ວັນນະຄະດີຫວຽດນາມຮ່ວມສະໄໝ: ຜົນສໍາເລັດ ແລະ ບັນຫາທີ່ຕັ້ງຂຶ້ນ (ຕອນທີ 1)
ວກ - ໄປພ້ອມກັບພາລະກິດປ່ຽນແປງໃໝ່ຂອງປະເທດຊາດ, ບັນດານັກປະພັນ ແລະນັກກະວີຫວຽດນາມ ໄດ້ມານະພະຍາຍາມໃນການຊອກຄົ້ນ ແລະຜ່ານການທົດສອບພຶດຕິກໍາຕົວຈິງຫຼາຍຄັ້ງ ເພື່ອສ້າງບາດກ້າວຫັນປ່ຽນທີ່ສໍາຄັນ ໃນຄວາມຮັບຮູ້, ຈິນຕະນາການ ແລະຫຼັກການຂີດຂຽນ... ທີ່ສ່ອງແສງເຖິງສະພາບຄວາມເປັນຈິງພາຍຫຼັງທີ່ທົ່ວປະເທດໄດ້ “ຕໍ່ສູ້” ແກ້ໄຂຜ່ານຜ່າຜົນຮ້າຍອັນໜັກໜ່ວງຈາກສົງຄາມ, ຄ່ອຍໆ ສ້າງ “ຄວາມລຶ້ງເຄີຍ” ກັບກົນໄກຕະຫຼາດ, ການພັດທະນາ ແລະການເຊື່ອມໂຍງເທື່ອລະກ້າວ...ບັນດາບາດກ້າວ “ປ່ຽນແປງຕົນເອງ” ດັ່ງກ່າວຂອງສິລະປິນເປັນ “ຂີດໝາຍ” ສໍາຄັນທີ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ວັນນະຄະດີໄດ້ປະກົດມີສີສັນຄວາມຈະເລີນໃໝ່ໃນຫຼາຍໆດ້ານ, ຈົນເຖິງລະດັບທີ່ວ່າ ນັກຄົ້ນຄວ້າຈໍານວນບໍ່ໜ້ອຍໄດ້ຖືເອົາຈຸດນີ້ເປັນ “ໄລຍະແຫ່ງການຟື້ນຄວາມຈະເລີນຄືນໃໝ່” ຂອງວັນນະຄະດີ, ອັນປະກອບສ່ວນພາໃຫ້ວັນນະຄະດີຫວຽດນາມກ້າວສູ່ໄລຍະໃໝ່ - ໄລຍະແຫ່ງວັນນະຄະດີຮ່ວມສະໄໝເລີ່ມຕົ້ນແຕ່ປີ 1986 ເປັນຕົ້ນມາ.
ສະຫາຍ ຫງວຽນຝູຈ້ອງ, ເລຂາທິການໃຫຍ່ ພ້ອມດ້ວຍບັນດາຜູ້ແທນ ເຂົ້າຮ່ວມພິທີສະເຫຼີມສະຫຼອງ ວັນສ້າງຕັ້ງສະຫະພັນບັນດາສະມາຄົມສິລະປະວັນນະຄະດີຫວຽດນາມ ຄົບຮອບ 70 ປີ (ວັນທີ 25 ກໍລະກົດ 1948 - ວັນທີ 25 ກໍລະກົດ 2018) ແລະ ຕ້ອນຮັບຫຼຽນໄຊດາວຄໍາ _ພາບ: TTXVN
1. ພາບທົ່ວໄປ
ໃນໄລຍະຕົ້ນ, ວັນນະຄະດີຮ່ວມສະໄໝໄດ້ຮັບອິດທິພົນຈາກ “ຫຼາຍທິດ” ຂອງສະພາບແວດລ້ອມທາງການເມືອງ, ສັງຄົມ, ການປະສົມປະສານລະຫວ່າງໄລຍະສັນຕິ ແລະໄລຍະສົງຄາມ; ລະຫວ່າງກົນໄກເສດຖະກິດລວມສູນອາດຍາສິດ, ເກື້ອກູນ ແລະ ກົນໄກຕະຫຼາດ; ລະຫວ່າງອັນເກົ່າ, ອັນລຶ້ງເຄີຍ ແລະ ອັນໃໝ່,... ໄດ້ເຮັດໃຫ້ບັນດານັກ ປະດິດຄິດແຕ່ງສິລະປະວັນນະຄະດີບໍ່ອາດຫຼີກລ່ຽງໄດ້ຈາກຄວາມຕົກຕະລຶງ ແລະກະຕືລືລົ້ນຕໍ່ກັບສິ່ງແປກໃໝ່, ຄວາມອຸດົມສົມບູນແລະສັບສົນ ຂອງຊີວິດສັງຄົມ.
ໃນວັນທີ 28 ພະຈິກ 1987, ກົມການເມືອງສູນກາງພັກສະໄໝທີ VI ໄດ້ອອກມະຕິສະບັບເລກທີ 05-ມຕ/ສກພ, “ວ່າດ້ວຍການປ່ຽນແປງໃໝ່ ແລະຍົກສູງລະດັບການນຳພາ, ຄຸ້ມຄອງທາງດ້ານສິລະປະ, ວັນນະຄະດີ ແລະວັດທະນະທໍາ, ເສີມຂະຫຍາຍ ກຳລັງຄວາມສາມາດປະດິດສ້າງ, ເຮັດໃຫ້ສິລະປະ, ວັນນະຄະດີ ແລະວັດທະນະທໍາ ຂະຫຍາຍຕົວສູ່ບາດກ້າວໃໝ່”. ມະຕິໄດ້ເນັ້ນໜັກວ່າ: “ສົ່ງເສີມການຊອກຄົ້ນ, ທົດລອງຕົວຈິງໃນທຸກວິທີ, ທຸກແບບແຜນ ເພື່ອຈຸດປະສົົງຕອບສະໜອງດ້ານຊີວິດຈິດໃຈທີ່ປອດໃສ, ເກີດປະໂຫຍດແກ່ມວນຊົນ. ລົບລ້າງບັນດາທ່າອຽງການປະພັນແບບເສື່ອມສາມ, ໄຮ້ຄວາມເປັນມະນຸດ”. ຈາກມະຕິດັ່ງກ່າວນີ້ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ຈິດໃຈປະຊາທິປະໄຕໃນການປະ ດິດຄິດແຕ່ງສິລະປະວັນນະຄະດີ ໄດ້ຮັບການໃຫ້ຄວາມສໍາຄັນ, ໄດ້ຮັບການສົ່ງເສີມ ແລະເປີດກວ້າງການທົດລອງ, ປະດິດຄິດແຕ່ງ...
ວັນທີ 16 ມິຖຸນາ 2008, ກົມການເມືອງສູນກາງພັກ ສະໄໝທີ X ໄດ້ອອກ ມະຕິສະບັບເລກທີ 23-ມຕ/ສກພ “ວ່າດ້ວຍການສືບຕໍ່ກໍ່ສ້າງແລະພັດທະນາວັນນະຄະດີ, ສິລະປະໃນໄລຍະໃໝ່”. ມະຕິດັ່ງກ່າວໄດ້ເນັ້ນໜັກວ່າ: ວັນນະຄະດີ, ສິລະປະ ເປັນຂົງເຂດທີ່ມີຄວາມສຳຄັນທີ່ສຸດ, ປະກອບສ່ວນໂດຍກົງເຂົ້າໃນການກໍ່ສ້າງພື້ນຖານດ້ານຈິດໃຈຂອງສັງຄົມ ແລະ ການພັດທະນາຢ່າງຮອບດ້ານ ຂອງຄົນຫວຽດນາມ. ມະຕິດັ່ງກ່າວ ຍັງໄດ້ຢັ້ງຢືນເຖິງການພັດທະນາອັນເລິກເຊິ່ງ ແລະ ກວ້າງຂວາງຂອງວັນນະສິນມະຫາຊົນ, ພ້ອມກັນນັ້ນກໍໄດ້ສຸມໃສ່ການກໍ່ສ້າງ ແລະພັດທະນາວັດທະນະທຳ, ສິລະປະທີ່ເປັນມືອາຊີບ. ບົນພື້ນຖານການອະນຸລັກຮັກສາ, ພັດທະນາ ແລະເສີມຂະຫຍາຍບັນດາຄຸນຄ່າຂອງວັດທະນະທຳ, ສິລະປະແຫ່ງຊາດ, ສືບຕໍ່ເປີດກວ້າງການພົວພັນຮ່ວມມືສາກົນ, ຮັບເອົາຢ່າງມີການເລືອກເຟັ້ນຕໍ່ບັນດາຄຸນຄ່າດ້ານມະນຸດສະທຳ, ວິທະຍາສາດ, ຄວາມກ້າວໜ້າ ຂອງຕ່າງປະເທດ, ພ້ອມກັນນັ້ນກໍສະກັດກັ້ນຢ່າງເດັດຂາອ ແລະເອົາຊະນະຕໍ່ກັບທຸກກົນອຸບາຍ, ເລ່ລ່ຽມຈໍາວາງ, “ຮຸກຮານ” ທາງວັດທະນະທຳ ຂອງບັນດາອິດທິກໍາລັງສັດຕູ.
ບັນດານັກປະພັນຜູ້ນໍາໜ້າໃນການປ່ຽນແປງໃໝ່ດ້ານການປະດິດສ້າງວັນນະຄະດີ, ມີຈໍານວນບໍ່ໜ້ອຍທີ່ໄດ້ປະສົບຜົນສຳເລັດອັນສໍາຄັນຕັ້ງແຕ່ສະໄໝສົງຄາມ ເຊັ່ນ: ໂຕຮວ່າຍ, ເຈ໋ລານວຽນ... ບັນດານັກປະພັນ, ນັກກະວີ ໄດ້ເຕີບໃຫຍ່ຂະຫຍາຍຕົວຈາກການຕໍ່ສູ້ຕ້ານຝະລັ່ງ ທັງຍັງໄດ້ສືບຕໍ່ບັນດາບາດກ້າວປ່ຽນແປງໃໝ່ທີ່ໜັກແໜ້ນ ເຊັ່ນ: ຫງວຽນດິ່ງທີ, ຈິ໋ງຫຶວ, ເຈິ່ນເຢິ່ນ, ເລດາດ. ບັນດານັກປະພັນໄດ້ຢັ້ງຢືນແຕ່ຫົວທີເຖິງຊື່ສຽງຮຽງນາມຂອງຕົນໃນສົງຄາມຕໍ່ຕ້ານອາເມລິກາ ດ້ວຍບັນດາການປະດິດແຕ່ງທີ່ມີລັກສະນະບຸກທະລຸ ທັງທາງດ້ານເນື້ອໃນແນວຄິດ ແລະຫຼັກການຂີດຂຽນ ເຊັ່ນ: ຫງວຽນ ມິງເຈົາ, ມາວັນຂາງ, ເລລຶ້ວ... ສືບສານຕໍ່ຈາກພວກເພິ່ນກໍ່ມີຖັນແຖວນັກປະພັນໄລຍະໃໝ່ທີ່ຄ່ອຍໆເຕີບໃຫຍ່ຂຶ້ນໃນພາຍຫຼັງ. ຄຽງຄູ່ກັບການທີ່ບັນດານັກປະພັນໄດ້ສືບຕໍ່ປະພັນກ່ຽວກັບຫົວບົດເລື່ອງທີ່ເປັນມູນເຊື້ອນັ້ນ ແມ່ນຖັນແຖວນັກປະພັນໃໝ່ທີ່ຫາກໍ່ປະກົດຕົວຂຶ້ນ ແລະໄດ້ສ້າງຜົນງານ, ມີຜົນສໍາເລັດທີ່ພົ້ນເດັ່ນໃນທັນທີ, ນັ້ນແມ່ນ ຫງວຽນຮຸຍທຽບ, ບ້າວນິງ, ໂຮ່ແອັງຖາຍ, ຫງວຽນຫວຽດຮ່າ, ຫງວຽນບິ່ງເຟືອງ, ໂດ໋ບິກຖຸຍ...ວັນນະຄະດີບັນດາຊົນເຜົ່າກໍ່ໄດ້ປະກົດສີສັນຄວາມຈະເລີນດ້ວຍບັນດານັກປະພັນ ເຊັ່ນ: ອີເຟືອງ, ລໍ່ເງິນຊຸ້ນ, ກາວຊຸຍເຊີນ, ອິນຣາສາຣາ...
ບັນດານັກປະພັນແລະນັກກະວີໄດ້ມີສະຕິແລະມີການປ່ຽນແປງໃໝ່ຈິນຕະນາການ ດ້ານສິລະປະຫຼາຍກວ່າເກົ່າ ແລະສາມາດຢັ້ງຢືນໄດ້ນິໄສອັດຕະບຸກຄົນໃນການປະດິດສ້າງ. ສະຕິໃນການເຊື່ອມໂຍງກັບວັນນະຄະດີຂອງພາກພື້ນແລະຂອງໂລກ ໄດ້ສະແດງອອກໃນທຸກດ້ານ: ການປະພັນ, ທິດສະດີ, ການວິຈານ, ການຄົ້ນຄວ້າ, ການແປ ແລະການແລກປ່ຽນໂດຍກົງ... ບັນດາພາຫະນະ, ແບບວິທີການສື່ສານນັບມື້ຍິ່ງມີຄວາມອຸດົມສົມບູນ ແລະຫຼາຍຮູບຫຼາຍແບບກວ່າເກົ່າ; ວົງຄະນາຍາດຊາວຫວຽດນາມຜູ້ຮັກຊາດຢູ່ຕ່າງປະເທດ ນັບມື້ນັບເຕີບໃຫຍ່ເຂັ້ມແຂງ. ຍິ່ງໄປກວ່ານັ້ນອີກ, ການເປີດກວ້າງການພົວພັນໃນບັນດາຂົງເຂດ: ເສດຖກິດ, ວັດທະນະທະນໍາ... ກັບບັນດາປະເທດໃນໂລກ ໄດ້ສ້າງສະພາບແວດລ້ອມເງື່ອນໄຂສະດວກເອື້ອອໍານວຍ, ເຮັດໃຫ້ການພົບປະແລກປ່ຽນວັນນະຄະດີໃນໄລຍະນີ້ ມີລັກສະນະເລິກເຊິ່ງ, ເຂັ້ມແຂງ ແລະຮອບດ້ານກວ່າເກົ່າ.
ບັນດາຄວາມສໍານຶກກ່ຽວກັບສິລະປະບໍ່ໄດ້ເປັນແບບດຽວກັນຄືແຕ່ກ່ອນ, ແຕ່ກາຍເປັນຄວາມຫຼາກຫຼາຍ, ສ້າງເປັນ “ສີສັນ” ທີ່ແຕກຕ່າງກັນໃນການປະພັນ. ພື້ນຖານວັນນະຄະດີໃນໄລຍະນີ້, ໂດຍພື້ນຖານແລ້ວ ໄດ້ເຄື່ອນເໜັງໄປຕາມຈິດໃຈປະຊາທິປະໄຕແລະຄວາມເມດຕາຈິດ. ນັກປະພັນຜູ້ປະດິດຄິດແຕ່ງມີຄວາມກ້າຫານໃນການສ້າງຄວາມກ້າວໜ້າໃໝ່ດ້ານຫຼັກການຂີດຂຽນ, ກ້າເວົ້າ, ກ້າທີ່ຈະສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນຄວາມຈິງ ທີ່ເມື່ອກ່ອນນີ້ຖືກຖືວ່າມີຄວາມ “ອະອຽດອ່ອນ”, ຊໍ້າບໍ່ໜໍາແມ່ນ “ເຂດທີ່ຕ້ອງຫ້າມ”, ແລະ ກ້າຫານປະຕິບັດວິທີການດໍາເນີນແນວທາງສິລະປະໃໝ່, ສຶກສາຄົ້ນຄວ້າ ແລະເຊື່ອມໂຍງກັບວັດທະນະທຳໂລກຮ່ວມສະໄໝ. ໃນໄລຍະໃໝ່ນີ້ ໄດ້ມີການປະກົດຕົວຂຶ້ນຂອງຖັນແຖວນັກປະພັນ, ນັກກະວີທີ່ມີຈິນຕະນາການໃໝ່, ວິທີການຂຽນແບບໃໝ່, ອັນໄດ້ປະກອບສ່ວນສ້າງເປັນ ໄລຍະການຂະຫຍາຍຕົວຂອງວັນນະຄະດີ ທີ່ເຕັມໄປດ້ວຍບັນດາຜົນສໍາເລັດທີ່ຫຼາກຫຼາຍ.
ຄຽງຄູ່ກັບບັນດາຜົນສຳເລັດທີ່ກ່າວມາຂ້າງເທິງ, ວັນນະຄະດີຮ່ວມສະໄໝກໍຍັງຕ້ອງປະເຊີນກັບສິ່ງທ້າທາຍຫຼາຍຢ່າງ. ຜົນກະທົບດ້ານຫຍໍ້ທໍ້ຂອງເສດຖະກິດຕະຫຼາດ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ນັກປະພັນ, ນັກກະວີຈໍານວນບໍ່ໜ້ອຍ ຕົກຢູ່ໃນຮູບແບບການຂຽນທີ່ມັກງ່າຍ, ຫຍາບຄາຍ, ຖືເອົາສິລະປະເປັນການຄ້າ, ຫ່າງເຫີນຈາກມາດຕະຖານດ້ານວັດທະນະທຳ ແລະຈັນຍາບັນສັງຄົມ. ບັນດາຂໍ້ຂັດແຍ້ງ ລະຫວ່າງການເຊື່ອມໂຍງ ກັບຄວາມຮຽກຮ້ອງ ຕ້ອງການໃນການຮັບເອົາວັດທະນະທຳຕ່າງປະເທດຢ່າງມີການເລືອກເຟັ້ນ ແລະ ການອະນຸລັກຮັກສາ, ເສີມຂະຫຍາຍບັນດາຄຸນຄ່າວັດທະນະທຳຂອງຊາດ…ໄດ້ສ້າງເປັນຄວາມ “ລັງເລໃຈ” ຫຼື “ເດີນຫຼົງຜິດ” ຂອງນັກສິລະປິນຫຼາຍຄົນ.
2. ສະພາບການປະດິດແຕ່ງ ແລະ ຜົນສໍາເລັດຈໍານວນໜຶ່ງ
2.1. ກະວີນິພົນ
ເມື່ອທຽບກັບວັນນະຄະດີປະເພດຄໍາຮ້ອຍແກ້ວແລ້ວ, ຜົນສຳເລັດຂອງກະວີນິພົນຮ່ວມສະໄໝ ແມ່ນມີຄວາມຈົ່ງຈຽມກວ່າ. ເຖິງແມ່ນວ່າຈະມີການປັບປຸງປ່ຽນແປງໃໝ່ ຢູ່ເລື້ອຍໆກໍ່ຕາມ, ແຕ່ກະວີນິພົນກໍ່ຍັງບໍ່ທັນສາມາດສ້າງເປັນບັນດາທ່າອຽງ, ແນວໂນ້ມອັນເປັນຕົ້ນຕໍໄດ້ເທື່ອ. ເມື່ອເວົ້າເຖິງການປ່ຽນແປງໃໝ່ ຂອງກະວີນິພົນຮ່ວມສະໄໝ ກໍ່ບໍ່ອາດຈະບໍ່ເວົ້າເຖິງການປ່ຽນແປງໃໝ່ຢູ່ໃນນັກກະວີຈຳນວນໜຶ່ງທີ່ມີຜົນງານບໍ່ຫຼາຍກໍໜ້ອຍ. ນັ້ນແມ່ນຄວາມ “ສຸກງ່ອມ” ແລະການປະສົບຜົນສຳເລັດຂອງ ຫງວຽນຄວາດ່ຽມ, ຫຶວຖິ້ງ, ເຈິ່ນແມ້ງຫ້າວ, ແອັງງ້ອກ, ບັ່ງຫວຽດ, ຫວູກວັ່ນເຟືອງ, ເຈິ່ນດັງຄວາ, ຮວ່າງຢວ້ານເກີ່ມ, ເວືອງຈ້ອງ... ດ້ວຍບັນດາບົດປະພັນກ່ຽວກັບການຕໍ່ສູ້ປະຕິວັດ, ການສ້າງສາ ແລະປົກປັກຮັກສາປະເທດຊາດ.
ໃນບັນດາປັດໄຈຕ່າງໆທັງໝົດ ຂອງການປ່ຽນແປງໃໝ່ດ້ານວັນນະຄະດີ ເບິ່ງຄືວ່າການປ່ຽນໃໝ່ໃນກະວີນິພົນ ເປັນປັດໄຈທີ່ຜູ້ອ່ານໃຫ້ຄວາມສົນໃຈຫຼາຍທີ່ສຸດ. ການ “ປະຕິວັດ” ໃນການໃຊ້ຄໍາສັບ ສໍານວນ ແລະ ສໍານຽງສຽງເວົ້າ ໄດ້ “ລິເລີ່ມຂຶ້ນ” ໂດຍຮຸ່ນນັກກະວີຈໍານວນໜຶ່ງກ່ອນນີ້. ດ້ວຍຄວາມສໍານຶກທີ່ພະຍາຍາມປະດິດແຕ່ງ ໃຫ້ຄໍາກອນປະກອບມີຫຼາຍ “ຄໍາສັບເງົາ”, “ເຮັດໃຫ້ບົດກອນກັບຕົວອັກສອນເປັນອັນໜຶ່ງດຽວ”, ບັນດານັກກະວີ ເຊັ່ນ: ເລດາດ, ເຈິ່ນເຢິ່ນ, ດັ້ງດິ່ງຮຶງ, ເຢືອງເຕື່ອງ... ໄດ້ມີການປະດິດສ້າງໃໝ່ດ້ານສິລະປະ ໃນການໃຊ້ຄໍາສັບສໍານວນ ແລະມີຜົນສໍາເລັດອັນແນ່ນອນ. ນັກກະວີຈໍານວນຫຼວງຫຼາຍໄດ້ໃຫ້ຄວາມສົນໃຈໃນການປ່ຽນໃໝ່ຮູບແບບບົດກະວີ ເຊິ່ງໄດ້ສ້າງເປັນທ່າອຽງການຊອກຄົ້ນ, ປະດິດສ້າງ ເພື່ອປັບປຸງແກ້ໄຂຄວາມອືດອາດບັກບ້າຂອງວິທີການຂຽນແບບເກົ່າ - ການຂຽນແບບມັກງ່າຍ, ແລ່ນນໍາແຕ່ຫົວເລື່ອງທີ່ບໍ່ຄ່ອຍໃຊ້ເຫື່ອໃຊ້ແຮງທາງສິລະປະ, ຜູ້ອ່ານບໍ່ຄ່ອຍໃຫ້ຄວາມສົນໃຈ ຫຼືບໍ່ສົນໃຈເລີຍ.
ໃນຊຸມທົດສະວັດທີ່ຜ່ານມາ, ເກີດມີທ່າອຽງການປະດິດຄິດແຕ່ງບົດກະວີທີ່ເຊີດຊູຄວາມເປັນອິດສະຫຼະຂອງຮູບແບບປະໂຫຍກຄໍາສັບ ແລະການປະດິດແຕ່ງຄວາມໝາຍໃໝ່. ບັນດາບົດກອນໃນທ່າອຽງກະວິນິພົນແບບນີ້ ແມ່ນມີຄວາມເປັນອິດສະຫຼະທີ່ສຸດ, ໃກ້ຊິດຕິດແທດກັບວັນນະຄະດີປະເພດຄໍາຮ້ອຍແກ້ວ, ຊໍ້າບໍ່ໜໍາ ແມ່ນມີແນວໂນ້ມສ້າງເປັນຄໍາສັບ, ປະໂຫຍກທີ່ງ່າຍດາຍ. ການບໍ່ປະຕິບັດຕາມຫຼັກການແຕ່ງກອນແບບດັ້ງເດີນ, ທັບມ້າງວະຈີວິພາກຄໍາກອນ, ສະແດງແນວຄວາມຄິດດ້ວຍຄຳສັບທີ່ງ່າຍດາຍ, ກະຕຸ້ນໃສ່ຄວາມຄິດຫງຳ ຂອງຜູ້ອ່ານໃຫ້ຫຼາຍທີ່ສຸດ ໄດ້ສ້າງເປັນວິທີການຂຽນໃໝ່; ບັນດາສິ່ງກີດຂວາງ, ການຊອກຄົ້ນຫົວເລື່ອງ, ກະທູ້ໃໝ່ໆ ທີ່ເປັນການຫຼຸດພົ້ນອອກຈາກບັນດາກອບກໍານົດແບບດັ້ງເດີມ... ແມ່ນທ່າອຽງທີ່ໜ້າສົນໃຈໃນກະວີນິພົນຮ່ວມສະໄໝ. ນັກກະວີທີ່ໂດດເດັ່ນໃນທ່າອຽງນີ້ແມ່ນ: ຫງວຽນກວາງຖ່ຽວ, ເຢືອງກ່ຽວມິງ, ມາຍວັນເຟິ໋ນ, ເຈືອງດັງຢູງ, ອິນຣາສາຣາ... ບັນດາຄໍາກອນທີ່ເຕັມດ້ວຍຄຸນລັກສະນະຄຳຮ້ອຍແກ້ວຢູ່ໃນບົດກະວີຂອງ ຫງວຽນກວາງຖ່ຽວ ໃນເວລາຫາກໍ່ປະກົດຂຶ້ນນັ້ນ ໄດ້ຮັບກະແສຕອບໂຕ້ຈາກຜູ້ອ່ານຈໍານວນໜຶ່ງ ແລະບັນດານັກກະວີທີ່ເດີນຕາມທ່າອຽງແບບດັ້ງເດີມ ຂະນະທີ່ພວກເຂົາຈົງຮັກພັກດີຕໍ່ຄວາມສໍານຶກ “ບົດກອນຕ້ອງເປັນບົດກອນ, ຕ້ອງມີສໍາຜັດສຽງ, ມີຈັງຫວະຄັກແນ່”... ການປະກົດຂຶ້ນຂອງບັນດາບົດກອນທີ່ດີເລີດ, ມີໂຄງສ້າງ ແລະຮູບລັກໃໝ່ ເຊັ່ນ: ແມ່ນໍ້າໄດ໋, ສຽງກ້ອງກັງວານ, ພວກແນ່ຍິງທີ່ຫາບນ້ຳ, ບົດເພງຄິດເຖິງບ້ານເກີດເມືອງນອນ... ຂອງ ຫງວຽນກວາງຖິ້ງ, ຄວາມຊົງຈຳທີ່ນຶກຝັນ ຂອງ ເຈືອງດັງຢູງ... ດ້ວຍວາທະສິລະປະສະໄໝໃໝ່ເປັນຕົວແທນທີ່ພົ້ນເດັ່ນຂອງທ່າອ່ຽງດັ່ງກ່າວ.
ໃນໄລຍະຮ່ວມສະໄໝ, ນັກປະພັນຍິງຈຳນວນໜຶ່ງທີ່ເຕີບໃຫຍ່ມາໃນສະໄໝສົງຄາມຕໍ່ຕ້ານອາເມລິກາ ໄດ້ມີຄວາມມານະພະຍາຍາມໃນການຊອກຄົ້ນ, ຮຽນຮູ້ການປະດິດຄິດແຕ່ງຫຼາຍຢ່າງ. ໄປພ້ອມກັບການປ່ຽນແປງໃນການຮັບຮູ້ຊີວິດຄວາມເປັນຈິງ ແມ່ນການດິ້ນລົນ ແລະການປັບປ່ຽນວິທີໃຊ້ປາກກາຂີດຂຽນສະແດງອອກໃນບົດປະພັນ. ບັນດາບົດປະພັນທີ່ອຸດົມດ້ວຍຄວາມນຶກຄິດໃນໃຈ ພ້ອມກັບວິທີການຂຽນແບບສະລາຍລຽບງ່າຍ ຂອງນັກກະວີແຕ່ລະຮຸ່ນຄົນ ສາມາດຢັ້ງຢືນໄດ້ຖານະຂອງຕົນເທິງເວທີກາບກອນ ເຊັ່ນ: ດວ່ານທິລາມລວ໋ຽນ, ເລທິເມິຍ, ເລິມທິມີ່ຢ້າ, ຫງວຽນທິຮົ່ງງ໋າດ,... ໄດ້ເພີ່ມກໍາລັງໃຫ້ບັນດານັກປະພັນໜຸ່ມທີ່ກ້າຫານປ່ຽນແປງວິທີການຂີດຂຽນ, ສາມາດຢັ້ງຢືນຄວາມເປັນຢູ່ຂອງຕົນ ເຊັ່ນ: ວີທຸ່ຍລິງ, ຟານຮວ່ຽນທື, ຟ້າມທິຫງັອກລຽນ, ຢ້າຖາວເຟືອງ, ບຸ່ຍຕວ໋ຽດມາຍ,...
ການປະພັນຂອງນັກກະວີຈໍານວນໜຶ່ງມີທ່າອຽງແລະມີເອກະລັກທີ່ຂ້ອນຂ້າງຈະແຈ້ງຂອງກະວີນິພົນຫຼັງສະໄໝໃໝ່. ສິລະປະກະວີນິພົນມີການປ່ຽນແປງ, ມີລັກສະນະປະກອບເຂົ້າ, ຕິດແປະແບບບັງເອີນ, ໃຊ້ວິທີການຢອກລໍ້ ເຍາະເຍີ້ຍ, ປະກົດຢ່າງກະທັນຫັນ... ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ຍັງຕ້ອງເບິ່ງຄືນເພື່ອເບິ່ງວ່າ ກະວີນິພົນ “ຫຼັງສະໄໝໃໝ່” ສາມາດເຮັດໃຫ້ເກີດການປະຕິວັດກະວີນິພົນຫຼືບໍ່? ຍ້ອນວ່າ ການປ່ຽນແປງໃໝ່ກະວີນິພົນບໍ່ແມ່ນການສ້າງຄວາມສັບສົນທາງພາສາ ຈົນເຖິງຂັ້ນວ່າຜູ້ອ່ານບໍ່ສາມາດຕີຄວາມໝາຍອະທິບາຍຄວາມຮູ້ສຶກໄດ້, ບໍ່ສາມາດພັນລະນາພາບແລະຄົ້ນຫາຂໍ້ຄວາມໃດໆໄດ້...
ທ່າອຽງການປ່ຽນແປງໃໝ່ອື່ນອີກ ຂອງນັກກະວີໜຸ່ມນ້ອຍໃນຊຸມປີມໍ່ໆມານີ້ ແມ່ນທ່າອຽງການປະຢັດຄຳ, ຫຼຸດຜ່ອນສໍານວນພາສາ ຂອງບັນດານັກປະພັນຮຸ່ນທົດສະວັດທີ 7, ທົດສະວັດທີ 8. ລະດັບຄວາມສໍາເລັດຂອງທ່າອຽງດັ່ງກ່າວນີ້ ກໍຍັງບໍ່ທັນມີຄວາມຈະແຈ້ງເທື່ອ, ແຕ່ກໍ່ໄດ້ປະກອບສ່ວນສ້າງເປັນຄວາມຫຼາກຫຼາຍ, ອຸດົມສົມບູນ ແລະມີຊີວິດຊີວາ ຂອງຊີວິດວັດທະນະຄະດີ.
ໃນກະແສຂອງກະວີນິພົນຮ່ວມສະໄໝ, ກະວີນິພົນຂອງບັນດາຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ກໍ່ປະສົບຜົນສຳເລັດແລະມີການປ່ຽນແປງໃໝ່ທີ່ໜ້າຊົມເຊີຍ. ຖ້າຫາກຊື່ສຽງແລະບົດປະພັນຂອງບັນດານັກກະວີ ເຊັ່ນ: ບ່ານຕ່າຍດວ່ານ, ນົງກວັກເຈິ໋ນ, ເກິ່ມບຽວ...ໄດ້ສ້າງເປັນຄວາມງົດງາມສະເພາະຂອງກະວີນິພົນບັນດາຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ໃນຊຸມປີແຫ່ງການຕໍ່ຕ້ານຝຣັ່ງແລະອາເມລິກາ ແມ່ນມາຮອດໄລຍະວັນນະຄະດີຮ່ວມສະໄໝ, ບັນດານັກປະພັນ ເຊັ່ນ: ອີເຟືອງ, ມ໋າອາເລັ່ງ, ເປີ່ສາວມິ່ນ, ອິນຣາສາຣາ, ລໍ່ເງິນຊຸ້ນ, ຮຸ່ງດິງກວີ, ມາຍຫຼຽວ, ເນຍແທັງມາຍ, ເຮີເວ, ບຸ່ຍຕວຽດມາຍ... ກໍ່ໄດ້ສືບຕໍ່ຢັ້ງຢືນຊື່ສຽງດ້ວຍຄວາມອາດສາມາດໃນການປະດິດຄິດແຕ່ງຈາກມູນເຊື້ອ, ດ້ວຍສະຕິຄວາມຮູ້ສຶກລົງເລິກເຖິງກົກເຄົ້າເຫງົ້າຕໍຂອງຊົນເຜົ່າ ເພື່ອຄົ້ນຫາທ່າແຮງຂອງວົງຄະນາຍາດຕົນ.
ນອກຈາກບັນດາຜົນສໍາເລັດທີ່ກ່າວມາຂ້າງເທິງ, ກະວີນິພົນຮ່ວມສະໄໝກໍຍັງມີບົດທະວີ, ຄໍາກອນຈໍານວນໜຶ່ງທີ່ຕົກໃນພະຍາດຮູບການ, ມີບົດກະວີທີ່ນໍາໃຊ້ຄຳສັບສຳນວນ ແລະຮູບພາບຂາດລັກສະນະສິລະປະ ຫຼືຂຽນກ່ຽວກັບສິ່ງລາມົກ, ອະນາຈານ ແລະຜິດແປກໄປຈາກສິລະປະທີ່ແທ້ຈິງ; ບົດກະວີມີທ່າອຽງເປັນ “ບົດກະວີເສດເຫຼືອ”, “ບົດກະວີຂໍ້ຝຸ່ນ”, “ບົດກະວີທີ່ເປິເປື້ອນ”, ບົດກະວີທີ່ບໍ່ໄດ້ມາດຖານ, ຮ້າຍແຮງໄປກວ່ານັ້ນແມ່ນບັນດາບົດກະວີ, ຄໍາກອນທີ່ປຸກລະດົມຈິດໃຈຄັດຄ້ານຕ້ານຄືນລະບອບ, ທວງໃຫ້ “ລົດຄວາມສັກສິດຂອງຮູບບູຊາ”, “ເອົາຮູບບູຊາລົງ”, ອັນເປັນການແຕະຕ້ອງເຖິງບັນດາຄຸນຄ່າອັນສູງສົ່ງ ແທ້ຈິງຂອງຊາດ, ຂັດກັບຮີດຄອງປະເພນີອັນດີງາມ ແລະທຳລາຍປະເພນີຂອງກະວີນິພົນ...
2.2. ວັນນະຄະດີປະເພດຄຳຮ້ອຍແກ້ວ
ວັນນະຄະດີປະເພດຄຳຮ້ອຍແກ້ວທີ່ກ່າວເຖິງໃນບົດຂຽນນີ້ປະກອບມີເລື່ອງສັ້ນ, ນະວະນິຍາຍ ແລະເລື່ອງບັນທຶກ. ເມື່ອປຽບທຽບກັບບັນດາປະເພດວັນນະຄະດີອື່ນໆ ໃນຊີວິດວັນນະຄະດີແລ້ວ, ວັນນະຄະດີປະເພດຄໍາຮ້ອຍແກ້ວ ກໍ່ມີຜົນສໍາເລັດຫຼາຍຢ່າງ ທີ່ໜ້າລະດົມສົ່ງເສີມ. ອັນນີ້ກໍ່ແມ່ນພາກສ່ວນໜຶ່ງທີ່ນໍາໜ້າ ໃນພາລະກິດການປ່ຽນແປງ ໃໝ່ ເຊິ່ງມີບັນດານັກປະພັນຜູ້ທີ່ມີຊື່ສຽງ ເຊັ່ນ: ໂຕຮວ່າຍ, ຫງວຽນຂ້າຍ, ມາວັນຂາງ, ເລລຶວ, ຈູລາຍ... ແລະພິເສດແມ່ນ ຫງວຽນມິງເຈົາ, ຜູ້ຖືກຖືວ່າເປັນນັກປະພັນທີ່ພົ້ນເດັ່ນໃນການປ່ຽນແປງໃໝ່ຢ່າງແທ້ຈິງ ແລະກໍ່ເປັນຜູ້ທີ່ປະສົບຜົນສໍາເລັດໃນສິລະປະໃໝ່ຍ້ອນການປ່ຽນແປງໃໝ່ຈິນຕະນາການ ແລະວິທີການຂີດຂຽນ.
ຕາມຮອຍເທົ້າຂອງຜູ້ລິເລີ່ມ, ແມ່ນຫງວຽນແມ້ງຕວັນ, ຜູ້ທີ່ສາມາດດຶງດູດຄວາມສົນໃຈຈາກຫາງສຽງສັງຄົມ ດ້ວຍບັນດາບົດນະວະນິຍາຍທີ່ອຸດົມໄປດ້ວຍເຫດການຕ່າງໆ ເຊັ່ນ: ໄລຍະຫ່າງທີ່ເຫຼືອຢູ່, ຢືນຢູ່ຕໍ່ໜ້າທະເລ, ເກາະຈ່າມ; ຫງວຽນຄັ໋ກເຈື່ອງ ກັບບັນດາບົດປະພັນ ເຊັ່ນ: ຜືນດິນເຕັມດ້ວຍຄົນແລະຜີສາງ; ເຢືອງເຫືອງ ກັບບົດປະພັນ ທ່າເຮືອປອດຜົວ. ພິເສດແມ່ນ ຫງວຽນຮຸຍຖຽບ ກັບການປະກົດຕົວຂຶ້ນຂອງບັນດາບົດນິຍາຍສັ້ນທີ່ພົ້ນເດັ່ນ ເຊັ່ນ: ນາຍພົນຮັບບໍານານ, ເກືອຂອງປ່າ, ທິດາພະຍາບາດານ, ຄວາມບໍລິສຸດ, ໄຟທອງ, ກະບີ່ຄົມ... ນັກປະພັນ ບ້າວນິງ ກັບນິຍາຍເລື່ອງ ຄວາມໂສກເສົ້າແຫ່ງສົງຄາມ (ທໍາອິໄດ້ໃສ່ຊື່ວ່າ ຊະຕາກໍາແຫ່ງຮັກ)... ວັນນະຄະດີປະເພດຄໍາຮ້ອຍແກ້ວຂອງບັນດາຊົນເຜົ່າອ້າຍນ້ອງກໍ່ມີສີສັນໃໝ່ ດ້ວຍບັນດາບົດປະພັນ ເຊັ່ນ: ຄວາມທໍລະມານໃຈ ຂອງ ວີຮວ່າງ, ທ້ອງຟ້າ, ໝູ່ບ້ານສາມຫຼັງ, ເຮືອນຟາກຫ້ວຍ ຂອງ ກາວຢູຍເຊີນ...
ເບິ່ງລວມແລ້ວ, ທັງບົດນິຍາຍສັ້ນ ແລະ ບົດນະວະນິຍາຍກໍລ້ວນແຕ່ມີສີສັນໃໝ່. ບັນດາເລື່ອງລາວຄວາມເປັນຈິງທີ່ບໍ່ຄ່ອຍຖືກສ່ອງແສງຄືໃນເມື່ອກ່ອນ, ມາຮອດປັດຈຸບັນ ນັກປະພັນກໍ່ໄດ້ສຸມໃສ່ການສ້າງເປັນບັນດາທ່າອ່ຽງໃໝ່ ເຊັ່ນ: ການຮັບຮູ້ເພີ່ມເຕີມກ່ຽວກັບປະຫວັດສາດ ແລະຄວາມເປັນຈິງ. ບັນດາບົດນິຍາຍສັ້ນ, ນະວະນິຍາຍໄດ້ກ້າວໄປເຖິງລະດັບພາກພື້ນ ແລະໄດ້ຮັບຄວາມສົນໃຈຈາກເພື່ອນຜູ້ອ່ານໃນບັນດາພື້ນຖານວັນນະຄະດີທີ່ມີຊື່ສຽງກຽດຕິຍົດ, ປະສົມປະສານເຂົ້າກັບກະແສວັນນະຄະດີຂອງໂລກ. ໃນສະຕິຄວາມຮູ້ສຶກການປະດິດຄິດແຕ່ງຂອງນັກປະພັນ ກໍ່ເກີດມີການປ່ຽນແປງທີ່ສໍາຄັນ, ຊໍ້າບໍ່ໜໍາແມ່ນມີນັກວິຈານທີ່ໄດ້ກ່າວເຖິງການປ່ຽນແປງ ຂອງ “ລະບົບແນວຄວາມຄິດນັກປະພັນ”. ການພົວພັນລະຫວ່າງນັກປະພັນ ແລະຊີວິດຄວາມເປັນຈິງ ໄດ້ມີສາຍກ່ຽວພັນ ແລະມຸມມອງທີ່ແຕກຕ່າງກັບເມື່ອກ່ອນ. ນັກປະພັນໄດ້ມີມຸມມອງຄວາມເປັນຈິງດ້ວຍສາຍຕາທີ່ພາວະວິໄສກວ່າເກົ່າ, ລົງເລິກໃນການຄົ້ນຫາ, ອະທິບາຍຊີ້ແຈງໃນດ້ານກົງກັນຂ້າມ, ມີທ່າອຽງສ່ອງແສງຕໍ່ດ້ານຈໍາກັດຂອງສັງຄົມຫຼາຍກວ່າເກົ່າ ແລະ ຮຸນແຮງກວ່າເກົ່າ.
ທ່າອຽງກອນລໍາປະຫວັດສາດ, ຂຽນກ່ຽວກັບການເລົ່າເລື່ອງປະຫວັດທີ່ມີລັກສະນະຊາດ, ປະເທດ, ຊົນຊັ້ນ, ບັນດາເຫດການ ແລະບູລຸດໃນປະຫວັດສາດທີ່ພົ້ນເດັ່ນ ໄດ້ຄ່ອຍໆຫຼຸດໜ້ອຍຖອຍລົງ, ໃນການປ່ຽນແປງໃໝ່ສໍານວນພາສາສິລະປະ ໄດ້ມີການເພີ່ມເຕີມລັກສະນະຊີວິດສາມັນຊົນໃຫ້ຫຼາຍຂຶ້ນ. ການປ່ຽນແທນ “ມຸມມອງກອນລຳປະຫວັດສາດ” ດ້ວຍ “ມຸມມອງນະວະນິຍາຍ” ແມ່ນລັກສະນະເດັ່ນຂອງນະວະນິຍາຍຮ່ວມສະໄໝ. ບັນດານັກປະພັນໄດ້ເຊີດຊູຈິດໃຈຕໍານິວິຈານ, ການສ່ອງແສງ, ການສຳນຶກຕົນຂອງແຕ່ລະຄົນ ບົນພື້ນຖານຂອງຈິດໃຈເມດຕາຈິດນິຍົມ. ຄວາມສໍານຶກ ຂອງຄົນກ່ຽວກັບກອນລໍາປະຫວັດສາດ - ເວລາໃດກໍ່ກ້າວໄປເຖິງການກາຍເປັນສັນຍາລັກຂອງສິ່ງດີງາມ ແລະສະຫງ່າອົງອາດ - ໃນວັນນະຄະດີໄລຍະກ່ອນນີ້ ໄດ້ຄ່ອຍໆ ປ່ຽນມາເປັນຄວາມສໍານຶກຂອງຄົນ ກ່ຽວກັບເລື່ອງເປັນໄປໃນຊີວິດ ດ້ວຍບັນດາຄວາມພະວ້າພະວັງໃນຊີວິດສາມັນຊົນ, ມີທັງດ້ານດີ ແລະ ດ້ານບໍ່ດີ.
ວັນນະຄະດີປະເພດຄໍາຮ້ອຍແກ້ວທີ່ມີຫົວເລື່ອງກ່ຽວກັບປະຫວັດສາດ, ພິເສດແມ່ນ ນະວະນິຍາຍ ໄດ້ມີການປ່ຽນແປງຫຼາຍຢ່າງ ແລະເປັນການປ່ຽນແປງໃໝ່ທີ່ໜ້າສົນໃຈ, ທັງໜ້າພາກພູມໃຈ. ຄຽງຄູ່ກັບບັນດາບົດປະພັນທີ່ຍັງຈົ່ງຮັກພັກດີຕໍ່ປະຫວັດສາດອັນໄດ້ບັນທຶກໄວ້ໃນປຶ້ມພົງສາວະດານ ເຊິ່ງເປັນບັນດາບົດປະພັນທາງປະຫວັດສາດທີ່ເປັນພຽງບ່ອນອີງໃຫ້ນັກປະພັນໄດ້ສະແດງອອກເຖິງຄວາມຄິດປະດິດປະດິດສ້າງໃໝ່ ອັນເຕັມປະດ້ວຍເລື່ອງເປັນໄປໃນຊີວິດ - ປັດຈຸບັນ ຂອງຕົນເທົ່ານັ້ນ. ລັກສະນະສົນທະນາກັບປະຫວັດສາດ, ເບິ່ງຄືນປະຫວັດສາດ, “ຝືນຮ່ອງຮອຍບູຮານ”, “ບິດເບືອນຕຳນານ”... ໄດ້ພາໃຫ້ເກີດການຕອບໂຕ້ທີ່ແນ່ນອນຂອງຫາງສຽງສັງຄົມ ແລະເພື່ອນຜູ້ອ່ານ. ນິຍາຍສັ້ນຈໍານວນໜຶ່ງທີ່ປະພັນກ່ຽວກັບຫົວເລື່ອງປະຫວັດສາດ ຂອງ ຫງວຽນຮຸຍຖຽບ ເປັນຕົວຢ່າງທີ່ພົ້ນເດັ່ນໃຫ້ແກ່ທ່າອຽງເທິງນີ້. ຢູ່ໃນແງ່ມຸມອື່ນ, ຫງວຽນຊວັນແຂງ ກັບບົດນະວະນິຍາຍ ໂຮ່ກວີ້ລີ, ທູນເຂົ້າໄປວັດ, ພະມານດາແຫ່ງປ່າດົງ ຊໍ້າພັດເປັນການປະກອບສ່ວນອັນໃຫຍ່ຫຼວງໃຫ້ແກ່ການສະແດງອອກເຖິງສິລະປະອັນໃໝ່ ຂອງນະວະນິຍາຍກ່ຽວກັບຫົວເລື່ອງປະຫວັດສາດຈາກມຸມມອງດ້ານວັດທະນະທຳ.
ຕ່າງກັບໄລຍະກ່ອນນີ້, ໃນໄລຍະວັນນະຄະດີຮ່ວມສະໄໝ, ວັນນະຄະດີປະເພດຄຳຮ້ອຍແກ້ວ ໄດ້ມີການປ່ຽນແປງໃໝ່ຫຼາຍຢ່າງທີ່ໜ້າເພິ່ງພໍໃຈ. ມຸມມອງຂອງນະວະວິຍາຍກໍ່ໄດ້ຖືກເປີດກວ້າງໃນຫຼາຍໆແງ່ມຸມ ຂອງຊີວິດສາມັນປະຈໍາວັນ, ພິເສດແມ່ນບົດນະວະນິຍາຍໄດ້ມີບັນດາ “ຈຸດຢຸດ” ທີ່ຈໍາເປັນແລະສົມເຫດສົມຜົນຕໍ່ໜ້າມູມທີ່ເຊື່ອງຢູ່, ຄວາມໂສກເສົ້າຂອງຊະຕາກຳຂອງມະນຸດ. ຕົວລະຄອນໃນນະວະນິຍາຍມີລັກສະນະຫຼາຍທິດ, ຫຼາຍສາຍພົວພັນທີ່ສະຫຼັບສັບຊ້ອນກັນ. ທຽບກັບເມື່ອກ່ອນ, ໂຄງປະກອບ ຂອງບົດນະວະນິຍາຍແມ່ນມີຄວາມຄ່ອງແຄ້ວກວ່າເກົ່າຫຼາຍ; ເລື່ອງລາວນະວະນິຍາຍໄດ້ຖືກອັດຍັດເຂົ້າໃນບ່ອນທີ່ຄັບແຄບ... ຢູ່ໃນປະເພດບົດເລື່ອງສັ້ນ, ການປະກົດຕົວຂຶ້ນຈຳນວນຫຼາຍ ຂອງຮູບແບບຕົວລະຄອນໃໝ່ - ຮູບແບບຕົວລະຄອນທີ່ບໍ່ເຄີຍມີມາກ່ອນໃນວັນນະຄະດີ (ຕົວລະຄອນທີ່ໂດດດ່ຽວ, ຕົວລະຄອນຕາມສັນຊາດຕະຍານ, ຕົວລະຄອນກັບໃຈກິນແໜງ...). ໜຶ່ງໃນບັນດາການປ່ຽນແປງໄດ້ຖືກຖືວ່າມີລັກສະນະເປັນ “ບາດລ້ຽວ” ຂອງບົດເລື່ອງສັ້ນຮ່ວມສະໄໝ ແມ່ນຄວາມອາດສາມາດໃນການຮັບຮູ້, ຊອກຄົ້ນຄວາມເປັນຈິງດ້ວຍມຸມມອງເອກະເທດ; ການນຳໃຊ້ບັນດາຮູບແບບເນື້ອເລື່ອງຫົດຢືດຢ່າງຄ່ອງແຄ້ວ, ເນື້ອເລື່ອງຫຼະຫຼວມ ຫຼື ຮູບແບບໂຄງປະກອບປິດແຍ້ມ...
ຖ້າເບິ່ງໂດຍສັງເຂບແລ້ວ, ອາດຖືໄດ້ວ່າ ບັນດາການຫັນປ່ຽນດັ່ງກ່າວຂ້າງເທິງນີ້ ແມ່ນໄລຍະເລີ່ມຕົ້ນ ແລະແຜ່ຫຼາຍທົ່ວໄປສໍາລັບການການທົດລອງ, ຊອກຄົ້ນບັນດາ ຮູບແບບການສະແດງອອກແບບໃໝ່ກ່ຽວກັບໂຄງປະກອບ, ສຽງທໍານອງ, ແບບແຜນ, ວິທີການຂຽນ, ສໍານວນພາສາ... ອັນສ້າງເປັນການປ່ຽນແປງໃໝ່ໃນວັນນະຄະດີ, ພິເສດແມ່ນໃນປະເພດບົດນະວະນິຍາຍ. ແນ່ນອນວ່າ ບໍ່ແມ່ນການທົດລອງໃດກໍຈະສຳເລັດຜົນໄດ້, ແຕ່ບັນດາຜົນສໍາເລັດທີ່ສາມາດຍາດມາໄດ້ນັ້ນ ແມ່ນເປັນທີ່ໜ້າຍ້ອງຍໍສັນລະເສີນທີ່ສຸດ.
ໄປພ້ອມກັບບົດນິຍາຍສັ້ນ ແລະນະວະນິຍາຍ, ບົດເລື່ອງບັນທຶກກໍ່ເປັນອີກປະເພດໜຶ່ງທີ່ມີການປ່ຽນແປງໃໝ່ຫຼາຍຢ່າງ. ບົດເລື່ອງບັນທຶກຮ່ວມສະໄໝມີຄວາມກ້າຫານ ແລະມີຄວາມໝັ້ນໃຈໃນການກ້າວໄປສູ່ບັນດາມຸມປິດຂອງຊີວິດຄວາມເປັນຈິງ; ມີຄວາມກ້າຫານປະເຊີນໜ້າແລະຊື່ຕົງ ໃນການສະແດງອອກເຖິງທັດສະນະ, ທ່າທີ ກໍ່ຄືບັນດາຄວາມຮູ້ສຶກນຶກຄິດ, ຄວາມພະວ້າພະວັງກ່ຽວກັບຊີວິດໃໝ່. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ໃນບາດກ້າວບຸກທະລຸທີ່ເຕັມໄປດ້ວຍຫົວຄິດປະດິດສ້າງ ຂອງບົດເລື່ອງບັນ ທຶກນັ້ນ ກໍ່ເປັນການປ່ຽນແປງໃໝ່ມຸມມອງການເລົ່າຄືນ: ບົດເລື່ອງບັນທຶກມີຄວາມຄ່ອງແຄ້ວໃນການຍົກຍ້າຍຈາກຈຸດມຸມມອງການເລົ່າຄືນ ຈາກທີ່ຕັ້ງເວົ້າແຕ່ຜູ້ດຽວ ໄປສູ່ການສົນທະນາ, ຈາກມຸມມອງໜຶ່ງດຽວ ໄປສູ່ວິທີການພັນລະນາຈາກຫຼາຍມຸມມອງທີ່ແຕກຕ່າງກັນ. ຈຸດທີ່ຄວນເອົາໃຈໃສ່ໃນໄລຍະວັນນະຄະດີຮ່ວມສະໄໝນັ້ນ ແມ່ນການຟື້ນຄວາມຈະເລີນຄືນຂອງບົດສາລະຄະດີ - ປະເພດຍ່ອຍຂອງບົດເລື່ອງບັນທຶກ. ເຖິງແມ່ນວ່າ ຫາກໍຟື້ນຄວາມຈະເລີນຄືນໃໝ່ ແຕ່ບັນດາບາດກ້າວບຸກທະລຸທີ່ເຂັ້ມແຂງ, ນໍາໜ້າຂອງບົດສາລະຄະດີກໍໄດ້ເປີດທາງໃຫ້ແກ່ການປ່ຽນແປງໃໝ່ຂອງວັນນະຄະດີ. ນັບແຕ່ພາຍຫຼັງປີ 1986, ບົດສາລະຄະດີກ່ຽວກັບຄວາມເປັນຈິງກໍ່ມີມຸມມອງຫຼາຍດ້ານ ແລະຫຼາຍທິດກວ່າເກົ່າ. ການລາຍງານຂ່າວກ່ຽວກັບຄວາມເປັນຈິງກໍ່ມີທັດສະນະຫຼາຍຮູບຫຼາຍແບບ. ບັນດາຄວາມມືດມົນ, “ເງື່ອນງໍາ” “ປິດບັງ” ໃນຊີວິດ, ບັນດາໂຊກຊາຕາມະນຸດ ແລະ ທັງບັນດາຈຸດທີ່ໃສແຈ້ງ, ບັນດາປັດໄຈໃໝ່ທີ່ມີລັກສະນະເປັນຄວາມເຊື່ອໝັ້ນ, ຄວາມມຸ່ງຫວັງ... ໃນນັ້ນ, ພິເສດແມ່ນໂຊກຊາຕາຂອງທະຫານສະໄໝຫຼັງສົງຄາມ, ໂຊກຊະຕາມະນຸດບົນເສັ້ນທາງໄປຊອກຫາຄວາມຍຸດຕິທຳ, ໂຊກຊາຕາມະນຸດຕໍ່ໜ້າຄວາມຮ້າຍແຮງຂອງສະພາບແວດລ້ອມ - ນັ້ນແມ່ນຜົນສໍາເລັດຂອງການນໍາເອົາຄວມເປັນຈິງເຂົ້າໃນບົດສາລະຄະດີຮ່ວມສະໄໝ. ໃນໄລຍະນີ້, ວິທີການຂຽນ ແລະຄວາມເປັນຈິງໃນບັນດາບົດປະພັນທີ່ເປັນບົດເລື່ອງບັນທຶກກ່ຽວກັບສົງຄາມ ບໍ່ຫຼົງເຫຼືອຄວາມລື່ນໄຫຼ, ໄປລວງດຽວຄືແຕ່ກ່ອນອີກ, ບັນດານັກປະພັນໄດ້ນໍາເອົາຄວາມເປັນຈິງເຂົ້າໃນບົດປະພັນ ດ້ວຍຫຼາຍແງ່ມຸມ, ໃນນັ້ນມີທັງຄວາມເສຍຫາຍແລະການທໍລະຍົດຂອງກະໂຕພະນັກງານ ບັງຄັບບັນຊາ ຕໍ່ໜ້າຄວາມດຸເດືອດ, ຄວາມພິລະອາດຫານ ຂອງການຕໍ່ສູ້. ແຕ່ວ່າ ບົດເລື່ອງບັນທຶກຈະສາມາດປະສົບຜົນສໍາເລັດອັນແທ້ຈິງໄດ້ ກໍ່ຕໍ່ເມື່ອມັນສ່ອງແສງໄດ້ຫຼາຍບັນຫາຂອງຊີວິດສັງຄົມ - ນັບແຕ່ແນວທາງ, ນະໂຍບາຍທີ່ບໍ່ສອດຄ່ອງ ຕະຫຼອດຮອດບັນດາຕົວແບບຂອງຜູ້ຄົນທີ່ບໍ່ສອດຄ່ອງກັບສະພາບຄວາມເປັນຈິງໃໝ່ພາຍຫຼັງສົງຄາມ... ບົດສາລະຄະດີຄໍ່າຄືນມື້ນັ້ນ...ຄືນມື້ໃດ ຂອງ ຟຸ່ງຢາໂຫຼກ ທີ່ຂຽນກ່ຽວກັບການເກັບພາສີ ອາກອນຢູ່ແຂວງແທັງຫົວ ລົງພິມໃນໜັງສືພິມສິລະປະວັນນະຄະດີ ກໍ່ປຽບສະເໝືອນສຽງເຕືອນໄພກ່ຽວກັບພະຍາດ “ອາດຍາສິດໃໝ່” ທີ່ກົດດັນປະຊາ ຊົນຜູ້ທຸກຍາກ. ບົດສາລະຄະດີຫຼາຍໆບົດຕໍ່ມາກ່ຽວກັບບັນດາປະກົດການພິເສດທີ່ເຕັມໄປດ້ວຍລັກສະນະສະຖານະການ ເຊັ່ນ: ຜູ້ຍິງຄູ້ເຂົ່າ (ໂດຍ ເຈິ່ນຂັກ), ສັດຈະທໍາ, ຈົ່ງຢ່າຫຼົງລືມຜູ້ໃດ (ໂດຍ ເລິມທິແທັງຮ່າ), ລະບຽບການຂອງຜູ້ເປັນຄົນທີ່ຍັງມີຊີວິດ (ໂດຍ ມິງຈວ້ຽນ)... ກໍາເນີດເກີດຂຶ້ນເພື່ອສ່ອງແສງເຖິງບັນດາບັນຫາທີ່ຍັງຄົງຄ້າງ, ທວງໃຫ້ມີກົນໄກອັນເໝາະສົມ ແລະສັງຄົມຕ້ອງປັບປຸງແກ້ໄຂດ້ວຍຫຼາຍແງ່ມຸມ, ພິ ເສດແມ່ນບັນດາການຕີລາຄາອັນຫຼັກແຫຼມທາງດ້ານກົດໝາຍ, ນະໂຍບາຍ, ບັນດາຄວາມຜິດພາດ ແລະບັນຫາທີ່ຍັງຄ້າງຄາ ຂອງນະໂຍບາຍ, ກົນໄກໃນລະດັບມະຫາພາກ. ຢູ່ໃນແງ່ມຸມນີ້, ວັນນະຄະດີພ້ອມໆກັບຂ່າວສານ ໄດ້ປະກອບສ່ວນສໍາຄັນໃນພາລະກິດປ່ຽນແປງໃໝ່ ຂອງປະເທດຊາດ, ສາມາດຄົ້ນພົບ ແລະແກ້ໄຂບັນດາຈຸດອ່ອນ, ຂໍ້ຄົງຄ້າງ, ບັນຫາຍາກທີ່ຈະແກ້ໄຂຂອງສັງຄົມ ເພື່ອຕອບສະໜອງຕໍ່ຄວາມຮຽກຮ້ອງຂອງພາລະກິດປ່ຽນແປງໃໝ່, ຄວາມຕ້ອງການໃນການເຊື່ອມໂຍງພາກພື້ນ ແລະສາກົນ.
ໃນວັນທີ 16 ມັງກອນ 2012, ຄະນະບໍລິຫານງານສູນກາງພັກ ສະໄໝທີ XI ໄດ້ອອກມະຕິສະບັບເລກທີ 12-ມຕ/ສກພ (ມະຕິກອງປະຊຸມສູນກາງພັກເທື່ອທີ 4 ສະໄໝທີ XI) ວ່າດ້ວຍ “ບາງບັນຫາຮີບດ່ວນໃນການກໍ່ສ້າງພັກໄລຍະປັດຈຸບັນ”. ຕະຫຼອດ 4 ປີກວ່າທີ່ຜ່ານມາ, ຄະນະບໍລິຫານສູນກາງພັກສະໄໝທີ XII ໄດ້ສືບຕໍ່ປະກາດໃຊ້ມະຕິກອງປະຊຸມສູນກາງພັກສະບັບເລກທີ 04-ມຕ/ສກພ ວ່າດ້ວຍ “ການເພີ່ມທະວີວຽກງານກໍ່ສ້າງ, ປັບປຸງພັກ; ສະກັດກັ້ນ, ຕີຖອຍການເສື່ອມທາດ ເສຍຄຸນທາງດ້ານແນວຄິດ-ການເມືອງ, ຄຸນສົມບັດ, ແບບແຜນດໍາລົງຊີວິດ, ການ “ຜັນປ່ຽນເອງ”, “ຫັນປ່ຽນເອງ” ພາຍໃນພັກ”. ບັນດາມະຕິເຫຼົ່ານີ້ປຽບດັ່ງກະແສລົມທີ່ສົດໃສ ແລະເຂັ້ມແຂງ, ເພີ່ມເຕີມພະລັງງານໃຫ້ການປະດິດຄິດແຕ່ງແກ່ນັກສິນລະປິນ. ຄວາມເປັນຈິງຈາກບັນດາ “ມຸມມືດທີ່ຖືກປິດບັງ, ເຊື່ອງຊ້ອນ” ໄດ້ຮັບຄວາມເອົາໃຈໃສ່ຫຼາຍກວ່າເກົ່າຈາກບົດສາລະຄະດີ. ໄພສໍ້ລາດບັງຫຼວງດ້ວຍບັນດາອຸບາຍລາຍລ່ຽມອັນເລິກແລບແນບນຽນ ແລະບັງອາດ; ປະກົດການຫຍໍ້ທໍ້ສັງຄົມ ເຊັ່ນ: ຢາເສບຕິດ, ໂສເພນີ, ການຄ້າມະນຸດຂ້າມຊາຍແດນ...; ບັນຫາມົນລະພິດ, ການຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ... ໄດ້ຖືກນໍາສະເໜີເປັນຈໍານວນຫຼວງຫຼາຍ, ອັນເປັນການປະກອບສ່ວນຢ່າງຕັ້ງໜ້າຂອງບົດສາລະຄະດີ.
ຄຽງຄູ່ກັບສອງເລື່ອງລາວແຫ່ງຄວາມເປັນຈິງກ່າວມາຂ້າງເທິງ, ບັນດາປັດໄຈໃໝ່, ອັນພົ້ນເດັ່ນ ແລະກ້າວໜ້າທີ່ປະກົດຂຶ້ນໃນຊີວິດສັງຄົມ ໄດ້ຮັບຄວາມເອົາໃຈໃສ່ຈາກ ບົດສາລະຄະດີຮ່ວມສະໄໝ. ນັ້ນແມ່ນແບບຢ່າງຂອງບັນດາປັນຍາຊົນທີ່ຫຼົງໄຫຼໃນການນຶກຄິດປະດິດສ້າງ ແລະບັນດາຜູ້ອອກແຮງງານທີ່ແທ້ຈິງທີ່ໄດ້ບືນຕົວສ້າງຮັ່ງຄູນມີ ດ້ວຍຄວາມກ້າຫານ, ຄວາມຂະຫຍັນຂັນເຂື່ອນ ແລະການປະດິດສ້າງ; ແມ່ນການອຸທິດທີ່ໃຫຍ່ຫຼວງ, ຄວາມເສຍສະຫຼະອັນງຽບໆຂອງເຫຼົ່າທະຫານນັກຮົບ; ແມ່ນມຸມມອງທີ່ເຕັມໄປດ້ວຍລັກສະນະເມດຕາຈິດ ໃນການຕໍ່ສູ້ເອົາຊະນະກັບໂຊກຊາຕາຂອງຄົນພິການ; ແມ່ນການຟື້ນຄືນຊີບທີ່ໜ້າຫັດສະຈັນ ຂອງບັນດາຜືນດິນທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບອັນໜັກໜ່ວງຈາກ “ຮ່າລູກລະເບີດ” ໃນສະໄໝສົງຄາມ, ບັນດາການປ່ຽນແປງທີ່ຕັ້ງໜ້າບົນເສັ້ນການພັດທະນາ ແລະການເຊື່ອມໂຍງ... ບົດສາລະຄະດີໄດ້ສະແດງຄວາມເຊື່ອໝັ້ນໃນການນໍາພາຂອງພັກ, ກ່ຽວກັບຊີວິດ ແລະອະນາຄົດຂອງປະເທດ.
ບົດແຕ່ງ ກໍ່ເປັນອີກປະເພດວັນນະຄະດີໜຶ່ງ ທີ່ໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມຫຼາຍທີ່ສຸດ ໃນຊຸມປີຕົ້ນສະຕະວັດທີ 21. ຖັນແຖວນັກປະພັນທີ່ຂຽນບົດແຕ່ງ ກໍ່ມີກໍາລັງເຂັ້ມແຂງ ທີ່ສຸດ. ໃນໄລຍະຕົ້ນມີ ຮວ່າງຝູຫງັອກເຕື່ອງ, ເຖມາກ, ຕໍ່ມາມີ ຫງວຽນກວາງຖ່ຽວ, ຫງວຽນຫວຽດຮ່າ, ຖ້າວຫ້າວ (ຟານທິວ່າງແອັງ)... ພົ້ນເດັ່ນກວ່າໝູ່ແມ່ນບັນດາ ບົດແຕ່ງ ທີ່ດີເລີດ ເຊິ່ງໄດ້ນໍາສະເໜີເຖິງຫຼາຍຕໍ່ຫຼາຍດ້ານຂອງການດໍາລົງຊີວິດ, ໃນນັ້ນ ມີຫົວເລື່ອງໜຶ່ງທີ່ເປັນຫົວເລື່ອງໃໝ່ - ນິເວດເມດຕາຈິດ - ຂອງບັນດານັກປະພັນ ເຊັ່ນ: ຮວ່າງຝູຫງັອກເຕື່ອງ (ລົມກັນຍາມຢູ່ລ້າ, ຄົນມັກຫຼິ້ນ, ຖິ່ນສາວງາມ...), ຫງວຽນກວາງຖ່ຽວ (ກິ່ນອາຍຂອງຄວາມຊົງຈໍາ, ມໍລະດົກຊີວິດແຫ່ງດິນແດນທັງລອງ, ຄົນທີ່ລາຈາກນະຄອນ, ລົມເລື່ອງກ່ຽວກັບຕົ້ນໄມ້ທີ່ຕາຍແລ້ວ...) ໄດ້ຕອບສະໜອງຄວາມຕ້ອງການ ຂອງຜູ້ອ່ານຮ່ວມສະໄໝໃນການຮຽນຮູ້ກ່ຽວກັບຊີວິດຂອງພວກເຂົາ.
ເວົ້າເຖິງວັນນະຄະດີປະເພດຄໍາຮ້ອຍແກ້ວຮ່ວມສະໄໝ, ບໍ່ອາດທີ່ຈະບໍ່ເວົ້າເຖິງການປົນເປກັນໃນຫຼາຍໆປະເພດ ເໝືອນກັບວ່າເປັນເອກະລັກອັນໜຶ່ງຂອງວັນນະຄະດີໄລຍະນີ້, ນັ້ນແມ່ນລັກສະນະບົດເລື່ອງບັນທຶກຢູ່ໃນນະວະນິຍາຍ ແລະນິຍາຍສັ້ນ; ລັກສະນະບົດກະວີຢູ່ໃນນິຍາຍ, ລັກສະນະນິຍາຍຢູ່ໃນບົດເລື່ອງບັນທຶກ. ລະດັບຄວາມມົວມືດລະຫວ່າງປະເພດຕ່າງໆ ແລະການເຈື່ອປົນ ຂອງບັນດາສໍານວນພາສາ, ປະເພດຕ່າງໆ ໃນບົດປະພັນໜຶ່ງໆ ໄດ້ສ້າງເປັນສັນຍາລັກພິເສດໃນວັນນະຄະດີຄຳເລົ່າເລື່ອງປະຫວັດຮ່ວມສະໄໝ.
ອີກບັນຫາໜຶ່ງທີ່ໄດ້ຮັບຄວາມເອົາໃຈໃສ່ເປັນພິເສດ ໃນການຄົ້ນຄວ້າ ແລະການວິຈານວັນນະຄະດີ ແມ່ນການປະກົດຕົວຂຶ້ນ ຂອງວັນນະຄະດີ “ຫຼັງສະໄໝໃໝ່” ຢູ່ໃນວັນນະຄະດີຮ່ວມສະໄໝຫວຽດນາມ. ໂດຍອີງໃສ່ “ສັນຍາລັກທີ່ມີລັກສະນະຊັກນໍາ” ຂອງການປ່ຽນແປງໃໝ່, ນັກວິຈານຈໍານວນໜຶ່ງໃຫ້ທັດສະນະວ່າ ໄດ້ປະກົດມີທ່າອຽງຫຼັງສະໄໝໃໝ່ຢູ່ໃນວັນນະຄະດີພາຍຫຼັງປີ 1986. ບັນດາຜູ້ທີ່ນໍາເອົາການປ່ຽນແປງໃໝ່ມາສູ່ວັນນະຄະດີຮ່ວມສະໄໝທັງເປັນບັນດາຜູ້ທີ່ຊຸກຍູ້ໃຫ້ທ່າອ່ຽງຫຼັງທັນສະໄໝກໍາເນີດເກີດຂຶ້ນ ແລະຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງໄວວາ. ເຫັນໄດ້ວ່າ ບັນດາສັນຍາລັກຂອງທ່າອຽງ “ຫຼັງສະໄໝໃໝ່” ຍິ່ງມີຄວາມກະຈ່າງແຈ້ງຂຶ້ນຕື່ມ ໃນບັນດາການປະດິດແຕ່ງໃນໄລຍະທ້າຍການເຄື່ອນໄຫວຂອງ ຫງວຽນມິງເຈົາ (ຕະຫຼາດຢ໋າດ, ປ່າຫຍ້າເລົາ, ລໍາເຮືອຢູ່ນອກຝັ່ງ...). ສໍາຜັດຖານຂອງ “ຫຼັງສະໄໝໃໝ່” ໃນການປະພັນແຕ່ງໄດ້ສະແດງອອກຢູ່ໃນ “ການແຕກຫັກ” ໃດໜຶ່ງຂອງລະບຽບສັງຄົມ, ໃນວິກິດການຄວາມເຊື່ອໃນລະດັບໃດໜຶ່ງຂອງມະນຸດ... ສິ່ງດັ່ງກ່າວນີ້ ໄດ້ສະແດງອອກຢ່າງຈະແຈ້ງສົມຄວນຢູ່ໃນບັນດາບົດນິຍາຍສັ້ນ ຂອງ ຫງວຽນຮຸຍຖ້ຽວ ເຊັ່ນ: ນາຍພົນຮັບບໍານານ, ບໍ່ມີເຈົ້າຊີວິດ, ເກືອຂອງປ່າ, ລຸກສາວຂອງເທບພະເຈົ້ານ້ຳ.... ແລະຢູ່ໃນບົດປະພັນຂອງນັກປະພັນອື່ນໆ ອີກຈໍານວນໜຶ່ງ. ດ້ວຍເຫດນັ້ນ, ມະນຸດຈິ່ງໄດ້ກາຍເປັນ “ຄວາມໜ້າສົງສານ”, ຜິດກັບຄວາມຈິງ, ຄວາມສວຍງາມມີໜ້ອຍ, ຫາກມີກໍ່ຂ້ອນຂ້າງອ່ອນແອທີ່ສຸດ ແລະຄົງຕົວຢູ່ໃນສະພາວະທັງໂສກເສົ້າ ທັງຕະຫຼົກປົນເປກັນ. ບັນດາການສະແດງອອກຂອງລັດທິນິລະພານນິຍົມຫຼັງທັນສະໄໝ, ການຕົກຕໍ່າຂອງຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍສັງຄົມແລະຄອບຄົວ, ຄວາມເສື່ອມເສຍກິດຕິຄຸນມະນຸດ, ຄວາມເສື່ອມຊາມຄຸນສົມບັດ, ຄວາມໂດດດ່ຽວດຽວດາຍ ຂອງມະນຸດ ຢູ່ໃນໂລກຂອງຕົນເອງ...
ວັນນະຄະດີຫຼັງທັນສະໄໝ ໄດ້ຮັບທັງຜົນກະທົບຈາກວັນນະຄະດີຕາເວັນຕົກ ແລະ ມີທັງລັກສະນະເກີດຂຶ້ນຈາກພາຍໃນ. ແຕ່ວ່າ “ຫຼັງທັນສະໄໝ” ໃນວັນນະຄະດີຫວຽດນາມ ກໍ່ຄ້າຍຄືກັບຫຼາຍໆກະແສວັນນະຄະດີ, ວັດທະນະທໍາອື່ນໆ, ເມື່ອເຂົ້າມາຫວຽດນາມແລ້ວກໍ່ບໍ່ແມ່ນວ່າຈະມີລັກສະນະເດັດຂາດ, ໝາຍວ່າມັນບໍ່ມີຄຸນລັກສະນະຄົບຖ້ວນຂອງ “ຫຼັງສະໄໝໃໝ່” ຕາເວັນຕົກ. ຍາກທີ່ຈະບົ່ງຊີ້ໄດ້ວ່າ ບຸກຄົນໃດທີ່ເປັນນັກປະພັນ, ນັກກະວີຫຼັງທັນສະໄໝ “ທີ່ແທ້ຈິງ” ໃນວັນນະຄະດີຮ່ວມສະໄໝຫວຽດນາມ. ແບບວິທີຂອງນັກປະພັນຮ່ວມສະໄໝຫວຽດນາມມີການປະສົມປະສານລະຫວ່າງປະເພນີແລະຄວາມທັນສະໄໝ, ລະຫວ່າງຄວາມທັນສະໄໝແລະຫຼັງສະໄໝໃໝ່, ລະຫວ່າງຮູບແບບການຂຽນແບບເກົ່າ ແລະການໃຊ້ກົນລະວິທີທາງສິລະປະຫຼັງສະໄໝໃໝ່ ເຂົ້າໃນການປະດິດແຕ່ງ. ເວົ້າເຖິງຜົນສໍາເລັດຂອງວັນນະຄະດີຮ່ວມສະໄໝຫວຽດນາມ ແມ່ນບໍ່ອາດຈະບໍ່ເວົ້າເຖິງການປະກອບສ່ວນທີ່ເຖິງວ່າຈະຖະໜອມຖ່ອມຕົວ ແຕ່ກໍ່ໄດ້ຮັບຄວາມເອົາໃຈໃສ່ຈາກບັນດານັກປະພັນຫວຽດນາມຢູ່ຕ່າງປະເທດຫຼາຍທີ່ສຸດ ເຊັ່ນ: ຫງວຽນວັນເທາະ, ຫງວຽນທິຮວ່າງ, ງວຽນຊາ, ຫງວຽນຖຸ້ຍຫວູ, ຫງວຽນບ໋າຈຸງ, ຮວ່າງເຄີ້ຍຟອງ, ຫງວຽນຟານເກ໋ວມາຍ...
ຄຽງຄູ່ກັບຄວາມພະຍາຍາມ ແລະຜົນສໍາເລັດກ່າວມາຂ້າງເທິງນີ້, ວັນນະຄະດີຫວຽດນາມຮ່ວມສະໄມ ກໍ່ເກີດມີທ່າອຽງ ຫຼື ຫຼົງລືມ, ຫຼືເຈດຕະນາອອກຈາກກະແສຕົ້ນຕໍ, ຜິດດ່ຽງ ແລະ ຜິດພາດ. ນັກປະພັນຈໍານວນໜຶ່ງໄດ້ຕີລວາດກວາດພຽງ, ຫຼົງລືມ ລະຫວ່າງສົງຄາມແຫ່ງຄວາມເປັນທໍາ ແລະ ສົງຄາມໄຮ້ຄວາມເປັນທໍາ, ສົງຄາມຮຸກຮານ ແລະ ສົງຄາມຕ້ານການຮຸກຮານ. ພັນລະນາເຖິງສົງຄາມສັກສິດຂອງປະເທດຄືກັບວ່າເປັນສົງຄາມກາງເມືອງ. ຄົນຈໍານວນໜຶ່ງກໍ່ອາດຈະເປີດເຜີຍ, ຫຼືພາດພິງເຖິງ, ໂຈມຕີລະບອບ, ປະຕິເສດການນໍາພາຂອງພັກຕໍ່ກັບສິລະປະວັນນະຄະດີ, ຕັ້ງຄຳຖາມຮຽກທວງວ່າ “ສະຕິປັນຍາຂອງນັກປະພັນຢູ່ໃສ?”, ກະຕຸກຍຸແຍ່ໃຫ້ນັກສິລະປິນ “ຟື້ນສະຕິ”, “ສາລະພາບໂທດ”, “ປະລະລັດທິສັງຄົມນິຍົມ”. ປຶ້ມຈໍານວນໜຶ່ງມີເນື້ອໃນຜິດເຂວ, ຄຸມເຄືອ, ຕີລາຄາຊີວິດແບບມືດມົນ, ແນວຄິດຕາຍຕົວ, ກໍ່ໃຫ້ເກີດຄວາມລະແວງສົງໃສໃນຫຼາຍລະດັບແຕກຕ່າງກັນຕໍ່ກັບຜູ້ອ່ານ, ຊໍ້າບໍ່ໜໍາ ປຶ້ມຈຳນວນໜຶ່ງຍັງມີເນື້ອໃນບໍ່ຖືກຕ້ອງ, ບິດເບືອນປະຫວັດສາດ, ໃສ່ຮ້າຍປ້າຍສີລັດທິສັງຄົມນິຍົມ ຂອງຕ່າງປະເທດ ທີ່ໄດ້ຮັບການແປ, ພິມຈໍານໜ່າຍ ຫຼື ລັກລອບແຈກຢາຍ ຢູ່ຫວຽດນາມ...
ວັນທີ 3 ມີນາ 2014, ຢູ່ພາຍໃນປະເທດຫວຽດນາມ, ນັກປະພັນຊື່ວ່າ ງວຽນງ້ອກ ໄດ້ປະກາດສ້າງຕັ້ງອັນທີ່ເອີ້ນວ່າ ຄະນະຂົນຂວາຍສ້າງຕັ້ງ “ກຸ່ມນັກປະພັນເອກະລາດຫວຽດນາມ” ຂຶ້ນຢ່າງເປີດເຜີຍ - ເຊິ່ງເປັນການຈັດຕັ້ງໜຶ່ງທີ່ບໍ່ຖືກກົດໝາຍ, “ປະກາດວ່າ” ນີ້ແມ່ນການຈັດຕັ້ງ “ສັງຄົມພົນລະເຮືອນ, ຮັກຫອມອາຊີບ, ເປັນເອກະລາດ ແລະ ບໍ່ຂຶ້ນກັບທຸກລະບົບການຈັດຕັ້ງ ແລະ ກົດບັນຢັດໃນປະເທດ ແລະ ນອກປະເທດຢ່າງສິ້ນເຊີງ”. ສະມາຊິກຈໍານວນໜຶ່ງແມ່ນຜູ້ທີ່ມີ “ຊື່ສຽງ” ໃນການໂຈມຕີ, ໃສ່ຮ້າຍປ້າຍສີລະບອບປົກຄອງຂອງຫວຽດນາມ ເຊັ່ນ: ຮ່າສີຟູ, ເຈົາຊວັນຊຽນ, ຫວູທືຮຽນ...
ໃນຄວາມເປັນຈິງແລ້ວ, ຊີວິດວັນນະຄະດີໃນຊຸມປີມໍ່ໆມານີ້ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ບັນດາການປະດິດແຕ່ງທີ່ຂຶ້ນກັບທ່າອຽງມີເຈດຕະນາອອກຈາກກະແສຕົ້ນຕໍ, ຜິດເຂວ ແລະຜິດພາດ - ຄືກັບຄວາມຈໍາເປັນ - ຈະຖືກ “ແຈ້ງຈັບຕາຍ” ໂດຍໄວໃນຈິດສໍານຶກ ຂອງຜູ້ອ່ານທີ່ແທ້ຈິງ; ບັນດາການຈັດຕັ້ງທີ່ບໍ່ຖືກກົດໝາຍຈະບໍ່ມີຜືນດິນໃຫ້ຢູ່ອີກຕໍ່ໄປ ທາງດ້ານກົດໝາຍ ແລະ ອາຊີບ./.
--------------------
ບົດນີ້ໄດ້ລົງພິມໃນວາລະສານກອມມູນິດ, ສະບັບທີ 945 (ເດືອນກໍລະກົດ 2020)
