕັ້ງໜ້າແຕ່ຢ່າງໃດເລີຍ.
ໃນສະພາບການດັ່ງກ່າວ, ການປະກົດຕົວຂອງກຳລັງກໍ່ການຮ້າຍ IS (ແຕ່ເດືອນມີນາ 2014) ພ້ອມດ້ວຍບັນດາໄຊຊະນະຢ່າງລຽນຕິດຂອງມັນ ໃນສະໜາມຮົບອີຣັກ ໄດ້ກາຍເປັນ “ຈຸດໃຈກາງ” ທີ່ແທ້ຈິງຢູ່ຕາເວັນອອກກາງ ໃນປີ 2014. ການເຄື່ອນໄຫວຂອງ IS ບໍ່ພຽງແຕ່ນາບຂູ່ໂດຍກົງຕໍ່ຄວາມເປັນຕາຍຂອງອຳນາດການປົກຄອງຂອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ນູຣີ ອານມາລີກີ ແລະ ເປັນສິ່ງທ້າທາຍຕໍ່ອຳນາດການປົກຄອງຂອງປະທານາທິບໍດີ ບ.ໂອບາມາ ຊຶ່ງຕ້ອງກັບຄືນມາຫາປະເທດອີຣັກ ທັນທີທັນໃດ ພາຍຫຼັງທີ່ຫາກໍ່ສຳເລັດການຖອນທະຫານອາເມຣິກາອອກຈາກອີຣັກ ທ້າຍປີ 2011, ຫາກຍັງບັງຄັບໃຫ້ເກືອບໝົດທຸກປະເທດຕາເວັນອອກກາງ, ກ່ອນອື່ນແມ່ນ ຊີຣີ, ອີຣານ ແລະ ຕວັກກີ, ຕ້ອງຊັ່ງຊາຮູບການເຂົ້າຮ່ວມການສູ້ຮົບຕ້ານກຳລັງກໍ່ການຮ້າຍທີ່ຮ້າຍກາດທີ່ສຸດນີ້. ຄວາມເປັນລະບຽບຂອງຕາເວັນອອກກາງພວນຢືນຕໍ່ໜ້າໄພອັນຕະລາຍແຫ່ງການປັ່ນປວນຢ່າງຮ້າຍແຮງ.
ກ່ອນອື່ນ, ກະໂຕການປະກົດຕົວຂອງ IS ໄດ້ເປັນການປ່ຽນແປງອັນໃຫຍ່ຫຼວງໃນແບບວິທີການເຄື່ອນໄຫວຂອງບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງກໍ່ການຮ້າຍ. ພາຍຫຼັງທີ່ໂຈນກໍ່ການຮ້າຍຫົວໂປ່ ບິນ ລາແດນ ຖືກດັບສູນ (ວັນທີ 2 ພຶດສະພາ 2011), ອົງການຈັດຕັ້ງ ອານ ເກດາ ຈຳເປັນຕ້ອງແຍກກຳລັງອອກເປັນບັນດາຈຸຍ່ອມນ້ອຍ ທີ່ເຄື່ອນໄຫວເປັນເອກະລາດ ແລະມີການພົວພັນນຳກັນໜ້ອຍ, ເພາະສະນັ້ນ ກຳລັງແຮງຂອງພວກມັນກໍ່ຖືກອ່ອນເພຍລົງ. ແຕ່ປີ 2010, ສາຂາໜຶ່ງຂອງ ອານ ເກດາ ຢູ່ປະເທດອີຣັກ ໄດ້ກຳນົດບັນທັດຖານທີ່ໃໝ່ອ່ຽມ - ຄືສ້າງຕັ້ງລັດອິດສະລາມ ທີ່ເປັນຕ່າງຫາກ (IS) ບົນພື້ນຖານປະຕິບັດຕາມກົດອິດສະລາມຊາຣີອາທີ່ຂ້ຽວເຄັ່ງຂຶ້ນ ຢູ່ເຂດແດນຕາມຊາຍແດນລະຫວ່າງຊີຣີ ແລະ ອີຣັກ (ໃນເມື່ອຫາກໍ່ສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໃໝ່ ລັດນີ້ປະກາດຕົວຕົນເອງວ່າເປັນ ລັດອິດສະລາມອີຣັກແລະຕາເວັນອອກໃກ້ - ISIL). ດ້ວຍບັນທັດຖານນີ້, ຂັ້ນຕົ້ນ IS ຖືກຖືວ່າເປັນກຳລັງທີ່ພຽງແຕ່ນາດຂູ່ອີຣັກ ຊີຣີ ແລະ ສ່ວນໜຶ່ງຕໍ່ໍອີຣານ ເທົ່ານັ້ນ. ແຕ່ວ່າ, ເມື່ອມັນເປີດກ້ວາງຂອບເຂດເຄື່ອນໄຫວດ້ວຍການປາບປາມ ຂ້າຟັນລັນແທງຢ່າງນອງເລືອດຕໍ່ຜູ້ທີ່ຕ້ານພວກມັນ ກໍ່ຄືຕໍ່ຜູ້ບໍ່ຍອມປ່ຽນສາສະໜາຕາມພວກມັນ, ຕົວຢ່າງຄື ການສັງຫານຢ່າງປ່າເຖື່ອນຕໍ່ບັນດານັກຂ່າວອາເມຣິກາ ຫຼືຕໍ່ພະນັກງານຂອງອົງການດ້ານມະນຸດສະທຳ, ພິເສດແມ່ນ ເມື່ອຕົວເມືອງ ໂກບານີ ຢູ່ເຂດຊາຍແດນລະຫວ່າງຊີຣີ ແລະ ຕວັກກີ ຖືກກຳລັງ IS ປິດລ້ອມໂຈມຕີ, ຊຶ່ງໄດ້ພາໃຫ້ຄວາມເປັນລະບຽບຂອງຕາເວັນອອກກາງ ຕ້ອງຢືນຢູ່ຕໍ່ໜ້າໄພອັນຕະລາຍແຫ່ງຄວາມພັງທະລາຍຍ້ອນກຳລັງ IS.
ເພື່ອຕ້ານກັບ IS, ຊຶ່ງເນື້ອແທ້ແມ່ນແນໃສ່ຮັກສາສະພາວະດັ້ງເດີມຂອງພູມີພາກໄວ້, ສຳພັນທະພາບສາກົນຕ້ານ IS (ດ້ວຍການເຂົ້າຮ່ວມຂອງປະມານ 60 ປະເທດ) ນຳໜ້າໂດຍອາເມຣິກາ ໄດ້ເປັນຮູບເປັນຮ່າງຂຶ້ນ. ໃນສຳພັນທະພາບສາກົນຕ້ານ IS, ບໍ່ມີການເຂົ້າຮ່ວມຂອງຊີຣີ ແລະອີຣານ, ເຖິງວ່າສອງປະເທດນີ້ປັດຈຸບັນເປັນບັນດາກຳລັງຕົ້ນຕໍໃນການສູ້ຮົບຕ້ານ IS ກໍ່ຕາມ. ການປະພຶດຢ່າງຮ້າຍກາດຕາມລຳພັງຂອງ IS ກໍ່ຍັງບໍ່ສາມາດພາໃຫ້ປະທານາທິບໍດີ ບ.ໂອບາມາ ຕ້ອງສົ່ງທະຫານບົກຄືນມາປະເທດອີຣັກອີກຄັ້ງ. ຊຶ່ງຄືກັນກັບການວິກິດຢູ່ອູແກຣນ, IS ພຽງແຕ່ທຳລາຍສ່ວນໜຶ່ງສະພາວະດັ້ງເດີມຢູ່ຕາເວັນອອກກາງເທົ່ານັ້ນ.
ໃນປີ 2014, ຕາເວັນອອກກາງຍັງໄດ້ເຫັນກັບຕາຄວາມຂະຫຍັນຂັນເຄື່ອນຂອງຝ່າຍປາແລັດສະຕີນ ທີ່ພະຍາຍາມມ້າງຄວາມປຶກຕັນຂັດຂວາງວິວັດທະນາການສັນຕິພາບຢູ່ຕາເວັນອອກກາງ. ສືບຕໍ່ການເຄື່ອນໄຫວທາງການທູດຕ່າງໆ ແນໃສ່ຫັນການສ້າງຕັ້ງລັດປາແລັດສະຕີນເປັນເອກະລາດໃຫ້ຖືກຕ້ອງຕາມກົດໝາຍ, ເຊັ່ນ ສົ່ງໃບຮ້ອງຂໍເຂົ້າເປັນສະມາຊິກອົງການສະຫະປະຊາຊາດ ເມື່ອທ້າຍປີ 2012 ຫຼືເຂົ້າເປັນສະມາຊິກອົງການສຶກສາ ວິທະຍາສາດ ແລະວັດທະນະທຳ ແຫ່ງສະຫະປະຊາຊາດ (UNESCO) ເມື່ອປີ 2013 ແລະ ສານອາຍາສາກົນ ເມື່ອເດືອນເມສາ 2014, ອຳນາດການປົກຄອງຂອງປະທານາທິບໍດີ ມ.ອາບບາດ ໄດ້ດຳເນີນການໄກ່ເກ່ຍກັບກຳລັງອິດສະລາມປະກອບອາວຸດ ຮາມາດ. ຕອບຄືນການກະທຳທີ່ຝ່າຍອິດສະຣາແອນຖືວ່າເປັນໄພມ້າງເພວິວັດທະນາການສັນຕິພາບຢູ່ຕາເວັນອອກກາງ, ວັນທີ 8 ກໍລະກົດ 2014, ກອງທັບອິດສະຣາແອນໄດ້ດຳເນີນການຮົບເປັນເວລາກວ່າ 7 ສັບປະດາຢູ່ສະໜວນກາຊາ ແນໃສ່ກຳລັງຮາມາດ. ສະພາວະດັ້ງເດີມໄດ້ຮັບການສ້າງຄືນໃໝ່ ແຕ່ຕ້ອງເສຍຄ່າແພງຫຼາຍ ຍ້ອນໄດ້ທຳລາຍຊີວິດຂອງປະຊາຊົນເກືອນ 1.000 ຄົນ, ໃນນັ້ນ ຕົ້ນຕໍແມ່ນສາມັນຊົນແລະເດັກນ້ອຍ, ພ້ອມດ້ວຍຜູ້ບາດເຈັບເປັນຈຳນວນຮ້ອຍ, ສະໜວນກາຊາຖືກມ້າງທຳລາຍຈົນຮາບກ້ຽງ (ຕາມການຄິດໄລ່ຂອງອົງການສະຫະປະຊາຊາດ, ເພື່ອສ້າງສາສະໜວນກາຊາຄືນໃໝ່ຈະຕ້ອງເສຍເງິນປະມານ 50 ຕື້ໂດລາສະຫະລັດ).
ການພິພາດກັນຢູ່ເຂດທະເລອາຊີ - ປາຊີຟິກ
ແຕ່ທ້ານປີ 2013, ຖະແຫຼງການຂອງລັດຖະບານຈີນ ກ່ຽວກັບການສ້າງຕັ້ງເຂດສະແດງຕົວພາບປ້ອງກັນອາກາດ (Air Defense Identification Zone - ADIZ) ທີ່ປົກຄຸມທັງໝູ່ເກາະຕຽວຢູ໋/ເຊັງກະກຶ ທີ່ພວມມີການພິພາດກັນກັບຍີ່ປຸ່ນ ແລະເຂດທະເລ 2.300 ກມ2 ຂອງ ສ.ເກົາຫລີ ຊຶ່ງໄດ້ບົ່ງບອກໃຫ້ຮູ້ກ່ອນກ່ຽວກັບຄວາມປັ່ນປ່ວນທີ່ຈະເກີດຂຶ້ນໃນປີ 2014 ຢູ່ເຂດອາຊີ - ປາຊີຟິກ, ຊຶ່ງເປັນພູມີພາກທີ່ມີຄວາມເຕີບໂຕເສດຖະກິດສູງທີ່ສຸດໃນໂລກ ນັບແຕ່ພາຍຫຼັງວິກິດການດ້ານການເງິນ - ເສດຖະກິດໂລກປີ 2008. ແຕ່ຕົ້ນປີ 2014, ການຕ້ອງກັນທີ່ “ເກືອບເປັນອັນຕະລາຍ” ລະຫວ່າງກ່ຳປັນ, ເຮືອບິນຂອງຈີນ ແລະຍີ່ປຸ່ນ, ລະຫວ່າງກ່ຳປັນຂອງຈີນ ແລະອາເມຣິກາ ໄດ້ເພີ່ມຂຶ້ນ. ການທີ່ຈີນນຳເອົາຮ້ານຂຸດເຈາະນ້ຳມັນ ໄຮຢາງ 981 ມາຕິດຕັ້ງຢ່າງຜິດກົດໝາຍໃນເຂດເສດຖະກິດຈຳເພາະ ແລະໄຫຼ່ທະວີບຂອງຫວຽດນາມ (ແຕ່ວັນທີ 1 ພຶດສະພາ 2014) ໄດ້ເຮັດໃຫ້ສະພາບການຢູ່ເຂດທະເລຕາເວັນອອກ ແລະ ເຂດອາຊີຕາເວັນອອກທັງໝົດ ເຄັ່ງຕຶງຂຶ້ນຊັກໄຊ້. ປະຊາຄົມສາກົນຢູ່ໃນພາກພື້ນ ແລະ ນອກພາກພື້ນໄດ້ສະແດງຄວາມຄັດຄ້ານຢ່າງແຂງແຮງຕໍ່ການກະທຳຂອງຈີນ. ການທີ່ສະພາແຫ່ງຊາດຍີ່ປຸ່ນ ຮັບຮອງຜ່ານ ຮ່າງກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການຍົກເລີກຄຳສັ່ງຫ້າມສົ່ງນອກອາວຸດ ແລະ ສິດເຂົ້າຮ່ວມການເຄື່ອນໄຫວ “ປ້ອງກັນຕົວລວມໝູ່” ນັ້ນ ແມ່ນບາດກ້າວເຂົ້າໃກ້ກັບຈຸດໝາຍ “ນຳເອົາປະເທດຍີ່ປຸ່ນກັບຄືນສູ່ສະພາວະປົກກະຕິ” ຂອງລັດຖະບານຂອງທ່ານນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ຊິນໂຢ ອາເບະ. ກະແສຟອງເພີ່ມງົບປະມານການປ້ອງກັນປະເທດຢູ່ອາຊີຕາເວັນອອກ ໄດ້ປະກອບສ່ວນເຮັດໃຫ້ອາຊີ - ປາຊີຟິກກາຍເປັນ “ຈຸດຮ້ອນ” ຂອງປີ 2014.
ເພື່ອປະຕິບັດ “ຄວາມຝັນຈີນ” ແລະກາຍເປັນ “ປະເທດມະຫາອຳນາດແຫ່ງທະເລn”, ໃນຕໍ່ໜ້າ ນະໂຍບາຍຂອງຈີນກໍ່ຈະເຮັດໃຫ້ ສະພາບການຕົວຈິງຢູ່ອາຊີ - ປາຊີຟິກ ປ່ຽນແປງໄປບໍ່ຫຼາຍກໍ່ໜ້ອຍ. ແຕ່ວ່າ, ໃນເມື່ອສະພາບການຢູ່ເອີຣົບ ແລະຕາເວັນອອກກາງ ພວມເຄັ່ງຕຶງຢູ່ນັ້ນ, ບັນດາການກະທຳຝ່າຍດຽວ ແລະຜິດກົດໝາຍຂອງຈີນ ບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນຜົນສະທ້ອນເຖິງສາຍພົວພັນມິດຕະພາບ ການຮ່ວມມືລະຫວ່າງສອງປະເທດຫວຽດນາມ - ຈີນ (ໄປກົງຂ້າມກັບຈິດໃຈຂອງຖະແຫຼງການ 6 ປະການທີ່ການນຳຂັ້ນສູງສອງປະເທດຫວຽດນາມ - ຈີນ ໄດ້ລົງນາມໃນປີ 2011), ລະເມີດຖະແຫຼງການລວມວ່າດ້ວຍວິທີການປະພຶດຂອງບັນດາຝ່າຍຢູ່ທະເລຕາເວັນອອກ (DOC), ອະນຸສັນຍາສະຫະປະຊາຊາດວ່າດ້ວຍກົດໝາຍທະເລປີ 1982 ກໍ່ຄືກົດບັດສະຫະປະຊາຊາດ (ຫຼັກການແກ້ໄຂຂໍ້ພີພາດດ້ວຍສັນຕິວິທີ) ເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງເປັນການນາບຂູ່ທຳລາຍສະພາວະດັ້ງເດີມ ຂອງເຂດທະເລທັງໝົດໃນອາຊີ - ປາຊີຟິກອີກນຳ.
ແຕ່ວ່າ, ເພື່ອຮັກສາສະພາວະດັ້ງເດີມໄວ້ຄືເກົ່າ, ບັນດາປະເທດຢູ່ອາຊີ - ປາຊີຟິກ ມີວິທີການປະພຶດທີ່ແຕກຕ່າງຢ່າງສິ້ນເຊີງທຽບກັບເອີຣົບ ແລະຕາເວັນອອກກາງ. ພາຍຫຼັງເວລາ 75 ວັນ (ແຕ່ວັນທີ 1 ພຶດສະພາ ຫາວັນທີ 16 ກໍລະກົດ 2014), ຕໍ່ໜ້າການຕໍ່ສູ້ຢ່າງເດັດດ່ຽວດ້ວຍສັນຕິວິທີຂອງຫວຽດນາມ ແລະການຄັດຄ້ານຂອງຫາງສຽງສາກົນ, ຈີນຕ້ອງຖອນຮ້ານຂຸດເຈາະນ້ຳມັນອອກຈາກເຂດທະເລຂອງຫວຽດນາມ. ນອກຈາກນັ້ນ, ບັນດາປະເທດໃນພາກພື້ນກໍ່ມີຄວາມພະຍາຍາມຫຼາຍຢ່າງ ເພື່ອເພີ່ມທະວີການຮ່ວມມື ເຊື່ອມໂຍງກັນເພື່ອຈຳກັດຄວາມສ່ຽງ ຫລຸດຜ່ອນຄວາມຜິດຂ້ອງຕ້ອງຖຽງກັນ ປະທະກັນ. ໃນເວລາພຽງສອງສັບປະດາຂອງເດືອນພະຈິກ 2014, ຢູ່ພາກພື້ນນີ້ໄດ້ມີກອງປະຊຸມສາກົນໃຫຍ່ເຖິງ 4 ຄັ້ງ (ກອງປະຊຸມເວທີປາໄສການຮ່ວມມືເສດຖະກິດອາຊີ - ປາຊີຟິກ (APEC 22) ຢູ່ປັກກິ່ງ ປະເທດຈີນ, ກອງປະຊຸມຂັ້ນສຸດຍອດອາຊຽນຄັ້ງທີ 25, ກອງປະຊຸມສຸດຍອດອາຊີຕາເວັນອອກ (EAS) ຢູ່ເນປີດໍ ປະເທດມຽນມາ ແລະ ກອງປະຊຸມສຸດຍອດກຸ່ມ 20 ປະເທດ ຢູ່ບຣີສບານ ປະເທດອົດສະຕຣາລີ. ຜົນສຳເລັດຂອງບັນດາກອງປະຊຸມເຫຼົ່ານີ້ ໄດ້ສ່ອງແສງເຖິງຄວາມຕັດສິນໃຈຮັກສາຄວາມສະຫງົບຢູ່ໃນພາກພື້ນ, ທັງສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງຄວາມຮັບຮູ້ລວມຂອງບັນດາຜູ້ນຳ ກ່ຽວກັບຄວາມຈຳເປັນຕ້ອງຕັ້ງການປ່ຽນແປງທຸກຢ່າງຢູ່ໃນຂອບເຂດກົດໝາຍສາກົນ ແລະ ໃນການແບ່ງປັນຜົນປະໂຫຍດ. ດ້ວຍວິທີແກ້ໄຂນີ້ເອງທີ່ໄດ້ຊ່ວຍກີດກັ້ນຄວາມຂັດແຍ່ງຕ່າງໆ ລະຫວ່າງ “ອັນໃໝ່” ແລະ “ອັນເກົ່າ” ຢູ່ອາຊີ - ປາຊີຟິກ ບໍ່ໃຫ້ມັນລະເບີດຂຶ້ນເປັນການສູ້ຮົບກັນດ້ວຍກຳລັງອາວຸດ.
ເຫດການຕ່າງໆທີ່ເກີດຂຶ້ນໃນປີ 2014 ໃຫ້ເຫັນວ່າ, ຢູ່ບ່ອນໃດທີ່ເຂົາເຈົ້າຕັ້ງໃຈໃຊ້ກຳລັງຄວາມຮຸນແຮງເພື່ອມ້າງເພສະພາວະດັ້ງເດີມໂດຍໄວ, ຄືຢູ່ອູແກຣນ ຫຼືຕາເວັນອອກກາງ, ແມ່ນຢູ່ບ່ອນນັ້ມັກຈະພາໃຫ້ເກີດຜົນຢ້ອນຫຼັງທີ່ຄາດຄະເນໄດ້ຍາກ ແລະມີຄວາມເສຍຫາຍບໍ່ໜ້ອຍ, ຍ້ອມມາດຕະການເຫຼົ່ານັ້ນພຽງແຕ່ສາມາດຕອບສະໜອງຄວາມຕ້ອງການດ້ານດຽວຄື “ມ້າງເພ” ເທົ່ານັ້ນ. ຍິ່ງກວ່ານັ້ນ, ຄວາມເປັນຈິງຂອງການວິກິດອູແກຣນ ຫຼືການສົງຄາມນອງເລືອດຢູ່ຕາເວັນອອກກາງ ຍັງຊ່ວຍໃຫ້ພວກເຮົາຄາດຄະເນໄດ້ປະການໜຶ່ງຄື, ວິທີປ່ຽນແປງສະພາວະດັັັ້ງເດີມດ້ວຍຄວາມຮຸນແຮງມັກຈະພາໃຫ້ເກີດການກະທົບໂດມີໂນ ຕາມແບບ “ພັງທະລາຍຕໍ່ເນື່ອງກັນ”. ສຸດທ້າຍ, ວິທີປ່ຽນແປງນີ້ພຽງແຕ່ພາໃຫ້ການປະຕິບັດໜ້າທີ່ “ກໍ່ສ້າງ” ພົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍທີ່ສຸດ, ນັບທັງພາຍຫຼັງທີ່ໄດ້ດຳເດີນການ “ທຳລາຍ” ສຳເລັດແລ້ວ.
ກົງຂ້າມ, ຖ້າຫາກການປ່ຽນແປງໄດ້ດຳເນີນໄປຕາມລຳດັບທີ່ບັນດາຝ່າຍກ່ຽວຂ້ອງເຂົ້າຮ່ວມແບ່ງປັນນຳ ກໍ່ຈະມີຄວາມໝັ້ນຄົງກວ່າ, ຍ້ອນວ່ານັ້ນແມ່ນການຄ່ອງຕົວຕາມ “ທຳມະຊາດວິໄສ”. ມັນເປັນທຳມະດາວ່າ, ການປ່ຽນແປງແບບນີ້ ຫາຍາກທີ່ສຸດໃນຊີວິດສາກົນ. ເຫດການຕ່າງໆທີ່ເກີດຂຶ້ນໃນປີ 2014 ຢູ່ອາຊີ - ປາຊີຟິກ ຊ່ວຍໃຫ້ຊອກຫາໄດ້ວິທີແກ້ທີ່ກົມກຽວ ແລະ ປະຕິບັດເປັນຈິງໄດ້ງ່າຍກວ່າ. ການປະທະກັນຕ່າງໆທຸກຢ່າງ ລະຫວ່າງ “ອັນໃໝ່” ແລະ “ອັນເກົ່າ” ຕ້ອງໄດ້ແກ້ໄຂດ້ວຍກົນໄກພະຫຸພາຄີຕາມພາກພື້ນ ຫຼືສາກົນ. ວິທີແກ້ໄຂນີ້ຈະຫລຸດຜ່ອນຄວາມສ່ຽງ ຍ້ອນການຕ້ອງກັນປະທະກັນ ລົງເຖິງຂັ້ນຕ່ຳສຸດ, ພ້ອມກັນນັ້ນກໍ່ຊ່ວຍຄຸມກັ້ນພວກ “ຫົວຮຸນແຮງ” ທີ່ຢາກປ່ຽນແປງສະພາວະດັ້ງເດີມດ້ວຍກຳລັງຮຸນແຮງ.
ຍ້ອນເກືອບທັງໝົດທຸກການເຄື່ອນໄຫວມ້າງເພສະພາວະດັ້ງເດີມໃນປີ 2014 ລ້ວນແຕ່ຢຸດຢູ່ເຄິ່ງໆກາງໆ, ດັ່ງນັ້ນ ສະພາວະດັ້ງເດີມຢູ່ບ່ອນນີ້ ຫຼືຢູ່ບ່ອນອື່ນ ພຽງແຕ່ຖືກປ່ຽນແປງສ່ວນໜຶ່ງເທົ່ານັ້ນ ໂດຍບໍ່ແມ່ນປ່ຽນແປງທັງໝົດ. ສະພາບ “ບໍ່ມີຜູ້ຊະນະແລະກໍ່ບໍ່ມີຜູ້ປະລາໄຊ” ນີ້ແມ່ນຜົນຕາມມາທີ່ບັງຄັບໃຫ້ປະຊາຊາດຕ່າງໆ ຕ້ອງຮ່ວມມືແກ້ໄຂ, ເພາະສະນັ້ນ ຄວາມສະຫງົບແລະສັນຕິພາບ ທີ່ຈະປະກົດຂຶ້ນຢູ່ບັນດາ “ຈຸດຮ້ອນ” ໃນປີ 2015 ກໍ່ເປັນການຍາກ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ດ້ວຍບັນດາບົດຮຽນປະສົບການທີ່ຫາກໍ່ຜ່ານມາ, ຫວັງວ່າປະຊາຄົມສາກົນຈະມີຄວາມສະຫຼາດສ່ອງໃສກວ່າອີກໃນການເລືອກເອົາການປ່ຽນແປງໃດທີ່ມີຜົນດີ./.
ຂຽນໂດຍ ດຣ.ໂດະເຊີນຫາຍ,
ຫົວໜ້າພະແນກວິຊາການເມືອງສາກົນແລະການທູດຫວຽດນາມ, ສະຖາບັນວິທະຍາສາດການທູດ
(1) ລາຍງານຂອງຫ້ອງການຂ້າຫຼວງໃຫຍ່ອົງການສະຫະປະຊາຊາດກ່ຽວກັບສິດທິມະນຸດ http://vietnamese.ruvr.ru/news/2014_12_15/281309145/; ເບິ່ງຕື່ມ: The U.N. Office of the High Commissioner for Human Rights reported, http://www.ibtimes.com/ukraine-crisis-death-toll-nears-4k-united-nations-1701034.
(2) http://www.bloomberg.com/news/2014-11-18/russian-accountant-loses-tooth-in-ruble-devaluation.html
(3) http://www.theweek.co.uk/world-news/flight-mh17/59710/how-much-will-sanctions-on-russia-cost-the-uk-and-eu
