ລົງທຶນເຂົ້າໃນທຶນທຳມະຊາດ - ປົກປັກຮັກສາແລະພັດທະນາຊີວະນາໆພັນ ເພື່ອຮັບໃຊ້ໃຫ້ແກ່ການກໍ່ສ້າງຕົວແບບ “ເສດຖະກິດສີຂຽວ” ຢູ່ຫວຽດນາມ
ພາບປະກອບ. (ພາບ: TTXVN)
ສາຍພົວພັນສະໜິດແໜ້ນລະຫວ່າງການປົກປັກຮັກສາແລະພັດທະນາທຶນທຳມະຊາດ ກັບ “ເສດຖະກິດສີຂຽວ”
ຕາມໂຄງການສິ່ງແວດລ້ອມແຫ່ງສະຫະປະຊາຊາດ (UNEP), ທຶນທຳມະຊາດແມ່ນຊັບສິນຂອງທຳມະຊາດທີ່ໄດ້ໃຊ້ເພື່ອຮັບໃຊ້ການຜະລິດ ແລະການບໍລິໂພກ, ກວມດ້ວຍສັດ ແລະບັນດາອົງປະກອບວັດຖຸຂອງທຳມະຊາດເຊັ່ນ ດິນ, ນ້ຳ, ແຮ່ທາດແລະວັດຖຸດິບທີ່ເປັນແຮ່. ສິນຄ້າແລະບໍລິການທີ່ແຫຼ່ງທຶນທຳມະຊາດສະໜອງໃຫ້ມີຄຸນຄ່າສຳຄັນສຳລັບຊີວິດແລະການພັດທະນາຂອງມະນຸດ, ເຊັ່ນສະບຽງອາຫານ, ນ້ຳ, ອາກາດ, ບໍລິການທາງວັດທະນະທຳ ຈິດໃຈ ແລະຊ່ວຍໃນການດັດປັບວົງຈອນຊີວະທໍລະນີເຄມີ. ທຶນທຳມະຊາດແມ່ນບໍລິການລະບົບນິເວດທີ່ສະໜອງຜົນປະໂຫຍດເສດຖະກິດຫຼາຍພໍຄວນ(1). ດັ່ງນັ້ນ, ທຶນທຳມະຊາດຍາມໃດກໍ່ເປັນຮາກຖານໃຫ້ບັນດາປະເທດພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ ແລະຮັບປະກັນຄວາມປອດໄພດ້ານຊີວະພາບ ແນໃສ່ບັນລຸເຖິງເປົ້າໝາຍການພັດທະນາປະເທດແບບຍືນຍົງ.
ຕໍ່ໜ້າສະພາບທຶນທຳມະຊາດພວມຖືກນາບຂູ່ຍ້ອນຫຼາຍສາເຫດ, ເຊັ່ນ ປະຊາກອນເພີ່ມຂຶ້ນ, ຕົວແບບການພັດທະນາແລະການບໍລິໂພກທີ່ບໍ່ຍືນຍົງ, ມົນລະພິດສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະຊັບພະຍາກອນຖືກຂຸດຄົ້ນຈົນບົກແຫ້ງ(2), ກອງປະຊຸມຂອງສະຫະປະຊາຊາດກ່ຽວກັບການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ, ກອງປະຊຸມ Rio+20 (ເດືອນມິຖຸນາ 2012) ໄດ້ຮຽກຮ້ອງ “ປະຊາຄົມໂລກຈົ່ງຫັນປ່ຽນຢ່າງໄວໄປສູ່ “ເສດຖະກິດສີຂຽວ” ໃນທົ່ວໂລກ ເພື່ອກູ້ໜ່ວຍພິພົບແລະມະນຸດຊາດ”, ເນັ້ນໜັກວ່າ “ເສດຖະກິດສີຂຽວ” ຈະນຳເອົາຄວາມສຸກມາໃຫ້ມະນຸດແລະຄວາມຍຸດຕິທຳທາງສັງຄົມ, ທັງຫລຸດຜ່ອນຄວາມສ່ຽງທາງດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະວິກິດການທາງນິເວດວິທະຍາ.
“ເສດຖະກິດສີຂຽວ” ດ້ວຍລັກສະນະການເຕີບໂຕທີ່ຍືນຍົງຂອງບັນດາສ່ວນປະກອບເສດຖະກິດ, ລວມທັງພະລັງງານທົດແທນ, ການຄົມມະນາຄົມປ່ອຍທາດກາກບອນໜ້ອຍ, ເຕັກໂນໂລຊີສະອາດ, ລະບົບຄວບຄຸມສິ່ງເສດເຫຼືອແບບທັນສະໄໝ ປະຢັດພະລັງງານ, ກະສິກຳ-ການປ່າໄມ້-ການປະມົງແບບຍືນຍົງ, ມີຄວາມສາມາດຮັກສາ ແລະເພີ່ມທະວີແຫຼ່ງທຶນທຳມະຊາດຂອງໜ່ວຍໂລກ.
ທາງດ້ານກົງກັນຂ້າມ, ທຶນທຳມະຊາດຈະປະກອບສ່ວນປົກປັກຮັກສາຜົນສຳເລັດຂອງການພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ. ບັນດາລະບົບນິເວດເຊັ່ນ ປ່າຢູ່ເຂດສູງ, ເຂດດິນຊຸ່ມນ້ຳ, ປ່າຊາຍເລັນ ແລະຫາດຊາຍ, ໃຫ້ບໍລິການດັດປັບທີ່ມີຄຸນຄ່າທີ່ສຸດ, ຊ່ວຍໜູນຮັບມືກັບການກະທົບຂອງໄພທຳມະຊາດເຊັ່ນ ພາຍຸ ນ້ຳຖ້ວມ ແລະແຫ້ງແລ້ງ. ການຄົ້ນຄວ້າວິໄຈໄດ້ຊີ້ໃຫ້ເຫັນວ່າ, ການເຂົ້າເຖິງທີ່ອີງໃສ່ລະບົບນິເວດເຊັ່ນ ການປົກປັກຮັກສາແລະຟື້ນຟູປ່າໄມ້, ເຂດດິນຊຸ່ມນ້ຳ ແລະຖ່ານຂີ້ຕົມ; ປົກປັກຮັກສາເຂດທະເລ; ໝູນໃຊ້ບັນດາມາດຕະການກະສິກຳທີ່ເປັນມິດກັບສິ່ງແວດລ້ອມ ແມ່ນການຮັບມືຢ່າງມີປະສິດທິຜົນທາງດ້ານຄ່າໃຊ້ຈ່າຍ ເພື່ອຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ (3).
ຕາມອົງການການສຶກສາ ວິທະຍາສາດ ແລະວັດທະນະທຳແຫ່ງສະຫະປະຊາຊາດ (UNESCO, 2011), ບັນດາບ້ວງ "ລົງທຶນສີຂຽວ" ໃນບັນດາຂົງເຂດການປ່າໄມ້ ແລະກະສິກຳ ຈະຊ່ວຍຕ່າວປິ້ນທ່າອຽງຖົດຖອຍຂອງດິນປ່າໄມ້ໃນປະຈຸບັນ, ທົດແທນແຫຼ່ງຊັບພະຍາກອນທີ່ສຳຄັນນີ້ປະມານ 4,5 ຕື້ເຮກຕາໃນຮອບ 40 ປີຂ້າງໜ້າ. ລົງທຶນເຂົ້າໃນກະສິກຳສີຂຽວທັງຍົກສູງສະມັດຕະພາບ, ຜະລິດສະບຽງອາຫານໄດ້ຫຼາຍກວ່າອີກ, ທັງຫຼຸດຜ່ອນ 6% ຈຳນວນດິນທີ່ໃຊ້ໃຫ້ແກ່ການປູດຝັງ, ລ້ຽງສັດ ແລະປົວແປງຄຸນນະພາບຂອງດິນກະສິກຳຂຶ້ນຕື່ມ 25% ໃນປີ 2050. ນອກຈາກນັ້ນ, ລົງທຶນເພື່ອເພີ່ມແຫຼ່ງສະໜອງນ້ຳ, ເປີດກວ້າງຄວາມສາມາດເຂົ້າເຖິງ, ກໍ່ຄືປົວແປງການຄຸ້ມຄອງ ຈະສະໜອງແຫຼ່ງນ້ຳທົ່ວໂລກຕື່ມອີກ 10% ໃນສະເພາະໜ້າແລະຍາວນານ, ຍິ່ງກວ່ານັ້ນ ຍັງສາມາດປະກອບສ່ວນຮັກສາຊັບພະຍາກອນນ້ຳໃຕ້ດິນແລະແຫຼ່ງນ້ຳຜິວດິນໄວ້.
ຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບ - ແຫຼ່ງທຶນທຳມະຊາດທີ່ສຳຄັນສຳລັບພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ, ສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ “ການເຕີບໂຕສີຂຽວ” ຂອງຫວຽດນາມ
ຫວຽດນາມຕັ້ງຢູ່ທາງທິດຕາເວັນອອກຂອງແຫຼມອິນດູຈີນ, ໃນເຂດຮ້ອນຊີກໂລກເໜືອເຖິງເສັ້ນສູນສູດ, ມີລົມມໍລະສຸມເຂດຮ້ອນ, ອາກາດແບບເຂດຮ້ອນ ແລະມີທັງອາກາດເຢັນເຂດພູຜາ. ຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງດ້າພູມສັນຖານ, ປະເພບດິນ, ພູມິທັດ ແລະພູມິອາກາດໄດ້ສ້າງໃຫ້ມີຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບທີ່ອຸດົມສົມບູນແລະພິເສດທີ່ສຸດຂອງຫວຽດນາມ, ລວມມີຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງດ້ານລະບົບນິເວດ, ຊະນິດແລະແຫຼ່ງຢີນ (ພັນທຸກຳ) (4). ຫວຽດນາມຖືກຈັດໃນອັນດັບທີ 16 ໃນໂລກກ່ຽວກັບຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງແຫຼ່ງຢີນ. ໃນນັ້ນມີຫຼາຍແຫຼ່ງຢີນໄດ້ນຳໃຊ້ເຂົ້າໃນກະສິກຳ, ອຸດສາຫະກຳ ແລະການແພດ. ມາເຖິງດຽວນີ້, ມີຫຼາຍກວ່າ 14.000 ແຫຼ່ງຢີນຕົ້ນປູກ, ສັດລ້ຽງ ໄດ້ຮັບການຮັກສາແລະເກັບຮັກສາໄວ້ ເພື່ອຮັບໃຊ້ໃຫ້ແກ່ການຟື້ນຟູແລະພັດທະນາເສດຖະກິດ. ຄິດໄລ່ເຖິງເດືອນພຶດສະພາ 2018, ຫວຽດນາມໄດ້ຮັບການຍອມຮັບວ່າມີ 9 ເຂດສະຫງວນຊີວະມົນທົນໂລກ, 2 ເຂດມໍລະດົກໂລກທາງທຳມະຊາດ, 8 ເຂດດິນຊຸ່ມນ້ຳທີ່ມີຄວາມສຳຄັນລະດັບໂລກ (ເຂດ Ramsar) ແລະ 6 ສວນມໍລະດົກອາຊຽນ.
ເຖິງວ່າບໍ່ໄດ້ຮັບຄວາມຍອມຮັບຢ່າງເປັນປະຈຳກໍ່ຕາມ ແຕ່ຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບຂອງຫວຽດນາມກໍ່ໄດ້ປະກອບສ່ວນຄຸນຄ່າທີ່ສຳຄັນໃຫ້ພື້ນຖານເສດຖະກິດແຫ່ງຊາດ, ພິເສດແມ່ນໃນບັນດາຂົງເຂດກະສິກຳ, ການປ່າໄມ້, ສິນໃນນ້ຳແລະການແພດ. ຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບເປັນພື້ນຖານຮັບປະກັນຄວາມປອດໄພດ້ານສະບຽງອາຫານຂອງປະເທດ; ຮັກສາແຫຼ່ງຢີນ, ສ້າງພັນສັດລ້ຽງແລະພືດ; ສະໜອງອຸປະກອນກໍ່ສ້າງ ແລະບັນດາແຫຼ່ງວັດຖຸດິບ ແລະວັດຖຸປຸງຢາປົວພະຍາດ(5).
ຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບບໍ່ພຽງແຕ່ສະໜອງຜົນປະໂຫຍດວັດຖຸໂດຍກົງເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ຍັງໄດ້ປະກອບສ່ວນຕອບສະໜອງຄວາມຕ້ອງການທີ່ໃຫຍ່ກວ່າຂອງສັງຄົມ. ບັນດາລະບົບນິເວດທີມີຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບສູງ ຈະສະໜອງຄຸນຄ່າທີ່ໃຫຍ່ຫຼວງທີ່ສຸດໃຫ້ແກ່ຂະແໜງການບັນເທິງຢູ່ຫວຽດນາມ, ດ້ວຍການທ່ອງທ່ຽວແບບທຳມະຊາດທີ່ພວມພັດທະນາເທື່ອລະກ້າວ ທີ່ຈະນຳມາຊຶ່ງຄຸນຄ່າເສດຖະກິດຫຼວງຫຼາຍ ແລະປະກອບສ່ວນສຳຄັນເຂົ້າໃນການຍົກສູງຄວາມຮັບຮູ້ຂອງປະຊາຊົນ ກ່ຽວກັບຄວາມສຳຄັນຂອງຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບ ແລະວຽກງານອະນຸລັກທຳມະຊາດ. ປະມານ 70% ຂອງການເຕີບໂຕທາງການທ່ອງທ່ຽວແມ່ນມາຈາກເຂດຊາຍຝັ່ງທະເລທີ່ມີບັນດາລະບົບນິເວດທຳມະຊາດທີ່ມີຊີວະນາໆພັນອຸດົມສົມບູນ. ບັນດາຊະນິດສະເພາະຖິ່ນ, ບັນດາລະບົບນິເວດທີ່ເປັນເອກະລັກຂອງຫວຽດນາມ ເຖິງວ່າມີຄຸນຄ່າທາງວິທະຍາສາດ ແລະມີຂໍ້ໄດ້ປຽບພິເສດສຳລັບການພັດທະນາການທ່ອງທ່ຽວ, ແຕ່ຍັງບໍ່ໄດ້ຮັບການປະເມີນແລະໃຊ້ປະໂຫຍດຢ່າງຖືກຕ້ອງ.
ບັນດາລະບົບນິເວດຍັງມີບົດບາດສຳຄັນໃນການຄວບຄຸມສະພາບອາກາດ ໂດຍຜ່ານການເກັບຮັກສາກາກບອນແລະຄວາມຄຸມປະລິມານນ້ຳຝົນ, ກັ່ນຕອງອາກາດແລະນ້ຳ, ຍ່ອຍສະຫຼາຍຂອງເສຍໃນສິ່ງແວດລ້ອມ, ຫຼຸດຜ່ອນການກະທົບຂອງໄພທຳມະຊາດເຊັ່ນ ດິນຖະຫຼົ່ມ ຫຼືພາຍຸ ນ້ຳຖ້ວມ. ຄຸນປະໂຫຍດໃນການຮັກສາ ແລະກັກເກັບກາກບອນຂອງປ່າໄມ້ຫວຽດນາມ ແມ່ນມີຄວາມສຳຄັນຫຼາຍ, ໂດຍສະເພາະປ່າທຳມະຊາດ. ໃນນັ້ນ, ບັນດາເຂດຊີວະນາໆພັນທີ່ສຳຄັນ ແລະແນວແຖບຊີວະນາໆພັນທີ່ມີພົມປ່າຂະຫຍາຍຕົວຢູ່ເຂດພູຜາຕາເວັນອອກສຽງເໜືອ, ຕາເວັນຕົກສຽງເໜືອ, ພາກກາງ, ໄຕງວຽນ ແມ່ນບ່ອນທີ່ມີຍອດປະລິມານການສະສົມກາກບອນຊີວະມວນສູງສຸດ. ບັນດາແຖບປ່າຊາຍເລນຢູ່ຫວຽດນາມໄດ້ປະກອບສ່ວນຫຼຸດຜ່ອນປະມານ 20% - 50% ຄວາມເສຍຫາຍທີ່ເກີດຈາກພາຍຸ, ນ້ຳທະເລຍຶ່ງຂຶ້ນ ແລະຄື້ນສຶນາມິ (ຄື້ນຍັກ). ພິເສດ, ລະບົບປ່າຊາຍເລນທີ່ປູກແຄມຄັນຄູທະເລ ຍັງຖືບົດບາດເປັນໂລ້ສີຂຽວ, ຫຼຸດຜ່ອນ 20% - 70% ພະລັງງານຂອງຄື້ນທະເລ, ຮັບປະກັນຄວາມປອດໄພຂອງຄັນຄູທະເລ, ຊ່ວຍປະຢັດເງິນຫຼາຍພັນຕື້ດົ່ງສຳລັບການສ້ອມແປງຮັກສາຄັນຄູທະເລ.
ແຫຼ່ງທຶນທຳມະຊາດຢູ່ຫວຽດນາມມີຄຸນຄ່າໃຫຍ່ຫຼວງ, ຖືບົດບາດສຳຄັນໃນຍຸດທະສາດການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ. ແຕ່, ແຫຼ່ງຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດຂອງຫວຽດນາມໄດ້ແລະພວມຫຼຸດລົງ, ບົກແຫ້ງ, ຊ້ຳຍັງຖືກເສຍຫາຍຍ້ອນບັນດາແຜນແມ່ບົດພັດທະນາເສດຖະກິດທີ່ແລ່ນຫາແຕ່ຜົນປະໂຫຍດສະເພາະໜ້າ, ບໍ່ເອົາໃຈໃສ່ ຫຼືລືມຜົນປະໂຫຍດຍາວນານ, ບໍ່ອີງໃສ່ຫຼັກຖານວິທະຍາສາດ, ກໍ່ໃຫ້ເກີດມົນລະພິດສິ່ງແວດລ້ອມຢ່າງຮ້າຍແຮງຢູ່ຕົວເມືອງກໍ່ຄືຊົນນະບົດ, ເປັນຜົນກະທົບເຖິງສຸຂະພາບຂອງຊຸມຊົນ, ກໍ່ການປ່ຽນແປງທີ່ບໍ່ເປັນປະໂຫຍດຕໍ່ສຸຂະພາບຂອງລະບົບນິເວດ. ເພາະສະນັ້ນ, ຕ້ອງມີມາດຕະການນຳໃຊ້ທຶນທຳມະຊາດ - ຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບຢ່າງຍືນຍົງ ເພື່ອຮັບໃຊ້ໃຫ້ເສດຖະກິດສີຂຽວ, ການເຕີບໂຕສີຂຽວຂອງຫວຽດນາມຮອດປີ 2020 ແລະວິໄສທັດຮອດປີ 2030.
ລົງທຶນເຂົ້າໃນທຶນທຳມະຊາດ - ຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບຢູ່ຫວຽດນາມ: ຄວາມສະດວກ ແລະສິ່ງທ້າທາຍ
ໃນປະຈຸບັນ, ການລົງທຶນເຂົ້າໃນທຶນທຳມະຊາດ - ຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບຢູ່ຫວຽດນາມ ມີຄວາມສະດວກຫຼາຍຢ່າງ, ລະອຽດຄື:
ທີໜຶ່ງ, ຢູ່ໃນປະເທດ, ຫວຽດນາມໄດ້ສ້າງແລະປະກາດໃຊ້ກົນໄກ, ນະໂຍບາຍກ່ຽວກັບການພັດທະນາທຶນທຳມະຊາດໃນການ “ເຕີບໂຕສີຂຽວ”, ເພີ່ມທະວີການລົງທຶນເຂົ້າໃນການອະນຸລັກຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບ.
ວັນທີ 25 ກັນຍາ 2012, ນາຍົກລັດຖະມົນຕີໄດ້ອອກມະຕິຕົກລົງສະບັບທີ 1939/QĐ-TTg ກ່ຽວກັບການອະນຸມັດຍຸດທະສາດແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບການເຕີບໂຕສີຂຽວໄລຍະປີ 2011 - 2020 ແລະວິໄສທັດຮອດປີ 2050, ວາງບາງເປົ້າໝາຍທີ່ລະອຽດ, ເຊັ່ນຈັດວາງຄືນໃໝ່ແລະບູລະນະລະບຽບກົດໝາຍເສດຖະກິດຕາມທິດ “ຫັນເປັນສີຂຽວ” ຕໍ່ບັນດາຂະແໜງການທີ່ມີຢູ່ໃນປະຈຸບັນ ແລະສົ່ງເສີມພັດທະນາບັນດາຂະແໜງເສດຖະກິດທີ່ນຳໃຊ້ພະລັງງານແລະຊັບພະຍາກອນຢ່າງມີປະສິດທິຜົນ, ມີຄຸນຄ່າເພີ່ມສູງ; ຍົກສູງຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນ, ກໍ່ສ້າງແບບດຳລົງຊີວິດທີ່ເປັນມິດກັບສິ່ງແວດລ້ອມ ຜ່ານການສ້າງວຽກເຮັດງານທຳໃຫ້ຫຼາຍໃນບັນດາຂະແໜງອຸດສະຫະກຳ, ກະສິກຳ, “ບໍລິການສີຂຽວ”, ລົງທຶນເຂົ້າໃນທຶນທຳມະຊາດ, ພັດທະນາ “ໂຄງສ້າງພື້ນຖານສີຂຽວ”...
ຍຸດທະສາດແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບ “ການເຕີບໂຕສີຂຽວ" ແນໃສ່ຊຸກຍູ້ຂະບວນການຈັດວາງໂຄງປະກອບເສດຖະກິດຄືນໃໝ່, ນຳໃຊ້ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດຢ່າງມີປະສິດທິຜົນ, ຫຼຸດຜ່ອນຄວາມຮຸນແຮງຂອງການປ່ອຍອາຍພິດທີ່ກໍ່ໃຫ້ເກີດ “ຜົນກະທົບເຮືອນແກ້ວ” ໂດຍຜ່ານການຄົ້ນຄວ້າ ແລະນຳໃຊ້ “ເຕັກໂນໂລຊີສີຂຽວ”, ທັນສະໄໝ, ສອດຄ່ອງ, ພັດທະນາລະບົບໂຄງສ້າງພື້ນຖານເພື່ອຍົກສູງປະສິດທິຜົນເສດຖະກິດ, ຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ, ປະກອບສ່ວນຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກ ແລະສ້າງກຳລັງໜູນຊຸກຍູ້ການພັດທະນາເສດຖະກິດແບບຍືນຍົງ. ພິເສດ, ຍຸດທະສາດແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບ “ການເຕີບໂຕສີຂຽວ” ຢືນຢັນທັດສະນະ: “ການເຕີບໂຕສີຂຽວ” ອີງໃສ່ການເພີ່ມທະວີການລົງທຶນເຂົ້າໃນການຮັກສາ, ພັດທະນາ ແລະນຳໃຊ້ບັນດາແຫຼ່ງທຶນທຳມະຊາດຢ່າງມີປະສິດທິຜົນ, ຫຼຸດຜ່ອນການປ່ອຍ “ອາຍພິດເຮືອນແກ້ວ”, ປົວແປງແລະຍົກສູງຄຸນນະພາບຂອງສິ່ງແວດລ້ອມ, ຜ່ານນັ້ນເພື່ອປຸກກະຕູ້ນການເຕີບໂຕເສດຖະກິດ.
ໜ້າທີ່ “ກຳນົດ, ຕີລາຄາຄຸນຄ່າຂອງທຶນທຳມະຊາດ ແລະກໍ່ສ້າງລະບົບການໄລ່ລຽງທຶນທຳມະຊາດ” ກໍ່ໄດ້ລະບຸໄວ້ໃນມະຕິສະບັບທີ 24/NQ-TW, ວັນທີ 3 ມິຖຸນາ 2013, ຂອງຄະນະບໍລິຫານງານສູນກາງພັກສະໄໝທີ XI ວ່າດ້ວຍຄວາມເປັນເຈົ້າການຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ, ເພີ່ມທະວີການຄຸ້ມຄອງຊັບພະຍາກອນ ແລະປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ.
ທີສອງ, ຕໍ່ກັບສາກົນ, ຫວຽດນາມໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມການປະຕິບັດຄວາມຄິດລິເລີ່ມ, ຄວາມຄິດປະດິດຕ່າງໆຫຼາຍຢ່າງກ່ຽວກັບການລົງທຶນເຂົ້າໃນທຶນທຳມະຊາດ ແລະຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບ.
ຫວຽດນາມເປັນສະມາຊິກເຂົ້າຮ່ວມຄວາມຄິດລິເລີ່ມການໄລ່ລຽງຊັບສິນ ແລະກຳນົດລາຄາຄ່າບໍລິການລະບົບນິເວດ (WAVES) ໂດຍທະນາຄານໂລກລິເລີ່ມແຕ່ປີ 2010. ຜ່ານບັນດາໂຄງການຮ່ວມມືກັບຫຼາຍຄູ່ຮ່ວມມືສາກົນ, ເຊັ່ນ UNEP, ທະນາຄານພັດທະນາອາຊີ (ADB), ອົງການການຮ່ວມມືເພື່ອພັດທະນາຂອງເຢຍລະມັນ (GIZ), ອົງການພັດທະນາສາກົນຂອງອາເມລິກາ (Winrock International),... ເບື້ອງຕົ້ນ ຫວຽດນາມໄດ້ຜັນຂະຫຍາຍການກໍ່ສ້າງຄວາມສາມາດກ່ຽວກັບການປະເມີນທຶນທຳມະຊາດ, ບໍລິການລະບົບນິເວດ, ການຊຳລະເງີນຄ່າບໍລິການລະບົບນິເວດ; ຄົ້ນຄວ້າກໍ່ສ້າງບັນຊີປ່າໄມ້ ແລະແຜນການສຳລັບການກໍ່ສ້າງບັນຊີທຶນທຳມະຊາດອື່ນໆ, ເຊັ່ນນ້ຳ, ດິນ, ພະລັງງານ... ໂຄງການກ່ຽວກັບການຫຼຸດຜ່ອນການປ່ອຍອາຍພິດເຮືອນແກ້ວ ໂດຍຜ່ານຄວາມພະຍາຍາມຈຳກັດການຕັດໄມ້ທຳລາຍປ່າແລະການເສື່ອມໂຊມຂອງປ່າ (REDD), ຄຸ້ມຄອງປ່າແບບຍືນຍົງ, ສົມທົບກັບການກະຈ່າຍເງື່ອນໄຂດຳລົງຊີວິດຂອງປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ ໄດ້ຮັບການຜັນຂະຫຍາຍປະຕິບັດຢູ່ຫວຽດນາມ.
ບັນດາໂຄງການຮ່ວມມືເພື່ອເພີ່ມປະສິດທິຜົນການຄຸ້ມຄອງພື້ນທີ່ອະນຸລັກ, ການອະນຸລັກສາຍພັນ ແຫຼ່ງຢີນ ໄດ້ຮັບການຊຸກຍູ້ເພື່ອອຳນວຍໂອກາດໃຫ້ແກ່ການເພີ່ມຄວາມສາມາດ, ແບ່ງປັນບົດຮຽນກ່ຽວກັບການອະນຸລັກຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບ.
ທີສາມ, ບັນດາເຂດປ່າສະຫງວນທີ່ມີຄຸນຄ່າຊີວະນາໆພັນສູງ ໄດ້ຮັບຄວາມເອົາໃຈໃສ່ລົງທຶນ.
ນະໂຍບາຍລົງທຶນໃຫ້ແກ່ທຶນທຳມະຊາດໃນປະຈຸບັນ ຕົ້ນຕໍແມ່ນສຸມໃສ່ການກໍ່ຕັ້ງແລະຄຸ້ມຄອງເຂດປ່າສະຫງວນ, ປູກຕົ້ນໄມ້ໃຫ້ເປັນປ່າ, ຟື້ນຟູລະບົບນິເວດຈຳນວນໜຶ່ງຄື ແນວປະກາລັງ, ປ່າຊາຍເລນ, ພິເສດແມ່ນລົງທຶນໃຫ້ແກ່ການຄຸ້ມຄອງປ່າພິເສດ. ອາໄສສິ່ງດັ່ງກ່າວນັ້ນ, ບັນດາລະບົບນິເວດທີ່ມີຄຸນຄ່າຊີວະນາໆພັນສູງກໍ່ໄດ້ຮັບການປົກປັກຮັກສາ, ຟື້ນຟູ. ໃນເວລາກວ່າຫ້າປີທີ່ຜ່ານມາ, ດ້ວຍການຊ່ວຍເຫຼືອຂອງສາກົນ ແລະຄວາມເອົາໃຈໃສ່ລົງທຶນຂອງລັດຖະບານ, ຫວຽດນາມໄດ້ສ້າງບັນດາເຂດອະນຸລັກທຳມະຊາຂຶ້ນຢູ່ຫຼາຍແຫ່ງ (ປ່າພິເສດ, ເຂດດິນຊຸ່ມນ້ຳ ປ່າຊາຍເລນ ແລະພື້ນທີ່ຄຸ້ມຄອງທາງທະເລ). ຕາມແຜນແມ່ບົດເພື່ອການອະນຸລັກຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບຂອງທົ່ວປະເທດຮອດປີ 2020, ກຳນົດທິດເຖິງປີ 2030, ຫວຽດນາມຈະມີ 219 ເຂດອະນຸລັກທຳມະຊາດ ທີ່ມີເນື້ອທີ່ທັງໝົດປະມານ 3.067.000 ເຮກຕາ. ແຕ່, ລະດັບການລົງທຶນຍັງບໍ່ຕອບສະໜອງໄດ້ຕາມຄວາມຕ້ອງການອະນຸລັກ ແລະການພັດທະນາຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບແບບຍືນຍົງໃນປະຈຸບັນນີ້.
ຄຽງຂ້າງຄວາມສະດວກ, ຫວຽດນາມກໍ່ພົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກສິ່ງທ້າທາຍຫຼາຍຢ່າງໃນການເພີ່ມທະວີການລົງທຶນໃຫ້ທຶນທຳມະຊາດ - ອະນຸລັກຄວາມຫຼາກຫຼາທາງຊີວະພາບ, ດັ່ງລຸ່ມນີ້:
ທີໜຶ່ງ, ບົດບາດສຳຄັນຂອງທຶນທຳມະຊາດ - ອະນຸລັກຄວາມຫຼາກຫຼາທາງຊີວະພາບ ໃນການພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ ຍັງບໍ່ໄດ້ຮັບຄວາມຮັບຮູ້ຢ່າງຖືກຕ້ອງພຽງພໍໃນອຳນາດການປົກຄອງຂັ້ນຕ່າງໆ ກໍ່ຄືໃນທົ່ວສັງຄົມ, ເພາະສະນັ້ນ ຄຸນຄ່າຄ່າບໍລິການລະບົບນິເວດແລະຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບ ຈຶ່ງບໍ່ໄດ້ສັບຊ້ອນເຂົ້າແລະຜັນຂະຫຍາຍໃນຂະບວນວິວັດການສ້າງນະໂຍບາຍ, ໂຄງການ, ແຜນການພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ; ການຊັ່ງຊາຄວາມກົມກຽວທາງດ້ານຜົນປະໂຫຍດລະຫວ່າງການອະນຸລັກແລະການພັດທະນາ ຍັງມີອຸປະສັກຫຼາຍ. ໃນຂະນະນັ້ນ, ປະຊາກອນເພີ່ມຂຶ້ນໄວ, ຄວາມຕ້ອງການກ່ຽວກັບທຶນທີ່ດິນສຳລັບການພັດທະນາເສດຖະກິດ ແລະພັດທະນາໂຄງສ້າງພື້ນຖານ ແມ່ນຕ້ອງການຫຼາຍ, ມົນລະພິດສິ່ງແວດລ້ອມ, ຕົວແບບການບໍລິໂພກມີຄວາມຍືນຍົງໜ້ອຍລົງ, ການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດແມ່ນເປັນແຮງໜີບທີ່ກະທົບຢ່າງແຮງເຖິງທຶນທຳມະຊາດ ຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບ.
ທີສອງ, ຄວາມຈຳກັດທາງດ້ານແຫຼ່ງພະລັງການເງິນ(6); ອັດຕາສ່ວນການໃຊ້ຈ່າຍໃນການເຄື່ອນໄຫວອະນຸລັກຊີວະນາໆພັນ ຈາກງົບປະມານຖືກຈຳກັດຫຼາຍ ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງເປັນຜົນສະທ້ອນເຖິງປະສິດທິຜົນການຄຸ້ມຄອງຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບ - ແຫຼ່ງທຶນທຳມະຊາດທີ່ສຳຄັນ ສຳລັບການພັດທະນາ “ເສດຖະກິດສີຂຽວ” ຢູ່ປະເທດເຮົາ. ເພາະສະນັ້ນ, ການລົງທຶນເພື່ອຫຼຸດຜ່ອນຄວາມກົດດັນຕໍ່ຊີວະນາໆພັນບໍ່ໄດ້ຮັບຄວາມເອົາໃຈໃສ່, ດັ່ງນັ້ນຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບສືບຕໍ່ຖືກຫຼຸດລົງຢ່າງໄວ.
ທີສາມ, ຄວາມສາມາດ, ເຄື່ອງມືເພື່ອປະຕິບັດບັນດາເປົ້າໝາຍຍຸດທະສາດທີ່ວາງໄວ້, ພິເສດແມ່ນເປົ້າໝາຍເຮັດໃຫ້ທຶນທຳມະຊາດຮັ່ງມີຂຶ້ນປະມານ 3% - 4% ຈີດີພີ ຕາມຍຸດທະສາດແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບ “ການເຕີບໂຕສີຂຽວ” ຮອດປີ 2020, ຕົວຢ່າງເຊັ່ນ ຄວາມສາມາດປະຕິບັດການພັດທະນາເສດຖະກິດ ຕິດກັບການອະນຸລັກຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບ, ປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມເຊັ່ນ ການລົງທຶນໃຫ້ແກ່ “ໂຄງສ້າງພື້ນຖານສີຂຽວ” ຍັງຖືກຈຳກັດ.
ວິທີແກ້ໄຂເພື່ອຊຸກຍູ້ການລົງທຶນເຂົ້າໃນທຶນທຳມະຊາດ - ອະນຸລັກແລະພັດທະນາຊີວະນາໆພັນ ພັດທະນາ "ເສດຖະກິດສີຂຽວ”
ເພື່ອຊຸກຍູ້ການອະນຸລັກຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບ, ລົງທຶນຢ່າງມີປະສິດທິຜົນເຂົ້າໃນທຶນທຳມະຊາດ, ສ້າງຮາກຖານທີ່ໝັ້ນຄົງໃຫ້ແກ່ການພັດທະນາຕົວແບບ “ເສດຖະກິດສີຂຽວ”, ຕ້ອງປະຕິບັດມາດຕະການຕົ້ນຕໍຈຳນວນໜຶ່ງລຸ່ມນີ້:
ທີໜຶ່ງ, ສ້າງຄວາມຫັນປ່ຽນຢ່າງແຂງແຮງໃນຄວາມຮັບຮູ້ຂອງບັນດາຂັ້ນ, ຂະແໜງການ, ວິສາຫະກິດ ແລະປະຊາຊົນ ກ່ຽວກັບຄຸນຄ່າຂອງທຶນທຳມະຊາດໃນການກໍ່ສ້າງ “ເສດຖະກິດສີຂຽວ” ແລະຄວາມສຳຄັນຂອງການອະນຸລັກ, ນຳໃຊ້ຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບແບບຍືນຍົງ. ຫັນປ່ຽນໂຄງປະກອບເສດຖະກິດຢ່າງຄົບຊຸດ, ໃນນັ້ນຕ້ອງໄລ່ລຽງທຶນທຳມະຊາດໃນບັນຊີແຫ່ງຊາດ ແລະຊັ່ງຊາຄຸນຄ່າທຶນທຳມະຊາດໃນບັນດາແຜນຍຸດທະຊາດ, ແຜນແມ່ບົດ, ໂຄງການພັດທະນາ. ຕ້ອງມີຄວາມຮັບຮູ້ແລະຄວາມຕັດສິນໃຈສູງຂອງຂັ້ນທີ່ອອກມະຕິຕົກລົງ, ພ້ອມກັນນັ້ນມີການປ່ຽນແປງໃໝ່ທາງດ້ານການເງິນ, ລະບຽບກົດໝາຍ ແລະນະໂຍບາຍພັດທະນາບັນດາຂະແໜງເສດຖະກິດ ແລະອະນຸລັກຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບ.
ທີສອງ, ກໍ່ສ້າງບັນດາກົນໄກ, ນະໂຍບາຍອຳນວຍຄວາມສະດວກເພື່ອຊຸກຍູ້ການເຄື່ອນໄຫວລົງທຶນເຂົ້າໃນການພັດທະນາທຶນທຳມະຊາດເຊັ່ນ ນະໂຍບາຍລະດົມສົ່ງເສີມອົງການຈັດຕັ້ງແລະບຸກຄົນປະຕິບັດໂຄງການແລະການເຄື່ອນໄຫວຕ່າງໆ ແນໃສ່ອະນຸລັກແລະພັດທະນາທຶນທຳມະຊາດ, ປົວແປງປະສິດທິຜົນການນຳໃຊ້ຊັບພະຍາກອນ ແລະຫຼຸດຜ່ອນການກະທົບທາງລົບເຖິງທຶນທຳມະຊາດ. ສືບຕໍ່ບູລະນະເອກະສານກົດໝາຍ, ລະບອບການຄຸ້ມຄອງ, ເພີ່ມທະວີຄວາມສາມາດປະຕິບັດກົດໝາຍກ່ຽວກັບຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບ ແລະກໍ່ສ້າງກົນໄກ, ນະໂຍບາຍກ່ຽວກັບການຫຼຸດຜ່ອນການກະທົບເຖິງແຫຼ່ງທຶນທຳມະຊາດ, ເຖິງຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບ; ໃຫ້ຄວາມສຳຄັນຕໍ່ການອະນຸລັກ, ນຳໃຊ້ຊີວະນາໆພັນແບບຍືນຍົງ ແລະບໍລິການລະບົບນິເວດໃນບັນດາຂະແໜງການຜະລິດທີ່ມີການກະທົບຢ່າງໃຫຍ່ຫຼວງເຖິງແຫຼ່ງຊັບພະຍາກອນນີ້.
ທີສາມ, ກໍ່ສ້າງແຜນການປະຕິບັດການໄລ່ລຽງທຶນທຳມະຊາດໃນບັນຊີແຫ່ງຊາດ, ເອົາໃຈໃສ່ເຖິງຄຸນຄ່າຂອງບັນດາບໍລິການລະບົບນິເວດ ໃນການສ້າງແລະຜັນຂະຫຍາຍແຜນແມ່ບົດຢູ່ລະດັບຕ່າງໆ: ຊາດ, ຂະແໜງການ, ເຂດ ແລະແຂວງ, ກໍ່ຄືໃນການຜັນຂະຫຍາຍບັນດາໂຄງການລົງທຶນ ຊຶ່ງຕ້ອງຊັ່ງຊາປະສິດທິຜົນຂອງການຂຸດຄົ້ນ, ນຳໃຊ້ທຶນທຳມະຊາດ.
ທີສີ່, ປະຕິບັດການສືບສວນ, ປະເມີນຜົນ ແລະກວດໄລ່ແຫຼ່ງທຶນທຳມະຊາດທີ່ມີຢູ່ (ລວມມີ ບັນດາລະບົບນິເວດປ່າໄມ້, ທະເລ, ພື້ນທີ່ຊຸ່ມນ້ຳ ປ່າຊາຍເລນ) ເພື່ອມີແຜນແມ່ບົດ, ແຜນການຄຸ້ມຄອງທີ່ສອດຄ່ອງ, ສ້າງພື້ນຖານໃຫ້ຄວມສົມດຸນໃນການປະຕິບັດເປົ້າໝາຍອະນຸລັກແລະພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ.
ທີຫ້າ, ຊຸກຍູ້ການຮ່ວມມືສາກົນ, ຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ, ພັດທະນາ ແລະນຳໃຊ້ເຕັກໂນໂລຊີທີ່ກ້າວໜ້າໃນການອະນຸລັກແລະນຳໃຊ້ຊີວະນາໆພັນແບບຍືນຍົງ ເພື່ອຮັບໃຊ້ໃຫ້ແກ່ການພັດທະນາເສດຖະກິດສີຂຽວຂອງຫວຽດນາມ.
ທີຫົກ, ເພີ່ມທະວີຄວາມສາມາດຄຸ້ມຄອງແລະລົງທຶນໃຫ້ແກ່ການອະນຸລັກ ແລະພັດທະນາຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບ, ເສີມຂະຫຍາຍໂຄງສ້າງພື້ນຖານທຳມະຊາດ ແນໃສ່ຄ່ອງຕົວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ, ເຂົ້າເຖິງພູມີທັດທາງນິເວດວິທະຍາໃນການຄຸ້ມຄອງແລະພັດທະນາຕົວແບບ “ເສດຖະກິດສີຂຽວ”./.
ໂດຍ ປອ. ເຈິ່ນຮົ່ງຮ່າ,
ກຳມະການສູນກາງພັກ,
ລັດຖະມົນຕີກະຊວງຊັບພະຍາກອນ ແລະສິ່ງແວດລ້ອມ
-------------------------------------
(1) ລວມຍອດການສະໜອງຂອງບໍລິການລະບົບນິເວດໃຫ້ແກ່ສະວັດດີການຂອງຄົນແມ່ນ 124 ພັນຕື້ໂດລາສະຫະລັດຕໍ່ປີ, ລື່ນກາຍລວມຍອດຜະລິດຕະພັນພາຍໃນຂອງໂລກ (ຈີດີພີ) ແມ່ນ 84 ພັນຕື້ໂດລາສະຫະລັດປີ 2012 (Costanza et al. 2014).
(2) ມາເຖິງປະຈຸບັນ, 60% ຂອງລະບົບນິເວດທົ່ວໂລກໄດ້ແລະພວມຖືກເສື່ອມໂຊມລົງ, ພ້ອມກັນນັ້ນປະລິມານອາຍພິດທີ່ກໍ່ໃຫ້ເກີດ “ຜົນກະທົບເຮືອນແກ້ວ” ກໍ່ສູງກວ່າທົບ 5 ເທົ່າທຽບກັບຄວາມສາມາດໃນການດູດຊຶມຂອງໂລກ. ເຖິງປີ 2050, ຖ້າຫາກຄວາມໄວໃນການເຕີບໂຕເສດຖະກິດບໍ່ອາດແຍກອອກທຽບກັບລະດັບການນຳໃຊ້ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດແລ້ວ ແຕ່ລະປີມະນຸດຈະຕ້ອງການແຮ່ທາດ, ເຊື້ອໄຟຟອດຊິນ ແລະຊີວະມວນປະມານ 140 ຕື້ໂຕນ (ທົບ 3 ເທົ່າລະດັບປະຈຸບັນ). ຄວາມຕ້ອງການຂຸດຄົ້ນຊັບພະຍາກອນຂອງມະນຸດສູງກວ່າຄວາມສາມາດສະໜອງຂອງໜ່ວຍໂລກປະມານ 25%.
(3) ການຄົ້ນຄວ້າປຽບທຽບກ່ຽວກັບມາດຕະການປ້ອງກັນໄພນ້ຳຖ້ວມຢູ່ບັນດາພື້ນທີ່ນ້ຳຖ້ວມໃນຫວຽດນາມ ໂດຍກອງທຶນສາກົນເພື່ອທຳມະຊາດແລະທະນາຄານໂລກເປັນຜູ້ດຳເນີນ ໄດ້ຄິດໄລ່ວ່າ ດ້ວຍລະດັບນ້ຳທະເລຍຶ່ງຂຶ້ນ 12cm ໃນປີ 2020 ຈະຕ້ອງການເງິນ 138,8 ລ້ານໂດລາສະຫະລັດຕໍ່ຄົນ ເພື່ອກໍ່ສ້າງຄັນຄູທະເລ ທຽບກັບ 1,7 ລ້ານໂດລາສະຫະລັດຕໍ່ຄົນ ໃນກໍລະນີລົງທຶນເຂົ້າໃນບັນດາໂຄງການຟື້ນຟູແລະອະນຸລັກຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບ.
(4) ຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງລະບົບນິເວດບົກ ສະແດງອອກທີ່ລະບົບນິເວດປ່າໄມ້, ພູເຂົາຫີນປູນ, ພື້ນທີ່ຊຸ່ມນ້ຳພາຍໃນປະເທດ, ລະບົບນິເວດທະເລແລະຊາຍຝັ່ງທະເລນັ້ນ ມີ 20 ປະເພດຂອງລະບົບນິເວດທະເລທົ່ວໄປ ໃນ 9 ເຂດທຳມະຊາດ. ຄວາມຫຼາກຫຼາຍຂອງຊະນິດລວມມີ: ພືດມີ 13.766 ສາຍພັນ, ສັດບົກມີ 10.300 ສາຍພັນ, ຈຸລິນຊີມີ 7.500 ສາຍພັນ, ສິ່ງມີຊີວິດໃນນ້ຳຈືດ (ສາຫຼ່າຍ, ໄຄນ້ຳ) ມີ 1.438 ສາຍພັນ; ສັດບໍ່ມີກະດູກສັນຫຼັງ ມີ 800 ຊະນິດ; ປານ້ຳຈືດມີ 1.028 ຊະນິດ, ສັດທະເລມີ 11.000 ຊະນິດ. ຕາມຂໍ້ມູນການສຳຫຼວດໄລຍະປີ 2011 - 2012 ຂອງສະຖາບັນຄົ້ນຄວ້າອາຫານທະເລ, ປະລິມານສຳລອງອາຫານທະເລທັງໝົດໃນທະເລຫວຽດນາມມີປະມານ 3,075 ລ້ານໂຕນ.
(5) ປະຊາຊົນຫວຽດນາມປະມານ 20 ຄົນເກັບລາຍໄດ້ຕົ້ນຕໍຫຼືລາຍໄດ້ສ່ວນໜຶ່ງມາຈາກຊັບພະຍາກອນນ້ຳ ແລະພວມຂຸດຄົ້ນ, ນຳໃຊ້ອາຫານທະເລ 300 ກວ່າຊະນິດ ແລະອາຫານນ້ຳນ້ຳຈືດ 50 ກວ່າຊະນິດທີ່ມີຄຸນຄ່າເສດຖະກິດ; ຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບທະເລສະໜອງປະມານ 80% ປະລິມານອາຫານທະເລທີ່ຂຸດຄົ້ນຢູ່ເຂດທະເລໃກ້ຝັ່ງ ແລະຕອບສະໜອງເກືອບ 40% ປະລິມານ ໂປຣເຕອິນ ໃຫ້ປະຊາຊົນ. ການປະມົງເປັນແຫຼ່ງລາຍໄດ້ຕົ້ນຕໍຂອງປະມານ 8 ລ້ານຄົນ ແລະເປັນລາຍໄດ້ສ່ວນໜຶ່ງຂອງປະມານ 12 ລ້ານຄົນ. ປະຊາຊົນປະມານ 25 ລ້ານຄົນມີຊີວິດຢູ່ໃນຫຼືໃກ້ເຂດປ່າໄມ້ ແລະ 20% - 50% ໃນລາຍໃດ້ຂອງພວກເຂົາແມ່ນມາຈາກຜະລິດຕະພັນປ່າໄມ້ທີ່ບໍ່ແມ່ນໄມ້, ລວມມີພືດເປັນຢາຫຼາຍຮ້ອຍຊະນິດ, ພືດນ້ຳມັນ, ພືດຍ້ອມສີ...
(6) ປະຈຸບັນ, ລັດຖະບານກຳລັງປະຕິບັດນະໂຍບາຍລົງທຶນຢ່າງໜ້ອຍ 1% ງົບປະມານໃຫ້ແກ່ການປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ, ກວມພຽງ 0,4% ຍອດປະລິມານຜະລິດຕະພັນພາຍໃນປະເທດ (ຈີດີພິ). ໃນຂະນະນັ້ນ, ບັນດາປະເທດ ອາຊຽນ ໃຊ້ຈ່າຍສະເລ່ຍ 1% ຈີດີພີ ໃຫ້ແກ່ການປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະບັນດາປະເທດຈະເລີນພັດທະນາໃຊ້ຈ່າຍສະເລ່ຍ 3% - 4% (ບົດລານງານເປົ້າໝາຍການພັດທະນາສະຫັດສະວັດ, 2013). ແຫຼ່ງເງິນໃຊ້ຈ່າຍໃຫ້ແກ່ການປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມໄດ້ລວມສູນໃຫ້ແກ່ການເຄື່ອນໄຫວຄວບຄຸມມົນລະພິດ.
- ບົດນີ້ໄດ້ລົງພິມໃນວາລະສານກອມມູນິດ ສະບັບທີ 909 (ກໍລະກົດ 2018).
