ວກ.ອອນໄລ - ການລະເມີດຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ແມ່ນບັນຫາທີ່ເຈັບປວດພໍສົມຄວນຢູ່ປະເທດຫວຽດນາມໃນປະຈຸບັນ ດ້ວຍການສະແດງອອກທີ່ແຕກຕ່າງກັນ. ການຊອກຫາແລະນຳໃຊ້ວິທີແກ້ໄຂທີ່ມີປະສິດທິຜົນ ແນໃສ່ປ້ອງກັນແລະກີດກັ້ນສະຖານະການນີ້ ກຳລັງເປັນເລື່ອງຮີບດ່ວນກວ່າເວລາໃດໝົດ ເພື່ອຮັບປະກັນຄວາມເຂັ້ມງວດ, ຄວາມບໍລິສຸດແລະຍຸດຕິທຳ ຂອງວິທະຍາສາດ.
ເພີ່ມທະວີການແລກປ່ຽນແລະແບ່ງປັນບົດຮຽນ ໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ລະຫວ່າງຄົນຮຸ່ນກ່ອນກັບນັກຄົ້ນຄວ້າໜຸ່ມ (ພາບ: iuh.edu.vn)
ພາບລວມຂອງຄວາມຊື່ສັດທາງວິຊາການ ແລະ ຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ
ຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາເນື້ອໃນພື້ນຖານຂອງຄວາມຊື່ສັດທາງວິຊາການ, ດ້ວຍຄຸນຄ່າຫຼັກຄືຄວາມຊື່ສັດສຸຈະລິດແລະຄວາມທ່ຽງຕົງໃນການເຄື່ອນໄຫວຕ່າງໆທາງວິຊາການ, ເຊັ່ນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ, ການສິດສອນ, ການຮຽນຮູ້...ເຊິ່ງໄດ້ມີການສົນທະນາເປັນເວລາດົນນານໃນໂລກ. ຄຳສັບຄວາມຊື່ສັດທາງວິຊາການ (academic integrity) ໂດຍສາດສະດາຈານ ໂດນັນ ມັກເຄບ ຈາກມະຫາວິທະຍາໄລທຸລະກິດ ຣັດຕະເກີດ ລິເລີ່ມຄັ້ງທຳອິດໃນບົດລາຍງານການສຳຫຼວດທີ່ມີຫົວຂໍ້ “ການສໍ້ໂກງໃນສະຖາບັນການສຶກສາ: ທົດສະວັດແຫ່ງການຄົ້ນຄວ້າ” (Cheating in the Academic Institutions: A Decade of Research) ທີ່ລົງພິມໃນວາລະສານ Ethics & Behaviors ໃນປີ 2001(1). ມາຮອດດຽວນີ້, ໄດ້ມີການຄົ້ນຄວ້າວິໄຈອື່ນໆອີກຫຼາຍຢ່າງ ກ່ຽວກັບຄວາມຊື່ສັດທາງວິຊາການ ເຊິ່ງໄດ້ຮັບການຄົ້ນຄວ້າແລະຈັດພິມມາແລ້ວ.
ເຖິງວ່າຄວາມຊື່ສັດ (integrity) ແລະວິຊາການ (academic) ຖືກຕີຄວາມໝາຍດ້ວຍຫຼາຍວິທີທີ່ຕ່າງກັນກໍ່ຕາມ, ແຕ່ເບິ່ງລວມແລ້ວ, ສາມາດເຂົ້າໃຈວ່າ ຄວາມຊື່ສັດທາງວິຊາການແມ່ນຄວາມຊື່ສັດ, ສຸຈະລິດ, ທ່ຽງຕົງ, ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບ ໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ, ການຮຽນຮູ້, ການສິດສອນ... “ຄວາມຊື່ສັດທາງວິຊາການແມ່ນວິທີການປະພຶດຕົວຢ່າງທ່ຽງຕົງແລະສຸຂະລິດໃນການເຄື່ອນໄຫວທາງວິຊາການ, ລວມທັງການເຄື່ອນໄຫວທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບການຮຽນຮູ້, ການສິດສອນ, ການຄົ້ນຄວ້າ, ກໍ່ຄືການແຕ່ງ ການປະດິດສ້າງອື່ນໆ”(2). ສາມາດຖືວ່ານີ້ແມ່ນໜຶ່ງໃນນິຍາມທີ່ຂ້ອນຂ້າງສົມບູນ ແລະກວມລວມເນື້ອໃນຂອງຄຳສັບຄວາມຊື່ສັດທາງວິຊາການ.
ຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາເນື້ອໃນພື້ນຖານຂອງຄວາມຊື່ສັດທາງວິຊາການເວົ້າລວມ. ປະລິນຍາເອກ ແອນ ນິໂກນ ເຄດໂບນ, ຮອງຜູ້ອຳນວຍການດ້ານການພັດທະນາວຽກງານການຄົ້ນຄວ້າ ທີ່ສຳນັກງານການຄົ້ນຄວ້າແລະນະວັດຕະກຳ ຂອງມະຫາວິທະຍາໄລ ເວີຈີເນຍ ຄອມມອນເວນ (ໜຶ່ງໃນ 100 ມະຫາວິທະຍາໄລຄົ້ນຄວ້າທີ່ສຳຄັນຂອງອາເມລິກາ) ໃຫ້ທັດສະນະວ່າ: “ຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າແມ່ນຄຳໝັ້ນສັນຍາສ່ວນຕົວ (ຂອງນັກຄົ້ນຄວ້າ) ຕໍ່ມາດຕະຖານທີ່ຊື່ສັດທາງດ້ານຄວາມຮູ້ແລະຄວາມຮັບຜິດຊອບສ່ວນບຸກຄົນ ທີ່ປະກອບດ້ວຍມາດຕະຖານຄວາມໄວ້ວາງໃຈແລະຖືກຕ້ອງຕາມກົດໝາຍ”(3). ເບິ່ງລວມ, ສາມາດເຂົ້າໃຈວ່າ ຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດຢູ່ນີ້ແມ່ນຄວາມຊື່ສັດສຸຈະລີດ, ທ່ຽງຕົງ ແລະ ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ.
ຈາກຄວາມເຂົ້າໃຈດັ່ງກ່າວ, ສາມາດຢືນຢັນໄດ້ວ່າ ຄວາມຊື່ສັດແມ່ນຄຸນນະພາບດ້ານຈະລິຍະທຳທີ່ສຳຄັນແລະຈຳເປັນທີ່ສຸດ ໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດເວົ້າສະເພາະ ແລະ ໃນບັນດາການເຄື່ອນໄຫວທາງດ້ານວິຊາການເວົ້າລວມ (ການຄົ້ນຄວ້າ, ການສິດສອນ, ການຮຽນຮູ້...). ຕາມຄວາມເຫັນຂອງປະລິນຍາເອກ ມາຍເກິນ ບ. ເພົາແຊນ - ສາດສະດາຈານສາຂາອຸດົມສຶກສາແລະນັກສຶກສາ ຈາກມະຫາວິທະຍາໄລ ໄອໂອວາ (ອາເມລິກາ), “ຄວາມຊື່ສັດແມ່ນພື້ນຖານຂອງຄວາມເຊື່ອໝັ້ນຂອງປະຊາຊົນຕໍ່ລະບົບການຄົ້ນຄວ້າວິຊາການທັງໝົດ,... ແມ່ນພື້ນຖານເພື່ອສືບຕໍ່ລົງທຶນເຂົ້າໃນການຄົ້ນຄວ້າ, ກໍ່ຄືເພື່ອນຳໃຊ້ຜົນການຄົ້ນຄວ້າໃນການຕັດສິນຕົກລົງ”(4).
ວິທະຍາສາດທີ່ແທ້ຈິງຈະບໍ່ເຕີບໃຫຍ່ໄດ້ ຖ້ານັກຄົ້ນຄວ້າບໍ່ຊື່ສັດ, ສຸຈະລິດ ທ່ຽງຕົງ ແລະ ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບຕໍ່ການຄົ້ນຄວ້າຂອງຕົນເອງ. ຄວາມຊື່ສັດສຸຈະລິດ, ທ່ຽງຕົງໃນການຄົ້ນຄວ້າແມ່ນບັນດາຄຸນຄ່າພື້ນຖານ ເພື່ອໃຫ້ນັກວິທະຍາສາດ, ນັກຄົ້ນຄວ້າສາມາດຊອກຫາ, ຄົ້ນເຜີຍຄຸນຄ່າໃໝ່ຮັບໃຊ້ໃຫ້ແກ່ການພັດທະນາ ແລະຄວາມກ້າວໜ້າຂອງມະນຸດຊາດເວົ້າລວມ. ຫາກບໍ່ມີຄຸນສົມບັດເຫຼົ່ານີ້, ການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດຈະ “ຢຸດຢູ່ກັບບ່ອນ”, ຊ້ຳພັດຍັງຖອຍຫຼັງ ເມື່ອມັນພຽງແຕ່ເຮັດການຄັດລອກ, “ການລັກຄວາມຄິດ”, “ການລັກຄັດລອກຜົນການຂຽນແຕ່ງ”, ການປັ້ນແຕ່ງ...ນັ້ນກໍ່ແມ່ນປະກົດການຂອງການລະເມີດຢ່າງຮ້າຍແຮງຕໍ່ຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດເວົ້າສະເພາະ ແລະ ລະເມີດຄວາມຊື່ສັດທາງວິຊາການເວົ້າລວມ.
ປະກົດການບາງຢ່າງ ຂອງການລະເມີດຄວາມຊື່ສັດທາງວິຊາການ ໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ຢູ່ຫວຽດນາມໃນປະຈຸບັນ
ເມື່ອເວົ້າເຖິງຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດຢຸ່ຫວຽດນາມໃນປະຈຸບັນ ສາມາດຢືນຢັນໄດ້ວ່າ ນັກວິທະຍາສາດ ນັກຄົ້ນຄວ້າສ່ວນຫຼາຍ ມີຄວາມຮັບຮູ້ກ່ຽວກັບຄວາມຈຳເປັນໃນການຮັກສາຄວາມຊື່ສັດສຸຈະລິດ, ທ່ຽງຕົງໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ເພື່ອຊຸກຍູ້ການພັດທະນາວິທະຍາສາດ, ກ້າວເຖິງການກໍ່ສ້າງວິທະຍາສາດທີ່ແທ້ຈິງ. ເພາະສະນັ້ນ, ໂຄງການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດສ່ວນຫຼາຍ ຂອງນັກວິທະຍາສາດຫວຽດນາມ ຍັງຮັບປະກັນຄວາມຊື່ສັດແລະຄວາມຈະແຈ້ງໃນທຸກດ້ານຂອງການຄົ້ນຄວ້າ.
ແຕ່ໃນເວລາທີ່ຜ່ານມາ, ຍັງມີນັກຄົ້ນຄວ້າ ນັກວິທະຍາສາດຈຳນວນບໍ່ໜ້ອຍທີ່ໄດ້ລະເມີດຢ່າງຮ້າຍແຮງຕໍ່ຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ. ການລະເມີດຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດສະແດງອອກຢ່າງຫຼາກຫຼາຍທີ່ສຸດ, ໃນນັ້ນຫຼາຍທີ່ສຸດແມ່ນ ການລັກຄັດລອກຜົນການຂຽນແຕ່ງ ແລະ ການປັ້ນແຕ່ງໃນການຄົ້ນຄວ້າ.
ການລັກຄັດລອກຜົນການຂຽນແຕ່ງ ແມ່ນການຄັດລອກແນວຄວາມຄິດ, ພາສາ, ການສະແດງອອກຂອງຜູ້ອື່ນ (ບໍ່ໄດ້ມີການລະບຸແຫຼ່ງທີ່ມາ) ແລະ ເວົ້າວ່າມັນຖືກສ້າງຂຶ້ນໂດຍຕົວເອງ, ແມ່ນຜົນການຄົ້ນຄວ້າຂອງຕົວເອງ; ການກະທຳເຫຼົ່ານີ້ຖືກຖືວ່າເປັນ “ການລັກຄັດລອກ”. ນີ້ແມ່ນຄວາມບໍ່ຊື່ສັດທາງວິຊາການທີ່ຮ້າຍແຮງໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ.
ການລັກຄັດລອກຜົນການຂຽນແຕ່ງແມ່ນບັນຫາຮ້າຍແຮງໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດຢູ່ຫວຽດນາມໃນປະຈຸບັນ. “ການລັກຄັດລອກ" ໄດ້ແຜ່ຂະຫຍາຍໃນຫຼາຍໂຄງການຄົ້ນຄວ້າ ເຊິ່ງສາມາດພົບໄດ້ງ່າຍໃນບົດແຕ່ງຈົບຊັ້ນ, ໃນວິທະຍານິພົນຂອງນັກຮຽນນັກສຶກສາຫຼາຍຄົນຢູ່ສະຖານທີ່ຝຶກອົບຮົມໃນທົ່ວປະເທດ. ບົດແຕ່ງຈົບຊັ້ນ, ວິທະຍານິພົນຂອງນັກຮຽນຄົນນີ້ຄ້າຍຄືກັບບົດແຕ່ງຈົບຊັ້ນ, ວິທະຍານິພົນຂອງນັກຮຽນຄົນອື່ນໆ. ວິທະຍານິພົນບາງສະບັບໄດ້ຄັດລອກເອົາຫຼາຍໜ້າຈາກບົດຄົ້ນຄວ້າທີ່ໄດ້ລົງພິມໃນວາລະສານພິເສດ ໂດຍບໍ່ມີການລະບຸແຫຼ່ງທີ່ມາ, ຊ້ຳຍັງມີບາງກໍລະນີທີ່ວິທະຍານິພົນຖືກຄັດລອກມາຈາກຜົນງານການຄົ້ນຄວ້າຂອງຜູ້ອື່ນຢ່າງສົມບູນ.
ໃນຫຼາຍໂຄງການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ, ເຊັ່ນ ບົດຄົ້ນຄວ້າທີ່ລົງໃນວາລະສານ, ປຶ້ມໜັງສືສະເພາະຂະແໜງ, “ການລັກຄັດລອກ” ບໍ່ແມ່ນເລື່ອງແປກ. ໃນບົດຄວາມ "ແຜນທີ່ການລັກຄັດລອກຜົນງານທາງວິທະຍາສາດທົ່ວໂລກ” ຖືກຈັດພິມປີ 2014 ໃນໜັງສືພິມ Fastcompany ໄດ້ນຳສະເໜີແຜນທີ່ສະແດງຄວາມຖີ່ຂອງການລັກຄັດລອກຂອງບັນດາປະເທດໃນໂລກ ໂດຍຜ່ານການສຳຫຼວດຂອງ Science ຈາກສິ່ງພິມສາກົນທີ່ສົ່ງຜ່ານ arXiv.org. ໃນແຜນທີ່ດັ່ງກ່າວ, ປະເທດຫວຽດນາມຖືກທາສີແດງເຂັ້ມ ສະແດງວ່າຄວາມຖີ່ຂອງການລັກຄັດລອກຂອງນັກຂຽນຫວຽດນາມແມ່ນປະມານ 15% - ລະດັບສູງພໍສົມຄວນ (ສູງທີ່ສຸດແມ່ນ 20%). ຕົວເລກດັ່ງກ່າວສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ຫວຽດນາມແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາຈຸດຮ້ອນກ່ຽວກັບ “ການລັກຄັດລອກ” ເມື່ອທຽບກັບປະເທດອື່ນໆໃນໂລກ(5).
ສາມາດຢັ້ງຢືນໄດ້ວ່າ, ໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ, ນັກວິທະຍາສາດຕ້ອງມີການສືບທອດເຊິ່ງກັນແລະກັນ ເນື່ອງຈາກວ່າ ບໍ່ມີທັດສະນະ, ແນວຄິດ, ສົມມະຕິຖານໃດໆທີ່ຈະປະກົດຂຶ້ນໃນ “ດິນແດນເປົ່າຫວ່າງ” ໂດຍບໍ່ມີການສືບທອດກິດຈະການຄົ້ນຄວ້າຂອງຜູ້ໄປກ່ອນໃນແຕ່ລະຂົງເຂດການຄົ້ນຄວ້າ. ແຕ່ຕ້ອງກຳນົດແຈ້ງ, ການສືບທອດໃນການຄົ້ນຄວ້າມັນແປກຕ່າງຢ່າງສິ້ນເຊີງກັບການລັກຄັດລອກ. ບາງຄົນເວົ້າວ່າ, ການຄັດລອກແນວຄວາມຄິດຈາກໂຄງການຄົ້ນຄວ້າຂອງຜູ້ອື່ນໂດຍບໍ່ອ້າງແຫຼ່ງທີ່ມານັ້ນ ບໍ່ໄດ້ຖືກເອີ້ນວ່າການລັກຄັດລອກ ແຕ່ແມ່ນການຂາດຄວາມເປັນມືອາຊີບໃນການອ້າງອີງເທົ່ານັ້ນ. ຄຳອະທິບັນນັ້ນເປັນພຽງຂໍ້ແກ້ຕົວສຳລັບຄວາມບໍ່ຊື່ສັດແລະບໍ່ທ່ຽງຕົງໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ກໍ່ຄືຄວາມບໍ່ຮັບຜິດຊອບຕໍ່ວຽກງານຄົ້ນຄວ້າຂອງຕົນເອງ.
ໂຄງການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດທີ່ອ້າງອີງແຫຼ່ງຂໍ້ມູນຈະແຈ້ງເມື່ອນຳໃຊ້ແນວຄວາມຄິດຫຼືເນື້ອໃນຄົ້ນຄວ້າຂອງຜູ້ອື່ນ, ບົນພື້ນຖານນັ້ນໄດ້ມີການພັດທະນາຕາມທິດທາງການຄົ້ນຄວ້າຂອງຕົນເອງ, ນັ້ນແມ່ນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດທີ່ແທ້ຈິງ.
ຈາກນີ້ສາມາດເຫັນໄດ້ວ່າ, ການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດທີ່ມີການອ້າງແຫຼ່ງຂໍ້ມູນຢ່າງລະອຽດແລະພິຖີພິຖັນນັ້ນ ແມ່ນໄດ້ຢັ້ງຢືນເຖິງຄວາມຊື່ສັດສຸຈະລິດ ແລະຄວາມທ່ຽງຕົງຂອງຜູ້ທີ່ເຮັດວຽກງານຄົ້ນຄວ້າ. ນັ້ນກໍ່ແມ່ນການສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງຄວາມຮູ້ບຸນຄຸນຕໍ່ຜົນສຳເລັດທີ່ຄົນໃນເມື່ອກ່ອນໄດ້ສ້າງຂຶ້ນມາ.
ນອກຈາກ “ການລັກຄັດລອກ", ຍັງມີການສະແດງອອກອີກຢ່າງໜຶ່ງຂອງການລະເມີດຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດແມ່ນ “ການປັ້ນແຕ່ງ”. “ການປັ້ນແຕ່ງ” ໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ແມ່ນການກະທຳ “ປອມແປງ, ບິດເບືອນ ຫຼື ປັ້ນແຕ່ງຂໍ້ມູນ ຫຼືຂໍ້ອ້າງອີງຂຶ້ນມາ ໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ເພື່ອຮັບໃຊ້ຈຸດປະສົງຫຼືຄວາມປະສົງອັດຕະວິໄສໃດໜຶ່ງ ຂອງນັກຄົ້ນຄວ້າ". ຂໍ້ກຳນົດກ່ຽວກັບຄວາມຊື່ສັດທາງວິຊາການຂອງມະຫາວິທະຍາໄລ ຮວາແຊນ, ປະເທດຫວຽດນາມ ໄດ້ກຳນົດວ່າ “ການປັ້ນແຕ່ງ” ໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດຢູ່ໃນຄຳນິຍາມທົ່ວໄປກ່ຽວກັບ “ການປັ້ນແຕ່ງ” ທາງດ້ານວິຊາການ, ນັ້ນແມ່ນ “ການກະທຳທີ່ຕັ້ງໃຈເຮັດໃຫ້ຫຼົງຜິດ ຫຼື ປັ້ນແຕ່ງຂໍ້ມູນຫຼືຂໍ້ອ້າງອີງໃດໆຂຶ້ນມາ ໃນບໍ່ວ່າການເຄື່ອນໄຫວຄົ້ນຄວ້າວິຊາການໃດໆ", ປະກອບມີການສະແດງອອກສະເພາະເຊັ່ນ “ການນຳໃຊ້ຂໍ້ມູນປອມໃນການທົດລອງ, ການຄົ້ນຄວ້າ, ບົດລາຍງານການຝຶກງານ ຫຼືໃນການຄົ້ນຄວ້າວິຊາການອື່ນໆ; ການອ້າງອີງທີ່ບໍ່ຖືກຕ້ອງຂອງຜູ້ໃຊ້ (ຍົກຕົວຢ່າງ, ຄັດສະເໜີຂໍ້ມູນຈາກບົດວິຈານປຶ້ມ ແຕ່ນຳສະເໜີຄືກັບວ່າເປັນຂໍ້ມູນຈາກປຶ້ມຕົ້ນສະບັບ)”(6). “ການປັ້ນແຕ່ງ” ໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ກໍ່ແມ່ນການລະເມີດຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າຢ່າງຮ້າຍແຮງ ເພາະວ່າມັນກົງກັນຂ້າມກັບຄວາມຊື່ສັດສຸຈະລິດແລະທ່ຽງຕົງໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ.
ການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດທີ່ອີງໃສ່ຂໍ້ມູນທີ່ຖືກ “ປອມແປງ, ບິດເບືອນ ບໍ່ໄດ້ອີງໃສ່ພື້ນຖານຄວາມຈິງ” ນັ້ນ ຈະເປັນອັນຕະລາຍທີ່ສຸດເມື່ອມັນໃຫ້ຜູ້ອ່ານເບິ່ງບໍ່ຖືກຕ້ອງກ່ຽວກັບບາງຢ່າງ, ໂດຍສະເພາະເມື່ອການປັ້ນແຕ່ງນີ້ຮັບໃຊ້ເຈດຕະນາຮ້າຍຂອງນັກຄົ້ນຄວ້າເອງ ແລະ ຊຸກດັນຄວາມຄິດເຫັນຂອງປະຊາຊົນໄປໃນທິດທາງທີ່ຜິດ ທີ່ນັກຄົ້ນຄວ້ານັ້ນຕ້ອງການ. ອັນຕະລາຍແມ່ນຢູ່ໃນຕົວເລກທີ່ຜູ້ຂຽນລັກເອົາມາສາມາດດັດແປງໄດ້ຕາມລຳພັງໃຈ, ແລະ ຖ້ານຳໃຊ້ຜົນການຄົ້ນຄວ້າທີ່ປັ້ນແຕ່ງຂຶ້ນນີ້ ເຂົ້າໃນການປະຕິບັດ, ຄວາມສ່ຽງຫຼາຍຢ່າງຈະນຳໄປສູ່ຜົນສະທ້ອນທີ່ບໍ່ສາມາດຄາດເດົາໄດ້...ພິເສດ, ສຳລັບການຄົ້ນຄວ້າການສະຫຼຸບບົນພື້ນຖານການສຳຫຼວດທາງສັງຄົມວິທະຍາ ເປັນພື້ນຖານໃຫ້ແກ່ການວາງກຳນົດແນວທາງ, ນະໂຍບາຍຂອງພັກແລະລັດ ຫາກມີການປອມແປງ ຫຼືບິດເບືອນຂໍ້ມູນການສຳຫຼວດ, ນຳໄປສູ່ການສະຫຼຸບທີ່ຜິດພາດຈາກຄວາມເປັນຈິງ ຈະມີຜົນສະທ້ອນທີ່ຮ້າຍແຮງຫຼາຍ. ແນວທາງຂອງພັກແລະນະໂຍບາຍຂອງລັດນັ້ນ ຍາກທີ່ຈະເຂົ້າສູ່ຊີວິດສັງຄົມ ແລະຍາກທີ່ຈະໄດ້ຮັບການຕອບຮັບຂອງປະຊາຊົນ ຍ້ອນວ່າມັນບໍ່ໄດ້ມາຈາກຄວາມເປັນຈິງ ແລະບໍ່ສອດຄ່ອງກັບຄວາມເປັນຈິງ...
ດັ່ງນັ້ນສາມາດເຫັນໄດ້ວ່າ, ບັນດາປະກົດການລະເມີດຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດເຊັ່ນ “ການລັກຄັດລອກ”, “ການປັ້ນແຕ່ງ” ໄດ້ກໍ່ໃຫ້ເກີດຜົນກະທົບຢ່າງໃຫຍ່ຫຼວງຕໍ່ການພັດທະນາການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ, ຂັດຂວາງການພັດທະນາວິທະຍາສາດ, ກົງກັນຂ້າມກັບຈຸດປະສົງທາງວິທະຍາສາດທີ່ຮັບໃຊ້ໃຫ້ແກ່ພາລະກິດການສ້າງສາແລະພັດທະນາປະເທດໃນສະໄໝແຫ່ງການປ່ຽນແປງໃໝ່. “ການລັກຄັດລອກ”, “ການປັ້ນແຕ່ງ” ເຮັດໃຫ້ນັກຄົ້ນຄວ້າພຽງແຕ່ວົນນຳການຊອກຫາວິທີ ທີ່ຈະປ່ຽນໂຄງການຄົ້ນຄວ້າ, ແນວຄິດການຄົ້ນຄວ້າຂອງຜູ້ອື່ນກາຍເປັນຂອງຕົນເອງ ແທນທີ່ຈະສຸມໃສ່ການຊອກຫາທິດທາງໃໝ່, ວິທີການເຂົ້າເຖິງໃໝ່ໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ.
ສາເຫດທຳອິດຂອງການລະເມີດຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວາວິທະຍາສາດຂອງນັກວິທະຍາສາດຫວຽດນາມພາກສ່ວນໜຶ່ງໃນເວລາທີ່ຜ່ານມາ ແມ່ນຍ້ອນນັກວິທະຍາສາດຫວຽດນາມຫຼາຍຄົນບໍ່ທັນມີສະຕິຮູ້ສຶກກ່ຽວກັບຄວາມຈຳເປັນຕ້ອງປະຕິບັດຄວາມຊື່ສັດ, ໝາຍເຖິງຄວາມຊື່ສັສຸຈະລິດດ, ທ່ຽງຕົງໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ເພື່ອຊຸກຍູ້ວິທະຍາສາດທີ່ແທ້ຈິງພັດທະນາ. ສາເຫດທີສອງ, ເປັນພື້ນຖານທີ່ສຸດແມ່ນ, ຈົນເຖິງດຽວນີ້ພວກເຮົາຍັງບໍ່ໄດ້ສ້າງກົດລະບຽບທີ່ມີຂໍ້ກຳນົດສະເພາະກ່ຽວກັບຄວາມຊື່ສັດທາງວິຊາການ ເວົ້າລວມ, ໃນນັ້ນມີຂໍ້ກຳນົດກ່ຽວກັບຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ເຊິ່ງນຳໃຊ້ລວມໃຫ້ນັກຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດທົ່ວປະເທດ ພ້ອມບົດລົງໂທດ. ບັນຫານີ້ຫາກໍ່ໄດ້ເວົ້າເຖິງໂດຍທົ່ວໄປໃນບາງມາດຕາຂອງກົດລະບຽບການຝຶກອົບຮົມລະດັບປະລິນຍາໂທ(7) ແລະ ປະລິນຍາເອກ(8) ຂອງກະຊວງການສຶກສາແລະຝຶກອົບຮົມ ແລະ ສະຖານທີ່ຝຶກອົບຮົມ... ສາເຫດທີສາມແມ່ນ, ຍ້ອນການລະເບີດຂອງຂໍ້ມູນໃນອິນເຕີເນັດຄວາມໄວສູງ ເຮັດໃຫ້ງ່າຍທີ່ຈະຊອກຫາຂໍ້ມູນໃນຫົວຂໍ້ຄົ້ນຄວ້າໃດໆ ດ້ວຍໂຄງການຄົ້ນຄວ້າຈຳນວນຫຼາຍຂອງນັກວິຊາການທັງໃນແລະຕ່າງປະເທດ. ບັນດາ “ຕະຫຼາດບົດແຕ່ງຈົບຊັ້ນ”, “ຕະຫຼາດວິທະຍານິພົນ” ທີ່ລອຍຢູ່ໃນອິນເຕີເນັດບໍ່ໄດ້ຖືກຄວບຄຸມຢ່າງເຂັ້ມງວດ, ສ້າງໂອກາດໃຫ້ຜູ້ທີ່ຕັ້ງໃຈຈະ “ລັກຄັດລອກ” ສາມາດປະຕິບັດໄດ້ຢ່າງງ່າຍດາຍ. ທີສີ່, ຕ້ອງຢືນຢັນວ່າ, ໃນຍຸກຂອງການພັດທະນວິທະຍາສາດ-ເຕັກໂນໂລຊີປະຈຸບັນ ແລະ “ແຊ່” ໃນມະຫາສະໝຸດອັນກວ້າງໃຫຍ່ຂອງຄວາມຮູ້ຂອງມະນຸດນັ້ນ, ນັກຄົ້ນຄວ້າ, ໂດຍສະເພາະນັກຄົ້ນຄວ້າໜຸ່ມ, ຈະພົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍໃນການຫາທິດທາງໃໝ່ໃຫ້ຕົວເອງໂດຍບໍ່ໄດ້ຮັບຄຳແນະນຳ ນຳພາຂອງຜູ້ໄປກ່ອນທີ່ມີປະສົບການ.
ບາງວິທີແກ້ເພື່ອຍົກສູງຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດຢູ່ຫວຽດນາມໃນປະຈຸບັນ
ຕໍ່ໜ້າການລະເມີດຢ່າງຮ້າຍແຮງຕໍ່ຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ຢູ່ປະເທດຫວຽດນາມໃນປະຈຸບັນ, ຕ້ອງປະຕິບັດຫຼາຍວິທີການແກ້ໄຂຢ່າງຄົບຊຸດ, ດັ່ງລຸ່ມນີ້:
ທີໜຶ່ງ, ສ້າງຂໍ້ກຳນົດລວມກ່ຽວກັບຄວາມຊື່ສັດທາງວິຊາການ, ໃນນັ້ນລວມມີຄວາມຊື່ສັດສຸຈະລິດໃນການເຄື່ອນໄຫວຄົ້ນຄວ້າວິຊາການເຊັ່ນ ການຄົ້ນຄວ້າ, ການສິດສອນ, ການຮຽນຮູ້...ພ້ອມກັບກົດລະບຽບການກວດກາພາຍຫຼັງ ແລະ ບັນດາມາດຕະການເພື່ອຈັດການກັບການລະເມີດ. ນີ້ແມ່ນວິທີແກ້ທີ່ຈຳເປັນທີ່ສຸດເພື່ອກຳຈັດການລະເມີດຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ, ເຊັ່ນ ການລັກຄັດລອກ, ການປັ້ນແຕ່ງ ແລະ ກໍ່ເປັນການກ່າວເຕື່ອນຕໍ່ຜູ້ອື່ນ ເມື່ອມີເຈດຕະນາລະເມີດຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ. ດ້ານອື່ນ, ການປະກາດໃຊ້ກົດລະບຽບສະເພາະກ່ຽວກັບຄວາມຊື່ສັດທາງວິຊາການ, ໃນນັ້ນມີຂໍ້ກຳນົດກ່ຽວກັບຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ກໍ່ແມ່ນວິທີການເພື່ອຍົກສູງຄວາມຕື່ນຕົວສະໝັກໃຈປະຕິບັດບັນດາມາດຕະຖານຈັນຍາບັນ, ເຊັ່ນຄວາມຊື່ສັດສຸຈະລິດ ຄວາມທ່ຽງຕົງຂອງຜູ້ເຮັດວຽກງານຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ.
ຄວາມຈິງ, ການສ້າງຂໍ້ກຳນົດທົ່ວໄປກ່ຽວກັບຄວາມຊື່ສັດທາງວິຊາການ, ໃນນັ້ນມີຂໍ້ກຳນົດກ່ຽວກັບຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດນັ້ນ ບໍ່ແມ່ນເລື່ອງງ່າຍ, ເພາະວ່າ, ພິຈາລະນາທາງດ້ານທາດແທ້ແລ້ວ ຄວາມຊື່ສັດ (ຄວາມຊື່ສັດ ສຸຈະລິດ ທ່ຽງຕົງ) ແມ່ນບັນດາປັດໄຈໃນຄຸນນະພາບທາງສິນທຳ, ແຕ່ວ່າສິນທຳສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນປະຕິບັດດ້ວຍຄວາມຕື່ນຕົວສະໝັກໃຈຂອງແຕ່ລະບຸກຄົນ. ດັ່ງນັ້ນ, ການຫັນມາດຕະຖານຈັນຍາບັນເຫຼົ່ານີ້ເປັນຂໍ້ກຳນົດສະເພາະສຳລັບນັກຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດແມ່ນຍາກພໍສົມຄວນ. ເຖິງຢ່າງນັ້ນກໍ່ຕາມ, ນີ້ແມ່ນວິທີແກ້ທີ່ບໍ່ອາດຈະບໍ່ຜັນຂະຫຍາຍໃນພາກຕົວຈິງ ຍ້ອນວ່າຕາບໃດທີ່ຄວາມຊື່ສັດທາງວິຊາການເວົ້າລວມ ແລະ ຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດເວົ້າສະເພາະ ຍັງບໍ່ໄດ້ຮັບການຫັນເປັນນິຕິກຳແລະເຜີຍແຜ່ຢ່າງກວ້າງຂວາງ ແມ່ນຕາບນັ້ນ ພວກເຮົາບໍ່ສາມາດຄວບຄຸມແລະກຳຈັດການລັກຄັດລອກ, ການປັ້ນແຕ່ງໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດໄດ້.
ທີສອງ, ລົງທຶນກໍ່ສ້າງແລະປັບປຸງບູລະນະລະບົບເຄື່ອງມືເພື່ອກວດກາສະພາບການລັກຄັດລອດໃນບັນດາໂຄງການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ, ເຊັ່ນບົດແຕ່ງຈົບຊັ້ນ, ວິທະຍານິພົນ, ບົດຄົ້ນຄວ້າລົງພິມໃນວາລະສານ, ປຶ້ມວິຊາສະເພາະ...ຊອບແວຄວບຄຸມ “ການລັກຄັດລອກ” ທີ່ມີຢູ່ແລະໄດ້ຮັບການນຳໃຊ້ໂດຍມະຫາວິທະຍາໄລ, ສຳນັກພິມ, ສຳນັກຂ່າງຈຳນວນຫຼາຍ...ເພື່ອກວດກາລະດັບການຄັດລອກໂຄງການວິທະຍາສາດກ່ອນທີ່ຈະໄດ້ຮັບການປົກປ້ອງ (ສຳລັບບົດແຕ່ງຈົບຊັ້ນ, ວິທະຍານິພົນ) ຫຼືກ່ອນໄດ້ຮັບອະນຸຍາດໃຫ້ເຜີຍແຜ່ໃນສັງຄົມ (ສຳລັບປຶ້ມ, ບົດຄົ້ນຄວ້າລົງພິມໃນວາລະສານ...). ແຕ່ພາກຕົວຈິງໄດ້ໃຫ້ເຫັນວ່າ, ຊອບແວຄວບຄຸມການລັກຄັດລອກໂຄງການຄົ້ນຄວ້າຂອງຜູ້ອື່ນໂດຍບໍ່ມີການອ້າງອີງແຫຼ່ງຂໍ້ມູນນັ້ນ ຍັງມີຂໍ້ບົກພ່ອງແລະມີຊ່ອງຫວ່າງຫຼາຍ. ຍົກຕົວຢ່າງ, ຊອບແວສ່ວນໃຫຍ່ໃນປະຈຸບັນພຽງແຕ່ກວດພົບວັກຕ່າງໆທີ່ຖືກຄັດລອກຄືກັບຕົ້ນສະບັບ. ຖ້າປີ້ນຄຳສັບຫຼືປ່ຽນປະໂຫຍກໜຶ່ງໃນວັກ, ຊອບແວນີ້ຈະບໍ່ກວດພົບ. ດັ່ງນັ້ນ, ສຳລັບຜູ້ທີ່ຕັ້ງໃຈລັກຄັດລອກ, ພວກເຂົາສາມາດໃຊ້ເຕັກນິກເພື່ອຫຼອກລວງຊົບແວຄວບຄຸມການລັກຄັດລອກໄດ້; ບໍ່ໄດ້ເວົ້າເຖິງ ຊອບແວນີ້ເກືອບຈະບໍ່ສາມາດກວດພົບການຄັດລອກແນວຄວາມຄິດໂດຍບໍ່ອ້າງອີງແຫຼ່ງທີ່ມາ. ເພາະສະນັ້ນ, ການສ້າງແລະປັບປຸຸງບູລະນະລະບົບຊອບແວເພື່ອຄວບຄຸມລະດັບການລັກຄັດລອກ (ການຄັດລອກ, ການລັກແນວຄວາມຄິດ, ພາສາ, ວິທີສະແດງຂອງຜູ້ອື່ນ (ໂດຍບໍ່ມີການອ້າງແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ)) ແລະນຳໃຊ້ຢ່າງແຜ່ຫຼາຍ, ກວ້າງຂວາງໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດທັງໝົດກ່ອນທີ່ຈະພິມເຜີຍແຜ່ ແມ່ນວິທີແກ້ທີ່ຈຳເປັນທີ່ສຸດ ເພື່ອຈຳກັດການລະເມີດຄວາມຊື່ສັດໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ.
ທີສາມ, ຄວບຄຸມຂໍ້ມູນໃນອິນເຕີເນັດ, ຢຸດຕິສະພາບການຊື້-ຂາຍບົດແຕ່ງຈົບຊັ້ນ, ວິທະຍານິພົນໄດ້ຢ່າງງ່າຍດາຍທີ່ “ຕະຫຼາດບົດແຕ່ງຈົບຊັ້ນ”, “ຕະຫຼາດວິທະຍານິພົນ” ອອນໄລ. ວິທີແກ້ນີ້ກໍ່ຈຳກັດການຄັດລອກ, ການລັກລອກຜົນງານການຄົ້ນຄວ້າແລະສະຕິປັນຍາຂອງຜູ້ອື່ນ.
ທີສີ່, ເພີ່ມທະວີການແລກປ່ຽນແລະແບ່ງປັນບົດຮຽນໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ລະຫວ່າງຮຸ່ນກ່ອນກັບນັກຄົ້ນຄວ້າໃໝ່, ໂດຍສະເພາະໃນເວລາທີ່ພວກເຂົາເລີ່ມຕົ້ນການຊອກຫາເສັ້ນທາງວິທະຍາສາດທີ່ແທ້ຈິງສຳລັບຕົວເອງ./.
ໂດຍ ຮສ. ປອ. ຫງວຽນທິງາ - ຮ່ວາງທູຈາງ
ສະຖາບັນການເມືອງແຫ່ງຊາດໂຮຈີມິນ
-----------------------------
(1) Donald L. McCabe, Linda Klebe, Kenneth D. Butterfield: “Cheating in Academic Institutions: A Decade of Research” (“ການສໍ້ໂກງໃນສະຖາບັນການສຶກສາ: ທົດສະວັດແຫ່ງການຄົ້ນຄວ້າ”), Ethics & Behaviors, 11(3), 219-232 Copyright © 2001, Lawrence Erlbaum Associates, Inc, ຕາມ https://www.researchgate.net/publication/228603457_
Cheating_in_Academic_Institutions_A_Decade_of_Researh
(2) ມະຫາວິທະຍາໄລ ຮວາແຊນ: ຂໍ້ກຳນົດກ່ຽວກັບຄວາມຊື່ສັດທາງວິຊາການ (ອອກພ້ອມກັບຂໍ້ຕົກລົງສະບັບເລກທີ 1741/QĐ-BGH, ວັນທີ 28-10-2013, ຂອງຜູ້ອຳນວຍການມະຫາວິທະຍາໄລ ຮວາແຊນ): ຂໍ້ 2, ມາດຕາ 2, ໝວດ I, ຕາມ http://www.sinhvien.hoasen.edu.vn/sites/default/files/2013/10/user30/quyet_dinh_1741
_ban_hanh_quy_dinh_ve_liem_chinh_hoc_thuat.pdf
(3) Ann Nichols-Casebolts: Research Integrity and Responsible Conduct of Research, Oxford University Press, 2012, ໜ້າ 2.
(4) Michael B. Paulsen (ed): Higher Education: Handbook of Theory and Research, Vol 28, Springer 2013, tr. 217, ຕາມ http://biblioteca.ucv.cl/site/colecciones/
manuales_u/pga_160805.pdf
(5) ທູ ກວິ່ງ: ຈັນຍາບັນວິຊາການໃນການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດສັງຄົມແລະມະນຸດສາດ ແລະ ບັນດາຊ່ອງຫວ່າງ, ຕາມ http://tiasang.com.vn/-quan-ly-khoa-hoc/Dao-duc-hoc-thuat-trong-KHXHNV-va-nhung-khoang-trong-14104, ອັບເດດວັນທີ 1-9-2019.00
(6) ມະຫາວິທະຍາໄລ ຮວາແຊນ: ຂໍ້ກຳນົດກ່ຽວກັບຄວາມຊື່ສັດທາງວິຊາການ (ອອກພ້ອມກັບຂໍ້ຕົກລົງສະບັບເລກທີ 1741/QĐ-BGH, ວັນທີ 28-10-2013, ຂອງຜູ້ອຳນວຍການມະຫາວິທະຍາໄລ ຮວາແຊນ): ຂໍ້ 4, ມາດຕາ 4, ໝວດ II, ຕາມ http://www.sinhvien.hoasen.edu.vn/sites/default/files
/2013/10/user30/quyet_dinh_1741_ban_hanh_quy_dinh_ve_liem_chinh_hoc_thuat.pdf
(7) ຕົວຢ່າງ, ຈຸດ ງ, ຂໍ້ 2, ມາດຕາ 26, ໝວດ IV ຂອງ ກົດລະບຽບການຝຶກອົບຮົມລະດັບປະລິນຍາໂທ (ອອກພ້ອມກັບໜັງສືວຽນເລກທີ 15/2014/TT-BGDĐT, ວັນທີ 15-5-2014, ຂອງລັດຖະມົນຕີກະຊວງການສຶກສາແລະຝຶກອົບຮົມ) ລະບຸ: “ວິທະຍານິພົນຕ້ອງປະຕິບັດຕາມຂໍ້ກຳນົດປະຈຸບັນ ຂອງກົດໝາຍວ່າດ້ວຍຊັບສິນທາງປັນຍາ. ການນຳໃຊ້ຫຼືຄັດລອກຜົນການຄົ້ນຄວ້າຂອງຜູ້ອື່ນຫຼືຂອງຜູ້ຂຽນຮ່ວມ ຈະຕ້ອງຖືກອ້າງເຖິງຢ່າງຄົບຖ້ວນແລະຈະແຈ້ງໃນທີ່ຕັ້ງຂອງການອ້າງແລະໃນລາຍຊື່ເອກະສານອ້າງອີງ. ຜົນການຄົ້ນຄວ້າໃນວິທະຍານິພົນ ຕ້ອງແມ່ນຜົນການອອກແຮງງານຂອງຜູ້ຂຽນເອງ, ບໍ່ໄດ້ຖືກເຜີຍແຜ່ໂດຍຜູ້ໃດໃນໂຄງການຄົ້ນຄວ້າໃດໆ”, ຕາມ https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Giao-duc/Thong-tu-15-2014-TT-BGDDT-Quy-che-Dao-tao-trinh-do-thac-si-229824.aspx
(8) ຕົງຢ່າງ, ຂໍ້ 2, ມາດຕາ 15, ໝວດ V ຂອງ ກົດລະບຽບການຝຶກອົບຮົມລະດັບປະລິນຍາເອກ (ອອກພ້ອມກັບໜັງສືວຽນເລກທີ 08/2017/TT-BGDĐT, ວັນທີ 4-4-2017, ຂອງລັດຖະມົນຕີກະຊວງການສຶກສາແລະຝຶກອົບຮົມ) ກຳນົດ, ວິທະຍານິພົນລະດັບປະລິນຍາເອກເມື່ອຂໍການປະເມີນແລະປ້ອງກັນນັ້ນແມ່ນຕ້ອງ: “ປະຕິບັດຕາມກົດໝາຍກ່ຽວກັບການປົກປ້ອງສິດຊັບສິນທາງປັນຍາ, ລະອຽດຄື: ກ) ອ້າງອີງຢ່າງຄົບຖ້ວນແລະລະບຸແຫຼ່ງອ້າງອີງເຖິງຜົນການຄົ້ນຄວ້າຂອງຜູ້ຂຽນອື່ນໆ (ຖ້າມີ); ຂ) ໃນກໍລະນີວິທະຍານິພົນນຳໃຊ້ເນື້ອໃນຂອງໂຄງການວິທະຍາສາດລວມໝູ່ ເຊິ່ງນັກສຶກສາປະລິນຍາເອກເປັນຜູ້ຂຽນຮ່ວມນັ້ນ ແມ່ນຕ້ອງໄດ້ຮັບອະນຸຍາດເປັນລາຍລັກອັກສອນຈາກຜູ້ຂຽນຮ່ວມຄົນອື່ນໆ ເພື່ອໃຫ້ນັກສຶກສາປະລິນຍາເອກນັ້ນໃຊ້ຜົນການຄົ້ນຄວ້າຂອງທິມ; ຄ) ປະຕິບັດຕາມຂໍ້ກຳນົດອື່ນໆຂອງກົດໝາຍວ່າດ້ວຍຊັບສິນທາງປັນຍາ”, ຕາມ https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Giao-duc/Thong-tu-08-2017-TT-BGDDT-Quy-che-tuyen-sinh-dao-tao-trinh-do-tien-si-338487.aspx
- ບົດນີ້ໄດ້ລົງພິມໃນວາລະສານກອມມູນິດ ສະບັບທີ 926 (ເດືອນກັນຍາ 2019)
